Kwota wolna od podatku w Polsce taka jak w biednym Burundi? I tak, i nie. Wyjaśniamy

Internauci spierali się o wysokość kwoty wolnej od podatku obowiązującej w Polsce po tym, jak jeden z użytkowników Twittera opublikował 14 lutego post o treści: "Kwota wolna od podatku: Burundi*: 3450 zł Polska: 3091 zł. @AndrzejDuda skomentuje?". I dopisał wyjaśnienie, że Burundi jest najbiedniejszym krajem Afryki. Jego wpis polubiło blisko 1,6 tys. internautów, ponad 300 podało go dalej.

Komentujący wpis dyskutowali, czy podana wartość kwoty wolnej od podatku w Polsce jest prawidłowa. "Nie no... stanęli na 8000, ale to i tak kpina" - napisała jedna z uczestniczek dyskusji. "Pani się myli. 8000 jest wolne dla osób zarabiających rocznie do 8000 zł. Następnie w przedziale dochodu rocznego 8000-13000 kwota wolna maleje do 3091 zł. Tak że tak" - odpowiedział inny internauta.

Zamieszczona w tweecie internauty wartość kwoty od podatku w Burundi jest prawdziwa. Obywatele, którzy w ciągu roku osiągnęli dochód 1 mln 800 tys. franków burundyjskich (ok. 3436 zł), nie muszą odprowadzać podatku. To dane z publikacji firmy KPMG International z 2018 roku dotyczącej podatków w Burundi.

Internauta ma również rację, pisząc, że Burundi jest najbiedniejszym państwem Afryki. Według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego kraj ten ma najniższy dochód PKB na osobę w cenach bieżących w regionie Afryki Subsaharyjskiej: 264 dolary.

W Polsce kwota wolna od podatku wynosi natomiast teraz 8000 zł. Wartość 3091 zł podana w poście obowiązywała do 2016 roku. Z tym że część podatników wciąż jednak obowiązuje kwota wolna w takiej wysokości. Wyjaśniamy, jak to możliwe.

Kwota wolna od podatku to wysokość dochodów osiągniętych w ciągu roku, od której nie trzeba odprowadzać podatku - szczegółowo opisał to portal Tvn24.pl w styczniu 2020 roku. Jeśli kwota wolna od podatku wynosi 8000 zł, to znaczy, że osoby, które w ciągu całego roku podatkowego miały dochód niższy niż 8000 zł, nie muszą odprowadzić ani grosza podatku.

Wysokość kwoty zmniejszającej podatek, na podstawie której można ustalić kwotę wolną od podatku, jest określona w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wartość ta zmieniała się w ostatnich latach. Od 2009 do 2016 roku wynosiła dla wszystkich podatników 3089 zł (choć w praktyce realnie dopiero od kwoty 3091 zł płaciło się podatek, z uwagi na zaokrąglenia). Ale w 2017 roku kwotę tę podniesiono do 6600 zł, zaś w 2018 roku - do 8000 zł. Z tym że w obu przypadkach nie dla wszystkich, co opisujemy poniżej.

Kwota wolna od podatku obowiązuje podatników rozliczających się za pomocą formularzy PIT-36 i PIT-37. Warto pamiętać, że osiągnięcie rocznego dochodu niższego niż 8000 zł nie zwalnia z obowiązku rozliczenia. Także osoby o najniższych dochodach powinny złożyć zeznanie podatkowe w swoim urzędzie skarbowym.

W ustawie o podatku dochodowym nie ma jednak mowy o "kwocie wolnej od podatku". W artykule 27. wymienia się "kwotę zmniejszającą podatek".

- "Kwota wolna" to pojęcie potoczne - mówi w rozmowie z Konkret24 Joanna Narkiewicz-Tarłowska, dyrektorka w zespole do spraw podatków pracowniczych w PwC. - Mówi się, że kwota wolna wynosi osiem tysięcy złotych, a wynika to z tego, że jeżeli pomnożymy osiem tysięcy przez 17 procent, to wyjdzie kwota zmniejszająca podatek o wysokości 1360 zł - tłumaczy Narkiewicz-Tarłowska.

Ekspertka PwC wyjaśnia, że wyliczenia prawdopodobnie mają źródło w założeniu ustawodawcy o ustanowieniu właśnie kwoty 8000 zł jako tzw. wolnej od podatku. - Od tej wartości obliczył 17 procent, bo to stawka podatku dochodowego, i wyszło, że taka kwota zmniejszająca podatek wynosi 1360 - wyjaśnia Joanna Narkiewicz-Tarłowska. - Jeżeli weźmiemy kwotę 1360 zł i ubruttowimy ją, czyli podzielimy przez 17 proc., wyjdzie właśnie osiem tysięcy - kontynuuje. Ubruttowienie polega na dojściu do kwoty wyjściowej, czyli podstawy, którą można uznać za zwolnioną od opodatkowania.

Ale: w zależności od wysokości osiągniętego progu dochodów różna jest kwota zmniejszająca podatek. Czyli 8000 to niejedyna wartość kwoty wolnej od podatku w Polsce. I tak:

- W przypadku dochodów od 8 do 13 tys. z, kwota zmniejszająca podatek stopniowo maleje od 1360 zł (przy 8 tys. zł dochodu) do 525,12 zł (dla 13 tys. zł). Kwota wolna wynosi zatem od 8 tys. zł (dla 8 tys. zł dochodu) do 3089 zł (dla 13 tys. zł dochodu). Skąd wartość 3089 zł? Gdy podzielimy kwotę 525,12 zł przez 17 proc.

- W przypadku dochodów powyżej 13 tys. do 85 528 zł zarówno kwota zmniejszająca podatek, jak i tzw. kwota wolna są stałe i wynoszą odpowiednio: 525,12 zł i 3089 zł.

- Dla dochodów powyżej 85 528 zł do 127 000 zł kwota zmniejszająca podatek stopniowo maleje: od 525,12 zł do 0 zł. Podobnie zmniejsza się tzw. kwota wolna - od 3 089 zł do 1 zł.

- Osoby, których roczne dochody są wyższe niż 127 000 zł, nie mogą zmniejszyć kwoty, która powędruje do fiskusa.

Kto zatem ma rację w sporze internautów o wysokość kwoty wolnej od podatku w Polsce? To zależy od naszego poziomu dochodów.

- Nie jest tak, że kwotę ośmiu tysięcy mamy zagwarantowaną jako kwotę wolną. A jeśli nasze zarobki przekraczają 127 tysięcy, w ogóle nie mamy kwoty wolnej - wyjaśnia Joanna Narkiewicz-Tarłowska. W poprzednich latach kwota wolna była stała i jedna dla wszystkich podatników. Po zmianach zależy od wysokości dochodów.

Różnica w podawanej w poprzednich latach w wyliczeniach kwocie wolnej wynoszącej 3089 zł lub 3091 zł wynikała z tego, że realnie dopiero od kwoty 3091 zł płaciliśmy podatek.

Obowiązujące w różnych krajach Europy tzw. kwoty wolne od podatku trudno porównywać ze względu na różne zasady pozwalające pomniejszać podatek dochodowy. W zestawieniu za 2018 rok przygotowanym przez PwC niższa niż w Polsce kwota wolna obowiązywała tylko w Irlandii, we Włoszech i w Czechach.

Najwyższą kwotę wolną od podatku miał Cypr - 19,5 tys. euro. Potem Finlandia - 16,9 tys. euro i Wielka Brytania - z degresywną kwotą wolną od 13 777 euro (w przeliczeniu z funta) do 0 euro.

- Polska nadal plasuje się w drugiej części rankingu - komentuje Joanna Narkiewicz-Tarłowska. - W wielu państwach, takich jak Cypr, Finlandia, Wielka Brytania, kwota ta wynosi nawet kilka razy więcej niż w Polsce - zauważa. Dodaje, że w Polsce kwota wolna od podatku pokrywa tzw. minimum egzystencjalne, ale nie sięga już tzw. minimum socjalnego.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24, Tvn24.pl; zdjęcie: Shutterstock/Twitter