FAŁSZ

Znany fejk wykorzystany w dyskusji o filmie braci Sekielskich

Na zdjęciu uwieczniono panów młodych i dziewczynki - gości ceremonii Facebook/Jack Justin

Na Facebooku udostępniane jest zdjęcie z 2009 r., przedstawiające masową ceremonię ślubną, w której pannami młodymi rzekomo są kilkuletnie dziewczynki. W rzeczywistości dzieci były wyłącznie gośćmi uroczystości. Choć problem małżeństw nieletnich w Strefie Gazy istnieje, zdjęcie nie jest na niego dowodem.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Użytkownicy Facebooka udostępniają wpis ze zdjęciem przedstawiającym dorosłych mężczyzn ubranych w garnitury i towarzyszące im dziewczynki w białych sukienkach, przypominających suknie ślubne.

"O tych pedofilach Sekielski filmu nie zrobi...bo by mu zrobili 'decapitation' (z ang. ścięcie głowy - red.)" – napisano w komentarzu do zdjęcia. Wpis udostępniono ponad 1300 razy, zareagowano na niego z ponad 300 kont na Facebooku.

Wpis i jego dalsze życie

Wpis zamieszczono też w kilku grupach facebookowych, m.in. "Kocham Polskę", "Stop aferzystom i oszustom Polski", "Obaliliśmy (nie)rządy Platformy Obywatelskiej". Największą popularność (ponad 250 reakcji i 130 udostępnień) zyskał na profilu "Chcemy by Telewizja Republika była ogólnodostępna".

W komentarzach pod oryginalnym wpisem można trafić m.in na takie komentarze: "A ci to za świństwo?", "Świat o tym milczy ...no właśnie", "Zbo**ncy", "Niejedno już dziecko zmarło po 'nocy poślubnej', przecież to są dzieci jeszcze nierozwinięte".

prawda

Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym, co piszecie?
Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym, co piszecie?Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym, co piszecie?Konkret24 | Facebook/Paula Rachela Pilinkiewicz

Jedna z komentujących napisała jednak: "Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym co piszecie?". Ma rację.

Fejk i towarzysząca mu narracja

Zdjęcie krąży w sieci od blisko dziesięciu lat. Aby znaleźć przykłady jego użycia w zmanipulowany sposób, można skorzystać z metody odwróconego wyszukiwania obrazem. Taką możliwość daje m.in. wyszukiwarka Google Grafika.

Zdjęcie udostępniane jest na mniejszych portalach i w grupach dyskusyjnych przy okazji dyskusji o zjawisku pedofilii. Bywa przytaczane także w mediach społecznościowych jako dowód na przyzwolenie na kontakty seksualne z dziećmi wśród wyznawców islamu.

Artykuł, w którym wykorzystano zdjęcie z ceremonii
Artykuł, w którym wykorzystano zdjęcie z ceremoniiArtykuł, w którym wykorzystano zdjęcie z ceremoniiKonkret24 | rozarodzin.cba.pl

W artykule zamieszczonym na prywatnej stronie internetowej było ono ilustracją artykułu o małżeństwach muzułmanów zawieranych w Wielkiej Brytanii.

Według jego autora, fotografia przedstawia ceremonię ślubną organizowaną przez Hamas, w której wzięło udział 450 panów młodych o średniej wieku 25-30 lat. Średnia wieku dziewczynek to, według autora, 10 lat. Nie sprecyzowano w jakiej roli występują dzieci przedstawione na fotografii.

Zrzut ekranu artykułu na stronie Fronda.pl
Zrzut ekranu artykułu na stronie Fronda.plZrzut ekranu artykułu na stronie Fronda.plKonkret24 | Fronda.pl

W innym artykule, zamieszczonym na portalu Fronda.pl, fragment fotografii posłużył jako ilustracja do wywiadu z ks. prof. Paweł Bortkiewiczem na temat małżeństw zawieranych w islamie. W rozmowie poruszana jest sprawa związków zawieranych z małoletnimi.

Temat wielokrotnie wyjaśniany

Manipulacje związane z upowszechnianiem zdjęcia były już wielokrotnie ujawniane i komentowane. W 2009 r. sprawę obszernie opisał portal fact-checkingowy Snopes. Autor artykułu przytoczył relacje z organizowanych przez Hamas masowych ślubów w Strefie Gazy, które organizowane były m.in. w 2008 i 2009 roku.

Celem organizacji takich uroczystości była chęć udzielenia uczestnikom działań zbrojnych wsparcia psychicznego i materialnej pomocy związanej z organizacją przyjęcia weselnego. Jak donosił "New York Times", ślubu udzielano m.in. bojownikom i wdowom, które straciły mężów w działaniach wojennych.

To nie panny młode

Zdjęcie, które wróciło na polskie media społecznościowe, powstało w lipcu 2009 r. w Strefie Gazy. Według relacji medialnych, odnoszących się do tego wydarzenia, najmłodsza panna młoda miała 16 lat. Większość miała więcej niż 18 lat. Przedstawione na zdjęciu dziewczynki tego dnia nie brały ślubu, jak sugerują niektóre komentarze w internecie. Podczas uroczystości pełniły rolę podobną do tej, którą w zachodniej kulturze spełniają dziewczynki sypiące kwiaty. Były spokrewnione z panami młodymi.

Snopes odsyła również do wpisu na blogu uczestnika wydarzenia przedstawionego na zdjęciu, dziennikarza Tima Marshalla. Relacjonował on zbiorowy ślub dla telewizji Sky News.

"Panowie młodzi, w wieku około 18 do 28 lat trzymają za ręce swoje młode siostrzenice, bratanice i kuzynki - małe dziewczynki w wieku od około trzech do ośmiu lat, ubrane w białe sukienki ślubne. Wchodzą na scenę, rozbrzmiewa radość i coraz głośniejsza muzyka. Dziewczynki super się bawią, ale po chwili zaczynają się nudzić, schodzą ze sceny i tańczą ze sobą, bawią się" - relacjonował.

"Nigdy nie przyszło mi do głowy, że dziewczynki zostaną później opisane w blogosferze jako panny młode! Byłem taki naiwny" – napisał Marshall.

Dziennikarz wyjaśnia też, dlaczego na dostępnych zdjęciach nie widać panien młodych, które tego dnia brały ślub. Były one wśród około pięciu tys. gości weselnych. W centrum wydarzeń i w najważniejszej części imprezy znajdowali się panowie młodzi, którym towarzyszyły ich młode kuzynki i krewne. "Tak tu to wygląda" - komentował Marshall. - Osobiście jestem za mieszaniem płci, ale nie chcę dyskutować, oni mają tu przewagę – skwitował.

Marshall wspominał, że poświęcił wiele godzin na komentowanie fałszywych artykułów, które sugerowały, że dzieci, które uczestniczyły w uroczystości, wystąpiły tam w roli panien młodych. Napisał między innymi, że część dyskutujących z nim osób nie była zainteresowana jego wyjaśnieniami. "Komu byście uwierzyli, reporterowi, który był obecny na miejscu, czy wyjątkowo ubogiej wersji wydarzeń dziennikarza obywatelskiego, który siedzi w domu i wymyśla różne rzeczy bez sprawdzania?" - pytał retorycznie.

Wyjaśniane także po polsku

Wyjaśnienie sytuacji przedstawionej na fotografii zamieszczono też w polskich mediach. W 2017 r. o zdjęciu napisał portal Stefczyk.info. Według relacji autora artykułu, na fejka nabrał się popularny bloger Matka Kurka. "To nie jest I Komunia w "ciemnogrodzie", to są śluby u wyznawców "religii pokoju". Wyp*** z tą dziczą z Europy!" - miał napisać na Twitterze.

W zarchiwizowanej dzięki serwisowi archive.org wersji artykułu nie została zawarta oryginalna fotografia. Dzięki udostępnieniu kopii artykułu w innych serwisach wiadomo jednak, że chodzi właśnie o budzącą emocje fotografię z Palestyny.

Problem ślubów nieletnich istnieje

Jak informuje UNICEF, małżeństwa osób poniżej 18. roku życia to pogwałcenie praw człowieka. Zdaniem organizacji, "mimo przepisów zakazujących, to szkodliwe zjawisko pozostaje powszechne". Z danych UNICEF wynika, że na świecie 650 milionów żyjących dziś dziewcząt i kobiet zostało poślubionych jako dzieci. Co roku 12 milionów dziewcząt poniżej 18. roku życia wchodzi w związki małżeńskie.

Przerażający raport UNICEF-u
Przerażający raport UNICEF-utvn24

Krajami najbardziej dotkniętymi przez ten problem jest Niger (76 proc. dziewcząt poniżej 18. roku życia), a także Republika Środkowoafrykańska i Czad. Także w tych krajach jest najwyższy na świecie odsetek dziewczynek poniżej 15. roku życia, które są zmuszane do ślubów.

Jak wynika z danych palestyńskiego Centralnego Biura Statystycznego, na koniec 2015 roku 23,7 proc. ogółu populacji będącej w związkach małżeńskich w Strefie Gazy weszło w nie w wieku poniżej 18 lat. Średnia wieku dla osób wchodzących w pierwszy związek małżeński w Strefie Gazy w 2015 wynosiła dla kobiet 20,2 roku, a dla mężczyzn - 24,2 roku.

Choć liczby są nadal wysokie, dane statystyczne za 2017 r. pokazują spadek odsetka dzieci w związkach małżeńskich. W 2017 r. wśród kobiet, które zostały poślubione w Strefie Gazy, 21 proc. miało mniej niż 18 lat. W przypadku nieletnich chłopców był to zaledwie 1 proc.

Badanie przeprowadzone w Strefie Gazy w 2015 roku przez organizację pozarządową Women Affairs Centre sugeruje, że głównym motorem małżeństw dzieci są tam czynniki społeczno-ekonomiczne, takie jak posiadanie wielu córek, ubóstwo i szkodliwe normy patriarchalne, które wspierają przymusowe małżeństwa między krewnymi pierwszego stopnia.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24, Snopes; zdjęcie tytułowe: Facebook/Jack Justin

Źródło zdjęcia głównego:  Facebook/Jack Justin

Pozostałe wiadomości

Gdy jedne znikają, pojawiają się nowe. W serwisie YouTube nastąpił wysyp kanałów z filmami promującymi prezydenta Karola Nawrockiego. Tworzone przez sztuczną inteligencję materiały wydają się niedopracowane, ale budzą emocje - a o to chodzi. Widać w nich klasyczne mechanizmy dezinformacji. Jakby ktoś sprawdzał, które historie chwytają za serce. Jakby badano potencjał, który w przyszłości można wykorzystać.

"Dał lekcję Putinowi", "zmiażdżył Macrona". Nie musisz wierzyć, masz oglądać

"Dał lekcję Putinowi", "zmiażdżył Macrona". Nie musisz wierzyć, masz oglądać

Źródło:
TVN24+

Wizyta prezydenta Karola Nawrockiego w Berlinie ponownie uruchomiła w Polsce dyskusję o reparacjach wojennych - a właściwie o tym, jak nazywać teraz nasze żądania. Bo prezydent twierdzi, że "punktem wyjścia jest raport reparacyjny", ale poseł PiS i były wiceszef MSZ mówi, że reparacje to "określenie medialne". W dyskusji widać zmianę narracji polityków prawicy.

Od "reparacji" do "zadośćuczynienia". To jednak nie to samo

Od "reparacji" do "zadośćuczynienia". To jednak nie to samo

Źródło:
Konkret24

Mający milionowe zasięgi influencer rozważa w nagranym filmie, "czy sytuacja z dronami to było celowe działanie Rosji". Polityk Konfederacji zastanawia się, "skąd ta pewność", że drony były rosyjskie. Polscy eurodeputowani oskarżają Unię Europejską, że "nakręca prowojenną histerię w Polsce" i że zagrożenie ze strony Rosji to wina Zachodu. Oto jakie echa rosyjskich narracji znajdujemy w popularnych teraz nagraniach na Facebooku.

Dziki Trener, Pejo, Wyrzykowski.... Rozważania o dronach na rosyjską nutę

Dziki Trener, Pejo, Wyrzykowski.... Rozważania o dronach na rosyjską nutę

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń ma post z nagraniem pokazującym rzekomo, jak rozpędzona tesla uderza w sklep sieci Biedronka. Jedni twierdzą, że to zapis z monitoringu; inni podejrzewają komputerową symulację. Faktem jest, że do podobnego zdarzenia doszło.

Wjechał teslą w sklep? "Co tu się wydarzyło"

Wjechał teslą w sklep? "Co tu się wydarzyło"

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń generują filmy przedstawiające nocny przejazd wojsk, które opisane są jako przerzucanie nowych jednostek NATO do Polski bądź transfer polskich wojsk na wschodnią granicę. Przestrzegamy: oba filmy pokazują inną sytuację i zostały wykorzystane do dezinformacji.

"Polska przesuwa wojska", "NATO dozbraja Polskę"? Dezinformacja z filmami

"Polska przesuwa wojska", "NATO dozbraja Polskę"? Dezinformacja z filmami

Źródło:
Konkret24

Premier zapowiedział, że powstanie plan, by "każdy dorosły mężczyzna w Polsce był szkolony na wypadek wojny". Model szkolenia miał powstać "w ciągu tygodni" - Donald Tusk mówił w marcu 2025 roku. Dziś politycy pytają, co się stało z tą zapowiedzią. Sprawdzamy.

Tusk zapowiedział model szkoleń wojskowych "do końca marca". Czy jest?

Tusk zapowiedział model szkoleń wojskowych "do końca marca". Czy jest?

Źródło:
Konkret24

Według jednych umowa Unii Europejskiej z Mercosur "zniszczy dorobek polskiego rolnictwa". Według innych będzie szansą na zwiększenie polskiego eksportu do krajów Ameryki Południowej. Polityczna dyskusja skupia się jednak na sytuacji rolników, a obaw słyszymy więcej niż argumentów "za". Czy rzeczywiście takowych nie ma? Wyjaśniamy, co kryje się w tej kontrowersyjnej umowie.

Umowa UE z Mercosur. O co w tym wszystkim chodzi

Umowa UE z Mercosur. O co w tym wszystkim chodzi

Źródło:
TVN24+

Czy "jesteśmy w dużej mierze bezbronni" w przypadku masowego ataku dronami? Dlaczego skuteczność ich neutralizowania w Ukrainie jest dużo wyższa niż w Polsce? Jakim sprzętem dysponujemy, na jaki czekamy? Ostatnie incydenty z rosyjskimi bezzałogowcami wywołują takie pytania, ale też wiele rozbieżnych komentarzy. Wyjaśniamy, dlaczego według ekspertów "mur przeciwdronowy" nie ma sensu oraz o czym nie wolno zapominać, porównując Polskę z Ukrainą.

Polska obrona przeciwdronowa. Co mamy, czego brakuje

Polska obrona przeciwdronowa. Co mamy, czego brakuje

Źródło:
TVN24+

Minister sprawiedliwości Waldemar Żurek w ramach przywracania praworządności zakłada odzyskiwanie pieniędzy od tak zwanych neo-sędziów. Ponieważ Polska musi za wydane przez nich wyroki wypłacać milionowe odszkodowania, mają te straty pokrywać "z własnej kieszeni". Czy to prawnie możliwe? Różnice zdań wśród prawników nie wieszczą tym planom powodzenia.

Żurek: "będą musieli zapłacić z własnej kieszeni". To możliwe?

Żurek: "będą musieli zapłacić z własnej kieszeni". To możliwe?

Źródło:
Konkret24

Ciało Carlo Acutisa - zwanego pierwszym świętym z pokolenia millenialsów - od lat wystawione jest na widok publiczny. Wygląda, jakby nastolatek właśnie zapadł w sen. To rodzi pytania, dlaczego 19 lat po śmierci jego ciało nie uległo rozkładowi. Wyjaśniamy krążące w sieci nagranie.

Tak wygląda ciało Acutisa 19 lat po śmierci? Co pokazuje ten film

Tak wygląda ciało Acutisa 19 lat po śmierci? Co pokazuje ten film

Źródło:
Konkret24

Niemal milion wyświetleń zyskał anglojęzyczny post pokazujący rzekome ruchy polskich wojsk tuż przed rosyjsko-białoruskimi ćwiczeniami Zapad-2025. To kolejny przykład jak dezinformacja podsyca emocje i buduje narrację o eskalacji napięć.

Polskie wojsko "rozgrzewa się"? Manipulacja w związku z Zapad-2025

Polskie wojsko "rozgrzewa się"? Manipulacja w związku z Zapad-2025

Źródło:
Konkret24

Internauci i media szeroko komentują słowa wiceprezydenta USA J.D. Vance'a, który stwierdził, że Donald Trump "nie widzi powodów", by izolować Rosję. Niektórzy sugerowali, że słowa te padły w kontekście naruszenia polskiej przestrzeni powietrznej przez rosyjskie drony. Wyjaśniamy, co dokładnie powiedział Vance.

J.D. Vance o współpracy z Rosją. Co powiedział?

J.D. Vance o współpracy z Rosją. Co powiedział?

Źródło:
Konkret24

Falę komentarzy wzbudziła wypowiedź rzeczniczki resortu spraw wewnętrznych Karoliny Gałeckiej podczas konferencji prasowej. A konkretnie: chodzi o fragment jej wystąpienia, który w mediach społecznościowych zaprezentował właściciel Kanału Zero. Oburzenie wywołał fakt, jak jedno zdanie wykorzystał on do manipulacji.

Rzeczniczka, która "uciekłaby z Polski"? Jak zmanipulowano tę wypowiedź

Rzeczniczka, która "uciekłaby z Polski"? Jak zmanipulowano tę wypowiedź

Źródło:
Konkret24

Wpis posła Michała Wosia z PiS o zamianie polskiego napisu na niemiecki wywołał burzę w sieci. Część internautów grzmiała o "germanizacji" Gdańska, inni zarzucali posłowi wprowadzanie w błąd. O co chodzi ze zmianą i kiedy do niej doszło.

"Germanizacja wróciła" w Gdańsku? Burza o napis po niemiecku

"Germanizacja wróciła" w Gdańsku? Burza o napis po niemiecku

Źródło:
Konkret24

Zdjęcia z pogrzebu ofiar zbrodni wołyńskiej w Puźnikach wzbudzają pytania i komentarze internautów. Chodzi o "rozmiary trumien" - według niektórych są one "zastanawiające", budzą podejrzenia i domysły. Niesłusznie.

Pogrzeb w Puźnikach i pytania o rozmiary trumien. "Małe dzieci tam leżą"?  

Pogrzeb w Puźnikach i pytania o rozmiary trumien. "Małe dzieci tam leżą"?  

Źródło:
Konkret24

"Sami Ukraińcy na egzaminie", "nawet jednego Polaka" - utyskuje były kandydat na prezydenta, opowiadając o egzaminach do Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Lista przyjętych dowodzi, że mówi nieprawdę. A wyjaśnienie, gdzie on zobaczył "całe sale Ukraińców", jest proste.

Egzaminy do SGH. "Całe sale Ukraińców"? Uczelnia wyjaśnia

Egzaminy do SGH. "Całe sale Ukraińców"? Uczelnia wyjaśnia

Źródło:
Konkret24

Czy przywrócenie przez Polskę kontroli na zachodniej granicy spowodowało, że maleją liczby przekazywanych nam z Niemiec cudzoziemców? Prezentujemy najświeższe statystyki strony polskiej i niemieckiej.

"Proceder trwa nadal"? Ilu migrantów przekazano ostatnio z Niemiec do Polski

"Proceder trwa nadal"? Ilu migrantów przekazano ostatnio z Niemiec do Polski

Źródło:
Konkret24

"Nawet Namibia wytargała od nich odszkodowanie, ale Polakom nic się nie należy" - takie głosy padają w dyskusji na temat reparacji od Niemiec dla Polski za drugą wojnę światową. Europoseł PiS twierdzi, że afrykański kraj dostał już od Niemiec ponad miliard euro. Tylko że to fałsz. Nie jedyny w tej narracji.

"Nawet Namibia wytargała" od Niemiec odszkodowanie? Mamy odpowiedź

"Nawet Namibia wytargała" od Niemiec odszkodowanie? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Prawo i Sprawiedliwość alarmuje o podwyżce składek ZUS dla przedsiębiorców od 2026 roku. Składki faktycznie mają wzrosnąć, ale mechanizm ich wyliczania nie jest żadną nowością. Działa od lat, a wcześniej korzystała z niego także Zjednoczona Prawica.

"ZUS w górę!" straszy PiS. Według tych samych zasad rośnie od lat

"ZUS w górę!" straszy PiS. Według tych samych zasad rośnie od lat

Źródło:
Konkret24

Historia osady z epoki odkrytej na szkockich wyspach zaciekawiła wielu internautów. Tym większe oburzenie wywołało jednak zdjęcie, które wcale nie przedstawia tego miejsca. Wyjaśniamy, co pokazuje.

Osada w Szkocji "starsza niż piramidy w Egipcie". Tak, ale coś tu nie pasuje

Osada w Szkocji "starsza niż piramidy w Egipcie". Tak, ale coś tu nie pasuje

Źródło:
Konkret24

Tylko prąd z węgla jest prawdziwy, a ten z wiatru "to gorsze, słabsze elektrony" - przekonuje autor filmu na TikToku. Dowodem według niego jest "niedoprane pranie". Internauci nie dowierzają, a eksperci wyjaśniają.

Z wiatru jest "gorszy prąd"? Nie od tego zależy energia w gniazdku

Z wiatru jest "gorszy prąd"? Nie od tego zależy energia w gniazdku

Źródło:
Konkret24

Włosi finansują ze środków KPO wypłaty reparacji za straty spowodowane przez Niemców w czasie drugiej wojny - taki przekaz pojawił się zaraz po tym, gdy prezydent Nawrocki wrócił do tematu wypłaty reparacji dla Polski. Niektórzy twierdzą nawet, że na te wypłaty dla Włochów składają się Polacy - w ramach unijnych składek. Punktujemy główne trzy kłamstwa tej narracji.

Włosi, reparacje od Niemiec i wypłaty z KPO. "My Polacy to finansujemy"?

Włosi, reparacje od Niemiec i wypłaty z KPO. "My Polacy to finansujemy"?

Źródło:
Konkret24

Czy zawetowanie przez prezydenta Karola Nawrockiego ustawy o środkach ochrony roślin spowoduje, że wszyscy będą musieli już od 2026 roku obsługiwać elektroniczny system rejestru? Powstał spór, zapytaliśmy więc Komisję Europejską.

Prezydent zawetował ustawę. Pomógł rolnikom czy nie? Mamy odpowiedź Komisji Europejskiej

Prezydent zawetował ustawę. Pomógł rolnikom czy nie? Mamy odpowiedź Komisji Europejskiej

Źródło:
Konkret24