Odsetek nadmiarowych zgonów w czerwcu nieco wzrósł - zarówno w Polsce, jak i w kilkunastu innych krajach Europy. Przedstawiamy statystyki Eurostatu za drugi kwartał 2022 roku.
W czerwcu w aż 19 krajach Europy było więcej nadmiarowych zgonów niż w poprzednim miesiącu - wynika z najnowszych danych opublikowanych przez Eurostat i obejmujących państwa Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Odsetek nadmiarowych zgonów notowanych w Polsce wyniósł 7,1 proc. i był nieco wyższy od odsetka z maja. Wynik ten plasuje Polskę na 15. miejscu spośród 32 państw ujętych w zestawieniu. W maju byliśmy na 12. miejscu. Po raz pierwszy od początku roku pogorszyły się za to statystyki nadmiarowych zgonów w Polsce w porównaniu ze średnią dla krajów UE.
Nadmiarowe zgony - czym są
Przypomnijmy: nadmiarowe zgony to różnica między liczbą zgonów w danym okresie a średnią liczbą zgonów z analogicznych przedziałów czasu w ostatnich kilku latach - zwaną poziomem odniesienia. Nadmiarowe zgony lepiej podawać jako odsetek, czyli średnią wzrostów zgonów. Wyraża on zmianę liczby zgonów (dynamikę) wobec poziomu odniesienia. Wszystko przez ograniczenia związane z porównywaniem sytuacji w różnych regionach czy krajach: czym innym jest np. 100 tys. nadmiarowych zgonów w niewielkim Luksemburgu, a czym innym w ludnych Chinach. Stąd lepiej podawać wartości procentowe. Eurostat publikuje dane o odsetku nadmiarowych zgonów w każdym miesiącu pandemii w porównaniu do średniej z czterech lat (2016-2019).
Do czego wykorzystuje się obserwację nadmiarowych zgonów w epidemiologii? Dzięki nim ustala się, czy sytuacja zdrowotna ludności jest stabilna i czy występują zjawiska, które wpływają na umieralność. Statystyki umieralności to najbardziej wiarygodne dane demograficzne i dobra miara oceny sytuacji zdrowotnej w krajach, gdzie prowadzona jest kompletna rejestracja zgonów.
W czerwcu więcej nadmiarowych zgonów. Polska 15. w Europie
W czerwcu odsetek nadmiarowych zgonów w Polsce wyniósł 7,1 proc. - było ich o tyle więcej w stosunku do średniej z lat 2016-19. Był to 15. wynik wśród państw Unii Europejskiej i EFTA. Średnia dla państw Unii Europejskiej wyniosła 6,2 proc. W czerwcu zwiększył się odsetek nadmiarowych zgonów notowanych w Polsce. W styczniu wyniósł 24,5 proc., w lutym - 15,1 proc., w marcu - 7,7 proc., w kwietniu wzrósł do 11,4 proc., w maju wyniósł 6,8 proc., a w czerwcu znowu nieznacznie wzrósł do 7,1 proc.
Największy odsetek nadmiarowych zgonów w czerwcu stwierdzono w Portugalii (23,9 proc.), Hiszpanii (16,7 proc.), Estonii (16,2 proc.). Wysokie wskaźniki odnotowano również na Malcie (15,4 proc.) i w Szwajcarii (14,4 proc.). Odsetek wyższy niż 10 proc. notowano również w Holandii, Austrii, Norwegii, Grecji, Słowenii, Niemczech i w Danii. W ośmiu krajach odsetek był ujemny - czyli zmarło tam mniej osób niż w okresie bazowym. Na Cyprze wyniósł -28,3 proc., w Rumunii -9 proc. Ujemne wskaźniki zanotowano również w Bułgarii, Islandii, Liechtensteinie, Słowacji, Włoszech i na Węgrzech.
Podobnie jak w kwietniu, w czerwcu w Polsce i w większości krajów Europy nadmiarowych zgonów było więcej niż w poprzednim miesiącu. Odsetek nadmiarowych zgonów wzrósł w 19 krajach na 32 uwzględniane w zestawieniu Eurostatu (w kwietniu wzrosty notowano w 18 krajach).
Jak zmieniała się pozycja Polski
Po tym, jak w grudniu 2021 roku w Polsce stwierdzono największy odsetek nadmiarowych zgonów wśród wszystkich krajów UE i EFTA (69,1 proc.), od stycznia do marca statystyki były coraz korzystniejsze: w styczniu Polska była na 4. miejscu; w lutym - na 10.; w marcu - na 19.
W kwietniu z odsetkiem 11,3 proc. nadmiarowych zgonów Polska była jednak już na 17. miejscu, a w maju - na 12. Zmiana o trzy pozycje w czerwcu oznacza zatem poprawę statystyk.
Od początku roku do maja statystyki nadmiarowych zgonów notowanych w Polsce systematycznie poprawiały się względem średniej dla krajów UE. Czerwiec jest pierwszym miesiącem, w którym ta korzystna tendencja została przerwana. W styczniu w Polsce odsetek był o 16,8 punktu procentowego wyższy niż w całej UE; w lutym ta różnica zmalała do 7,3 p.p.; w marcu - do 1,5 p.p.; w kwietniu - do 0,2 p.p. Z najnowszych dostępnych danych wynika, że w maju odsetek nadmiarowych zgonów był niższy o 0,2 p.p. niż w krajach UE. W czerwcu był ponownie wyższy - o 0,9 p.p.
Drugi kwartał: Polska na 15. miejscu w Europie
Jeśli chodzi o uśrednione dane za drugi kwartał 2022 roku (okres od kwietnia do czerwca), Polska z odsetkiem 8,4 proc. nadmiarowych zgonów była na 15. miejscu wśród państw UE i EFTA. Tymczasem, według uśrednionych danych, odsetek dla wszystkich krajów UE wyniósł w tych miesiącach 8,1 proc.
Od kwietnia do czerwca najwyższe odsetki nadmiarowych zgonów notowano w Portugalii (18,5 proc.), na Malcie (16,5 proc.) i w Grecji (15,6 proc.). W trzech krajach średnia wartość odsetka była ujemna: w Liechtensteinie (-9,5 proc.), w Rumunii (-2,8 proc.) i w Bułgarii (-1,5 proc.). Kraje z niską wartością tego wskaźnika w okresie od kwietnia do czerwca to Szwecja (0,4 proc.), Cypr (1,3 proc.), Szwajcaria (2 proc.).
Dla porównania: średnia z pierwszych trzech miesięcy tego roku (od stycznia do marca) wyniosła w Polsce 15,8 proc., co dawało ósme miejsce wśród analizowanych krajów.
Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock