Pszczoły same tak zrobiły? "To coś, w co wszyscy chcemy wierzyć"

Źródło:
Konkret24
Pszczoły z warszawskiego metra
Pszczoły z warszawskiego metraMetro Warszawskie
wideo 2/5
Pszczoły z warszawskiego metraMetro Warszawskie

Czy to same pszczoły "zbudowały własną architekturę" z plastra miodu, która przypomina kształtem serce? Tak przekonują internauci, komentując popularne w sieci zdjęcie. Ono jest prawdziwe, ale towarzysząca mu historia niezupełnie.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Na zdjęciu widać plastry miodu układające się w kształt przypominający serce lub labirynt. Według opisów zamieszczanych przez internautów - którzy z przejęciem komentują fotografię - taki układ miały stworzyć same pszczoły po tym, gdy pszczelarz zapomniał zainstalować w ulu specjalne ramki na miód. "Ich zdaniem to rozwiązanie najlepiej radzi sobie z regulacją temperatury i przepływem powietrza" - komentowano.

Zdjęcie jest bardzo popularne w sieci, znaleźliśmy wiele postów z nim. Przyciągająca oko fotografia plastra miodu jest udostępniana w mediach społecznościowych regularnie: tylko w tym roku i tylko na Facebooku można znaleźć publikacje z marca, maja, czerwca, lipca, sierpnia, września, listopada i grudnia. Opisy są podobne, na przykład: "To zdjęcie zostało zrobione przez właściciela ula. Pszczelarz zapomniał umieścić ramki, w których pszczoły przechowują miód, więc pszczoły zbudowały własną architekturę z plastra miodu, umożliwiając naturalną wentylację, dzięki czemu powietrze może swobodnie krążyć, a temperatura może pozostać stabilna. To niesamowite!".

FAŁSZ
Przykładowe wpisy z historią o pszczelarzu, która nie jest jednak prawdziwaFacebook

Częste powielanie takich wpisów nie powinno dziwić: pozytywna historia z ładnym zdjęciem cieszy się w internecie zwykle dużą popularnością bez względu na to, kiedy i gdzie jest publikowana. Tylko jeden z listopadowych wpisów w serwisie X wyświetlono ponad 250 tys. razy, a niektóre wpisy na Facebooku - jak choćby jeden z opublikowanych w grudniu - są udostępniane dalej przez setki użytkowników. Dlatego też obrazy plastrów można znaleźć na kontach i grupach niezwiązanych z pszczelarstwem czy nawet przyrodą: ich właściciele widzą w tym sposób na zwiększenie zasięgów swoich innych treści.

Na Facebooku wyszukiwanie frazy "Pszczelarz zapomniał" pokazuje wiele wyników ze zdjęciemFacebook

I oczywiście nie byłoby w tym nic złego, gdyby nie fakt, że ta ładna historia została w większości zmyślona.

Pszczelarz z RPA: to prosta manipulacja

Najwcześniejsze publikacje z tymi zdjęciami, które znaleźliśmy w polskiej sieci, pochodzą z 2018 roku; z opisami w innych językach fotografia ta krąży już co najmniej od 2014 roku. Szczególnie często zaczęto ją publikować w polskich mediach społecznościowych od 2020 roku.

W czerwcu 2020 roku "internetowe śledztwo" w sprawie tego zdjęcia przeprowadził Steve Byrne - szkocki śpiewak folkowy i badacz folkloru. Na początku znalazł wpis ze zdjęciem, który w sierpniu 2015 roku opublikowała brytyjska organizacja pozarządowa National Trust. Autorzy wpisu twierdzili, że plastry miodu w kształcie serca stworzyły pszczoły w pasiece na zamku Bodiam na południu Wielkiej Brytanii.

Większość komentujących wyrażała podziw i chwaliła pszczoły za ich "wyczucie sztuki", ale pod wpisem odezwał się także Brian Fanner, który stwierdził, że to on jest autorem "tego małego dzieła sztuki". I napisał, że jest to "prosta manipulacja". Steve Byrne skontaktował się z Fannerem. Ten wysłał mu link do oryginalnego wpisu ze zdjęciem, który opublikował już w listopadzie 2013 roku. Post nie cieszył się wówczas taką popularnością, jak potem jego kopie: do dziś polubiło go zaledwie 15 osób, a 80 podało dalej.

PRAWDA

Przede wszystkim jednak Fanner - pszczelarz z Republiki Południowej Afryki - opisał historię powstania zdjęcia, która przeczy tej rozpowszechnianej w sieci. Zapewnił, że pszczoły same nie stworzyłyby kształtu serca z plastrów miodu. Przy czym warto zaznaczyć, że to, co widzimy na zdjęciach, to plastry wosku, woszczyny; to w otworach konstrukcji z wosku zbierany jest miód.

Otóż za kształt plastra widoczny na zdjęciu odpowiada sam pszczelarz, bo to on przygotował wcześniej deskę z odpowiednio wyciętymi zagłębieniami. Wypełnił ją woskiem, który dla pszczół jest naturalnym sygnałem, że w tym miejscu należy tworzyć plaster miodu. Resztę wykonały owady. "Po prostu trafiły na ten dziwny wzór paska i zaczęły na nim budować" - wspominał Fanner. Zdjęcie jest więc prawdziwe, ale kształty plastrów są pomysłem pszczelarza, który pszczoły "zrealizowały".

Na potwierdzenie swoich słów Brian Fanner przesłał do Steva Byrne'a zdjęcie podstawki, która posłużyła owadom do wzniesienia plastrów. Widać na niej kształt serca i dodatkowe żłobienia po bokach.

PRAWDA
Zdjęcie podstawki, na której pszczoły stworzyły plastry miodux.com

"Nie pozwól, aby uczucie 'oh' przeszkadzało w myśleniu"

Steve Byrne zestawił cyfrowo zdjęcie wysłanego wzoru z fotografią plastrów miodu, która intensywnie krążyła w sieci. To pozwoliło mu potwierdzić, że rzeczywiście była to podstawa, na której pszczoły później stworzyły "swoje dzieło". "Wydaje się to uzasadnione, prawda?" - zapytał.

PRAWDA
Zestawienia zdjęcia podstawki ze zdjęciem krążącym w siecix.com

Po rozwikłaniu zagadki zdjęcia Steve Byrne stwierdził, że tego typu historie "to coś, w co wszyscy chcemy wierzyć, że pszczoły i matka natura wpadły na to przypadkiem - albo, co więcej, celowo". W tym przypadku okazało się natomiast, że - jak sam napisał - "był to piękny przykład synergii między ludźmi a naturą". Na koniec Byrne podsumował: "W internecie szukaj poza tym, co widzisz. Nie traktuj rzeczy dosłownie. Nie pozwól, aby uczucie 'och' przeszkadzało w pomyśleniu: 'hmm, czy to prawda?' Ponieważ są ludzie, którzy próbują wykorzystać takie dobre ludzkie instynkty w nieżyczliwy sposób".

Autorka/Autor:

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: Facebook

Pozostałe wiadomości

Sprawa Ryszarda Cyby, skazanego za zabicie działacza PiS, to przykład, jak można robić politykę, budując wśród wyborców poczucie zagrożenia. Niekoniecznie w zgodzie z prawdą i faktami. A także jak brak reakcji na fakty rodzi fałsz, który trudno powstrzymać - nawet jeśli wszystko zrobiono zgodnie z procedurami.

"Więzienie opuścił morderca". Kalendarium szerzenia paniki

"Więzienie opuścił morderca". Kalendarium szerzenia paniki

Źródło:
Konkret24

Na kolejnych spotkaniach z wyborcami i w kolejnych wypowiedziach publicznych kandydat PiS na prezydenta Karol Nawrocki powtarza te same twierdzenia - nie zawsze zgodne z prawdą. Niektóre powtarza szczególnie chętnie i często.

Dziesięć nieprawd Karola Nawrockiego

Dziesięć nieprawd Karola Nawrockiego

Anna Bryłka z Konfederacji twierdzi, że "cały czas zwiększa się liczba wydawanych zezwoleń na pracę" cudzoziemcom. Według polityków koalicji rządzącej jest odwrotnie. Kto ma rację? Sprawdziliśmy statystyki.

Zezwoleń na pracę dla cudzoziemców więcej czy mniej? Mamy dane

Zezwoleń na pracę dla cudzoziemców więcej czy mniej? Mamy dane

Źródło:
Konkret24

"Unijna złodziejka!", "zamordyzm", "źle się to kojarzy" - tak internauci komentują nową inicjatywę unijną. Twierdzą, że Komisja Europejska będzie mogła przejmować prywatne oszczędności obywateli i przeznaczać je jako inwestycje w swoje projekty. Przekaz powtarzają politycy prawicy. Jest fałszywy.

UE szykuje "zamach na oszczędności"? Chodzi o pewną strategię

UE szykuje "zamach na oszczędności"? Chodzi o pewną strategię

Źródło:
Konkret24

Sławomir Mentzen opowiada na spotkaniach z wyborcami, że stopień przestępczości w Niemczech gwałtownie wzrósł po napływie imigrantów - i jako "dowód" zestawia dane dotyczące Algierczyków i Japończyków. Choć istnieją takie liczby, to jednak takie ich przedstawienie jest manipulacją i wprowadzaniem opinii publicznej w błąd.

Mentzen woli Japończyków od Algierczyków. I manipuluje

Mentzen woli Japończyków od Algierczyków. I manipuluje

Źródło:
Konkret24

"Wzruszające", "serce ściska", "szacunek dla pieska" - komentują internauci zdjęcia mające pokazywać uroczystość pożegnania policyjnego psa w jednej z jednostek. To obrazy wprawdzie poruszające, ale nieprawdziwe.

"Niewdzięczna służba, dzięki piesku". Pogrzeb, którego nie było

"Niewdzięczna służba, dzięki piesku". Pogrzeb, którego nie było

Źródło:
Konkret24

- Singapur wydaje znacznie mniej niż Polska, a mimo to ma znacznie lepszy system ochrony zdrowia - przekonuje Sławomir Mentzen, kandydat Konfederacji na prezydenta RP. Wyjaśniamy, czego nie mówi o singapurskim systemie, a co powinniśmy o nim wiedzieć, by się z nim porównywać.

Mentzen porównuje Singapur do Polski. O czym nie mówi?

Mentzen porównuje Singapur do Polski. O czym nie mówi?

Źródło:
Konkret24

Europoseł PiS Piotr Mueller alarmuje, że Unia Europejska planuje zabronić wymiany różnych części auta, jeśli dojdzie do ich usterki. Twierdzi, że nowe samochody będą musiały iść na złom. Uspokajamy: to nieprawda.

Piotr Mueller: nowe auto trzeba będzie oddać na złom. Nieprawda

Piotr Mueller: nowe auto trzeba będzie oddać na złom. Nieprawda

Źródło:
Konkret24

Antyimigrancki hejt wzbudza rozpowszechniane w mediach społecznościowych - między innymi przez polityków PiS - nagranie z Wrocławia. Widać na nim gromadzących się na ulicy cudzoziemców, a ironiczny opis głosi, że to "przyjazd inżynierów". Politycy opozycji informują wręcz, że to "inżynierowie z Afryki sprowadzani przez PO i Tuska". To fałsz.

"Inżynierowie z Afryki" przyjechali do Wrocławia? Skąd to nagranie

"Inżynierowie z Afryki" przyjechali do Wrocławia? Skąd to nagranie

Źródło:
Konkret24

Ponad 50 zgłoszonych komitetów wyborczych, ponad 40 zarejestrowanych. O co chodzi? Raczej nie o wygraną w wyborach. To skutek paradoksu polskiego prawa. Tłumaczymy, jakie są korzyści z rejestracji komitetu wyborczego, który jednak zarejestrowanego kandydata nie ma.

44 komitety wyborcze zarejestrowane. Wśród nich "semiwirtualne"

44 komitety wyborcze zarejestrowane. Wśród nich "semiwirtualne"

Źródło:
Konkret24

Prezydent USA "nie wie", na jakiej podstawie Dania rości sobie prawa do Grenlandii. Nie sądzi, "żeby to było prawdą". Jednak tak właśnie jest, w dodatku wiele lat temu zwierzchnictwo Danii nad wyspą uznały także Stany Zjednoczone.

Dlaczego Grenlandia jest duńska? Trump "nie wie, czy to prawda"

Dlaczego Grenlandia jest duńska? Trump "nie wie, czy to prawda"

Źródło:
Konkret24

Zwolennicy kawy z mlekiem i cukrem oburzają się na rzekomy zakaz, który ma wprowadzić Unia Europejska. "Co będzie następne? Zakaz soli?", "idiotyzmy" - komentują. Podstawą tych fałszywych doniesień jest artykuł jednego z polskich serwisów, który opatrznie zrozumiano. Wyjaśniamy, co naprawdę ograniczy UE.

UE "zakazuje mleka i cukru w kawie"? Czegoś innego

UE "zakazuje mleka i cukru w kawie"? Czegoś innego

Źródło:
Konkret24

Ilu policjantów brakuje w całym kraju? Kilka tysięcy? Kilkanaście? Opozycja włączyła temat braków kadrowych w policji do kampanii prezydenckiej, ale problem ten istnieje od lat. Zwiększanie liczby etatów w czasach Zjednoczonej Prawicy nie pomogło.

Ilu policjantów brakuje w kraju? Cztery garnizony dominują

Ilu policjantów brakuje w kraju? Cztery garnizony dominują

Źródło:
Konkret24

W Warszawie zacznie rzekomo obowiązywać "ustawa o aresztowaniu dzwonów kościelnych" czy "likwidacja kościelnych dzwonnic" - alarmują politycy opozycji i internauci. Wszystko z powodu pewnego projektu grupy radnych, który wykorzystano do tej manipulacji.

Trzaskowski "chce uciszyć kościelne dzwony"? Skąd ten przekaz

Trzaskowski "chce uciszyć kościelne dzwony"? Skąd ten przekaz

Źródło:
Konkret24

Co oznacza mała czarna gwiazdka przy niektórych cenach? Tak duński właściciel sieci Netto postanowił pomóc klientom bojkotować amerykańskie produkty. Według polskich internautów to rozwiązanie ma się też pojawić w sklepach sieci w naszym kraju. Wyjaśniamy.

Bojkot amerykańskich produktów także w Polsce? Jeszcze nie

Bojkot amerykańskich produktów także w Polsce? Jeszcze nie

Źródło:
Konkret24

Polscy internauci alarmują, że Unia Europejska chce zabronić korzystania z plastikowych dowodów osobistych. Podstawą jest artykuł jednego z serwisów, który nie do końca podał prawdę.

"Pożegnaj się z dowodem osobistym"? Co planuje UE

"Pożegnaj się z dowodem osobistym"? Co planuje UE

Źródło:
Konkret24

"Tak było. Ale teraz nikt nie pamięta"; "przy obecnej demografii to nie wróci" - komentują internauci rozsyłane w sieci zdjęcia, które mają przedstawiać kolejki do urzędów pracy za pierwszych rządów Donalda Tuska. Sprawdziliśmy, kiedy powstały te zdjęcia.

Kolejki do urzędów pracy "za Tuska"? Również w czasach PiS

Kolejki do urzędów pracy "za Tuska"? Również w czasach PiS

Źródło:
Konkret24

Prorosyjskie konta w Polsce i na świecie rozsyłają rzekomy materiał francuskiego dziennika o sondażu dotyczącym popularności polityków. Według niego 71 procent Francuzów uważa, że byłoby im lepiej pod rządami Władimira Putina. Nic tu jednak nie jest prawdziwe.

71 procent Francuzów woli Putina od Macrona? Mamy wyjaśnienie "Le Figaro"

71 procent Francuzów woli Putina od Macrona? Mamy wyjaśnienie "Le Figaro"

Źródło:
Konkret24

Kandydat PiS na prezydenta Karol Nawrocki - a za nim politycy tej partii - od kilku dni rozgłaszają, że "rząd po cichu przepchnął przepisy", które pozwolą stawiać wiatraki 500 metrów od domostw. Po pierwsze, przyjmowanie i konsultowanie projektu odbywało się otwarcie i zgodnie z procedurami. Po drugie, ustawa nie została jeszcze przegłosowana.

PiS: "rząd po cichu przepchnął przepisy". A naprawdę?

PiS: "rząd po cichu przepchnął przepisy". A naprawdę?

Źródło:
Konkret24

Na spotkaniach z wyborcami Szymon Hołownia mówi między innymi o problemach demograficznych Polski. W Częstochowie przedstawił nawet, jak wygląda tam trend spadkowy urodzeń. Czy ma rację?

Ile dzieci rodzi się w Częstochowie? Hołownia wylicza, my sprawdzamy

Ile dzieci rodzi się w Częstochowie? Hołownia wylicza, my sprawdzamy

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń w mediach społecznościowych generuje nagranie mające udowadniać, że Ukraińcy wykorzystują wojnę do propagandy. Tymczasem ten film jest przykładem prorosyjskiej dezinformacji. Przekaz o "wojennych aktorach" nie jest nowy, sposób stworzenia fałszywki również.

"Aktorka z frontu"? Nie, ale "ciemny lud kupuje"

"Aktorka z frontu"? Nie, ale "ciemny lud kupuje"

Źródło:
Konkret24

Twórcom tych stron chodzi nie tylko o przemycanie rosyjskich punktów widzenia do polskiego internetu. Dzięki takim witrynom można też cytować rosyjskie media państwowe, w Polsce zakazane. A w kanałach rosyjskich pokazywać, że "polskie media" podzielają rosyjską wizję świata. Oto 10 portali, przed którymi przestrzegamy. Szerzą prokremlowską dezinformację.

Sieć prorosyjskich portali oplata Polskę. Oto 10 przykładów

Sieć prorosyjskich portali oplata Polskę. Oto 10 przykładów

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji - między innymi Sławomir Mentzen i Bartłomiej Pejo - przekonują, że średni wiek polskich rezerwistów wynosi 50 lat. Sprawdziliśmy, skąd biorą taką informację i co na to resort obrony.

Konfederacja o "średnim wieku rezerwistów": 50 lat. Źródło jest niewiarygodne

Konfederacja o "średnim wieku rezerwistów": 50 lat. Źródło jest niewiarygodne

Źródło:
Konkret24

Dyskusja o szczepieniach na błonicę - po wykryciu pierwszego od lat przypadku tej choroby - stała się dla środowisk antyszczepionkowych pretekstem do szerzenia kolejnej teorii. Ich zdaniem nagłaśnianie tematu błonicy to sposób na wypromowanie pakietu krztuścowego. Eksperci ostrzegają przed tą dezinformacją.

Błonica a pakiet krztuścowy. Jest różnica? Jest

Błonica a pakiet krztuścowy. Jest różnica? Jest

Źródło:
Konkret24

Prezydent USA Donald Trump ma być winny temu, że w Chinach nie będzie można więcej zjeść amerykańskiej wołowiny. Władze w Pekinie w odpowiedzi na nałożone cła rzekomo anulowały import tego mięsa ze Stanów Zjednoczonych. Rzeczywiście w tej kwestii zaszły zmiany, ale zawieszenie dostaw do Chin dotyczy wołowiny z innych krajów.

Chiny "anulowały" import wołowiny z USA? Nie stamtąd

Chiny "anulowały" import wołowiny z USA? Nie stamtąd

Źródło:
Konkret24, Snopes