"Biedni są nic nie warci"? Wymyślona postać, fejkowy wpis

Użytkownicy serwisu X rozsyłają w ostatnich dniach zrzut ekranu pokazujący rzekomo wpis z Facebooka. Jego autorką ma być "zastępca naczelnego farmaceuty Polski" Krystyna Grzegorczyk. Miała napisać: "Wyobraź sobie, że naprawdę chcą, aby produkt, który teraz wysyłamy za granicę, byl sprzedawany w Polsce za jedyne 69 zł". A dalej: "Chcą go sprzedać za 69 zł! I do kogo? Biedni, którzy są nic nie warci. Nisko wykwalifikowani pracownicy, którzy nigdy nie stworzą niczego pożytecznego. A takze emeryci. Po co? Ich zycie już się kończy, niech umrą, nie zal nam ich" (pisownia oryginalna). Post opublikowany 3 marca na platformie X ma ponad 50 tysięcy wyświetleń, zebrał 800 polubień. "Czytam i nie wierzę"; "Kto powołał potwora na stanowisko?"; "Jakim trzeba być człowiekiem, żeby tak napisać" - komentowali internauci.

W facebookowym poście nie pada nazwa produktu, którego dotyczy cały wpis. Nie ma też żadnych informacji na temat okoliczności, w jakich "zastępca naczelnego farmaceuty Polski" miałaby go napisać. Wyraża się lekceważąco o ubogich, o ludziach o niskich kwalifikacjach i o emerytach. W dodatku chce rzekomo ograniczyć szeroki dostęp do pożądanej przez wszystkich substancji.

Tylko że ten post jest fałszywką. Nie istnieje stanowisko "zastępcy naczelnego farmaceuty Polski", a rzekoma autorka wpisu nie figuruje w Centralnym Rejestrze Farmaceutów. Jak sprawdziliśmy, przekaz krąży w polskim internecie od kilku miesięcy. Wyjaśniamy.

- To jest fejk. Nie ma kogoś takiego jak naczelny farmaceuta Polski albo jego zastępca - mówi Konkret24 Konrad Madejczyk, szef biura prasowego Naczelnej Izby Aptekarskiej. Madejczyk zauważa, że wymienione w poście nazwisko kobiety, jeśli w ogóle taka postać istnieje, nie figuruje w Centralnym Rejestrze Farmaceutów.

Madejczyk podejrzewa, że celem przekazu może być nakłanianie do zakupu konkretnego preparatu. - Podobnie wyglądają bowiem kampanie reklamowe preparatów, które nie są nawet lekami, tylko rzekomo cudownymi środkami rozwiązującymi nasze problemy zdrowotne - tłumaczy. Zwraca uwagę na odwołanie w przekazie do tytułu zawodowego farmaceuty, co w przypadku nieposiadania takich uprawnień jest złamaniem prawa.

Tajemniczego posta pokazaliśmy również farmaceucie Łukaszowi Pietrzakowi. "Jeśli Pani Krystyna miałaby ważne stanowisko, to bez trudu można by znaleźć o niej informacje w sieci. A tu, oprócz powielania zrzutu ekranu, nie ma nic" - stwierdza. "Na moje oko jest to idiotyczna wrzutka, która żyje swoim życiem" - ocenia.

Zapytaliśmy Główny Inspektorat Farmaceutyczny, czy osoba wymieniona w poście - Krystyna Grzegorczyk - jest znana pracownikom GIF, a jeśli tak, czy pełniła w GIF jakieś funkcje. W odpowiedzi Małgorzaty Gajęckiej z Zespołu ds. Komunikacji, Promocji i Strategii GIF czytamy: "Wymieniona w poście osoba nie jest i nigdy nie była pracownikiem Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego, nie pełniła też żadnych funkcji w GIF. W Głównym Inspektoracie Farmaceutycznym nie toczą się żadne postępowania z udziałem wymienionej osoby. Z treści posta nie można w sposób jednoznaczny wnioskować, której instytucji dotyczą zawarte w nim informacje".

Przekaz o bulwersującej wypowiedzi rzekomej "zastępczyni naczelnego farmaceuty Polski" krąży w sieci od miesięcy. Dużą popularnością cieszy się film opublikowany na TikToku 5 stycznia - wciąż oglądany i komentowany przez użytkowników tego serwisu. Bohater nagrania odczytuje treść fikcyjnej wiadomości, komentując: "Taka wypowiedź do narodu, no to życzę sukcesu, jak pójdziesz do Lidla na zakupy". Film odtworzono na TikToku już ponad 300 tys. razy. Blisko 15 tys. użytkowników polubiło go. "Szok aż mnie zatkało", "po prostu brak słów" - komentowali internauci. Kopia tego nagrania, zamieszczona na Facebooku, ma już 140 tys. odtworzeń.

Na Facebooku znaleźliśmy kopie rzekomego posta "zastępczyni naczelnego farmaceuty Polski" opublikowane już latem 2023 roku. Niektóre z nich były podobne do tych rozsyłanych obecnie, a komentujący je internauci wyrażali oburzenie niegodziwymi komentarzami pod adresem ubogich, gorzej wykształconych i seniorów. W jednym z postów znaleźliśmy zrzut ekranu artykułu ze strony internetowej wykorzystującej logo TVP i wizerunek jednego z ówczesnych prezenterów stacji. Inny post zawierał podobne treści, ale odsyłał do konkretnej strony internetowej. W internetowym archiwum Wayback Machine jest wersja tej strony z 1 września 2023 roku.

Elementy tej strony internetowej były wówczas bliźniaczo podobne do serwisu internetowego TVP. W zamieszczonym na niej artykule pokazano ten sam post "zastępczyni naczelnego farmaceuty Polski". Wykorzystano go do zachęcania do zakupu suplementu diety przeznaczonego dla osób z chorobami krążenia. Właśnie sprzedaży tego suplementu w niskiej cenie miała się sprzeciwiać fikcyjna farmaceutka. Nie jest jasne, czy autorzy strony sami stworzyli fałszywkę, czy wykorzystali istniejącego już fejka. W napisanym słabym stylem artykule, obok byłego już pracownika TVP wykorzystano również wizerunki znanych lekarzy: prof. Krzysztofa Simona i dr. Michała Sutowskiego. Przypisano im fikcyjne wypowiedzi. To znana taktyka, stosowana przez internetowych oszustów, o której wielokrotnie pisaliśmy w Konkret24.