Prawica: "pakt migracyjny już działa", "Polska przyjmuje migrantów z Niemiec". Nie, to fałsz

Od kilku dni w sieci rozpowszechniana jest narracja, jakoby w ramach paktu migracyjnego polski rząd zgodził się już na przyjęcie z Niemiec tysięcy migrantów. Jedni internauci piszą, że chodzi 3,5 tys., a inni że o 4 tys. migrantów. Przekaz ten ochoczo podchwycili politycy Prawa i Sprawiedliwości, Suwerennej Polski, a także prawicowe media. "Pakt Migracyjny w praktyce już działa. Niemcy wysłali do Polski od 1 stycznia do 30 kwietnia 2024 roku 3578 nielegalnych migrantów. Najpierw ich do siebie zapraszali, a teraz Tusk w imieniu Polski przejmuje niechciany już problem" - oburzył się 3 czerwca na platformie X Sebastian Kaleta z Solidarnej Polski (pisownia wszystkich postów oryginalna). Powtórzył to dzień później w Radiu Zet. "Donald Tusk zgadza się na to, żeby do Polski wysyłano migrantów. 4 tys. z Niemiec przyjęto w ostatnich kilku miesiącach" - mówił. Kpił, że mimo iż Polska zgłosiła sprzeciw wobec paktu migracyjnego, to "4 tys. Niemcy nam wysłali już w tym roku od siebie".

W podobnym tonie wypowiadają się na platformie X inni prawicowi politycy. "Czyli co, jak donoszą media już teraz przysyłają nam nielegalnych migrantów z Niemiec? Toż im nawet pakt migracyjny już niepotrzebny. Zgroza" - ocenił Błażej Poboży, doradca prezydenta Andrzeja Dudy, były wiceminister spraw wewnętrznych i administracji. "Jak podaje Telewizja Republika rząd Tuska przyjął 3500 migrantów relokowanych z Niemiec! Służby nie chcą zdradzić gdzie się znajdują" - oburzył się Kazimierz Smoliński, poseł PiS. "Czy Premier RP odniósł się do ujawnionych informacji, iż od 1 stycznia do 30 kwietnia bieżącego roku Niemcy przerzucili do Polski ponad 3500 nielegalnych migrantów (dziś to już pewnie będzie około 5000)? Dlaczego #PaktMigracyjny de facto już obowiązuje?" - pytał Oskar Szafarowicz, działacz młodzieżówki PiS. Z kolei Marcin Warchoł z Suwerennej Polski alarmował w Telewizji Republika: "To, że migranci do nas już przyjeżdżają i przyjadą w nieograniczonej liczbie, to staje się faktem. (...) To sytuacja absolutnie skandaliczna, że po naszych ulicach chodzą nielegalni, niezidentyfikowani migranci".

"Alarmujące informacje! Niemcy odsyłają do Polski coraz więcej migrantów. 'Na jakiej podstawie osoby są zwracane stronie polskiej?'" - to tytuł z portalu wpolityce.pl. "Polska już przyjmuje migrantów z Niemiec. 'Głodni i zdesperowani'" - alarmuje portal tygodnika "Do Rzeczy".

Równie emocjonalnie reagują internauci. Oburzeni piszą: "Jakim prawem do Polski trafiło 3.5 tys. nielegalnych imigrantów którzy zostali relokowali przez Niemców?"; "Już ponad 3 tysiące relokowali z granicy do PL Niemcy chwilę po podpisaniu przez Tuska paktu. Czujecie jak gigantyczny to będzie rozmiar?"; "Spytajcie oszusta Tuska ile nachodżców Niemcy relokowali w Polsce od stycznia"; "Od stycznia przybywają imigranci do Polski z Niemiec - po cichutku!"; "Tusk przyjął 3,5 imigrantów z Niemiec. Do Niemiec przybyli m.in z Holandii"; "Pierwsze 3500 uchodźców już jest przysłanych z Niemiec do naszego kraju. Jaki program im zafundujecie? Uchodźca na swoim?" (pisownia oryginalna).

Sprawdziliśmy, o co chodzi.

Zacznijmy od wyjaśnienia, że termin "relokacje", którym posługują się politycy Zjednoczonej Prawicy i internauci, to termin kojarzący się z paktem migracyjnym. Został zatwierdzony przez Parlament Europejski w kwietniu 2024 roku, a miesiąc później - przy sprzeciwie Polski i Węgier - zrobiła to Rada Unii Europejskiej. Nowe przepisy mają rozłożyć odpowiedzialność za zarządzanie migracją w Unii pomiędzy wszystkie kraje członkowskie. Nie ma tam jednak przymusu przyjmowania uchodźców. Jest wprawdzie mechanizm obowiązkowej solidarności, który zakłada coroczne rozlokowanie w państwach członkowskich co najmniej 30 tysięcy osób, jednak alternatywnie państwa unijne będą mogły zapłacić 20 tys. euro za każdą nieprzyjętą osobę lub wziąć udział w operacjach na granicach zewnętrznych UE. O stopniu zaangażowania państw w mechanizm solidarności będzie decydowała Komisja Europejska, biorąc pod uwagę między innymi liczbę mieszkańców i PKB krajów członkowskich. Państwa będą mogły wnioskować do KE o zwolnienie z udziału w mechanizmie, jako przesłankę wskazując presję migracyjną u siebie. Komisarz do spraw wewnętrznych Ylva Johansson we wcześniejszych wypowiedziach podkreślała, że biorąc pod uwagę, iż Polska przyjęła Ukraińców, zostałaby częściowo lub całkowicie zwolniona z udziału.

Na razie pakt migracyjny jeszcze nie obowiązuje. Wejdzie w życie dopiero w 2026 roku. Tak więc rząd Donalda Tuska nie mógł się zgodzić na przyjmowanie migrantów, a ci nie mogą być w trybie paktu migracyjnego przyjmowani do Polski, ponieważ mechanizm obowiązkowej solidarności po prostu jeszcze nie działa.

Powyżej cytowane wypowiedzi o pakcie i relokacji nielegalnych migrantów są więc nieprawdą.

Jak sprawdziliśmy, rozpowszechniane tego typu treści zaczęło się od wpisu na platformie X, który opublikowała 3 czerwca Aleksandra Fedorska, dziennikarka Radia Wnet. "Mamy liczby !!!! Gdzie, gdzie jest nasze polskie MSWiA, gdzie są polskie media, gdy mają swoje do zrobienia!!!!!! Niemiecka policja federalna odpowiada na moje pytanie: W okresie od 1 stycznia do 30 kwietnia 2024 r. policja federalna zarejestrowała łącznie 5 621 osób, które nielegalnie przekroczyły granicę polsko-niemiecką. Spośród nich zawrócono do Polski 3 578 osób" - oznajmiła Fedorska (zachowaliśmy oryginalną pisownię i pogrubienia). W kolejnych wpisach zastanawiała się, jaka była podstawa prawna działań niemieckiej policji i że chyba chodzi o to, żeby Niemcy mogli do Polski wysyłać dowolną liczbę niechcianych u siebie migrantów. "Relokacja w praktyce" - skwitowała.

Warto zauważyć, że napisała wyraźnie, iż chodzi osoby, które po nielegalnym przekroczeniu polsko-niemieckiej granicy (czyli przyszły z Polski) zostały przez niemiecką policję zawrócone do Polski. W późniejszym przekazie zostało to przeinaczone i zaczęto używać słowa "relokowane", co jednoznacznie kojarzy się z paktem migracyjnym i przyjmowaniem uchodźców. Dlatego część internautów, która wychwyciła sfałszowany przekaz, uspokajała, że "zawrócenie to nie to samo, co przerzucenie".

Profesor Robert Grzeszczak, szef Centrum Badań Ustroju Unii Europejskiej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczy w rozmowie z Konkret24, że zawracanie uchodźców z granicy przez niemiecką policję nie ma nic wspólnego z paktem migracyjnym. - Takie zawracanie to normalna praktyka stosowana od lat przez różne państwa w oparciu o prawo międzynarodowe i unijne. Niemiecka policja wyłapuje uchodźców, gdy do danego kraju przedostają się nielegalnie, a następnie są zawracani do kraju, z którego przybyli - wyjaśnia.

- To smutne, że politycy Zjednoczonej Prawicy nie znają unijnych przepisów dotyczących migracji - komentuje w rozmowie z nami prof. Witold Klaus, badacz migracji, profesor w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. - Nie ma bowiem nic nadzwyczajnego w tym, że służby niemieckie po przeprowadzonym postępowaniu przekazują migrantów stronie polskiej, ponieważ jest zasada, że do rozpatrywania wniosków azylowych jest zobowiązane pierwsze państwo UE, na którym cudzoziemiec postawi stopę - dodaje. Podkreśla, że te przepisy istnieją od lat, a od niedawna niemieccy funkcjonariusze przekazują cudzoziemców swoim polskim kolegom z uwagi na powrót kontroli na granicy polsko-niemieckiej. - Jednak to nie ma ma nic wspólnego z paktem migracyjnym - zastrzega ekspert. 

Przy czym nie wiadomo na razie nawet, o jakie osoby chodzi, bo przez granicę niemiecką przechodzą też. np. Ukraińcy. Rzecznik prasowy Komendanta Głównego Straży Granicznej ppłk SG Andrzej Juźwiak w rozmowie z Konkret24 zwraca uwagę na pewne niejasności, które dotyczą danych z posta dziennikarki. - Przede wszystkim warto ustalić, jakich cudzoziemców to dotyczy, jakiej są narodowości, którędy i w jaki sposób dotarli do Niemiec. Czy może chodzi o tych, którzy otrzymali odmowę wjazdu do Niemiec. Należy też odróżnić zawrócenie od przekazania osoby. Przekazanie to sytuacja, gdy cudzoziemiec był wcześniej w Polsce objęty procedurą azylową, wyjechał do Niemiec i tam został zatrzymany. W tym wypadku zawrócenie prawdopodobnie dotyczy odmowy wjazdu, czyli sytuacji, kiedy osoba nie spełnia warunków wjazdu i pobytu - tłumaczy ppłk Juźwiak.

Dlatego nieprawdą są na pewno powtarzane w sieci i przez polityków stwierdzenia, że: "przysyłają nam nielegalnych migrantów z Niemiec", "Polska już przyjmuje migrantów z Niemiec" czy "od stycznia przybywają imigranci do Polski z Niemiec".

Poprosiliśmy niemiecką policję o wyjaśnienia, czego i jakich osób dotyczy liczba 3578 (czyli w jakim trybie znalazły się z powrotem w Polsce). Funkcjonariusz Bundespolizei telefonicznie potwierdził nam autentyczność liczby z posta Fedorskiej. Przekazał, że otrzymamy szczegółowe dane i wyjaśnienia, także z rozbiciem osób zawróconych do Polski według narodowości, lecz do publikacji tekstu ich jeszcze nie otrzymaliśmy.