Konfederacja: europarlament zmusza Polskę "do stałego finansowania Ukrainy". Nie zmusza

Od 16 lipca 2024 roku trwa inauguracyjna sesja Parlamentu Europejskiego, na której m.in. wybrani w majowych wyborach europosłowie złożyli ślubowanie, wybrali przewodniczącą PE Robertę Metsolę i 14 wiceprzewodniczących (wśród nich jest Ewa Kopacz z KO), przyjęli pierwsze rezolucje. Jedna z nich dotyczyła "konieczności stałego wsparcia UE dla Ukrainy". Po jej przegłosowaniu 17 lipca na oficjalnych profilach Konfederacji w mediach społecznościowych napisano:

We wpisie dodano: "Europosłowie Konfederacji byli przeciw! To niedopuszczalne, by Unia Europejska kazała nam bezwarunkowo wydawać pieniądze polskich podatników na zbrojenia innego państwa! Wobec rekordowej pomocy zapewnionej Ukrainie do tej pory, Polska powinna być zwolniona z jakichkolwiek systemowych obowiązków pomocy dla Ukrainy. Wskutek tej pomocy sami jesteśmy rozbrojeni! Dalsze wsparcie (i to bezwarunkowe!) przekracza nasze możliwości i naraża naszą Ojczyznę na niebezpieczeństwo".

Wpis wyświetliło ponad 75 tys. użytkowników serwisu X. Grafikę udostępniali na swoich kontach niektórzy posłowie Konfederacji, m.in. Witold Tumanowicz, Krzysztof Mulawa i Włodzimierz Skalik. Ten ostatni wraz z wiceprzewodniczącym klubu poselskiego Konfederacji Michałem Wawerem zorganizował nawet w Sejmie konferencję prasowa, na której politycy mówili o "nałożeniu sztywnego wymogu 0,25 procent PKB od każdego państwa członkowskiego Unii Europejskiej na wspieranie wojny na Ukrainie".

Wyjaśniamy, dlaczego przekaz o zmuszaniu państw członkowskich do wspierania Ukrainy w określonej wysokości nie jest prawdziwy.

Chodzi o rezolucję z 17 lipca 2024 roku "w sprawie potrzeby stałego wspierania Ukrainy przez Unię Europejską". Jej projekt złożyła grupa 51 europosłów, w większości z Europejskiej Partii Ludowej (EPP), do której należą europosłowie Koalicji Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego. W punkcie piątym rezolucji poza ogólnymi stwierdzeniami, takimi jak: "rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie jest elementem szerzej zakrojonych działań wymierzonych w Zachód, naszą demokrację i nasze wartości", zapisano, iż "Parlament Europejski wzywa UE i jej państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia wojskowego dla Ukrainy na tak długo, jak będzie to konieczne i w każdej formie, jaka będzie potrzebna" oraz:

Rezolucja została przegłosowana stosunkiem 495 głosów "za" przy 137 głosach "przeciwko" i 47 wstrzymujących się. Spośród przedstawicieli Polski za poparciem rezolucji głosowali wszyscy obecni na sali europosłowie KO, PiS, PSL, Lewicy i Polski 2050, a przeciwko było wszystkich sześcioro europosłów Konfederacji.

Jeśli więc rezolucja w takiej treści rzeczywiście została przyjęta przez Parlament Europejski, to dlaczego nie można mówić, że PE zmusza państwa członkowskie do konkretnych działań na rzecz Ukrainy?

Jak wyjaśnialiśmy już kilkukrotnie w Konkret24, rezolucje Parlamentu Europejskiego nie są wiążące i nie wywołują skutków prawnych. Profesor Robert Grzeszczak, kierownik Centrum Badań Ustroju Unii Europejskiej na Uniwersytecie Warszawskim, w rozmowie z Konkret24 potwierdza:

Ekspert wyjaśnia, że "w tym sensie rezolucja jest bardzo podobna do uchwał polskiego Sejmu". - Sejm na przykład w 2022 roku, przyjmując uchwałę w sprawie dochodzenia przez Polskę zadośćuczynienia za szkody spowodowane przez Niemcy w czasie II wojny światowej, nawoływał do wyegzekwowania reparacji od Niemców. Oczywiście to nie wiązało Niemców i, jak pokazuje praktyka, w żadnej mierze nie doprowadziło do wypłat środków - wspomina prof. Grzeszczak. - Znaczenie takich rezolucji zawsze jest podobne: jest to udział w debacie politycznej, wyrażenie opinii. Rzadko z takiej debaty coś się rodzi więcej i pozostaje na trwałe, zazwyczaj niewiele lub nic. Czasami chodzi o to, żeby wytworzyć założoną atmosferę i kontekst, żeby uzyskać jednak zupełnie inny cel polityczny. Oczywiście jeśli sprawa jest szczególnie ważna, to za jedną rezolucją może pójść kolejna, a potem nawet inicjatywa ustawodawcza, ale na tym etapie to jest tylko wyrażenie woli - dodaje.

Warto zwrócić uwagę, że w treści rezolucji zapisano, iż Parlament Europejski "ponownie wyraża stanowisko" w sprawie przekazywania 0,25 proc. PKB na pomoc Ukrainie. Niemal identyczne wezwanie europarlamentarzyści zawarli już mianowicie w rezolucji przyjętej 29 lutego 2024 roku, a więc jeszcze w czasie poprzedniej kadencji PE. Zapisano w niej, że Parlament Europejski "popiera propozycję, by wszystkie państwa członkowskie UE i sojusznicy NATO udzielali Ukrainie wsparcia militarnego w wysokości co najmniej 0,25 proc. ich PKB rocznie". Wtedy Konfederacja nie pisała o "zmuszaniu państw członkowskich" do takich datków na rzecz Ukrainy.

Skąd wzięła się natomiast wartość 0,25 proc. PKB, które państwa miałyby przekazywać Ukrainie zgodnie z rezolucjami? Inicjatywa rozpoczęła się w Estonii, której premier Kaja Kallas w grudniu zeszłego roku zapowiedziała, że jej kraj do 2027 roku będzie przeznaczać właśnie 0,25 proc. swojego PKB na pomoc wojskową dla Ukrainy. "Jeśli każdy kraj wniesie 0,25 proc., to będzie to, czego potrzeba dla zwycięstwa Ukrainy" - mówiła wtedy Kallas.

W czerwcu 2024 roku drogą Estonii podążył inny kraj bałtycki - Łotwa. Na spotkaniu prezydentów Ukrainy i Łotwy Wołodymyr Zełenski i Edgars Rinkeviczs podpisali umowę o bezpieczeństwie, na mocy której Łotwa będzie przekazywać 0,25 proc. PKB na pomoc wojskową dla Ukrainy przez następne trzy lata.

Przypomnijmy, że w czasie ostatniej wizyty Wołodymyra Zełenskiego w Polsce 8 lipca 2024 roku również podpisano polsko-ukraińskie porozumienie w dziedzinie bezpieczeństwa i nie zawarto w nim żadnego zapisu zobowiązującego Polskę do przekazywania konkretnego odsetka PKB na pomoc dla Ukrainy.

CZYTAJ WIĘCEJ W KONKRET24: Umowa rządowa czy międzynarodowa? Eksperci oceniają, co podpisał Tusk z Zełenskim

Abstrahując od faktu, że wbrew twierdzeniom Konfederacji rezolucje Parlamentu Europejskiego nie mają mocy prawnej, zapytaliśmy prof. Roberta Grzeszczaka, czy Unia Europejska w jakikolwiek sposób mogłaby nakazać państwom członkowskim przekazywanie określonej części ich PKB na pomoc krajom trzecim. - Unia ma tyle kompetencji, ile przekazały jej państwa. Unia wciąż jest instrumentem, choć bardzo rozbudowanym, pozostającym w rękach państw członkowskich i tak naprawdę to 'nic o nas bez nas' się tam nie dzieje - odpowiada prawnik. - W każdej decyzji, nawet takiej, która już jest w kompetencjach Unii i którą może poprowadzić Komisja Europejska, uczestniczą Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej. A w tych instytucjach mamy swoich przedstawicieli, którzy współdecydują. Więc jak się mówi, że 'Unia za nas będzie o czymś decydować', to trzeba by się zapytać, co to jest ta 'Unia', bo przecież Unia to tak naprawdę my, a nie jacyś obcy ciemiężyciele - podsumowuje.