FAŁSZ

Znany fejk wykorzystany w dyskusji o filmie braci Sekielskich

Na zdjęciu uwieczniono panów młodych i dziewczynki - gości ceremonii Facebook/Jack Justin

Na Facebooku udostępniane jest zdjęcie z 2009 r., przedstawiające masową ceremonię ślubną, w której pannami młodymi rzekomo są kilkuletnie dziewczynki. W rzeczywistości dzieci były wyłącznie gośćmi uroczystości. Choć problem małżeństw nieletnich w Strefie Gazy istnieje, zdjęcie nie jest na niego dowodem.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Użytkownicy Facebooka udostępniają wpis ze zdjęciem przedstawiającym dorosłych mężczyzn ubranych w garnitury i towarzyszące im dziewczynki w białych sukienkach, przypominających suknie ślubne.

"O tych pedofilach Sekielski filmu nie zrobi...bo by mu zrobili 'decapitation' (z ang. ścięcie głowy - red.)" – napisano w komentarzu do zdjęcia. Wpis udostępniono ponad 1300 razy, zareagowano na niego z ponad 300 kont na Facebooku.

Wpis i jego dalsze życie

Wpis zamieszczono też w kilku grupach facebookowych, m.in. "Kocham Polskę", "Stop aferzystom i oszustom Polski", "Obaliliśmy (nie)rządy Platformy Obywatelskiej". Największą popularność (ponad 250 reakcji i 130 udostępnień) zyskał na profilu "Chcemy by Telewizja Republika była ogólnodostępna".

W komentarzach pod oryginalnym wpisem można trafić m.in na takie komentarze: "A ci to za świństwo?", "Świat o tym milczy ...no właśnie", "Zbo**ncy", "Niejedno już dziecko zmarło po 'nocy poślubnej', przecież to są dzieci jeszcze nierozwinięte".

prawda

Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym, co piszecie?
Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym, co piszecie?Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym, co piszecie?Konkret24 | Facebook/Paula Rachela Pilinkiewicz

Jedna z komentujących napisała jednak: "Ale wy wiecie, że to zdjęcie nie ma nic wspólnego z tym co piszecie?". Ma rację.

Fejk i towarzysząca mu narracja

Zdjęcie krąży w sieci od blisko dziesięciu lat. Aby znaleźć przykłady jego użycia w zmanipulowany sposób, można skorzystać z metody odwróconego wyszukiwania obrazem. Taką możliwość daje m.in. wyszukiwarka Google Grafika.

Zdjęcie udostępniane jest na mniejszych portalach i w grupach dyskusyjnych przy okazji dyskusji o zjawisku pedofilii. Bywa przytaczane także w mediach społecznościowych jako dowód na przyzwolenie na kontakty seksualne z dziećmi wśród wyznawców islamu.

Artykuł, w którym wykorzystano zdjęcie z ceremonii
Artykuł, w którym wykorzystano zdjęcie z ceremoniiArtykuł, w którym wykorzystano zdjęcie z ceremoniiKonkret24 | rozarodzin.cba.pl

W artykule zamieszczonym na prywatnej stronie internetowej było ono ilustracją artykułu o małżeństwach muzułmanów zawieranych w Wielkiej Brytanii.

Według jego autora, fotografia przedstawia ceremonię ślubną organizowaną przez Hamas, w której wzięło udział 450 panów młodych o średniej wieku 25-30 lat. Średnia wieku dziewczynek to, według autora, 10 lat. Nie sprecyzowano w jakiej roli występują dzieci przedstawione na fotografii.

Zrzut ekranu artykułu na stronie Fronda.pl
Zrzut ekranu artykułu na stronie Fronda.plZrzut ekranu artykułu na stronie Fronda.plKonkret24 | Fronda.pl

W innym artykule, zamieszczonym na portalu Fronda.pl, fragment fotografii posłużył jako ilustracja do wywiadu z ks. prof. Paweł Bortkiewiczem na temat małżeństw zawieranych w islamie. W rozmowie poruszana jest sprawa związków zawieranych z małoletnimi.

Temat wielokrotnie wyjaśniany

Manipulacje związane z upowszechnianiem zdjęcia były już wielokrotnie ujawniane i komentowane. W 2009 r. sprawę obszernie opisał portal fact-checkingowy Snopes. Autor artykułu przytoczył relacje z organizowanych przez Hamas masowych ślubów w Strefie Gazy, które organizowane były m.in. w 2008 i 2009 roku.

Celem organizacji takich uroczystości była chęć udzielenia uczestnikom działań zbrojnych wsparcia psychicznego i materialnej pomocy związanej z organizacją przyjęcia weselnego. Jak donosił "New York Times", ślubu udzielano m.in. bojownikom i wdowom, które straciły mężów w działaniach wojennych.

To nie panny młode

Zdjęcie, które wróciło na polskie media społecznościowe, powstało w lipcu 2009 r. w Strefie Gazy. Według relacji medialnych, odnoszących się do tego wydarzenia, najmłodsza panna młoda miała 16 lat. Większość miała więcej niż 18 lat. Przedstawione na zdjęciu dziewczynki tego dnia nie brały ślubu, jak sugerują niektóre komentarze w internecie. Podczas uroczystości pełniły rolę podobną do tej, którą w zachodniej kulturze spełniają dziewczynki sypiące kwiaty. Były spokrewnione z panami młodymi.

Snopes odsyła również do wpisu na blogu uczestnika wydarzenia przedstawionego na zdjęciu, dziennikarza Tima Marshalla. Relacjonował on zbiorowy ślub dla telewizji Sky News.

"Panowie młodzi, w wieku około 18 do 28 lat trzymają za ręce swoje młode siostrzenice, bratanice i kuzynki - małe dziewczynki w wieku od około trzech do ośmiu lat, ubrane w białe sukienki ślubne. Wchodzą na scenę, rozbrzmiewa radość i coraz głośniejsza muzyka. Dziewczynki super się bawią, ale po chwili zaczynają się nudzić, schodzą ze sceny i tańczą ze sobą, bawią się" - relacjonował.

"Nigdy nie przyszło mi do głowy, że dziewczynki zostaną później opisane w blogosferze jako panny młode! Byłem taki naiwny" – napisał Marshall.

Dziennikarz wyjaśnia też, dlaczego na dostępnych zdjęciach nie widać panien młodych, które tego dnia brały ślub. Były one wśród około pięciu tys. gości weselnych. W centrum wydarzeń i w najważniejszej części imprezy znajdowali się panowie młodzi, którym towarzyszyły ich młode kuzynki i krewne. "Tak tu to wygląda" - komentował Marshall. - Osobiście jestem za mieszaniem płci, ale nie chcę dyskutować, oni mają tu przewagę – skwitował.

Marshall wspominał, że poświęcił wiele godzin na komentowanie fałszywych artykułów, które sugerowały, że dzieci, które uczestniczyły w uroczystości, wystąpiły tam w roli panien młodych. Napisał między innymi, że część dyskutujących z nim osób nie była zainteresowana jego wyjaśnieniami. "Komu byście uwierzyli, reporterowi, który był obecny na miejscu, czy wyjątkowo ubogiej wersji wydarzeń dziennikarza obywatelskiego, który siedzi w domu i wymyśla różne rzeczy bez sprawdzania?" - pytał retorycznie.

Wyjaśniane także po polsku

Wyjaśnienie sytuacji przedstawionej na fotografii zamieszczono też w polskich mediach. W 2017 r. o zdjęciu napisał portal Stefczyk.info. Według relacji autora artykułu, na fejka nabrał się popularny bloger Matka Kurka. "To nie jest I Komunia w "ciemnogrodzie", to są śluby u wyznawców "religii pokoju". Wyp*** z tą dziczą z Europy!" - miał napisać na Twitterze.

W zarchiwizowanej dzięki serwisowi archive.org wersji artykułu nie została zawarta oryginalna fotografia. Dzięki udostępnieniu kopii artykułu w innych serwisach wiadomo jednak, że chodzi właśnie o budzącą emocje fotografię z Palestyny.

Problem ślubów nieletnich istnieje

Jak informuje UNICEF, małżeństwa osób poniżej 18. roku życia to pogwałcenie praw człowieka. Zdaniem organizacji, "mimo przepisów zakazujących, to szkodliwe zjawisko pozostaje powszechne". Z danych UNICEF wynika, że na świecie 650 milionów żyjących dziś dziewcząt i kobiet zostało poślubionych jako dzieci. Co roku 12 milionów dziewcząt poniżej 18. roku życia wchodzi w związki małżeńskie.

Przerażający raport UNICEF-u
Przerażający raport UNICEF-utvn24

Krajami najbardziej dotkniętymi przez ten problem jest Niger (76 proc. dziewcząt poniżej 18. roku życia), a także Republika Środkowoafrykańska i Czad. Także w tych krajach jest najwyższy na świecie odsetek dziewczynek poniżej 15. roku życia, które są zmuszane do ślubów.

Jak wynika z danych palestyńskiego Centralnego Biura Statystycznego, na koniec 2015 roku 23,7 proc. ogółu populacji będącej w związkach małżeńskich w Strefie Gazy weszło w nie w wieku poniżej 18 lat. Średnia wieku dla osób wchodzących w pierwszy związek małżeński w Strefie Gazy w 2015 wynosiła dla kobiet 20,2 roku, a dla mężczyzn - 24,2 roku.

Choć liczby są nadal wysokie, dane statystyczne za 2017 r. pokazują spadek odsetka dzieci w związkach małżeńskich. W 2017 r. wśród kobiet, które zostały poślubione w Strefie Gazy, 21 proc. miało mniej niż 18 lat. W przypadku nieletnich chłopców był to zaledwie 1 proc.

Badanie przeprowadzone w Strefie Gazy w 2015 roku przez organizację pozarządową Women Affairs Centre sugeruje, że głównym motorem małżeństw dzieci są tam czynniki społeczno-ekonomiczne, takie jak posiadanie wielu córek, ubóstwo i szkodliwe normy patriarchalne, które wspierają przymusowe małżeństwa między krewnymi pierwszego stopnia.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24, Snopes; zdjęcie tytułowe: Facebook/Jack Justin

Źródło zdjęcia głównego:  Facebook/Jack Justin

Pozostałe wiadomości

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Przed zapowiadanymi wielkimi opadami oczy wielu Polaków zwrócone są na największe zbiorniki przeciwpowodziowe w kraju. Zarządzający nimi zapewniają, że wszystkie mają zabezpieczone rezerwy. Porównaliśmy stan ich wypełnienia teraz oraz tuż przed powodzią we wrześniu 2024 roku. Eksperci tłumaczą, czy i jakie wnioski można z tego wyciągnąć.

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Wypełnienie zbiorników retencyjnych teraz i przed powodzią 2024. Co nam to mówi

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24

W kancelarii prezydenta Nawrockiego ma pozostać przynajmniej jeden minister z czasów obecnego prezydenta. A reszta? I co się stanie obecnymi doradcami Andrzeja Dudy? Wyjaśniamy.

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Ministrowie i doradcy Andrzeja Dudy. Jaki ich los po 6 sierpnia?

Źródło:
Konkret24

Poszukujący Tadeusza Dudy policjanci jakoby nawet nie potrafią nosić broni, a sam poszukiwany rzekomo zamieszcza w sieci nagranie obozowiska; na dodatek miał też sfilmować policyjny śmigłowiec, a nagranie zamieścił w sieci. Akcja w okolicach Limanowej stała się pretekstem do drwienia z policjantów biorących w niej udział lub zwiększania zasięgów i popularności w sieci. Pokazujemy przykłady krążących wokół niej fake newsów.

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

"Vlogi Tadeusza Dudy" i zdjęcie policjantki. Fałszywki o obławie w Starej Wsi

Źródło:
Konkret24

Ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, stwierdziła, że dla jej partii istotna jest objęcie funkcji wicepremiera w planowanej rekonstrukcji rządu, bo "wicepremier może więcej niż minister". A co na to akty prawne?

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Pełczyńska-Nałęcz: "wicepremier może więcej niż minister". Ekspert: "nieco ryzykowne stwierdzenie"

Źródło:
Konkret24

Komentując "patrole obywatelskie" na granicy polsko-niemieckiej, politycy opozycji mówią po raz kolejny o "tysiącach migrantów przerzucanych przez Niemców". Dane o rzeczywistych przekazaniach są jednak dużo niższe. Wyjaśniamy.

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

"Kilka tysięcy nielegalnych migrantów dziennie" z Niemiec? Dane pokazują coś innego

Źródło:
Konkret24

Mateusz Morawiecki zamieścił wykres, który miał pokazywać, jak bardzo za rządów PiS rosły dochody budżetu państwa, gdy podczas rządów PO-PSL i obecnej koalicji wzrosty nie są tak znaczące. Ekonomiści tłumaczą, co były premier pomija.

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Mateusz Morawiecki o dochodach państwa. Jak wprowadza w błąd

Źródło:
Konkret24

Po tragedii w Starej Wsi, podczas policyjnej obławy pojawiło się zdjęcie, które ma pokazywać ulicę przed domem, gdzie dokonano zbrodni. Jest rozpowszechniane z twierdzeniem, że podejrzany Tadeusz Duda uciekł stamtąd na motocyklu. Oba przekazy są nieprawdziwe.

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

"Tak wygląda ulica", morderca na motocyklu? Nic tu się nie zgadza

Źródło:
Konkret24