Suwerenna Polska: dotacje szły do gmin, gdzie nie rządziliśmy. Lecz nie tego dotyczy afera

Politycy Suwerennej Polski bronią się przed zarzutami ewentualnego nielegalnego finansowania swojej kampanii wyborczej dzięki środkom z Funduszu Sprawiedliwości. Odpierają też wszelkie zarzuty, że fundusz ten - którym zarządzało Ministerstwo Sprawiedliwości kierowane przez Zbigniewa Ziobrę (a fundusz nadzorował ówczesny wiceminister Marcin Romanowski) - był wykorzystywany do celów politycznych przez Suwerenną Polskę.

Media, w tym tvn24.pl, od kilku tygodni publikują taśmy, które w ostatnich dwóch latach zarejestrował Tomasz Mraz, były dyrektor Departamentu Funduszu Sprawiedliwości w resorcie. Nagrania dotyczą funkcjonowania właśnie tego funduszu, a Mraz jest jednym z podejrzanych w śledztwie dotyczącym nieprawidłowości w przyznawaniu milionowych dotacji z niego. 2 czerwca poseł KO mecenas Roman Giertych opublikował nagranie z marca tego roku, na którym rozmawia z Mrazem. Były dyrektor powiedział między innymi, że z tego funduszu przyznawane były "limity Ziobry", które mogli wykorzystywać konkretni politycy Suwerennej Polski z konkretnych okręgów wyborczych.

CZYTAJ WIĘCEJ: "Limity Ziobry" na poszczególne okręgi wyborcze. Tomasz Mraz o szczegółach

28 maja resort sprawiedliwości opublikował interaktywną infografikę, w której pokazano dotacje przyznane w ramach Funduszu Sprawiedliwości z lat 2019-2023 w rozbiciu na okręgi wyborcze. Były to środki przyznawane poza konkursami.

W reakcji na to - ale też na ujawnione 2 czerwca taśmy Mraza - Suwerenna Polska wysuwa argument, że w większości gmin, do których trafiły dotacje na ochotnicze straże pożarne, ta partia wcale nie rządziła. W poście opublikowanym 2 czerwca na profilu Suwerennej Polski na platformie X czytamy m.in.: "Znów powtarzana jest teza o celowych wydatkach na OSP z podziałem na regiony, aby pasowało do tezy. Tymczasem siedzibą OSP jest gmina. Co więcej, to gmina jest wnioskodawcą. I kiedy uwzględni się ten oczywisty fakt formalny, to podział z FS wygląda już tak: 72% - Bezpartyjni 12% - PSL 9% - PiS 4% - PO 0,33% - SP" (pisownia postów oryginalna). Ten argument podał na swoim profilu także Patryk Jaki. Zaś Maciej Szot, radny Suwerennej Polski z Inowrocławia, skomentował: "Aby OSP otrzymało środki z Funduszu Sprawiedliwości musiała wnioskować gmina…".

Nie wiemy, jak Suwerenna Polska policzyła taki podział procentowy na rządzące w gminach ugrupowania - których gmin dotyczy, jakiego okresu, jak potraktowano "bezpartyjnych", za którymi stoją czasem konkretne partie. Można jedynie przypuszczać, że chodzi o wójtów lub burmistrzów i ich deklarowaną przynależność partyjną - trudno jednak przedstawione w poście liczby zweryfikować.

Partia odwraca bowiem uwagę od sedna sprawy. Celem tej statystyki jest skierowanie uwagi opinii publicznej na to, kto rządził w gminach, gdzie trafiały pieniądze dla OSP - a przecież nie tego dotyczą zarzuty. Z danych ujawnionych przez resort sprawiedliwości wynika - co potwierdzają taśmy Mraza i wewnętrzne analizy ekspertów funduszu ujawnione 4 czerwca przez "Gazetę Wyborczą" - że pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości celowo przekazywano OSP w tych gminach, które leżały w okręgach wyborczych polityków Suwerennej Polski.

Czyli chodziło o robienie sobie kampanii wyborczej. Politycy Suwerennej Polski byli odpowiedzialni za szeroki strumień publicznych pieniędzy, który popłynął do OSP w wybranych okręgach. Z jakim skutkiem - to już inna kwestia.

CZYTAJ TEŻ: Ludzie Ziobry i afera Funduszu Sprawiedliwości. Kto jest kim?

Opublikowana 28 maja przez Ministerstwo Sprawiedliwości infografika pozwala prześledzić, kiedy i gdzie trafiały środki z Funduszu Sprawiedliwości przyznane poza konkursami. Jest tam też mapa z podziałem na powiaty i okręgi wyborcze. Wynika z niej, że aż 201 z 224 milionów złotych przyznanych w latach 2019-2023 na podstawie specjalnego zapisu trafiło do okręgów, w których startowali członkowie Solidarnej Polski (potem Suwerennej Polski). Chodzi o par. 11 rozporządzenia dotyczącego Funduszu Sprawiedliwości: "w uzasadnionych przypadkach" umożliwiał przyznanie środków wedle uznania dysponenta, a więc ówczesnego ministra sprawiedliwości.

Wróćmy do opublikowanych przez Romana Giertycha nagrań z marca tego roku. Tomasz Mraz, były dyrektor departamentu Funduszu Sprawiedliwości, przedstawia inny schemat dystrybuowania środków z Funduszu niż ten, jaki wskazuje teraz Suwerenna Polska. Według Mraza to kandydaci tej partii - w tym jej prezes Zbigniew Ziobro - mieli decydujący wpływ na przydział i podział pieniędzy.

Mraz podczas rozmowy zaznaczył, że "to nie było tak, że gmina pisała do Funduszu z prośbą o dofinansowanie sprzętu". "To często polityk Suwerennej Polski w ramach działalności politycznej w swoim okręgu, jechał spotkać się z włodarzami i mówił, że mogą dostać 20, 30, czy 50 tysięcy i żeby tylko przygotowali wniosek" - mówił. "Zobaczyłem, jak to funkcjonuje w kampanii w 2019 roku. To było obrzydliwe" - mówił Mraz. "Były takie przypadki, że za 800 tysięcy złotych zostało kupione 130 głosów" - dodał.

"Polityk jechał do gminy, mówił: 'dostaniecie 30 tysięcy, wymyślcie tylko, na co'. Jechał do kolejnej, mówił: 'zróbmy sobie zdjęcie, wymyślcie, co chcecie kupić i dostaniecie kasę'" - relacjonował Mraz. Dodał, że "te środki były też wykorzystywane w czasie kampanii prezydenckiej w Rzeszowie przez ministra Marcina Warchoła" (chodzi o kampanię w przedterminowych wyborach prezydenckich na prezydenta Rzeszowa w 2021 roku - red.). "Dostał na to specjalny limit. Prawie dwie bańki. Jego ludzie jeździli po jednostkach i mówili: 'a ile głosów dacie?'" - przekazał Mraz.

Sprawdziliśmy na interaktywnej mapie resortu sprawiedliwości, ile pieniędzy trafiło do OSP w okręgach, w których w 2023 roku w wyborach do Sejmu startowali politycy Suwerennej Polski. Zarówno podczas kampanii, jak i w prekampanii, która trwała od początku 2023 roku, pojawiali się oni regularnie w swoich okręgach. Chwalili się m.in. dotacjami dla strażaków ochotników. Już wtedy im zarzucano, że wykorzystują publiczne pieniądze do prowadzenia kampanii.

W wyborczym 2023 roku w 794 dotacjach do OSP w całej Polsce trafiło z Funduszu Sprawiedliwości łącznie 57,6 mln zł - najwięcej w analizowanym okresie. We wcześniejszych latach przekazywano dla OSP mniej: - w 2019 roku - 25,4 mln zł (217 dotacji) - w 2020 roku - 37,4 mln zł (370 dotacji) - w 2021 roku - 9,6 mln zł (180 dotacji) - w 2022 roku - 17,2 mln zł (283 dotacje). Największe dotacje dla OSP przekazano w 2023 roku do tych okręgów, w których - jak się potem okazało: z sukcesem - startowali czołowi politycy Suwerennej Polski - 38,4 mln zł. Przeanalizowaliśmy przypadki sześciu polityków, w których okręgach dotacje takie były największe.

Najwięcej - 4,3 mln zł popłynęło do okręgu nr 15 (Tarnów i okolice). Startowało tam z listy Prawa i Sprawiedliwości dwóch kandydatów Suwerennej Polski. Norbert Kaczmarczyk uzyskał 11 926 głosów i dostał się do Sejmu. Piotrowi Sakowi to się nie udało. Zagłosowało na niego 10 292 osób.

4 mln zł trafiło do okręgu nr 23 (Rzeszów, Tarnobrzeg i okolice). Tam startowali: prezes partii Zbigniew Ziobro, ówczesny minister sprawiedliwości, a także Marcin Warchoł - wtedy jego zastępca, a potem w dwutygodniowym rządzie Mateusza Morawieckiego minister sprawiedliwości. Ziobro uzyskał 74 952 głosy i został ponownie wybrany do Sejmu. Był to najlepszy wynik spośród kandydatów w tym okręgu.

Marcin Warchoł również odniósł sukces w wyborach - zdobył 26 750 głosów. Na sześć dni przed wyborami parlamentarnymi opublikował na platformie X informację o dotacji z Funduszu Sprawiedliwości: "Gratulacje dla OSP Biedaczów-Gwizdów z Gminy Leżajsk otrzymania dofinansowania z #FunduszSprawiedliwości do auta strażackiego. Niech Św. Florian ma Was w swojej opiece w Waszej wymagającej i zaszczytnej służbie". I dołączył zdjęcia pokazujące, że uczestniczył w przekazaniu strażakom samochodu.

Do okręgu nr 7 (Chełm i okolice) Marcina Romanowskiego, ówczesnego wiceministra sprawiedliwości (przypomnijmy: odpowiedzialnego za Fundusz Sprawiedliwości), popłynęło 3,9 mln zł. Zdobył 17 318 głosów i dostał się do Sejmu. To prawie 10 tys. głosów więcej, niż Romanowski dostał cztery lata wcześniej w tym samym okręgu (7436). Właśnie tamtemu wynikowi została poświęcona wewnętrzna analiza ekspertów Funduszu, do której fragmentów dotarła "Gazeta Wyborcza". Ocenili wprost, że "efekt FS nie zadziałał". Według ekspertów "ponad osiem milionów złotych poszło na OSP" w okręgu, z którego startował Romanowski. Zestawili także wydatki w poszczególnych gminach z jego wynikiem wyborczym. Gmina Turobin otrzymała 800 tys. zł (Romanowski otrzymał tam 100 głosów), gmina Goraj także 800 tys. zł (138 głosów oddano dla Romanowskiego), w Tomaszowie Lubelskim Romanowski zdobył 155 głosów, a poszło tam 155 tys. zł z Funduszu Sprawiedliwości. Izbica dostała 120 tys. zł z Funduszu, na Romanowskiego oddano tam 112 głosów - czytamy w "GW".

3,7 mln zł dostały jednostki OSP w okręgu nr 30 (część województwa śląskiego). Startował tam do Sejmu Michał Woś, ówczesny wiceminister sprawiedliwości. Dostał się. Zagłosowało na niego 39 902 wyborców. Był to najlepszy wynik nie tylko na tamtejszej liście Prawa i Sprawiedliwości, ale też wśród wszystkich kandydatów. 2 marca 2023 roku, a więc jeszcze na długo przed oficjalnym rozpoczęciem kampanii, Woś chwalił się na Facebooku "kolejnym wsparciem dla OSP z naszego regionu!". "Do jednostek OSP w #Rudnik, #Strzybnik i #Modzurów trafił nowy sprzęt o wartości ponad 30 tys. zł! Strażacy to Ci, którzy z wielkim trudem i poświęceniem dbają o nasze bezpieczeństwo. Dlatego bardzo ważne jest doposażanie jednostek OSP w sprzęty o wszechstronnych zastosowaniach" - napisał. Dodał trzy zdjęcia. Pozuje ze strażakami. Wszędzie widać wyraźne oznaczenie, że sprzęt został zakupiony z Funduszu Sprawiedliwości.

Również 3,7 mln zł dotacji przyznano strażakom w okręgu nr 22 (część województwa podkarpackiego), gdzie kandydowali Piotr Uruski i Maria Kurowska. Oboje dostali się do Sejmu, zdobyli odpowiednio 22 703 i 20 813 głosów. Wynik Uruskiego był trzeci na liście i czwarty wśród wszystkich kandydujących w okręgu. Kurowska we wrześniu 2023 roku pochwaliła się jedną z dotacji dla OSP. "Kwota 50 000 zł z Funduszu Sprawiedliwości i 20 000 z Gminy Jasło została przekazana na zakup quada. Quad bardzo usprawni pracę w trudnym terenie, będzie również przydatny do przewożenia ciężkich pomp i sprzętu ratowniczego w niedostępnych dla samochodu miejscach" - napisała. Opublikowała też zdjęcie, na którym wręcza stażakom kluczyki do quada.

3 mln zł przekazano do okręgu nr 14 (część województwa małopolskiego). Wystartował tam - z sukcesem - w 2023 roku kandydat Suwerennej Polski Edward Siarka. Dostał 14 216 głosów.