FAŁSZ

W Ottawie protesty. W sieci fejki i manipulacje


Stare materiały, wymyślone słowa premiera Kanady i Simpsonowie, którzy znowu mieli przewidzieć przyszłość - przyglądamy się fejkom i manipulacjom, które pojawiły się w mediach społecznościowych podczas protestów przeciw restrykcjom pandemicznym w Ottawie.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Kierowcy cieżarówek w tzw. "Konwoju Wolności 2022" ściągnęli do stolicy Kanady - Ottawy na prawdopodobnie jeden z największych protestów w historii kraju. Początkowo akcja była wymierzona tylko w obowiązkowe szczepienia przeciwko COVID-19 dla kierowców ciężarówek. Teraz dołączyli do niej inni, także indianie i farmerzy. Protestują przeciwko restrykcjom pandemicznym. W niedzielę centrum stolicy Kanady blokowały tysiące ludzi i setki ciężarówek.

Kierowcy tirów zapewniają, że nie ruszą się z Ottawy, dopóki premier Justin Trudeau nie zniesie zakazów pandemicznych. Protestujący twierdzą, że jego decyzje doprowadziły do bankructwa ich rodzin i są pogwałceniem Karty Praw i Wolności Człowieka.

Zainteresowanie "Konwojem Wolności 2022" w sieci jest ogromne. Internauci publikują mnóstwo zdjęć i materiałów wideo, które mają pokazywać to, co się obecnie dzieje w Ottawie. Jednak wiele bardzo popularnych postów wprowadza użytkowników mediów społecznościowych w błąd.

Amiszowie jadą do Ottawy?

W mediach społecznościowych (także w Polsce) pojawiło się zdjęcie kilkunastu, charakterystycznych dorożek prowadzonych przez osoby wyglądające na Amiszów. Wokół widać jakieś zabudowania i śnieg. Fotografia jest publikowana z przekazem, że Amisze/Mennonici jadą do stolicy Kanady, by wesprzeć protestujących tam kierowców ciężarówek.

"Nawet Amiszowie jadą do Ottawy, aby wesprzeć konwoje truckerów bardzo wzruszające zdjęcie !!!"; "Amisze dołączają do Konwoju Wolności do Ottawy"; "Niech Was Bóg błogosławi, wspaniali ludzie!"; "To jest niesamowite", "Mennonici wspierają Konwój Wolności" (pisownia wszystkich wpisów oryginalna) - piszą intenauci w sieci.

Zdjęcie jednak z protestami nie ma nic wspólnego. Jak informuje Associated Press jego autorką jest Michelle Graham, kanadyjska fotografka specjalizująca się w fotografii sportowej. Jak przekazała AP zrobiła je 16 stycznia 2022 roku w St. Jacobs w Ontario. Tam znajduje się największa populacja Mennonitów w Kanadzie. Ottawa, gdzie trwają protesty jest oddalona od niej o pół tysiąca kilometrów.

Graham dwa dni później zdjęcie opublikowała na swoim Instagramie. Na dole widać oznaczenie, że to ona jest autorką. Krążące w mediach zostało odpowiednio przycięte. Tę fotografię i inne zrobione temu orszakowi Mennonitów Graham umieściła też na swojej stronie ze zdjęciami.

"Tego ranka zrobiłam całą serię zdjęć , co można zobaczyć na mojej stronie i różnych profilach w mediach społecznościowych. Nie mają one żadnego związku z politycznym protestem, czy ruchem. Oni po prostu jadą do kościoła" - przekazała Graham w mailu do AP.

Do kradzieży swojego zdjęcia odniosła się również na Twitterze 25 stycznia. Poinformowała, że to ona jest jego autorką i jakie były okoliczności jego powstania.

30 lutego przedstawiciele Kanadyjskiego Kościoła Mennonitów wydali oświadczenie, w którym napisali m.in.: "Jednoznacznie potępiamy symbole, słowa i czyny białego nacjonalizmu wyrażane w Ottawie i w całym kraju na 'Konwojach Wolności'".

Kanada - 2022? Nie. Niemcy - 2019

Internauci wśród wielu materiałów foto i wideo publikowali też efektowne nagranie z drona, na którym widać jak w nocy kierowcy tirów blokują drogi z zamontonymi na swoich samochodach błyskającymi pomarańczowymi światłami.

fałsz

"Kanada. Ottawa. Truckersi do spółki z rolnikami, wspierani przez mnóstwo zwykłych ludzi, niosą każdą możliwą pomoc, także finansową, w zasadzie zablokowali stolicę kraju. To już masowe, pospolite ruszenie..."; "Dobrze to wygląda"; "Fantastycznie! Całym sercem jestem z tymi ludźmi!"; "Fajny widok"; "Świateł po horyzont jak palących się zniczy na cmentarzach 1.11." - oceniają internauci w sieci przekonani, że wideo pokazuje to, co aktualnie dzieje się w Kanadzie.

Jednak to nagranie pojawiło się w sieci już wcześniej - pod koniec 2019 roku. Pokazuje protest ale ok. 10 tys. rolników, którzy demonstrowali przeciw polityce rządu w listopadzie 2019 roku przed berlińską Bramą Brandenburską.

To samo nagranie krążyło w mediach społecznościowych miesiąc temu jako przedstawiające trwający wówczas protest niemieckich rolników.

Zmyślone słowa kanadyjskiego premiera

Internauci cytowali również jeden z portali, który donosił o tym jakoby kanadyjski premier Justin Trudeau miał powiedzieć o uczestnikach protestów: "Nienawidzą mnie tylko dlatego, że jestem czarny!" i oskarżyć ich o rasizm. Wcześniej miał zapewniać, że nie tylko metaforycznie jest blisko czarnej społeczności. "Spójrzcie na moją skórę. Jest czarna jak noc".

"I tak skończyło się tego Pana urzędowanie. Niech odejdzie w niepamięć"; "To jakiś fejk czy ten (wyrażenie obraźliwe - red.) na serio tak prawi???"; "Nie potrafię w twarzy Trudeau odnaleźć ani krzty mądrości" (pisownia wszystkich wpisów oryginalna) - komentowali internauci w mediach społecznościowych wierząc w to, że cytowane słowa z ust Trudeau padły.

fałsz

Nie padły. A portal, który poinformował niby o wypowiedzi kanadyjskiego premiera ma charakter satyryczny zawierający tylko wymyślone wiadomości.

Wielokrotnie opisywaliśmy, jak internauci na całym świecie nabierali się na umieszczane tam teksty. Portal w zakładce "o nas" określa się "jako najlepsza strona satyryczna na świecie, całkowicie bezbłędna we wszystkich przedstawianych informacjach". "Strona The Babylon Bee została stworzona w ósmym dniu tygodnia stworzenia, dokładnie 6000 lat temu. Jesteśmy najważniejszym źródłem wiadomości o każdym ważnym wydarzeniu światowym, od wieży Babel i exodusu do reformacji i wojny z 1812 roku. Jeśli chcesz narzekać na coś na naszej stronie, skontaktuj się z Bogiem" - piszą autorzy portalu.

Simpsonowie przewidzieli "Konwój wolności 2022"? Nie

Internauci publikują także w mediach społecznościowych krótkie wideo z popularnego filmu animowanego "Simpsonowie", które ma opowiadać o tym, co się właśnie dzieje w Kanadzie. Widać jak Homer Simpson z synem podróżuje cieżarówką i w pewnym momencie mówi: "Zobacz, jeden z najpiękniejszych widoków w przyrodzie - konwój". I w tym momencie widać jadące za nimi inne ciężarówki. Następnie widzimy animowaną postać premiera Kanady, który przez okno ucieka ze swojej siedziby niby właśnie przed tym konwojem ciężarówek.

"Czy to prawda? Bo trochę to przerażające"; "Jak to jest możliwe?"; "Simpsonowie znów to zrobili. Przewidzieli 'Konwój wolności 2022'; "Reżyser jest z przyszłości. Przekonajcie mnie, że jest inaczej"; "Simpsonowie to prorocza seria" - to komentarze z mediów społecznościowych.

Jak jednak sprawdził amerykański portal fact-checkingowy Snopes, ktoś połączył w jedno wideo dwa niezwiązane ze sobą odcinki, fragment z ciężarówkami, które w oryginale gonią Homera pochodzi z 17. odcinka 10. sezonu "Maximum Homerdrive". A ujęcia z animowanym premierem Kanady to 21. odcinek 30. sezonu.

Autor: Jan Kunert / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Frank Gunn/CP/ABACA/PAP

Pozostałe wiadomości

"Nie dla podatku katastralnego" - oświadczył Karol Nawrocki w rozmowie ze Sławomirem Mentzenem. Ten wytknął jednak kandydatowi PiS niekonsekwencję w tej sprawie. Bo rzeczywiście, nie po raz pierwszy Nawrocki zmieniał zdanie co do wprowadzenia podatku katastralnego.

Nawrocki o podatku katastralnym. Raz za, raz przeciw

Nawrocki o podatku katastralnym. Raz za, raz przeciw

Źródło:
Konkret24

Po sieci niesie się przekaz, że Chiny zrzucają z samolotów pomoc humanitarną dla Palestyńczyków w Strefie Gazy. Na filmikach w internecie widać olbrzymie spadochrony i przeloty nad piramidami. Wyjaśniamy, co pokazują.

"Chiny zrzucają pomoc dla Gazy"? Co to za nagrania

"Chiny zrzucają pomoc dla Gazy"? Co to za nagrania

Źródło:
Konkret24

"To jest kpina"; "to nie twój kraj"; "hańba" - tak internauci reagują na film pokazujący rzekomo, że Ukraińcy brali udział w niedzielnych wyborach prezydenta Polski. Jednak para z nagrania nie pochodzi z Ukrainy. Dotarliśmy do nich. Są zdumieni hejtem, jaki na nich spadł.

"Ukraińcy wybierają polskiego prezydenta"? Kim są Katya i Leonid

"Ukraińcy wybierają polskiego prezydenta"? Kim są Katya i Leonid

Źródło:
TVN24+

W mediach społecznościowych rozpowszechniane jest zdjęcie ulotki z logo Platformy Obywatelskiej. To "deklaracja" do wypełnienia dla "wiernego wyborcy" partii. Ma on zaznaczyć, ilu przyjmie migrantów pod swój dach. Przedstawiciel PO dementuje, że partia jest autorką tych ulotek.

"Przyjmę i nakarmię migranta". PO odcina się od tej akcji

"Przyjmę i nakarmię migranta". PO odcina się od tej akcji

Źródło:
Konkret24

Politycy PiS, komentując wyniki pierwszej tury wyborów prezydenckich, podkreślają wygraną Rafała Trzaskowskiego wśród głosujących więźniów. Waldemar Buda postuluje, by automatycznie odbierać prawo do głosowania skazanym za najcięższe zbrodnie. Europoseł najwyraźniej nie wie, że to rozwiązanie w polskim prawie już jest.

Głosowanie w więzieniach. Europoseł PiS ma postulat, ale "wyważa otwarte drzwi"

Źródło:
Konkret24

Grzegorz Braun trzy lata temu szarpał w warszawskim szpitalu byłego ministra Łukasza Szumowskiego, a w tym roku uwięził w gabinecie lekarkę w szpitalu w Oleśnicy. Jednak według posła PiS Jacka Sasina tego typu zachowanie to było "obywatelskie zatrzymanie" i "korzystanie z prawa obywatelskiego" - dozwolone prawem. To nieprawda.

Sasin broni Brauna i jego "obywatelskich zatrzymań". Bezpodstawnie

Sasin broni Brauna i jego "obywatelskich zatrzymań". Bezpodstawnie

Źródło:
Konkret24

Sławomir Mentzen złożył propozycję Karolowi Nawrockiemu i Rafałowi Trzaskowskiemu. Zaprosił ich do rozmowy na jego kanale w serwisie YouTube. Zapowiedział, że poprosi ich o podpisanie deklaracji zawierającej osiem punktów, które dotyczą m.in. podatków, wysyłania polskich żołnierzy na Ukrainę czy relacji z Unią Europejską. Sprawdziliśmy, co o postulatach lidera Konfederacji mówili dotychczas kandydaci.

Osiem punktów Mentzena. Co mówili o tym Nawrocki i Trzaskowski

Osiem punktów Mentzena. Co mówili o tym Nawrocki i Trzaskowski

Źródło:
Konkret24

"Sprzedają nawet naszą krew", "państwo handluje krwią Polaków" - komentują internauci, oburzeni opublikowanymi danymi, ile Polska zyskuje na sprzedaży nadwyżek osocza. Wielu jest zaskoczonych, że na bezpłatnie oddawanej przez nich krwi ktoś potem "robi biznes". To nie tak. Wyjaśniamy.

Oddaję krew, a "państwo nią handluje"? Co sprzedajemy, co zyskujemy

Oddaję krew, a "państwo nią handluje"? Co sprzedajemy, co zyskujemy

Źródło:
TVN24+

Czy Krystyna Janda naprawdę obraziła wyborców w reakcji na wyniki pierwszej tury wyborów prezydenckich? Tak sugeruje rozpowszechniany w sieci post, który został oparty na zrzucie ekranu z wyszukiwarki. To manipulacja. Wyjaśniamy, ofiarą jakiego mechanizmu padła aktorka.

Janda o wyborach. "Chamstwo i cwaniactwo króluje"? Tak nie napisała

Janda o wyborach. "Chamstwo i cwaniactwo króluje"? Tak nie napisała

Źródło:
Konkret24

"Niemcy się wygadali", "zagadka aut Bundeswehry rozwiązana" - komentują internauci informację, jakoby niemiecki rząd "ujawnił tajną umowę" z 2014 roku. Rzekomo pozwala ona przerzucać z Niemiec migrantów bez zgody Polski. To nieprawda, a rozpowszechnia ją znany działacz młodzieżówki PiS.

Niemcy "ujawniają tajną umowę" z Polską o migrantach? Wielostopniowa manipulacja

Niemcy "ujawniają tajną umowę" z Polską o migrantach? Wielostopniowa manipulacja

Źródło:
Konkret24

Nie wszystko, co mówili kandydaci podczas kończącej się kampanii przed pierwszą turą wyborów, było zgodne z prawdą. I nie tylko o pomyłki tu chodzi, lecz o całe narracje zbudowane na błędnych tezach. 

10 tematów kampanii opartych na fałszu. Warto wiedzieć

10 tematów kampanii opartych na fałszu. Warto wiedzieć

Źródło:
Konkret24

Cisza wyborcza nie spowodowała, że dezinformacja w mediach społecznościowych na temat prezydenckich wyborów ustała. Fake newsy dotyczyły zarówno samego głosowania, jak i niektórych polityków.

Obcięta karta, kserowanie zaświadczeń, fałszywe zdjęcia. Wyborcza dezinformacja

Obcięta karta, kserowanie zaświadczeń, fałszywe zdjęcia. Wyborcza dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Komentarze w sieci wywołuje informacja, jakoby we Włoszech miały zostać zakazane małżeństwa osób tej samej płci. Trudno jednak zakazać czegoś, co i tak nie jest dozwolone. Wyjaśniamy, na co pozwala włoskie prawo.

Włochy "zakazały małżeństw homoseksualnych"? Duża nieścisłość

Włochy "zakazały małżeństw homoseksualnych"? Duża nieścisłość

Źródło:
Konkret24

Węgierskie wojsko przemieszcza się w stronę granicy z Ukrainą - informują internauci, a jako "dowód" publikują nagranie kolumny ciężkiego sprzętu wojskowego jadącej przez jakieś miasto. To klasyczna rosyjska dezinformacja, której celem jest potęgowanie napięć między Węgrami a Ukrainą, ale także wzbudzanie niepokoju obywateli innych państw.

"Węgierskie czołgi przy granicy z Ukrainą"? Co pokazuje mapa

"Węgierskie czołgi przy granicy z Ukrainą"? Co pokazuje mapa

Źródło:
Konkret24

Po jednej z ostatnich blokad trasy S8 w Warszawie organizowanych przez aktywistów Ostatniego Pokolenia w sieci zaczęło krążyć zdjęcie mężczyzny, który rzekomo uczestniczył w proteście. Internauci twierdzili, że to Wojtek - jeden z aktywistów klimatycznych, którzy przykleili się do asfaltu. Mylili się.

Wojtek z Ostatniego Pokolenia? Inny znany aktywista

Wojtek z Ostatniego Pokolenia? Inny znany aktywista

Źródło:
Konkret24

Wybory już za trzy dni, więc zwolennicy poszczególnych kandydatów nasilają w mediach społecznościowych swoje wsparcie dla nich - niejednokrotnie publikując fake newsy. Tak właśnie jest z plakatem zachęcającym do głosowania na Karola Nawrockiego.

"Patrioci za Nawrockim". A kto jest na zdjęciu?

"Patrioci za Nawrockim". A kto jest na zdjęciu?

Źródło:
Konkret24

Na trzy dni przed wyborami prezydenckimi internauci pokazują w mediach społecznościowych otrzymywane SMS-y mające zachęcać do głosowania na Rafała Trzaskowskiego. Sztab kandydata zaprzecza i nazywa to "masową akcją dezinformacji wyborczej". Ostrzegamy przed oszustami.

"Agitacja wyborcza PO"? Nie, uwaga na oszustów

"Agitacja wyborcza PO"? Nie, uwaga na oszustów

Źródło:
Konkret24

Administracja Trumpa nie wprowadzi jednak ograniczeń eksportu chipów stosowanych w systemach sztucznej inteligencji. Miały dotyczyć sporej grupy krajów, w tym Polski. Politycy PiS twierdzą, że to "sukces" niedawnej wizyty Karola Nawrockiego w USA. Fakty, które przeanalizowaliśmy, nie potwierdzają tej tezy.

USA znoszą restrykcje na chipy AI, PiS ogłasza "sukces Nawrockiego". Jak było naprawdę?

USA znoszą restrykcje na chipy AI, PiS ogłasza "sukces Nawrockiego". Jak było naprawdę?

Źródło:
Konkret24

Rozsyłając nagranie, na którym kongresmen prezentuje wejście do tajemniczego tunelu pod amerykańskim Kapitolem, internauci twierdzą, że był on wykorzystywany przez siatkę pedofili. Oto jak poglądowy filmik połączono ze znaną teorią spiskową.

Siatka pedofili i tunel pod Kapitolem? Co pokazuje kongresmen

Siatka pedofili i tunel pod Kapitolem? Co pokazuje kongresmen

Źródło:
Konkret24

W polskiej sieci krąży nagranie z przekazem, jakoby władze Holandii zniosły pomoc socjalną dla Ukraińców. To miało wywołać protesty ukraińskich uchodźców na holenderskich ulicach. Ten przekaz jednak niewiele ma to wspólnego z prawdą.

Ukraińcy protestują "po odcięciu socjalu"? Co to za marsz

Ukraińcy protestują "po odcięciu socjalu"? Co to za marsz

Źródło:
Konkret24

Miliony wyświetleń generuje nagranie, które jakoby pokazuje, jak papież Leon XIV "sprytnie uniknął" flagi społeczności LGBT+, którą powiewał jeden z wiernych. Tyle że to wcale nie była "flaga dumy".

Papież "odwraca się" od flagi LGBT? To inna flaga

Papież "odwraca się" od flagi LGBT? To inna flaga

Źródło:
Konkret24

Tusz z długopisów w lokalach wyborczych można usunąć za pomocą zapalniczki - sugerują internauci, pokazując jako "dowód" pewne nagranie. Zalecają, by na wybory zabrać własny długopis. Uwaga: to jedna z odsłon dezinformacji o planowanym fałszerstwie wyborczym. Wyjaśniamy.

"Weź długopis na wybory"? Uwaga: dezinformacja

"Weź długopis na wybory"? Uwaga: dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Ostatnia debata prezydencka przed wyborami, która odbędzie się 12 maja, wywołuje dodatkowe emocje z powodu przekazu polityków PiS. W mediach społecznościowych sugerują, jakoby losowanie kolejności wypowiedzi zostało ustawione na korzyść kandydata KO Rafała Trzaskowskiego. Podobnie mówili na porannej konferencji prasowej. To nieprawda.

PiS o "skandalicznym losowaniu" kolejności w debacie. Bezpodstawny zarzut

PiS o "skandalicznym losowaniu" kolejności w debacie. Bezpodstawny zarzut

Źródło:
Konkret24

Paczuszka z białym narkotykiem i łyżeczka do jego zażywania - to według internautów miało leżeć na stole, przy którym w pociągu do Kijowa spotkali się Emmanuel Macron, Friedrich Merz i Keir Starmer. Przestrzegamy, to prorosyjska dezinformacja.

Macron, Merz, Starmer w pociągu. Co ukryto przed kamerami?

Macron, Merz, Starmer w pociągu. Co ukryto przed kamerami?

Źródło:
Konkret24

Internauci z oburzeniem komentują rzekomy nowy zakup Wołodymyra Zełenskiego - ma to być willa na Florydzie warta 20 milionów dolarów. Twierdzą, że zapłacono za nią środkami przekazanymi Ukrainie na walkę z Rosją. To nieprawda, kolejny fake news prorosyjskiej propagandy.

Willa Zełenskiego na Florydzie? To nie jego

Willa Zełenskiego na Florydzie? To nie jego

Źródło:
Konkret24

Podczas ostatniej telewizyjnej debaty prezydenckiej marszałek Sejmu Szymon Hołownia oznajmił, że w Sejmie nie ma projektu ustawy o asystencji osobistej. W sieci oburzyli się politycy PiS, twierdząc, że projekt jest już od dawna, tylko został zamrożony. Wyjaśniamy, o co chodzi.

Hołownia asystencji osób z niepełnosprawnościami: projektu nie mamy w Sejmie. Opozycja: jest. Tłumaczymy

Hołownia asystencji osób z niepełnosprawnościami: projektu nie mamy w Sejmie. Opozycja: jest. Tłumaczymy

Źródło:
Konkret24

Masz swoje hipotezy, dobierasz do nich pasujące ci zdarzenia, podkręcasz emocje - i teoria gotowa. To nic, że nieprawdziwa, byle znalazła zwolenników. Tak się właśnie stało z blackoutem w Hiszpanii i Portugalii. Przeciwnicy zielonej energii obarczyli winą Europejski Zielony Ład, a politycy stali się pasem transmisyjnym tej nowej teorii spiskowej. Zadział efekt potwierdzenia.

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Źródło:
Konkret24

Rafał Trzaskowski w kampanii prezydenckiej wielokrotnie odwoływał się do swoich doświadczeń i sukcesów jako prezydenta Warszawy. Chwalił się 14 tysiącami mieszkań - raz były "wybudowane", raz "oddane", a innym razem "nowe". Kandydat ze swoich wypowiedzi tłumaczy się brakiem precyzji. Wyjaśniamy, ile mieszkań komunalnych powstało w Warszawie za kadencji polityka KO.

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Źródło:
Konkret24

Do tegorocznej parady w Dzień Zwycięstwa w Moskwie rosyjskie wojsko miało się przygotowywać, ćwicząc na czołgach "wypożyczonych w Kazachstanie" - twierdzą internauci, pokazując jako "dowód" pewnie nagranie. To, co na nim widać, przeczy jednak ich tezie.

Czołgi "wypożyczone z Kazachstanu" na paradzie w Moskwie?

Czołgi "wypożyczone z Kazachstanu" na paradzie w Moskwie?

Źródło:
Konkret24

Szefowa kancelarii prezydenta Małgorzata Paprocka broni Andrzeja Dudy jako strażnika konstytucji. Według niej "nie było żadnego wyborów sędziów dublerów". Przypominamy więc, jak w 2015 roku wybrano sędziów do Trybunału Konstytucyjnego.

Nieprawda minister Paprockiej. Dotyczy sędziów dublerów

Nieprawda minister Paprockiej. Dotyczy sędziów dublerów

Źródło:
Konkret24

Kilka godzin po tragedii na Uniwersytecie Warszawskim w mediach społecznościowych zaczęła krążyć informacja, jakoby sprawcą ataku był Ukrainiec. Przestrzegamy przed rozpowszechnianiem takich pogłosek, nie są prawdziwe.

Tragedia na uniwersytecie. Dezinformacja o sprawcy

Tragedia na uniwersytecie. Dezinformacja o sprawcy

Źródło:
Konkret24