Przekazy antyuchodźcze, prorosyjskie, antyszczepionkowe - tak działają polskojęzyczne kanały na Telegramie

Przekazy antyuchodźcze, prokremlowskie, antyszczepionkowe - tak działają polskojęzyczne kanały na Telegramie

Część polskojęzycznych kanałów serwuje na Telegramie treści skierowane przeciwko uchodźcom z Ukrainy, prorosyjskie, a czasem także antyszczepionkowe. Część jest ze sobą powiązana. Kilka z nich początkowo publikowało w języku rosyjskim.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

DFRLab, czyli Digital Forensic Research Lab to część amerykańskiego think thanku Atlantic Coucil. Analitycy zespołu Givi Gigitashvili i Estebana Ponce de León przeanalizowali wybranych 27 polskojęzycznych kanałów na Telegramie, które publikują treści skierowane przeciwko ukraińskim uchodźcom, wpisy prokremlowskie, a czasem także antyszczepionkowe. Kanały próbują zniechęcić polskie rodziny do przyjmowania Ukraińców i podsycają negatywne nastawienie wobec nich.

Jak policzyli analitycy DFRLab, 27 kanałów zgromadziło do 10 maja 2022 roku ponad 120 tys. obserwujących. Najpopularniejsze z nich kanały to "Wiadomości czasów ostatecznych" - 14,3 tys. obserwujących, "Polska Grupa Informacyjna" - 12,3 tys., "Ktoś" - 10,5 tys. Większość z tych 27 kanałów powstała w 2021 roku, 7 z nich po lutowej, rosyjskiej inwazji na Ukraine. Niektóre powstały tego samego dnia, bądź w kilkudniowym odstępie. Według badania Mediapanel Gemius/PBI opracowanych dla serwisu Wirtualnemedia.pl, w styczniu bieżącego roku miał 3,7 mln użytkowników w Polsce.

DFRLab zebrał i przeanalizował ponad 230 000 wpisów, które opublikowało tych 27 kanałów między marcem 2019 a majem 2022 roku. Najwięcej publikowały: "Ostatnia Rubież RP — Q POLSKA" - ponad 73,5 tys. wpisów oraz "Kanał Informacyjny" - ponad 30 tys. wpisów. Jak zauważyli analitycy, najwięcej postów pojawiło się 24 lutego 2022 roku, czyli w dniu inwazji Rosji na Ukrainę.

Jessikka Aro opowiada o rosyjskiej machinie propagandowej
Jessikka Aro opowiada o rosyjskiej machinie propagandowejtvn24

Narracje antyuchodźcze: "Ukrainiec ma wszystko za darmo u nas"

Analitycy w publikacjach tych 27 kanałów znaleźli szereg antyuchodźczych narracji krążących tam w języku polskim. Główne wątki to:

- znajdujący się w Polsce ukraińscy uchodźcy są bardziej uprzywilejowani niż Polacy, przykładowy wpis: "Kiedy zrozumiesz Polaku, że to nie uchodźcy tylko przesiedleńcy? A obozy to będą - ale dla nas? (...) Polak musiał się latami dorabiać żeby coś mieć, Ukrainiec zdrowy nie musi, Ma wszystko za darmo u nas" (oryginalna pisownia wszystkich wpisów);

- nierealistyczne oczekiwania ukraińskich uchodźców, ich niezadowolenie z warunków panujących w schroniskach w Niemczech (przykładowe wpisy: "W Polsce dojrzewa niezadowolenie miejscowej ludności z zachowania Ukraińców na ulicach polskich miast, ich chamstwa, niechęci do podporządkowania się prawu krajowemu oraz domagania się zasiłków i luksusowych mieszkań"; "Ukraińscy 'uchodźcy' są oburzeni przyjęciem, jakie otrzymali w Niemczech. To uczucie, gdy czekałeś na dom w Hamburgu i niemiecki paszport, ale dostałeś pryczę obok Cyganów"; "W Niemczech mieszkania dają tylko bratnim narodom Afryki, trzeba bylo jechac do Polski"). DFRLab zidentyfikował co najmniej cztery kanały, które opublikowały to samo wideo, na którym ma być widać Ukrainkę, opowiadającą o swoich znajomych, przyjętych przez Polaków, którym gospodarze pomogli znaleźć pracę, ale którzy oczekiwali zasiłku i mieszkania;

- ukraińscy uchodźcy jako zagrożenie dla bezpieczeństwa. Część kanałów publikowało identyczne posty o kradzieży w mieszkaniu, dokonanej przez przebywających w nim uchodźców. Inne kanały zamieszczały filmiki mające pokazywać bójki wywołane przez Ukraińców w Polsce i we Włoszech. Ukraińcy mają stanowić też zagrożenie epidemiczne: "Gdy uchodźcy masowo przybywają do Polski bez szczepień, bez zaświadczeń o szczepieniach... To tylko pogorszy sytuację".

Wpisy z nagraniami mające udowadniać, że Ukraińcy wszczynają bójki w państwach UEDFRLab

Warto zwrócić uwagę na pejoratywne określenia, jakimi określano we wpisach uciekających przed wojną Ukraińców: "rzekomi uchodźcy", "przesiedleńcy", "naziści", "Banderowcy". Zaś ich pojawienie się w Polsce to ma być jej "ukrainizacja" lub "inwazja".

Źli Ukraińcy, dobrzy Rosjanie

W kontekście trwającej wojny w Ukrainie wybrane do analizy kanały stronę ukraińską przedstawiały w jak najgorszym świetle. Ukraińcy byli oskarżani o zbrodnie wojenne: zabijanie cywilów w Buczy, Kramatorsku, Donbasie, Mariupolu; torturowanie i zabijanie jeńców; gwałty; mordowanie dzieci. Jeden z kanałów porównał Ukrainę do Państwa Islamskiego: "Masowe mordy obywateli w Buczy i Kramatorsku, strzelanie do cywilów w Donbasie z każdej dostępnej broni, brutalne tortury i bestialskie mordowanie jeńców wojennych".

Cztery kanały opublikowały to samo wideo z czołgającym się starszym mężczyzną, twierdzącym, że został postrzelony w Mariupolu przez ukraińskich żołnierzy z pułku Azow.

Rosja i Rosjanie byli natomiast byli pokazywani w pozytywnym świetle, a atak na Ukrainę był usprawiedliwiony. Żołnierze rosyjscy byli pokazywani jako wyzwoliciele narodu ukraińskiego w Donbasie. Na wielu publikowanych filmach ma być widać, jak mieszkający tam wyrażają im wdzięczność i witają kwiatami. Niektóre wpisy głosiły, że Rosja wysłała do Donbasu ponad tysiąc ton pomocy humanitarnej, a mieszkańcy Moskwy adoptowali pochodzące stamtąd sieroty.

Mieszkańcy Mariupola i Doniecka mają witać rosyjskich żołnierzy z otwartymi ramionamiDFRLab

Treści antyszczepionkowe

Część kanałów publikowała też treści antyszczepionkowe. Analitycy DFRLab sprawdzili, że na 27 analizowanych kanałach słowami publikowanymi najczęściej były: "covid", "szczepionka", "szczepień", "Ukraina".

W niektórych wpisach Europejska Agencja Leków była oskarżana o zabijanie ludzi. Część z nich sugerowała, że szczepionki przeciwko Covid-19 są śmiertelne.

Rosyjskie ślady

Analitycy zauważyli, że niektóre z analizowanych kanałów pierwotnie nie publikowały treści po polsku a po rosyjsku. Dopiero potem się to zmieniło. Wczesne posty tych kanałów wskazują na możliwość, że rodzimym językiem ich administratorów jest rosyjski.

Niektóre kanały zachęcają do lektury tekstów umieszczanych na rosyjskich stronach. Przykładowo jeden z wpisów linkuje do tekstu opublikowanego na internetowej platformie Telegra.ph, który opisuje, że Ukraińcy po przybyciu do państw Unii Europejskiej handlują narkotykami, a Ukrainki się prostytuują.

Cześć kanałów w swoim opisie ma linki do stron internetowych, które według portalu Zaufanatrzeciastrona.pl miały zostać zamknięte pod koniec kwietnia przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego za szerzenie prokremlowskiej propagandy. Jednym z analizowanych kont jest "Niezależny Dziennik Polityczny". Strona przez nas wielokrotnie opisywana, publikująca nieprawdziwe informacje, której tezy są zbieżne z tezami stawianymi przez rosyjską propagandę.

Jeden z kanałów ma należeć do Polaka mieszkającego w separatystycznym Doniecku, pracownika prorosyjskiej Novorossia News Agency.

Sieć powiązań

Analitycy wykryli, że niektóre konta są ze sobą powiązane. Przykładowo kanał "Wiadomości Czasów Ostatecznych" wprost informuje w swoim opisie, że jest powiązany z innymi kontami i stronami: usuniętą już facebookową stroną o takiej samej nazwie, kanałem "Okiem Prosiaczaka" na Youtube, stronami na Facebooku "Księga Prawdy Polska - nieoficjalna", czy "Księga Prawdy". We wszystkich tych miejscach dominują treści religijne.

Powiązania między telegramowymi kanałamiDFRLab

Analitycy Givi Gigitashvili i Estebana Ponce de León sprawdzili także, że część analizowanych kont udostępnia wzajemnie swoje posty. Najczęściej powielane w ten sposób są posty z kanału "NiezaleznyM" - ponad 1,3 tys. razy, a następnie "Jupitupi" i "Ndp_pl (Niezależny Dziennik Polityczny)" - niemal 800.

Badacze przy pomocy specjalnego algorytmu sprawdzili też, że duża część z analizowanych kont jest powiązana z polskojęzycznym kanałem "Ostatnia rubież RP - Q Polska".

Opracownie DRLab jest dostępna w serwisie Medium.com.

Autor: Jan Kunert / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Temat bykowego, czyli podatku dla osób bezdzietnych, wrócił w publicznej debacie za sprawą petycji, która trafiła do Sejmu. Ten pomysł forsuje również kandydujący na prezydenta Marek Jakubiak. Jako wzór wskazuje Niemcy. Porównanie jest niewłaściwe, a ekspert tłumaczy, dlaczego bykowe kłóci się z kontytucją.

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Źródło:
TVN24+

"Niesamowite, Polska się budzi!" - ogłosił europoseł PiS Waldemar Buda, publikując zdjęcie dwóch plakatów na jakimś ogrodzeniu. Wynika z niego, że na jednym banerze ktoś "przeprasza za baner" obok z wizerunkiem Rafała Trzaskowskiego. Śmieszne? Przede wszystkim nieprawdziwe. Bazowe dla tej przeróbki zdjęcie istnieje i już wcześniej intrygowało internautów.

"Przepraszam za baner". Wyborcza wojna na plakaty i... fejki

"Przepraszam za baner". Wyborcza wojna na plakaty i... fejki

Źródło:
Konkret24

Sławomir Mentzen twierdzi, że Ukraińcy przebywający w Polsce w świadczeniach socjalnych dostają więcej, niż wpłacają do budżetu państwa w podatkach. Dostępne opracowania pokazują jednak coś odwrotnego.

Mentzen o tym, ile wydajemy na Ukraińców, a ile zyskujemy. Nie ma racji

Mentzen o tym, ile wydajemy na Ukraińców, a ile zyskujemy. Nie ma racji

Źródło:
Konkret24

W debacie "Super Expressu" kandydaci na prezydenta przepytywali siebie nawzajem. Odpierając zarzuty rywali, nieraz minęli się jednak z prawdą albo przeinaczali fakty. Oto wypowiedzi, które wprowadziły w błąd opinię publiczną.

Debata prezydencka. Fałsze i manipulacje kandydatów

Debata prezydencka. Fałsze i manipulacje kandydatów

Źródło:
Konkret24

W sieci rozchodzi się informacja, jakoby Polska była "rekordzistą" pod względem złożonych wniosków azylowych w tym roku. Przekaz ten podają dalej między innymi działacze Konfederacji i PiS. Jednak autor posta, który stał się źródłem tych doniesień, manipulacyjnie dobrał dane. I o czymś nie wspomniał.

Rekord wniosków o azyl w Polsce? Podwójna manipulacja

Rekord wniosków o azyl w Polsce? Podwójna manipulacja

Źródło:
Konkret24

Prezydent Andrzej Duda wykorzystał zaproszenie na konwencję Karola Nawrockiego w Łodzi, żeby chwalić osiągnięcia rządów Zjednoczonej Prawicy i skrytykować działania gabinetu Donalda Tuska. W niektórych kwestiach mijał się jednak z prawdą, wprowadzając opinię publiczną w błąd.

Duda na konwencji Nawrockiego. Cztery nieprawdy

Duda na konwencji Nawrockiego. Cztery nieprawdy

Źródło:
Konkret24

Poseł Konfederacji Michał Wawer straszy "polskimi emeryturami dla Hindusów", czyli że ZUS będzie hojnie dopłacał do "skromnych indyjskich emerytur". Mechanizm tej manipulacji jest podobny, jak w fałszywej narracji o uprawnieniach emerytalnych dla Ukraińców. Chodzi o umowy o zabezpieczeniu społecznym, które Polska standardowo zawiera z wieloma krajami.

"Polskie emerytury dla Hindusów"? Co zakłada ta umowa

"Polskie emerytury dla Hindusów"? Co zakłada ta umowa

Źródło:
Konkret24

Wojna prezydenta Donalda Trumpa z Uniwersytetem Harvarda trwa. Według rozsyłanego w sieci przekazu w odwecie za zabranie uczelni funduszy jej władze odrzuciły aplikację najmłodszego syna Trumpa - Barrona. Jednak żadnych dowodów na tę teorię nie ma.

Harvard nie przyjął na studia syna Trumpa? Skąd taka plotka

Harvard nie przyjął na studia syna Trumpa? Skąd taka plotka

Źródło:
Konkret24

"Jakaś masakra", "ekologia to fikcja" - komentują internauci film, który notuje miliony wyświetleń w sieci. Ma przedstawiać cmentarz elektrycznych skuterów. Co o nim wiemy?

"Cmentarz elektrycznych skuterów"? Niezupełnie

"Cmentarz elektrycznych skuterów"? Niezupełnie

Źródło:
Konkret24

Posłowie i senatorowie PiS mieli wpłacać na partię minimum tysiąc złotych miesięcznie, europosłowie PiS - minimum pięć tysięcy. Tak zarządził Jarosław Kaczyński, gdy PiS nie dostał części subwencji. Konkret24 pozyskał rejestr wszystkich wpłat dla tej partii za 2024 rok. Oto kto wpłacił najwięcej, a kto w ogóle.

Mieli "wspierać partię finansowo". Kto ile wpłacił? Mamy rejestry PiS

Mieli "wspierać partię finansowo". Kto ile wpłacił? Mamy rejestry PiS

Źródło:
TVN24+

Po śmierci papieża Franciszka i ogłoszeniu żałoby narodowej internauci przekonują, jakoby po 1945 roku tylko raz "po śmierci obcokrajowca" władze naszego państwa tak zdecydowały. Ale to nie jest prawda.

Żałoby narodowe w Polsce. Nie tylko dla uczczenia Polaków

Żałoby narodowe w Polsce. Nie tylko dla uczczenia Polaków

Źródło:
Konkret24

Czy Grzegorz Braun ma szansę na poparcie zapewniające mu wejście do drugiej tury wyborów prezydenckich? Taki scenariusz sugeruje sondaż, który miał zostać wykonany przez znany ośrodek badania opinii publicznej. Lecz ta sondażownia nigdy czegoś takiego nie opublikowała.

Braun notuje "olbrzymi wzrost poparcia"? To nie ten CBOS

Braun notuje "olbrzymi wzrost poparcia"? To nie ten CBOS

Źródło:
Konkret24

Miliony wyświetleń notuje w sieci nagranie przedstawiające grupę osób idących nocą z walizkami przez miasto. Zostało opublikowane, by zwrócić uwagę na pewien problem mieszkańców - tymczasem internauci wykorzystują je do hejtu na cudzoziemców i migrantów. Przestrzegamy przed jego rozpowszechnianiem.

"Nocą, żeby ludzie nie widzieli"? Ten film miał inny cel

"Nocą, żeby ludzie nie widzieli"? Ten film miał inny cel

Źródło:
Konkret24

Do szpitala w Oleśnicy europoseł i poseł przybyli z "interwencją poselską" w celu "obywatelskiego zatrzymania" lekarki. Tak przynajmniej tłumaczyli się Grzegorz Braun i Roman Fritz. Jednak politycy powołali się na przepisy, które ich zachowania nie dotyczą. Wyjaśniamy, dlaczego przekroczyli uprawnienia.

Braun w szpitalu w Oleśnicy. Co jest interwencją poselską, a co nie

Braun w szpitalu w Oleśnicy. Co jest interwencją poselską, a co nie

Źródło:
Konkret24

Według popularnego w sieci przekazu dopiero po zmianie prezydenta USA - czyli po powrocie na to stanowisko Donalda Trumpa - w Nowym Jorku mogła się odbyć procesja wielkanocna. Dowodem ma być opublikowane wideo. Tylko że nie ma ono nic wspólnego z Wielkanocą.

Procesja w Nowym Jorku możliwa dopiero za Trumpa? Co to za nagranie

Procesja w Nowym Jorku możliwa dopiero za Trumpa? Co to za nagranie

Źródło:
Konkret24

Czy marszałek Sejmu Szymon Hołownia spowodował wypadek samochodowy i wjechał w ogrodzenie? Na podstawie pewnego nagrania twierdzi tak wielu internautów, według części z nich - polityk musiał być pod wpływem alkoholu. Ale Hołownia w żadnym takim zdarzeniu nie brał udziału. Jego sztab wyborczy zaprzecza, a my wyjaśniamy ten przekaz.

Hołownia wjechał autem w płot? Jest odpowiedź sztabu

Hołownia wjechał autem w płot? Jest odpowiedź sztabu

Źródło:
Konkret24

Teksty z trzynastu polskich serwisów informacyjnych wykorzystano w kolejnej fazie operacji wpływu prowadzonej przez rosyjski ośrodek dezinformacji. W specjalnie tworzonych postach linkowano do artykułów, które zawierały treści przydatne Kremlowi. A potem w ruch szły boty.

Operacja Doppelganger. Cel: polskie wybory

Operacja Doppelganger. Cel: polskie wybory

Źródło:
Konkret24

Internauci zachwycają się postawą pilota, który rzekomo złamał procedury, by ratować ludzkie życie. Chodzi o o popularne nagranie z momentu lądowania samolotu, które krąży w sieci - także polskiej. Historia jest fascynująca, lecz nieprawdziwa.

"Przewożę serce dawcy". "Łamiesz zasady, zmień kurs!". Co to za film

"Przewożę serce dawcy". "Łamiesz zasady, zmień kurs!". Co to za film

Źródło:
Konkret24

Donald Trump nie wysłał własnego samolotu po 200 żołnierzy, którzy utknęli na Florydzie. A publikowane nagrania z wypadku księżnej Diany nie zawsze pokazują to zdarzenie. Wytworzenie zbiorowej fałszywej pamięci - zwanej efektem Mandeli - to jeden z celów ośrodków dezinformacji. Fake newsy wspomagają ten mechanizm.

Efekt Mandeli - co to jest? Możesz być ofiarą

Efekt Mandeli - co to jest? Możesz być ofiarą

Źródło:
Konkret24

W obwodzie Kurskim w Rosji miały zostać odkryte tysiące ciał zagranicznych najemników walczących dla Ukrainy, w tym Polaków - wykres z taką informacją krąży ostatnio w sieci. Wystarczy spojrzeć, które strony i profile rozpowszechniają ten przekaz, by stwierdzić: to kolejna odsłona prokremlowskiej propagandy.

Ciała "polskich najemników" w Rosji? Uwaga na ten wykres

Ciała "polskich najemników" w Rosji? Uwaga na ten wykres

Źródło:
Konkret24

Politycy Prawa i Sprawiedliwości po raz kolejny forsują przekaz wymierzony w cudzoziemców przebywających w Polsce. Teraz wykorzystują do niego zdjęcie z Nadarzyna, publikując je z fałszywym komentarzem.

"Nadarzyn 2025"? Nie. To "wielkopostne chrześcijaństwo" posła Warchoła

"Nadarzyn 2025"? Nie. To "wielkopostne chrześcijaństwo" posła Warchoła

Źródło:
Konkret24

Komentując słowa Donalda Tuska o repolonizacji, poseł PiS Michał Wójcik stwierdził, że jej przykładem była fuzja Orlenu i Lotosu z czasów rządów Zjednoczonej Prawicy. Eksperci są jednak innego zdania.

Poseł Wójcik: fuzja Orlenu i Lotosu to repolonizacja. Wręcz przeciwnie

Poseł Wójcik: fuzja Orlenu i Lotosu to repolonizacja. Wręcz przeciwnie

Źródło:
Konkret24

Krytykując obecny rząd, opozycja opowiada o "narodowym programie rozbrajania" Polski, twierdząc, że nie są realizowane wcześniej zawarte kontrakty na uzbrojenie. Jarosław Kaczyński jako dowód wskazuje zakup wyrzutni Himars i Chunmoo. Nie ma racji.

Kaczyński o Himarsach i koreańskich wyrzutniach: "to zostało zatrzymane". Nie zostało

Kaczyński o Himarsach i koreańskich wyrzutniach: "to zostało zatrzymane". Nie zostało

Źródło:
Konkret24

Straszenie Ukraińcami i nastawianie Polaków negatywnie do uchodźców zza wschodniej granicy - to cel rozpowszechnianego przez działaczy Konfederacji i Ruchu Narodowego przekazu. Jest on fałszywy, a powstał na podstawie tekstu jednego z ukraińskich serwisów.

Ukraińcy "masowo sięgną po polskie obywatelstwo"? Skąd ta teza

Ukraińcy "masowo sięgną po polskie obywatelstwo"? Skąd ta teza

Źródło:
Konkret24

Wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak, powołując się na dane niemieckiej policji, opowiada o "ludziach przywożonych z wewnątrz niemieckiego kraju" do Polski. Tylko że owe statystyki nie dotyczą takich przypadków. Polityk Konfederacji manipuluje.

Bosak o "wpychaniu migrantów" z Niemiec. Czego nie rozumie

Bosak o "wpychaniu migrantów" z Niemiec. Czego nie rozumie

Źródło:
Konkret24

Obchody 1000-lecia Królestwa Polskiego i 500-lecia hołdu pruskiego wywołały dyskusję na temat faktycznej daty koronacji pierwszego króla Polski i udziału w niej niemieckiego cesarza. Wyjaśniamy, skąd rozbieżność dat.

Koronowany przez niemieckiego cesarza? Jak to z Chrobrym było

Koronowany przez niemieckiego cesarza? Jak to z Chrobrym było

Źródło:
Konkret24

Konfederacja opowiada, że na podstawie wydawanych pozwoleń na pracę dla cudzoziemców można stwierdzić, że Donald Tusk "sprowadza rocznie do Polski 100 tysięcy islamskich imigrantów". To jednak manipulacja: pozwolenie na pracę nie znaczy "sprowadzenia" do Polski.

Tusk "sprowadza 100 tysięcy islamskich imigrantów"? Manipulacja

Tusk "sprowadza 100 tysięcy islamskich imigrantów"? Manipulacja

Źródło:
Konkret24

Niemcy "podrzucili", "przerzucili" do Polski "dziewięć tysięcy nielegalnych migrantów" - powtarzają od dłuższego czasu politycy Konfederacji i PiS. Choć ta liczba pochodzi z niemieckich statystyk, taki przekaz jest manipulacją i grą na emocjach mającą wzbudzać niepokój w społeczeństwie. Bo wcale nie chodzi głównie o przybyszy z Afryki czy Azji. Wyjaśniamy.

"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

Źródło:
Konkret24