Najnowsze dane Eurostatu pokazują, że w Polsce znacznie spadł odsetek nadmiarowych zgonów - wciąż jednak jest wyższy od średniej europejskiej. Przedstawiamy statystyki Eurostatu za pierwszy kwartał 2022 roku.
Odsetek nadmiarowych zgonów notowanych w Polsce spadał w ostatnich miesiącach - wynika z najnowszych danych opublikowanych przez Eurostat i obejmujących państwa Unii Europejskiej i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Podczas gdy w grudniu 2021 roku odsetek takich zgonów w Polsce wynosił 69,2 proc. - wtedy był najwyższy wśród państw analizowanych przez Eurostat - w marcu wyniósł 7,5 proc. i znaleźliśmy się na 17. miejscu wśród 29 krajów.
Nadmiarowe zgony - czym są
Przypomnijmy: nadmiarowe zgony to różnica między liczbą zgonów w danym okresie a średnią liczbą zgonów z analogicznych okresów w ostatnich kilku latach - zwaną poziomem odniesienia. Nadmiarowe zgony lepiej podawać jako odsetek, czyli średnią wzrostów zgonów. Wyraża on zmianę liczby zgonów (dynamikę) wobec poziomu odniesienia. Wszystko przez ograniczenia związane z porównywaniem sytuacji w różnych regionach czy krajach: czym innym jest np. 100 tys. nadmiarowych zgonów w niewielkim Luksemburgu, a czym innym w Chinach. Stąd lepiej podawać wartości procentowe. Eurostat publikuje dane o odsetku nadmiarowych zgonów w każdym miesiącu pandemii w porównaniu do średniej z czterech lat (2016-2019).
Do czego wykorzystuje się obserwację nadmiarowych zgonów w epidemiologii? Dzięki nim ustala się, czy sytuacja zdrowotna ludności jest stabilna i czy występują zjawiska, które wpływają na umieralność. Statystyki umieralności to najbardziej wiarygodne dane demograficzne i dobra miara oceny sytuacji zdrowotnej w krajach, gdzie prowadzona jest kompletna rejestracja zgonów.
Od początku roku statystyki Polski coraz lepsze
W styczniu tego roku Polska z odsetkiem 24,4 proc. nadmiarowych zgonów była na czwartym miejscu w zestawieniu Eurostatu. Największy odsetek odnotowano w Liechtensteinie (36,2 proc.), na Cyprze (31,2 proc.) i w Bułgarii (25,9 proc.). W kilku krajach odsetek był ujemny - czyli zmarło tam mniej osób niż w okresie bazowym, m.in. w Portugalii, Irlandii, Węgrzech, Austrii. Odsetek dla wszystkich 27 krajów Unii Europejskiej wyniósł 7,3 proc.
W lutym dane z Polski były bardziej optymistyczne: z odsetkiem 15 proc. nadmiarowych zgonów byliśmy na 10. miejscu zestawienia Eurostatu. Największy odsetek miały: Bułgaria (44 proc.), Liechtenstein (40,9 proc.) i Rumunia (30,5 proc.). Ujemny odsetek stwierdzono w Niemczech (-2 proc.), Holandii (-1,6 proc.) i w Belgii (-0,1 proc.). Odsetek dla wszystkich krajów UE wyniósł 7,5 proc.
Chociaż dane z marca pokazują wciąż wyższy odsetek nadmiarowych zgonów w Polsce - 7,5 proc. - niż dla wszystkich krajów UE (5,8 proc.), to nasza pozycja była już lepsza. Z czwartego miejsca w styczniu przesunęliśmy się na 17. wśród 29 krajów ujętych w zestawieniu (brak danych dla Rumunii i Słowacji).
Najwięcej nadmiarowych zgonów odnotowano w marcu w Islandii (62,1 proc.), na Cyprze (32,7 proc.) i w Grecji (31,1 proc.). Ujemne wartości stwierdzono w Szwecji (-5,1 proc.) i w Luksemburgu (-1,4 proc.).
Pierwszy kwartał 2022 roku - Polska dziewiąta w Europie
Jeśli chodzi o uśrednione dane za pierwszy kwartał tego roku, pozycja Polski jest jeszcze lepsza: zajmujemy dziewiąte miejsce wśród państw UE i EFTA. To wciąż jednak więcej niż szacowany przez Eurostat odsetek dla wszystkich krajów Unii Europejskiej, który w pierwszym kwartale wyniósł 6,9 proc. (bez uwzględniania brakujących danych dla Rumunii i Słowacji z marca).
W pierwszym kwartale 2022 roku najwyższe wartości nadmiarowych zgonów notowano na Islandii (32,9 proc.) oraz w Bułgarii i na Cyprze (po 28,8 proc.). W Belgii średnia wartość wskaźnika jest ujemna i wynosi -0,3 proc. Kolejne kraje z niską wartością wskaźnika nadmiarowych zgonów to Szwecja (1 proc.) oraz Niemcy i Węgry (po 1,2 proc.).
Nadmiarowe zgony - jak zmieniała się pozycja Polski
Publikowany na stronach Eurostatu wykres zmiany wskaźnika nadmiarowych zgonów w kolejnych miesiącach pandemii COVID-19 dowodzi coraz korzystniejszej pozycji Polski. W styczniu w Polsce odsetek nadmiarowych zgonów był o 17,1 punktu procentowego wyższy niż w całej Unii Europejskiej. W lutym i w marcu ta różnica zmalała do odpowiednio 7,5 (luty) i 1,7 (marzec) punktu procentowego.
Eksperci Eurostatu oceniają, że w pierwszej części 2022 roku czwarta fala wydawała się słabnąć, a ogólny wskaźnik dla krajów Unii Europejskiej spadł z najwyższego poziomu 26,5 proc. w listopadzie 2021 roku do 7,3 proc. w styczniu i 7,5 proc. w lutym tego roku, a następnie do 5,8 proc. w marcu. "Wszelkie wnioski są jednak jeszcze przedwczesne, ponieważ najnowsze dane mają charakter wstępny, a współczynniki nadmiarowych zgonów w niektórych krajach są nadal wysokie, przy czym w trzech państwach członkowskich (Cypr, Grecja, Malta) są ponad trzykrotnie wyższe od średniej UE" - piszą autorzy analizy.
Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Wojtek Jargiło/PAP