FAŁSZ

"Po raz pierwszy w historii" nie chorujesz, a zarażasz zaszczepionego? Fałszywa teza w kontekście COVID-19

Po raz pierwszy w historii przenosisz chorobę, na którą nie chorujesz, a zarażasz zaszczepionego - fałszywa teza w kontekście COVID-19Shutterstock

Na Twitterze i Facebooku szeroko rozpowszechnia jest taka teza wiązana z pandemią COVID-19: "Po raz pierwszy w historii ludzkości możesz przenieść chorobę, na którą nie chorujesz, na kogoś, kto został przeciw niej zaszczepiony". Jest nieprawdziwa.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Jeden z internautów zamieścił 3 sierpnia na Twitterze post treści: "Po raz pierwszy w historii ludzkości możesz przenieść chorobę, na którą nie chorujesz na kogoś kto został przeciw niej zaszczepiony" (pisownia tego i kolejnych postów oryginalna). Wpis polubiło ponad 1500 osób, ponad 350 podało go dalej. Internauci, którzy go komentowali, odnosili treść do trwającej pandemii COVID-19 i akcji szczepień. "Paranoja"; "Za takie coś powinni 3 nagrody Nobla dostać..."; "Absurdy absurdy!" - kpili.

fałsz

"Po raz pierwszy w historii ludzkości..." - popularny wpis na Twitterze
Wpis, który zyskał popularność na Twitterze. Teza jest fałszywa"Po raz pierwszy w historii ludzkości..." - popularny wpis na TwitterzeTwitter

Nie był to wcale jednostkowy komentarz. Jak sprawdziliśmy, takie samo zdanie, w formie memów, stało się bardzo popularne na Facebooku. Najpopularniejszy mem to ten, w którym do ilustracji tezy wykorzystano kadr z filmu "Mroczny rycerz" z 2008 roku w reżyserii Christophera Nolana. Drugi jest prostą grafiką z wizerunkiem klauna. Najstarsze wpisy, jakie znaleźliśmy, są z końca lipca. Najpopularniejszy dotychczas post zamieszczono 4 sierpnia. Zareagowało na niego 2,5 tys. internautów, blisko 900 podało dalej, ponad 150 skomentowało.

Wprowadzające w błąd zdanie trafiło również na Facebooka w formie mema
Fałszywa teza trafiła w wersji mema na FacebookaWprowadzające w błąd zdanie trafiło również na Facebooka w formie memafacebook

Również komentarze na Facebooku do tej tezy umieszczano w kontekście pandemii COVID-19. "W całym tym covidzie chodzi o kasę"; "W czasach wszystkiego Smart można zrobić z ludzi Stupid"; "Dobre w punkt" - pisali internauci. Znaleźliśmy ponad 120 facebookowych wpisów z memem powielającym popularne zdanie.

fałsz

Mem powielający wypowiedź internauty stał się popularny na Facebooku
Mem powielający fałszywą tezę stał się bardzo popularny na FacebookuMem powielający wypowiedź internauty stał się popularny na Facebookufacebook

Nie po raz pierwszy internauci sceptyczni wobec pandemii i podawanych szczepionek wyśmiewają fakt, że także osoby chorujące bezobjawowo na COVID-19 mogą roznosić wywołującego tę chorobę wirusa oraz że mogą również zarazić osoby zaszczepione. Szczepionki przeciw COCID-19 są wysoce skuteczne, ale nie zapewniają stuprocentowej ochrony przed zakażeniem.

Skonsultowaliśmy rozpowszechnianą w memach tezę z ekspertami. Ich opinia jest zgodna: sugestia, że "po raz pierwszy w historii ludzkości" mamy do czynienia z chorobą rozprzestrzeniającą się w opisany sposób, jest nieprawdziwa.

"To nie jest sensowny argument przeciw szczepieniom"

Internauci sugerują, że w opisanym memie ujawniono jakiś absurd związany z COVID-19. Piszą, że nie można chorować bezobjawowo, kwestionują sens szczepienia się. Profesor dr hab. Agnieszka Szuster-Ciesielska z Katedry Wirusologii i Immunologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie uspokaja: ta teza nie zawiera żadnej sensacji.

Prof. Zajkowska: "Dopiero druga dawka daje nam tę ochronę, której oczekujemy"
Prof. Zajkowska: "Dopiero druga dawka daje nam tę ochronę, której oczekujemy"tvn24

- Może się zdarzyć, że niezaszczepiona osoba po zakażeniu koronawirusem nie będzie miała objawów chorobowych i może przenieść tego wirusa na osobę zaszczepioną - wyjaśnia prof. Szuster-Ciesielska. Przyznaje, że u takich osób objawy mogą się w ogóle nie uwidocznić lub mogą być bardzo słabe, przypominające przeziębienie. W nielicznych przypadkach dochodzi do rozwoju cięższej postaci choroby.

- Jaki jest cel przekazania takiej informacji, pomijając jej nieścisłość? - dziwi się prof. Szuster-Ciesielska tezie internauty. Podkreśla, że nawet jeśli szczepionki nie zawsze mogą uchronić przed zakażeniem, to zdecydowanie obniżają statystyki śmiertelności. - Bardzo dobrze to widać w populacjach wysoko zaszczepionych jak Wielka Brytania czy Izrael - mówi. I zauważa, że nie można mówić o przenoszeniu choroby COVID-19. - Przenosi się patogen, który tę chorobę wywołuje - stwierdza.

Jej opinię co do sensowności rozpowszechniania tezy z memów w kontekście COVID-19 podziela prof. Joanna Zajkowska, podlaski wojewódzki konsultant do spraw epidemiologii z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. - Do czego takie zdanie miałoby przekonywać? Żeby się nie szczepić przeciw COVID-19? - zastanawia się prof. Zajkowska. - Jeśli tak, no to nie jest to sensowny argument przeciw szczepieniom - stwierdza. Zauważa, że sytuacje, gdy dochodzi do zakażenia osoby zaszczepionej przez osobę chorującą bezobjawowo na COVID-19, rzadko się zdarzają. - A jeśli nawet osoba zaszczepiona zachoruje, to nie ciężko i nie w sposób dla niej dramatyczny - podkreśla prof. Zajkowska.

Po mszy, w zoo, na miejskiej plaży. Punkty szczepień na wyciągnięcie ręki
Po mszy, w zoo, na miejskiej plaży. Punkty szczepień na wyciągnięcie rękiFakty TVN

"Po raz pierwszy w historii ludzkości"? Nie

Tezę, że przenoszenie patogenu COVID-19 przez osobę chorującą bezobjawowo na osobę zaszczepioną to sytuacja, która zdarza się "po raz pierwszy w historii ludzkości", eksperci z gruntu uznają za nieprawdziwą.

- W 50-75 procentach przypadków również grypę przechodzimy bezobjawowo, co udowodniły badania serologiczne przedstawione w czasopiśmie "The Lancet" - podkreśla prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska. Dodaje, że osoby z asymptomatyczną grypą również zakażają. - Tak, takie osoby wydalają z siebie wirusa, którym mogą zakazić osoby zaszczepione, jako że skuteczność szczepionek przeciwgrypowych, w zależności od sezonu, ocenia się na 50-60 procent - wyjaśnia. Profesor przywołuje też artykuł z "The Lancet", z którego wynika, że około połowa zakażeń grypą ma charakter objawowy, a osoby bezobjawowe przenoszą grypę na 6 proc. osób mających kontakt z ich gospodarstwem domowym.

Grypa nie jest tu wyjątkiem. Doktor hab. Tomasz Dzieciątkowski, wirusolog z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, zauważa, że w podobny sposób może przenosić się wirus zapalenia wątroby typu B, czyli HBV. - Osoba, która jest bezobjawowo zakażona HBV, a to jest bardzo zakaźny wirus, teoretycznie może zakazić nawet osobę zaszczepioną - mówi doktor Dzieciątkowski. Wyjaśnia, że częstą drogą przenoszenia HBV są kontakty seksualne. Możliwe zatem, że osoba zakażona wirusem HBV, która o tym nie wie, na drodze kontaktów seksualnych zakazi nawet osobę zaszczepioną przeciwko HBV. - Takie przypadki mogą się teoretycznie zdarzyć - mówi doktor Dzieciątkowski.

Z tymi spostrzeżeniami zgadza się prof. Joanna Zajkowska. I podaje kolejny przykład: - Po szczepieniu na koklusz ludzie także mogą chorować na tę chorobę, tylko słabiej. Bo - jak tłumaczy - należy pamiętać, że czas działania niektórych szczepionek się wyczerpuje.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock/Twitter/Facebook

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Nowa ustawa spowoduje, że polski gaz będzie magazynowany w Niemczech - alarmują politycy opozycji i prawicowe media. To fałszywa narracja zbudowana na wielostopniowej manipulacji. W jej przypadku szczególnie istotne jest, jak powstała.

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

Źródło:
Konkret24

Wizualizacje remontowanych kamienic we Wrocławiu wywołały poruszenie w sieci. Na budynkach widać bowiem szyldy w językach polskim i niemieckim. Czy rzeczywiście tam wiszą? My sprawdziliśmy, a inwestor wyjaśnia.

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Źródło:
Konkret24

Po rocznicy rzezi wołyńskiej w sieci pojawiło się zdjęcie, które rzekomo przedstawia szczątki ofiar w zbiorowej mogile. Drastyczny opis informuje o "10 000 czaszkach małych dzieci". Fotografia nie ma jednak nic wspólnego z ludobójstwem na Wołyniu. Wyjaśniamy, co wiadomo o grobie i ofiarach, które się w nim znajdują.

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

Źródło:
Konkret24

"To jest mocne" - napisał rzecznik rządu Adam Szłapka, publikując w mediach społecznościowych "wyciąg z systemu wizowego", który miał udowadniać, że za rządów Zjednoczonej Prawicy nie kontrolowano migracji do Polski. Tylko że akurat nie te dane to pokazują.

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Źródło:
Konkret24

"Biurokratyczny zamordyzm w plastikowym wydaniu" - grzmiał w Sejmie poseł Konfederacji Witold Tumanowicz, twierdząc, że szwedzka fundacja wykazała wzrost liczby wyrzucanych nakrętek po tym, jak Unia Europejska nakazała przytwierdzać je do butelek. Tylko że to nieprawda.

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy polski polityk wprost podważa zbrodnie popełnione w Auschwitz-Birkenau, w sieci rozpowszechniane są grafiki AI, które mają imitować autentyczne obrazy pokazujące sceny z tego obozu zagłady. Powstają często na bazie prawdziwych, zachowanych zdjęć. "Manipulowanie takim obrazem dla rozrywki bezcześci go" - przestrzega muzeum. Apeluje o niepodawanie dalej takich postów.

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24