Poseł PiS: po 2015 roku wyhamował spadek dzietności w Polsce. Jak jest naprawdę?

W sobotę, 10 czerwca, poseł Prawa i Sprawiedliwości Bartłomiej Wróblewski w audycji "6. Dzień Tygodnia" w Radiu ZET stwierdził, że "demografia w Polsce jest słaba od 89 roku mniej więcej i nie ma to nic wspólnego z przepisami dotyczącymi ochrony życia". Jego zdaniem dzietność spadła, ponieważ "Polacy przyjęli taki model cywilizacyjny, kulturowy, jaki jest w większości państw zachodnich".

"Według prognozy GUS-u z 2015 roku w 2019 średnia dzietność w Polsce miała wynosić 1,28, a wynosiła 1,41" - dodał polityk Prawa i Sprawiedliwości.

W odpowiedzi prowadzący program Andrzej Stankiewicz przypomniał, że w 2017 roku - pierwszym, gdy program 500 plus obowiązywał przez cały rok (wszedł w życie 1 kwietnia 2016 roku - red.) - urodziło się ponad 420 tysięcy dzieci, a w 2022 roku urodziło się, odliczając dzieci imigrantów, niecałe 300 tysięcy.

Jakie są dane o dzietności w Polsce? I jak się mają do tego, co mówi polityk PiS? Sprawdziliśmy.

Mówiąc o dzietności, mamy na myśli współczynnik dzietności (ang. total fertility rate, TFR). Jego wartość oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15–49 lat) - tak opisuje ten współczynnik Główny Urząd Statystyczny (GUS). Dane o jego wartości są dostępne stronie Banku Danych Lokalnych GUS, są też co roku publikowane w opracowaniu GUS "Polska w liczbach".

I tak między 2015 a 2017 rokiem współczynnik dzietności w Polsce wzrósł z 1,289 do 1,453. Są to lata przypadające na początek, trwających do dziś, rządów Zjednoczonej Prawicy. Wzrost współczynnika dzietności był jednak krótkotrwały, o czym poseł Wróblewski nie powiedział.

Od 2018 roku współczynnik dzietności spada z roku na rok. W 2018 wynosił 1,435; w 2019 - 1,419; w 2020- 1,387; w 2021 - 1,330; w 2022 - 1,261.

Oznacza to, że w Polsce w 2022 roku na tysiąc kobiet w wieku rozrodczym urodziło się średnio 1 261 dzieci. Warto zauważyć, że dzietność w Polsce w 2022 roku (1,261) jest niższa niż w 2015 roku (1,289). Co więcej, analizując dane za ostatnie 22 lata, dzietność była niższa niż w 2022 roku tylko pięciokrotnie: w latach 2002-2005 (kolejno 1,249; 1,222; 1,227; 1,243) i w 2013 roku (1,256).

W ciągu ostatnich dwóch dekad współczynnik dzietności był najwyższy w 2017 roku, czyli za rządów Zjednoczonej Prawicy.

Jak wspomnieliśmy, poseł Wróblewski mówił też o prognozach dzietności GUS. Jak stwierdził, "według prognozy GUS-u z 2015 roku w 2019 średnia dzietność w Polsce miała wynosić 1,28, a wynosiła 1,41".

Podobne słowa o prognozach wygłosił w grudniu 2021 roku, gdy był gościem programu "Poranna Rozmowa w RMF FM". Wtedy podał te same dane, twierdząc, że to prognoza na 2020 rok. Portal Demagog ocenił wtedy wypowiedź posła Wróblewskiego jako manipulację.

Jak ustalił Demagog, poseł Wróblewski prawdopodobnie powołał się na analizę GUS z 2014 roku zatytułowaną "Prognoza ludności na lata 2014-2050". Takie długoterminowe prognozy GUS opublikował jak dotąd tylko trzykrotnie: w 2003, 2008 i 2014 roku, jak wynika z informacji dostępnych na stronie urzędu.

W prognozie z 2014 roku GUS podał prognozowany współczynnik dzietności w Polsce w latach 2014-2070. Dla każdego roku między 2014 a 2020, a później co pięć lat (2025, 2030, 2035 itd.) określono cztery warianty: niski, średni, wysoki i bardzo wysoki. Oto prognozy współczynnika dzietności dla 2019 roku: wariant niski - 1,241; wariant średni - 1,296; wariant wysoki - 1,346; wariant bardzo wysoki - 1,432.

Wróblewski podał wartość prognozy zbliżonej do średniego wariantu GUS, tymczasem realny wynik w 2019 roku (1,419) i tak był niższy niż najbardziej optymistyczna prognoza GUS (wariant bardzo wysoki - 1,432).

Warianty zmian dzietności w Polsce powstały w "oparciu o analizy trendów demograficznych oraz sytuacji społeczno–ekonomicznej Polski" - informują autorzy analizy GUS z 2014 roku. Tak więc długoletnia prognoza GUS z 2014 roku nie mogła uwzględnić ewentualnych efektów "Programu Rodzina 500 plus". Przypomnijmy, w momencie publikacji prognozy GUS w Polsce rządziła koalicja Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego, która nie zapowiadała i nie wprowadziła programu wspierającego wzrost demograficzny. Dopiero rząd Zjednoczonej Prawicy wprowadził obiecywany w kampanii wyborczej "Program Rodzina 500 plus".