Eurodeputowany PiS Adam Bielan ocenił, że Komisja Europejska "zamówiła niestety zbyt mało szczepionek". Nie tylko Polska oczekuje na więcej dawek. Problemem jest nie wielkość zamówień ze strony Komisji Europejskiej, tylko niedobór mocy produkcyjnych i niezgłaszanie się kolejnych producentów do Europejskiej Agencji Leków, by dopuściła ich szczepionki do obrotu w UE.
Komisja Europejska podpisała umowę z firmami Pfizer i BioNTech na dostawę dodatkowych 300 mln szczepionek przeciw COVID-19 - poinformowała na konferencji prasowej w piątek 8 stycznia Ursula von der Leyen. 75 mln dawek ma być dostępnych w drugim kwartale tego roku, reszta zostanie dostarczona w trzecim i czwartym kwartale. - To pozwoli nam podwoić liczbę dawek szczepionki Pfizer/BioNTech - podkreśliła przewodnicząca KE.
Za niedobór szczepionek niektóre kraje - w tym Polska - winią bowiem Unię Europejską. "Komisja Europejska zamówiła niestety zbyt mało szczepionek - stwierdził we wtorek 5 stycznia w "Kropce nad i" w TVN24 eurodeputowany PiS Adam Bielan.
Tak europoseł odpowiedział na pytanie Moniki Olejnik: "Jak to jest z tymi szczepionkami?". Powołała się na słowa szefa kancelarii premiera Michała Dworczyka. "Jeszcze niedawno się denerwowaliśmy tym, że ludzie nie chcą się szczepić, a teraz pan minister Dworczyk dzisiaj na komisji powiedział, że nie należy tak promować jeszcze tych szczepień, bo ludzie mogą wpaść we frustrację, że będą czekać długo w kolejce na szczepienie. Jaki jest problem z tymi szczepionkami, czy za mało zamówiliśmy?" - zapytała.
"Tych szczepionek, tych dawek zamówiono jedynie 300 milionów. One pozwolą wyszczepić zaledwie 150 milionów obywateli Unii Europejskiej. To zdecydowanie za mało. (...) Mamy duży problem ogólnoeuropejski, a Polska jako członek Unii Europejskiej również na tym cierpi" - odparł Bielan.
Odnosząc się do słów premiera Mateusza Morawieckiego, który obiecywał 60 mln szczepionek powiedział, że taka liczba liczba została zakontraktowana na rok 2021. "To nie oznacza, że one pojawią się w styczniu. Dlatego, że te moce produkcyjne Pfizera niestety dotychczas zawodzą. Dostaliśmy mniej szczepionek jako Unia Europejska od Pfizera, niż się spodziewaliśmy" - stwierdził europoseł Bielan. I dodał, że Polska czekała na decyzję KE w sprawie szczepionek. "W momencie, kiedy Komisja Europejska zawodzi i to są głosy nie tylko płynące z naszego kraju - powtarzam: w Niemczech, we Francji, w innych krajach jest duża frustracja z tego powodu - być może będziemy musieli przemyśleć naszą politykę. (...) Dzisiaj jesteśmy skazani na umowy, które podpisywała dotąd Komisja Europejska" - podsumował.
Było to, zanim UE zatwierdziła szczepionki firmy Moderna i przed podpisaniem przez KE umowy z firmami Pfizer i BioNTech na dostawę kolejnych 300 mln szczepionek na COVID-19. Ale już wtedy miała zamówionych więcej niż 300 mln dawek od Pfizer/BioNTech.
Ponad 2 mld dawek zakontraktowane w 2020 roku
Gdy wybuchła pandemia, państwa członkowskiego UE zdecydowały o scentralizowanym unijnym podejściu do zabezpieczania dostaw i wspierania opracowania szczepionki na COVID-19. W praktyce działa to tak, że KE w imieniu państw członkowskich zawiera umowy zakupu z poszczególnymi producentami szczepionek z wyprzedzeniem. W zamian za prawo do nabycia określonej liczby dawek w określonych ramach czasowych i po ustalonej cenie finansuje część kosztów początkowych, które producenci muszą ponieść.
Gdy dana szczepionka zostaje zatwierdzona do użycia w UE, wszystkie państwa członkowskie będą mają do niej dostęp równocześnie. Dostawy zostają rozdzielone między kraje proporcjonalnie do liczby mieszkańców.
Do 21 grudnia 2020 roku KE podpisała umowy z sześcioma firmami:
z AstraZeneca na 400 mln dawek
z Sanofi-GSK na 300 mln dawek
z Johnson and Johnson na 400 mln dawek
z Pfizer/BioNTech na 300 mln dawek
z CureVac na 405 mln dawek
z Moderną na 160 mln dawek.
z Novavax na 200 mln dawek.
Oznacza to, że do styczniowej wypowiedzi Adama Bielana komisja zabezpieczyła dla państw Unii 2,16 mld dawek szczepionki.
Ale tylu dawek nie było jeszcze na rynku ani w grudniu, ani nie ma obecnie; ponadto większość firm nie uzyskała jeszcze akceptacji swoich szczepionek przez Europejską Agencję Leków (EMA).
Tylko dwie szczepionki dopuszczone w UE
21 grudnia EMA zatwierdziła, jako pierwszą, szczepionkę przeciwko COVID-19 opracowaną przez koncern Pfizer i firmę BionTech. Tego dnia jeszcze Komisja Europejska dopuściła ten preparat na europejski rynek. Pierwsze dziesiątki tysięcy dawek (z zaplanowanych 300 mln) pojawiły się w krajach członkowskich 27 grudnia.
6 stycznia EMA zarekomendowała warunkowe pozwolenie na wprowadzenie na rynek szczepionki firmy Moderna. Jeszcze tego samego dnia zatwierdziła to Komisja Europejska. Firma ma dostarczyć 160 mln dawek.
Po tym, jak KE podpisała umowę z firmami Pfizer i BioNTech na dostawę dodatkowych 300 mln dawek szczepionek, komisja zatwierdziła w sumie dostawy na poziomie ok. 2,46 mld dawek.
W Unii Europejskiej żyje ok. 500 mln osób. By szczepionka była skuteczna, konieczne jest przyjęcie dwóch dawek.
Niemiecka lekarz: "Dlaczego nie zamówiono więcej?"
W Niemczech tamtejszy rząd jest krytykowany przed ekspertów i media za to, że nie zapewnił odpowiedniej liczby szczepionek. Pod koniec grudnia, po pierwszej dostawie preparatu do Niemiec, w trzech landach musiano wstrzymać akcję szczepień z powodu niewystarczającej liczby dawek. Doktor Frauke Zipp, neurolog, w wypowiedzi dla "Die Welt" oceniła, że obecna sytuacja jest porażką. "Dlaczego w lecie nie zamówiono dla pewności znacznie większej liczby szczepionek?" - zapytała.
W odpowiedzi na zarzuty niemiecki minister zdrowia Jens Spahn stwierdził na początku stycznia, że "wszystko idzie dokładnie tak, jak planowano" i zapowiedział kolejne dostawy.
Politycy niemieccy krytykują też UE. "Najwyraźniej europejska procedura zakupu była nieodpowiednia. Trudno jest wyjaśnić to, że szczepionka jest produkowana w Niemczech, ale tempo szczepień jest szybsze w innych krajach" - ocenił w wywiadzie dla "Bild am Sonntag" Markus Söder, przewodniczący Unii Chrześcijańsko-Społecznej.
Krytykę zbyt powolnego tempa dostarczania szczepionek słychać także we Francji. 31 grudnia francuski minister zdrowia Olivier Véran obiecał zintensyfikować krajową akcję szczepień.
KE: na początku liczba dawek ograniczona
Od początku KE zaznaczała, że w początkowych etapach dystrybucji liczba dawek będzie ograniczona, zanim możliwe będzie zwiększenie produkcji. KE informuje, że dystrybucja będzie przebiegać stopniowo. Oznacza to, że w ciągu pierwszych kilku miesięcy liczba dostępnych dawek nie wystarczy do zaszczepienia wszystkich dorosłych. Pierwsze dawki zostaną przeznaczone dla grup priorytetowych określonych przez państwa członkowskie. Liczba kolejnych dawek będzie wzrastać, a wszystkie osoby dorosłe powinny mieć możliwość zaszczepienia się w 2021 roku.
W większości zawartych umów przewidziano realizację większej części dostaw w 2021 roku.
Każdy podmiot, który chce wprowadzić szczepionkę do obrotu w UE, powinien najpierw wystąpić z wnioskiem do EMA o pozwolenie na dopuszczenie do obrotu tej szczepionki. To EMA ocenia bezpieczeństwo stosowania, skuteczność i jakość preparatu. Jeżeli EMA wyda pozytywne zalecenie, Komisja Europejska może przystąpić do dopuszczenia szczepionki na rynek UE.
"Światowy niedobór mocy produkcyjnych wąskim gardłem"
Do tej pory, oprócz Pfizer/BionTech i Moderny żaden producent szczepionek nie złożył do EMA takiego wniosku. By przyspieszyć procedurę, EMA rozpoczęła przeglądy etapowe szczepionek wyprodukowanych przez firmy Johnson and Johnson oraz AstraZeneca. "Obecnie wąskim gardłem nie jest wielkość zamówień, ale światowy niedobór mocy produkcyjnych" - powiedziała 3 stycznia AFP komisarz ds. zdrowia Stella Kyriakides.
Uğur Şahin, szef BioNTech, powiedział 1 stycznia, że jego firma pracuje nad zwiększeniem produkcji i rozmawia o tym z Pfizerem. Jednocześnie stwierdził, że praca w Europie nie jest tak szybka i prosta, jak gdzie indziej.
Autor: Jan Kunert, Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Kai Foersterling/EPA/PAP