Rosyjskie rakiety balistyczne przy granicy z Finlandią? Wyjaśniamy, skąd ten film

4 kwietnia 2023 roku Finlandia oficjalnie dołączyła do Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO), a kilka dni później użytkownicy mediów społecznościowych zaczęli udostępniać nagranie, na którym widać przejazd rosyjskich wyrzutni międzykontynentalnych pocisków rakietowych RS-24 Jars uzbrojonych w głowice jądrowe. Według autorów wpisów film ten ma pochodzić z miasta Wyborg leżącego niedaleko rosyjsko-fińskiej granicy, a rozmieszczanie tam systemów nuklearnych ma być rosyjską odpowiedzią na dołączenie Finlandii do sojuszu.

"Gdy tylko Finlandia przystąpiła do NATO, w przygranicznym mieście Wyborg w Rosji zauważono mobilny system RS-24 Jars. Finowie, czy tego właśnie oczekiwaliście po członkostwie w NATO? Wcześniej mieliście całkiem skuteczną współpracę bilateralną z Rosją, a teraz - rakiety balistyczne! Gratuluję nowemu członkowi NATO udanego początku"; "Przechodnie na ulicach Wyborga (obwód leningradzki) zauważyli mobilne kompleksy nuklearne"; "Po przystąpieniu Finlandii do NATO na granicy Wyborg wygląda teraz tak!" - opisywali nagranie autorzy postów zamieszczanych na Facebooku i Twitterze 7 kwietnia.

Podobne opisy filmu pojawiały się w sieci także w innych językach, np. po angielsku, niemiecku, francusku, hiszpańsku - co wygląda na skoordynowaną akcję charakterystyczną dla prorosyjskiej dezinformacji, której celem jest zastraszenie państw NATO, w tym wypadku Finlandii. Bo tego filmu nie nakręcono przy granicy z tym krajem.

Ponieważ zarejestrowane wyrzutnie przejeżdżają na tle dosyć charakterystycznego budynku mieszkalnego, internauci specjalizujący się w geolokalizacji, czyli ustalaniu miejsc powstania zdjęć i filmów, sprawdzili, czy podobny blok znajduje się w Wyborgu, czy innym rosyjskim mieście. Niektórzy już tego samego dnia, gdy nagranie zostało udostępnione na Twitterze, pokazywali zdjęcia udowadniające, że tak naprawdę filmik pochodzi z miasta Kolczugino w obwodzie włodzimierskim. Tę lokalizację potwierdzają tablice rejestracyjne zaparkowanych samochodów widocznych na nagraniu - odpowiadają obwodowi włodzimierskiemu.

Kolczugino leży pod Moskwą, prawie tysiąc kilometrów od granicy rosyjsko-fińskiej i miasta Wyborg. Podważa to tezę, że nagrany przejazd pojazdów z pociskami balistycznymi miał cokolwiek wspólnego z wejściem Finlandii do NATO. Tym bardziej, że podobne przejazdy akurat w Kolczugino nie są niczym nowym, a cel jest zupełnie inny.

Jak przeanalizował amerykański portal fact-checkingowy Snopes, takie wyrzutnie pocisków rakietowych uzbrojonych w głowice jądrowe przejeżdżają przez Kolczugino regularnie, możliwie nawet co roku, w końcówce kwietnia lub na początku maja. Jadą na obchody Dnia Zwycięstwa, podczas których co roku 9 maja w Moskwie odbywa się uroczysta parada sprzętu wojskowego armii rosyjskiej. Stałym elementem są właśnie wyrzutnie pocisków jądrowych, które zawsze wywołują duże poruszenie nie tylko obserwujących paradę, ale wszystkich widzących te pojazdy w drodze na uroczystości. Dlatego w rosyjskiej sieci można znaleźć dużo amatorskich nagrań takiej kolumny udającej się do Moskwy, w tym także przejeżdżającej (w różnych latach) przez Kolczugino.

Dziennikarze Snopes zwrócili uwagę na dwa nagrania. Pierwsze, pochodzące z 2015 roku, powstało w tym samym miejscu, co filmik rozpowszechniany teraz jako pochodzący z pogranicza rosyjsko-fińskiego: w tle widać charakterystyczny budynek mieszkalny. Podpis nagrania w serwisie YouTube potwierdza, że przez Kolczugino przebiega trasa wyrzutni jadących na uroczystości w Moskwie: "Powrót pojazdów z parady w Moskwie przez Kolczugino 13 maja 2015".

Na opublikowanym rok wcześniej nagraniu, również pochodzącym z Kolczugina, widać natomiast kolumnę pojazdów - w tym wyrzutnie, cysternę i wóz strażacki - w takim samym układzie, jak na krążącym teraz nagraniu. Oczywiście nie ma pewności, że to dokładnie ta sama kolumna, lecz jest to kolejny dowód na to, że wyrzutnie takich pocisków przejeżdżają przez Kolczugino od lat, nie zmierzając w kierunku granicy rosyjsko-fińskiej. Nie ma żadnych dowodów, że udostępniany obecnie w sieci film ma coś wspólnego z wejściem Finlandii do NATO.