FAŁSZ

Czy Putin zagrał Mazurka Dąbrowskiego?

Putin: Ukraińcy i Rosjanie to bratnie narodykremlin.ru

Z okazji tak podniosłego jubileuszu, jakim było 100-lecie odzyskania niepodległości, życzenia dla Polski i Polaków płynęły z wielu państw, nie tylko europejskich. 11 listopada dużą popularność w sieci zdobył filmik, który rzekomo przedstawia Władimira Putina grającego na fortepianie Mazurka Dąbrowskiego. Ku niepocieszeniu wielu osób, okazał się on jednak spreparowany.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Były osobiste życzenia nagrywane na wideo (np. z Litwy) lub publikowane w mediach społecznościowych (np. USA i Ukraina), tworzenie list "rzeczy, za które kochamy Polskę" (Wielka Brytania) i podświetlanie reprezentacyjnych budynków na biało-czerwono (m.in. w Egipcie i Korei Południowej) – niektóre zagraniczne pomysły na uczczenie rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości cechowały się dużą oryginalnością. Odnalezienie się we wszystkich wyrazach wspólnego świętowania było na tyle kłopotliwe, że znaleźli się i tacy, którzy uwierzyli w żart związany z naszym narodowym świętem, prosto z Los Angeles.

Takim żartem od początku wydawał się też popularny w sieci filmik, na którym rosyjski prezydent Władimir Putin gra na fortepianie, a wykonywany przez niego utwór brzmi jak Mazurek Dąbrowskiego. Jako że wideo zostało opublikowane na Facebooku 11 listopada, znaleźli się internauci, którzy dali się ponieść świątecznej atmosferze i uwierzyli w jego autentyczność.

Jak sprawdzić, czy i co rzeczywiście grał rosyjski prezydent?

Pomocne narzędzie

W przypadku takiego wideo, jak to z Putinem, co do którego mamy wątpliwości, kiedy zostało stworzone oraz czy jest to oryginał, warto sięgnąć po darmowe internetowe narzędzie InVID. Działające jako wtyczka do przeglądarek internetowych Google Chrome i Mozillla Firefox umożliwia wprowadzenie linku do materiału z serwisów YouTube i Facebook i wyświetla informacja pomocne przy dalszej weryfikacji.

Po pierwsze w sekcji "Verification comments" (z ang. komentarze nt. weryfikacji) strona sprawdza za nas, czy i ile razy w komentarzach do materiału pojawiały się sugestie, że analizowane wideo jest fałszywe. W przypadku filmu z grającym Putinem w 26 na 169 komentarzy pojawia się słowo "fake". To może być pierwszy sygnał, że należy poszukać oryginału.

Jednym ze sposobów dotarcia do źródła może być sprawdzenie także, czy konkretne klatki z filmu nie pojawiały się w sieci już wcześniej - w innych materiałach. Aplikacja InVID znacznie ułatwia to zadanie, automatycznie dzieląc dany materiał na osobne ujęcia i jednocześnie umożliwiając przeprowadzenie tzw. odwróconego wyszukiwania Google z użyciem wyodrębnionych klatek. Jako że wideo z Putinem ma kontekst rosyjski, zamiast Google można użyć także wyszukiwania obrazem w ramach jego rosyjskojęzycznego odpowiednika – Yandex. W takiej sytuacji jednak wyniki zazwyczaj są podawane w cyrylicy.

Putin Plays The Piano

W większości przypadków wyszukiwarka Google dobrze spełnia swoje zadanie i nie inaczej jest z filmikiem o Putinie. Pierwszym wynikiem, jaki otrzymamy po sprawdzeniu pojedynczej klatki, na której widać prezydenta i kawałek fortepianu, jest materiał w serwisie YouTube zatytułowany "Putin Plays The Piano" (z ang. "Putin gra na fortepianie"). Opis pod nagraniem informuje, że zostało ono zarejestrowane podczas oczekiwania na spotkanie z prezydentemChin Xi Jinpingiem. "Rosyjski prezydent bierze udział w Forum Pasa i Szlaku" - można przeczytać opis. Nagranie udostępniają także inne agencje. Rosyjski prezydent nie gra jednak na nim Mazurka Dąbrowskiego.

Konferencja "Belt and Road forum" była dużym międzynarodowym wydarzeniem, podczas którego do Pekinu przyjechali przywódcy państw i przedstawiciele rządów z ponad 130 krajów i 70 organizacji międzynarodowych. Poza prezydentem Chin, sekretarzem generalnym ONZ i prezydentem Banku Światowego, w stolicy Państwa Środka pojawili się także między innymi polska premier Beata Szydło i wspomniany prezydent Rosji Władimir Putin. Forum miało miejsce w dniach 14-15 maja 2017 roku. Materiału Sputnik New został opublikowany w serwisie YouTube właśnie 14 maja 2017.

Wskazówki, że film został nakręcony w Chinach, można znaleźć także w samym wideo, a konkretnie między 54 a 57 sekundą, kiedy kamera pokazuje szerszy plan. Po prawej stronie można wtedy dojrzeć ścianę usianą znakami chińskiego alfabetu, a także stojącą przed nią kobietę o azjatyckiej urodzie.

Hymn ZSRR i raperzy

Weryfikację autentyczności materiału z Putinem można wykonać także bez użycia wspomnianych narzędzi. Jednym z najprostszych sposobów może być zwrócenie uwagi na niedopasowanie ruchu dłoni do słyszanych dźwięków. Nawet niewykształcona muzycznie osoba jest w stanie zobaczyć, że np. w okolicy 29/30 sekundy materiału zamieszczonego na Facebooku rosyjski prezydent nie gra w ogóle, podczas gdy w polskim hymnie wyraźnie słychać w tym momencie zagrane trzy lub cztery nuty. Do podobnych wniosków można dojść także traktując wideo całościowo. Tempo Mazurka Dąbrowskiego jest zdecydowanie szybsze niż wciskanie klawiszy przez Putina, który zdaje się grać wolniejszy utwór.

Także sama informacja o tym, że w filmie widzimy rosyjskiego prezydenta i fortepian może zostać wprowadzona w wyszukiwarce. Pomoże ona uzyskać dwie informacje. Pierwsza to duża liczba innych materiałów wideo, które już w tytułach sugerują, że do wspomnianego nagrania z Putinem podkładano już najróżniejsze utwory - od "Still D.R.E." duetu amerykańskich raperów Dr.Dre/Snoop Dogg do hymnu państwowego Związku Radzieckiego.

Drugą są artykuły, m.in. z portalu tvn24.pl, w których pojawiają się informacje agencji prasowej Reuters. Potwierdzają one informacje podane w opisie materiału Sputnik News mówiące, że przywódca Federacji Rosyjskiej użył fortepianu Xi Jinpinga czekając na jego pojawienie się na pekińskiej konferencji. W tekście zawarto także informacje, że wykonane przez Putina utwory to "Moskiewskie okna" i "Miasto wolne na Newą", które w czasach radzieckich nieoficjalnie uznawane były za hymny Moskwy i Leningardu (obecnie Sankt Petersburg).

Połączenie wszystkich podanych elementów i narzędzi wraz z własną potrzebą weryfikacji znalezionych w sieci materiałów, może uchronić przed stosowaniem uproszczeń i rozpowszechnianiem zupełnie fałszywych, sprzyjających dezinformacji treści. Opublikowany w Święto Niepodległości na Facebooku filmik z Putinem podpisany "Wyobraźcie sobie PAD (pana Andrzeja Dudę) grającego hymn Rosji" obejrzało ponad 220 tysięcy użytkowników, z których ponad 3,5 tysiąca udostępniło go, poszerzając tylko w znacznym stopniu zasięg i dotarcie materiału.

Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24; StopFake; zdjęcie: kremlin.ru

Źródło zdjęcia głównego: kremlin.ru

Pozostałe wiadomości

Wybory do Sejmu i Senatu w 2023 roku były najdroższe ze wszystkich wyborów powszechnych od 2005 roku i dwa razy droższe niż wybory cztery lata wcześniej. Referendum, które wtedy równocześnie przeprowadzono, było kilka razy droższe, niż zapowiadali politycy Zjednoczonej Prawicy.

Najdroższe wybory od lat. W tym 11 milionów złotych na referendum

Najdroższe wybory od lat. W tym 11 milionów złotych na referendum

Źródło:
Konkret24

Zdaniem Przemysława Czarnka winą opozycji z czasów rządów Zjednoczonej Prawicy jest, że środki unijne w ramach Krajowego Planu Odbudowy zostały odblokowane tak późno. I dlatego - jego zdaniem - 60 procent z nich zostało już utracone. Obie tezy posła PiS są fałszywe.

Czarnek: "60 procent z KPO już straciliście". Nieprawda

Czarnek: "60 procent z KPO już straciliście". Nieprawda

Źródło:
Konkret24

Dokument pokazujący, że w procesie rekrutacji premiowane są kobiety i - tak samo - osoby z niepełnosprawnością w stopniu znacznym, wywołał dyskusję internautów na temat dyskryminacji. Część jednak nie wierzyła, że pismo jest autentyczne. Jak sprawdziliśmy, chodzi o projekt sprzed kilku lat. Wyjaśniamy, gdzie i kogo rekrutowano.

Pięć punktów więcej dla kobiet i osób z niepełnosprawnościami. Kogo rekrutowano?

Pięć punktów więcej dla kobiet i osób z niepełnosprawnościami. Kogo rekrutowano?

Źródło:
Konkret24

Bus z rzekomo ukraińskimi numerami rejestracyjnymi, deepfake z ukraińskim politykiem, rzekome portrety zamachowców - po zamachu na centrum handlowe pod Moskwą w sieci szybko publikowano fake newsy i zmanipulowane materiały. Wiele z nich rozsyłały konta regularnie kolportujące rosyjską dezinformację.

Atak terrorystyczny w Moskwie: jak działa prorosyjska dezinformacja

Atak terrorystyczny w Moskwie: jak działa prorosyjska dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Do 27 marca siedmiu osobom zamieszanym w aferę wokół Funduszu Sprawiedliwości prokuratura postawiła zarzuty, a wobec trzech będzie wnioskowała o areszt tymczasowy. W sprawę są zamieszani ważni politycy, którzy do niedawna nadzorowali fundusz, a który rozdawał wielomilionowe dotacje.

Pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć o Funduszu Sprawiedliwości

Pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć o Funduszu Sprawiedliwości

Źródło:
Konkret24

Siedem osób usłyszało zarzuty, a wobec trzech będzie wniosek o areszt - to dotychczasowy efekt działań służb w aferze Funduszu Sprawiedliwości. Prokuratura nie wyklucza wniosków o uchylenie immunitetów posłom. Przybliżamy sylwetki najważniejszych osób związanych z aferą i wyjaśniamy, za co były odpowiedzialne w Funduszu Sprawiedliwości lub jak z niego korzystały.

Afera Funduszu Sprawiedliwości. Najważniejsze osoby - kto jest kim?

Afera Funduszu Sprawiedliwości. Najważniejsze osoby - kto jest kim?

Źródło:
Konkret24

Posłanka Polski 2050 Szymona Hołowni Aleksandra Leo wątpi w to, że ustawa liberalizująca prawo kobiet do legalnej aborcji zostanie szybko uchwalona. Bo - jej zdaniem - od 1993 roku żaden z projektów nie przeszedł w Sejmie do drugiego czytania, czyli szybko był odrzucany. Nie ona jedna tak sądzi. Sprawdziliśmy: nie jest to prawdą.

Wszystkie projekty ustaw o aborcji były "wyrzucane do kosza w pierwszym czytaniu"? Sprawdzamy

Wszystkie projekty ustaw o aborcji były "wyrzucane do kosza w pierwszym czytaniu"? Sprawdzamy

Źródło:
Konkret24

Sprzyjanie powstawaniu mechanizmów korupcjogennych, niecelowe wydawanie środków publicznych oraz miliony dla organizacji powiązanych z władzą, szczególnie z politykami Suwerennej Polski - to niektóre z pojawiających się od lat zarzutów dotyczących zarządzania Funduszem Sprawiedliwości. Przypominamy.

Pięć głównych zarzutów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości

Pięć głównych zarzutów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości

Źródło:
Konkret24

Ma 33 lata i zdążył już zrobić imponującą karierę w polityce. Był wiceministrem sprawiedliwości i pełnomocnikiem ministra odpowiedzialnym za Fundusz Sprawiedliwości, wcześniej był też ministrem środowiska. Teraz w prokuraturze, z polecenia prokuratora generalnego Adama Bodnara, działa zespół badający nieprawidłowości wokół funduszu. 26 marca dokonano w tej sprawie pierwszych zatrzymań, a agenci ABW przeszukali dom Wosia.

Michał Woś i Fundusz Sprawiedliwości. Kim jest poseł Suwerennej Polski

Michał Woś i Fundusz Sprawiedliwości. Kim jest poseł Suwerennej Polski

Źródło:
Konkret24, TVN24.pl, PAP

Zaufany współpracownik Zbigniewa Ziobry, w Ministerstwie Sprawiedliwości najpierw jego asystent, później zastępca. Tam nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Marcin Romanowski to jedna z czterech osób, której nazwisko pojawiło się dziś w sprawie prokuratorskiego przeszukania skupionego wokół funduszu. Co wiemy o polityku Suwerennej Polski?

To on nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Co wiemy o Marcinie Romanowskim

To on nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Co wiemy o Marcinie Romanowskim

Źródło:
Konkret24

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej i Europejski Zielony Ład znalazły się na celowniku twórców antyunijnej dezinformacji. Straszą Polaków, że nie będzie można naprawiać własnych aut, uprawiać własnych warzyw, a rolnik zapłaci za emisję gazów przez krowę i świnię. Tego typu manipulacje rozpowszechniają również niektórzy polscy politycy. Prezentujemy top 10 fake newsów o Zielonym Ładzie i polityce klimatycznej UE.

Zakażą własnych ogródków i pomp ciepła, a nakażą fotowoltaikę? Unia, klimat i fake newsy

Zakażą własnych ogródków i pomp ciepła, a nakażą fotowoltaikę? Unia, klimat i fake newsy

Źródło:
Konkret24

Prezes PiS Jarosław Kaczyński powtarza tezę, że "wprowadzenie euro (...) oznacza gwałtowny wzrost cen". Ponownie podaje przykład Chorwacji, która wspólną walutę ma od ponad roku. Ale analizy ekonomiczne pokazują, że to nieprawda, a obecnie Chorwacja ma najniższą inflację od listopada 2021.

Kaczyński: przyjęcie euro to gwałtowny wzrost cen, jak w Chorwacji. Dane nie potwierdzają

Kaczyński: przyjęcie euro to gwałtowny wzrost cen, jak w Chorwacji. Dane nie potwierdzają

Źródło:
Konkret24

Alarmujące posty o tym, że strategiczne zapasy gazu ziemnego "są wyprzedawane i nieuzupełniane", wzbudzają niepokój internautów i rodzą ich pytania o bezpieczeństwo Polski. Ten pełen emocji przekaz jest manipulacją. To, że magazyny są napełnione obecnie w połowie, nie powinno niepokoić. Wyjaśniamy.

"Tusk wyprzedaje zapasy gazu"? To manipulacyjny przekaz

"Tusk wyprzedaje zapasy gazu"? To manipulacyjny przekaz

Źródło:
Konkret24

"Nie będzie takich zmian", "tego podatku nie będzie" - twierdzą politycy Polski 2050, odżegnując się od planów wprowadzenia podatku od posiadania samochodów spalinowych. Mówią, jakby to już było pewne. Jednak taki podatek wciąż jest wpisany w polskim Krajowym Planie Odbudowy. A decyzję o zmianie musi podjąć Komisja Europejska.

"Tego podatku nie będzie"? Hołownia oświadcza, ale nie on decyduje

"Tego podatku nie będzie"? Hołownia oświadcza, ale nie on decyduje

Źródło:
Konkret24

"Uszy zatkaj!" - krzyczy mężczyzna, gdy na horyzoncie nad rolnikami blokującymi drogę pojawia się wojskowy samolot. Nagranie tej sceny ma setki wyświetleń w mediach społecznościowych. Także rosyjskojęzycznych. Jedni internauci pytają, o co chodziło - inni piszą, że "polski pilot dziękował protestującym rolnikom za walkę w obronie kraju". Sprawdziliśmy, gdzie i co się wydarzyło.

Wojsko "postraszyło" rolników? To "lot treningowy na wysokości lotu koszącego"

Wojsko "postraszyło" rolników? To "lot treningowy na wysokości lotu koszącego"

Źródło:
Konkret24

W Kanadzie rzekomo ma grozić kara dożywocia za "własne zdanie, które jest sprzeczne z rządową narracją" - przekonuje jeden z internautów. Proponowane zmiany w prawie dotyczą jednak czego innego. Wyjaśniamy.

Dożywocie za "własne zdanie, sprzeczne z rządową narracją"? O co chodzi z prawem w Kanadzie

Dożywocie za "własne zdanie, sprzeczne z rządową narracją"? O co chodzi z prawem w Kanadzie

Źródło:
Konkret24

Były minister obrony Mariusz Błaszczak próbował odrzucić zarzuty o zaniedbania w uzyskaniu unijnego wsparcia dla polskich zakładów zbrojeniowych i porównał kwotę dofinansowania dla tych firm z pakietem unijnej pomocy dla Egiptu. To manipulacja, polegająca na zestawianiu rzeczy nieporównywalnych.

Tylko pół miliarda euro na amunicję, aż siedem miliardów dla Egiptu? Manipulacje Mariusza Błaszczaka

Tylko pół miliarda euro na amunicję, aż siedem miliardów dla Egiptu? Manipulacje Mariusza Błaszczaka

Źródło:
Konkret24

Widowiskowe nagranie przedstawiające dużą miejską arterię zablokowaną przez ciągniki zdobywa popularność w mediach społecznościowych - jest opisywane jako rzekomo nakręcone 20 marca w Polsce. Ale opisy i komentarze internautów do tego filmu wprowadzają w błąd.

Strajk rolników w środę? Nie w środę, nie w Polsce

Strajk rolników w środę? Nie w środę, nie w Polsce

Źródło:
Konkret24

Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej budynków, którą niedawno przegłosował Parlament Europejski, stała się źródłem przekłamań i fałszywych tez rozpowszechnianych w sieci. Jedna z nich dotyczy obowiązku montowania paneli fotowoltaicznych na "wszystkich budynkach".

"Obowiązkowa fotowoltaika"? Nie na każdym domu. Wyjaśniamy

"Obowiązkowa fotowoltaika"? Nie na każdym domu. Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Politycy obecnej opozycji zarzucają rządowi nieudolność, ponieważ z ponad pół miliarda euro unijnych funduszy na produkcję amunicji dofinansowanie dostała tylko jedna polska firma i jedynie na 2,1 miliona euro. Lecz przedstawiciele rządu Donalda Tuska wskazują, że to poprzednicy są winni, bo nie przypilnowali składania wniosków. Porządkujemy fakty w tej sprawie.

Afera o pieniądze na amunicję. Kalendarium wydarzeń 

Afera o pieniądze na amunicję. Kalendarium wydarzeń 

Źródło:
Konkret24

W ramach Europejskiego Zielonego Ładu "zakazana ma być hodowla żywności na własne potrzeby" - głosi artykuł, w który uwierzyło wielu internautów. Komisja Europejska zaprzecza tym twierdzeniom. Wprowadzający w błąd przekaz promowali m.in. posłowie Konfederacji. Sprawdziliśmy, jak szeroko rozprzestrzeniał się w sieci.

Zielony Ład zakaże uprawy własnych warzyw i owoców? KE: "całkowicie bezpodstawne" twierdzenie

Zielony Ład zakaże uprawy własnych warzyw i owoców? KE: "całkowicie bezpodstawne" twierdzenie

Źródło:
Konkret24

Hodowanie nawet jednej kury w przydomowym kurniku jest równoznaczne z prowadzeniem zakładu drobiu i wymaga rejestracji pod groźbą wysokiej kary finansowej - napisał w serwisie X znany przedsiębiorca. Sprawdziliśmy, czy ma rację.

200 tys. zł kary za brak rejestracji kury w przydomowej hodowli? To nieprawda

200 tys. zł kary za brak rejestracji kury w przydomowej hodowli? To nieprawda

Źródło:
Konkret24

Komenda Stołeczna Policji zaprzeczyła informacjom przekazywanym przez byłego policyjnego negocjatora, który pisał o żądaniu ujawnienia tożsamości 28 policjantów. Wśród funkcjonariuszy rzekomo ma być ojciec dziecka policyjnej praktykantki.

Doniesienia o 28 funkcjonariuszach i praktykantce w ciąży. Komenda Stołeczna Policji dementuje

Doniesienia o 28 funkcjonariuszach i praktykantce w ciąży. Komenda Stołeczna Policji dementuje

Źródło:
Konkret24

Politycy Konfederacji straszą Polaków, że obecny rząd i Unia Europejska planują "wycofać gotówkę" czy "zakazać płacenia gotówką". Nie jest to nowa narracja w politycznym dyskursie - i nie jest prawdziwa.

Konfederacja: "nadchodzi zakaz płacenia gotówką". Nie nadchodzi

Konfederacja: "nadchodzi zakaz płacenia gotówką". Nie nadchodzi

Źródło:
Konkret24

"Prowokacja w biały dzień", "przygotowywane były kupki kostki brukowej" - w ten sposób politycy PiS i Kukiz'15 tłumaczą, jak doszło do walk protestujących rolników z policją w Warszawie. Zdaniem opozycji kostkę brukową luzem przygotowano celowo, by "rzucać nią w protestujących". Sprawdziliśmy nagrania z kamer, zapisy z monitoringu, relacje reporterskie - nie znaleźliśmy potwierdza tej tezy.

Czarnek o protestach: przygotowano "kupki kostki brukowej, żeby ktoś rzucał". Brak potwierdzenia

Czarnek o protestach: przygotowano "kupki kostki brukowej, żeby ktoś rzucał". Brak potwierdzenia

Źródło:
Konkret24