FAŁSZ

"Kursk wczoraj"? Jednak nie Kursk i nie obecnie

Źródło:
Konkret24

Od początku ukraińskiej ofensywy w obwodzie kurskim w Rosji w mediach społecznościowych pojawiają się rzekomo aktualne nagrania stamtąd. Jedno z nich ma pokazywać eksplozję w Kursku, a inne ruchy ukraińskich wojsk. Jednak filmy nie powstały teraz.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Ukraińskie wojsko od 6 sierpnia 2024 roku prowadzi walki na terenie obwodu kurskiego w Rosji. Ukraińcom udało się zająć kilkutysięczne miasto Sudża w pobliżu granicy. Z kolei w Kursku, stolicy obwodu, co najmniej 13 osób zostało rannych, w tym dwie ciężko, od szczątków zniszczonej rakiety wystrzelonej przez siły ukraińskie - w niedzielę 11 sierpnia poinformowała agencja Reutera, która cytował pełniącego obowiązki gubernatora obwodu Aleksieja Smirnowa. Z kolei w poniedziałek wieczorem naczelny dowódca ukraińskich sił zbrojnych Ołeksandr Syrski poinformował, że armia ukraińska kontroluje około tysiąc kilometrów kwadratowych rosyjskiego terytorium.

W mediach społecznościowych krąży wiele nagrań mających rzekomo przedstawiać to, co obecnie dzieje się Kursku. Przestrzegamy: nie wszystkie są prawdziwe. Tak np. jeden z użytkowników X pisał 8 sierpnia: "Kursk wczoraj.. i to nie jest plan filmowy..." (pisownia wszystkich postów oryginalna). Do wpisu załączył trwające osiem sekund nagranie. Najpierw widać krótki, ale potężny wybuch - płomienie unoszą się wysoko nad ziemią. Eksplozja pozostawia po sobie wielkie kłęby szarego dymu. W kadrze widać szybko jadące auta, uciekających w przeciwną stronę przechodniów, są wśród nich dzieci. W tle słychać krzyki i dźwięk klaksonów. Post z tym nagraniem wyświetlono ponad 177 tys. razy.

FAŁSZ
Post opublikowany 8 sierpnia 2024 roku w serwisie X błędnie informuje, że nagranie przedstawia aktualne zdarzenie w rosyjskim Kurskux.com

"Pięknie. Mają smak tego co od lat robią innym"; "Nosił wilk razy kilka…"; "Kto mieczem wojuje … niech się nie dziwi potem"; "Przygotowania do referendum"; "I to jest w tym najlepsze!"; "Brawo!" - chwalili niektórzy internauci. Inni dopytywali: "Sam Kursk, czy gdzieś w obwodzie?".

Część komentujących nie uwierzyła, że wideo przedstawia obecne zdarzenia w Kursku. "Bzdura, to jest filmik z 2021 roku"; "Informacja oczywiście nieprawdziwa"; "I to nie wczoraj. I to nie Kursk"; "Tak myslalem ze to fejk". W reakcji na te ostatnie komentarze autor postu napisał: "są informacje, że to nie z wczoraj.. ale i tak zostawię, bo ładne..".

Jak się okazuje, na krótko po rozpoczęciu ukraińskiej ofensywy w obwodzie kurskim to samo nagranie było udostępniane przez internautów za granicą, m.in. w języku rosyjskim, angielskim i hiszpańskim w serwisie X.

Sprawdziliśmy, więc skąd jest film i co przedstawia.

Inne rosyjskie miasto, trzy lata temu

Nie jest to nowe nagranie. Ten sam materiał pojawił się na TikToku już 15 czerwca 2021 roku, czyli ponad trzy lata temu. Opublikował go jeden z rosyjskojęzycznych użytkowników. W opisie umieścił hasztagi w języku rosyjskim: "Novosibirsk", "stacja benzynowa", "wybuch".

PRAWDA
To samo nagranie opublikowano już 15 czerwca 2021 rokuTikTok.com/@bakha6.3

Wideo powstało w Nowosybirsku na Syberii, nie w Kursku. Potwierdzają to zdjęcia z 2020 roku dostępne w serwisie Yandex Maps i starsze zdjęcia z 2018 roku dostępne w serwisie Google Street View. Wideo nagrano przy ulicy Lazurowej w dzielnicy oktiabrskiej miasta Nowosybirsk. Zgadzają się znaki drogowe widoczne na nagraniu, charakterystyczne latarnie i zwinięty kabel, który wisi na jednej z nich, stojące po prawej stronie garaże, znajdująca się obok nich biała szopa z gołębnikiem na dachu. W oddali - tak samo jak na nagraniu - widać ostatnie piętra bloku mieszkalnego.

Zdjęcia na Yandex Maps potwierdzają, że nagranie powstało w Nowosybirsku, nie w Kursku. Yandex.eu/maps

Istotna jest data publikacji na TikToku. Właśnie 15 czerwca 2021 roku rosyjskie agencje informacje - RIA Novosti, Interfax, TACC, - oraz rosyjskie media - m.in. portale Gazeta.ru, RBC.ru, strona tygodnika "Argumenty i Fakty" oraz anglojęzyczny The Moscow Times - informowały, że wieczorem poprzedniego dnia na jednej ze stacji paliwowych w Nowosybirsku doszło do pożaru i eksplozji zbiorników z gazem. 34 osoby zostały ranne, 17 trafiło do szpitala, w tym siedem w stanie ciężkim. Pożar ugaszono po siedmiu godzinach.

RIA Novosti podała, że do zdarzenia doszło na wysokości numeru 60 przy Drodze Gusinobrodzkiej. To nieco ponad 300 metrów w linii prostej od miejsca, w którym nagrano krótkie wideo z wybuchem, które dziś krąży w sieci.

"Zapamiętajcie tę datę! 7 sierpnia 2024 Kursk". Nie, nagranie jest dekadę starsze

Innym filmem wprowadzającym w błąd na temat Kurska jest ten, który stał się popularny na polskim X po 6 sierpnia. "!!WAŻNE!! Pierwszy raz od II wojny światowej, obce wojska wkroczyły na pełnej ...... do Rosji. Zapamiętajcie tę datę! 7 sierpnia 2024 KURSK" - napisał 8 sierpnia 2024 roku w serwisie X Marek Kuna, były doradca społeczny Przemysława Czarnka z PiS (pisownia oryginalna). A do wpisu dołączył nagranie dość niskiej jakości, trwające 13 sekund. Widać na nim dwa czołgi pędzące ulicą. Pierwszy przebił się przez barykadę, którą ustawiono na drodze, za nim pojechał drugi. Oba mają przytwierdzone flagi Ukrainy. Ruchy tych pojazdów wojskowych obserwują mieszkańcy miasta.

FAŁSZ
Wprowadzający w błąd post Marka Kuny opublikowany 8 sierpnia 2024 rokux.com

Wielu internautów zwracało Kunie uwagę, że nagranie jest stare i pochodzi z 2014 roku. "To, że film jest sprzed 10 lat nie oznacza, że wojska UA nie weszły pod Kursk. O co chodzi?!?"; "Film z 2014 chyba. Ale nie o film idzie, a o treść wpisu!" - reagował Kuna. Posta do 13 sierpnia nie usunął, a wyświetlono go do tego dnia ponad 675 tys. razy. Ponad 500 razy podano go dalej, tym samym wprowadzając w błąd kolejnych użytkowników X.

Internauci mieli rację, to stare nagranie. Jego najstarsza dostępna wersja została opublikowana w serwisie YouTube na oficjalnym kanale rosyjskiej telewizji RT 10 maja 2014 roku. W styczniu 2015 roku redakcja Bellingcat uwzględniła m.in. ten film w swojej analizie starć ukraińskiej armii i antyrządowych aktywistów z 9 maja 2014 roku w centrum Mariupola. Do pokazanej na wideo sytuacji doszło na skrzyżowaniu ulicy Kazantseva i Alei Pokoju w Mariupolu. Potwierdzają to zdjęcia dostępne na Google Street View z 2021 roku.

W styczniu i lutym 2022 roku nagranie ponownie krążyło w sieci jako aktualne. Wtedy jego oryginalny kontekst wyjaśniała m.in. anglojęzyczna redakcja AFP Fact Check i indyjski serwis Boom.

Autorka/Autor:

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: IGOR KUTSAK/EPA/PAP

Pozostałe wiadomości

- Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory poprzez Twittera czy Facebooka - stwierdził w radiowym wywiadzie kandydujący na prezydenta poseł Marek Jakubiak. To częsta postawa tych, którzy lekceważą skuteczność odziaływania kanałów Putina. Przedstawiamy pięć głównych stosowanych w rosyjskiej dezinformacji metod wpływania na poglądy wyborców.

"Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory". To możesz być łatwym celem

"Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory". To możesz być łatwym celem

Źródło:
Konkret24

"Niech sprawdzi konta swoich kolegów, część na pewno tam znajdzie" - reagują internauci na rozpowszechniany w mediach społecznościowych przekaz, jakoby prezydent Wołodymyr Zełenski sprzeniewierzył pieniądze przekazane przez USA na pomoc walczącej Ukrainie. Ta narracja powstała w wyniku zmanipulowania wypowiedzi Zełenskiego i jest podbijana w sieci przez prokremlowskie kanały.

"Gdzie się podziało 200 miliardów na armię". Zmanipulowane słowa Zełenskiego

"Gdzie się podziało 200 miliardów na armię". Zmanipulowane słowa Zełenskiego

Źródło:
Konkret24

Jak w końcu będzie z kominkami opalanymi drewnem? W mediach społecznościowych internauci nie zostawiają suchej nitki na propozycjach rzekomych nowych przepisów, alarmując, że w całym kraju zacznie obowiązywać zakaz używania kominków na drewno. Jednak są już kolejne propozycje zmian w programie "Czyste powietrze", a Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uspokaja.

"Koniec domowych kominków"? Co się zmieniło

"Koniec domowych kominków"? Co się zmieniło

Źródło:
Konkret24

Akcje, petycje, plakaty, fałszywe informacje - politycy Konfederacji, ale też Karol Nawrocki oraz rzesza internautów dezinformują na temat Centrów Integracji Cudzoziemców. Alarmują, że to "ośrodki dla nielegalnych imigrantów", że powstają "z pieniędzy podatników", że to realizacja paktu migracyjnego. To wszystko nieprawda.

Centra Integracji Cudzoziemców dla "nielegalnych imigrantów"? Wielostopniowa manipulacja

Centra Integracji Cudzoziemców dla "nielegalnych imigrantów"? Wielostopniowa manipulacja

Źródło:
Konkret24

Według europosła Prawa i Sprawiedliwości Patryka Jakiego Niemcy na politykę migracyjną wydają mniej więcej tyle, co na całą armię. Sprawdziliśmy dostępne dane.

Ile Niemcy wydają na armię, ile na migrantów? Patryk Jaki twierdzi, że prawie tyle samo

Ile Niemcy wydają na armię, ile na migrantów? Patryk Jaki twierdzi, że prawie tyle samo

Źródło:
Konkret24

Internauci donoszą, że środki, które mogłyby pójść na wsparcie ofiar powodzi w Polsce, zostały przeznaczone na budowę ośrodka dla migrantów. Sprawdziliśmy, o jaki budynek chodzi.

"Ośrodek dla nielegalsów" zamiast pieniędzy dla powodzian? Wyjaśniamy

"Ośrodek dla nielegalsów" zamiast pieniędzy dla powodzian? Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Przekaz o tym, że szkocki rząd rzekomo rozważa wprowadzenie zakazu posiadania kotów, wywołał sporo zamieszania w brytyjskich mediach. Stamtąd dotarł do polskich internautów. Jednak raport, który jakoby miał rekomendować taki zakaz, nigdzie o nim nie wspomina.

Będzie zakaz posiadania kotów w Szkocji? O co chodzi z "ryzykiem dla dzikiej przyrody"

Będzie zakaz posiadania kotów w Szkocji? O co chodzi z "ryzykiem dla dzikiej przyrody"

Źródło:
Konkret24

Według polityków opozycji Komisja Europejska poinformowała poprzez swojego komisarza, że "Polska nie będzie zwolniona z mechanizmu solidarności" w ramach paktu migracyjnego. "Tusk blagował!", "Polacy ograni przez Tuska", "Tusk okłamuje Polaków" - alarmują politycy i część serwisów informacyjnych. Ale unijny komisarz wcale tak nie napisał.

"Polacy ograni przez Tuska"? Co napisał komisarz o pakcie migracyjnym

"Polacy ograni przez Tuska"? Co napisał komisarz o pakcie migracyjnym

Źródło:
Konkret24

Administracja Donalda Trumpa wykorzystała katastrofę lotniczą w Waszyngtonie, by walczyć z polityką inkluzywności w amerykańskiej armii. A wypowiedzi prezydenta dały początek fałszywej teorii, jakoby za wypadek odpowiadała transpłciowa kobieta, która rzekomo siedziała za sterami wojskowego śmigłowca.

"Transpłciowa pilotka" Black Hawka. Jak Trump rozkręcił fałszywą teorię o katastrofie lotniczej

"Transpłciowa pilotka" Black Hawka. Jak Trump rozkręcił fałszywą teorię o katastrofie lotniczej

Źródło:
Konkret24

"Latynosi za Trumpem 2024" - koszulkę z takim napisem rzekomo nosi mężczyzna zatrzymany przez amerykańskie służby migracyjne. Sam ma być Latynosem. Zdjęcie, które pokazuje tę sytuację, krąży po platformach społecznościowych. Nie dość, że jest stare, to jeszcze zostało przerobione. Wyjaśniamy.

Latynos głosował na Trumpa, teraz go deportują? Co jest nieprawdą

Latynos głosował na Trumpa, teraz go deportują? Co jest nieprawdą

Źródło:
Konkret24

Wraz z rosnącą liczbą zachorowań na grypę w ostatnich tygodniach zwiększa się aktywność przeciwników szczepień. Do obiegu wracają stare teorie - na przykład ta, że dowodem na nieskuteczność szczepionek na grypę jest fakt, iż choroba ta pojawia się co roku. Eksperci wyjaśniają więc, o co chodzi z sezonowością grypy i dlaczego właśnie szczepionki zmniejszają ryzyko zachorowania.

Szczepionki są, a "mamy grypę co roku". Eksperci tłumaczą

Szczepionki są, a "mamy grypę co roku". Eksperci tłumaczą

Źródło:
Konkret24

W sieci pojawiły się doniesienia, jakoby prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski bezpłatnie korzystał z nieruchomości, które należą do urzędu miasta. Dowód ma stanowić rozpowszechniane przez internautów zdjęcie artykułu. Ta zmyślona historia to reakcja na informacje o korzystaniu przez Karola Nawrockiego z apartamentu w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Warszawski ratusz zaprzecza, a my wskazujemy, co może sugerować, że ten artykuł to fałszywka.

Trzaskowski "żyje na koszt miasta"? Dowodem spreparowany artykuł

Trzaskowski "żyje na koszt miasta"? Dowodem spreparowany artykuł

Źródło:
Konkret24

Politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz ludzie związani z Jarosławem Kaczyńskim są obecni nie tylko w studiach i na łamach gazet Tomasza Sakiewicza. Zajmują też posady w organach zarządzających jego mediami. Wszystkie one tworzą system naczyń połączonych: personalnie i kapitałowo.

Media Sakiewicza. Gdzie nie spojrzeć, ludzie PiS

Media Sakiewicza. Gdzie nie spojrzeć, ludzie PiS

Źródło:
Konkret24

Przedstawiciele opozycji, ale także kandydatka Lewicy na prezydenta Magdalena Biejat uznają, że zwolnienie byłego szefa RARS Michała K. z aresztu przez brytyjski sąd oznacza, iż zarzuty postawione mu przez polską prokuraturę były niezasadne. To fałszywa teza, bo sąd w Londynie nie oceniał zarzutów prokuratury. Śledztwo w sprawie RARS trwa i są kolejni aresztowani.

Sprawa Michała K. Sąd brytyjski "nie przyznał racji prokuraturze"? To nieprawda

Sprawa Michała K. Sąd brytyjski "nie przyznał racji prokuraturze"? To nieprawda

Źródło:
Konkret24

Unia Europejska znowu chce narzucić Polakom "żywność z robaków zamiast mięsa i nabiału" - tak prawicowi politycy interpretują decyzję o wpisaniu proszku z pewnego gatunku chrząszczy na unijną listę tak zwanej nowej żywności. Tyle że ów owad został dopuszczony do spożycia już dawno. Tłumaczymy, o co chodzi z "napromieniowanymi larwami żółtego mącznika".

Unia Europejska "wprowadza do żywności" nowego robaka? Co to za chrząszcz

Unia Europejska "wprowadza do żywności" nowego robaka? Co to za chrząszcz

Źródło:
Konkret24

Po 33. Finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w sieci rozpowszechniano informacje, że koszty związane z jego organizacją w różnych miastach miały zostać pokryte z pieniędzy publicznych. Według jednego z takich przekazów miasto Warszawa zapłaciło za scenę, z której transmitowano finał. Urząd miasta to dementuje.

Za scenę 33. Finału WOŚP "zapłaciło miasto"? Ratusz odpowiada

Za scenę 33. Finału WOŚP "zapłaciło miasto"? Ratusz odpowiada

Źródło:
Konkret24

Po zapowiedzi Donalda Trumpa o wysłaniu dodatkowych żołnierzy na granicę z Meksykiem w sieci zaczęły krążyć filmy pokazujące rzekomo przejazdy sprzętu wojskowego pod tę granicę. Wśród nich można zobaczyć.... wozy bojowe polskiej armii. Przestrzegamy, to fake news.

Polskie czołgi i kolumna "w kierunku Teksasu". Warszawa w dezinformacji

Polskie czołgi i kolumna "w kierunku Teksasu". Warszawa w dezinformacji

Źródło:
Konkret24

Góra McKinley zamiast Denali, Zatoka Amerykańska zamiast Meksykańskiej. Prezydent Donald Trump zarządził zmianę tych dwóch nazw geograficznych. Dlaczego mógł tak zrobić? Czy świat musi się dostosować do tych zmian? Jakie nazwy będą obowiązywały w Polsce? Wyjaśniamy.

Trump zmienił Zatokę Meksykańską na Amerykańską. Świat musi się dostosować?

Trump zmienił Zatokę Meksykańską na Amerykańską. Świat musi się dostosować?

Źródło:
Konkret24

Według ministry z kancelarii prezydenta Andrzej Duda nie jest zadowolony z szybkości prac Trybunału Konstytucyjnego. Spojrzeliśmy więc w statystyki. Pokazują, że w ostatnim roku prezesury Julii Przyłębskiej wyroków znowu było mniej, a statystyki poprawiano metodą zakończonych postępowań.

Prezydent "wolałby, aby sprawy w Trybunale szły sprawnie". Dane potwierdzają zły trend

Prezydent "wolałby, aby sprawy w Trybunale szły sprawnie". Dane potwierdzają zły trend

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS Przemysław Czarnek podczas dyskusji w telewizyjnym studiu straszył "lewacką ideologią", a jako rzekomy dowód jej złego wpływu na dzieci wskazał uczniów amerykańskich szkół, którzy "utożsamiają się z kotami, ćmami" i "chodzą na czworakach". Sprawdziliśmy, o co posłowi może chodzić. Okazuje się, że powiela fałszywy spin republikanów w USA. Sprawa dotyczy popularnej od lat subkultury.

Czarnek o szkołach w USA: "dzieci utożsamiają się z kotami". Czego poseł nie rozumie

Czarnek o szkołach w USA: "dzieci utożsamiają się z kotami". Czego poseł nie rozumie

Źródło:
Konkret24

Amerykańska działaczka antyaborcyjna Bevelyn Williams opuściła więzienie po tym, gdy ułaskawił ją prezydent Donald Trump. Politycy i działacze prawicowi - a za nimi internauci - twierdzą, że Williams trafiła do więzienia "za modlitwę" i "pokojowe protesty" przed kliniką aborcyjną. A to nieprawda.

Trafiła do więzienia "za modlitwę", a Trump ją ułaskawił? Historia jest inna

Trafiła do więzienia "za modlitwę", a Trump ją ułaskawił? Historia jest inna

Źródło:
Konkret24

Rozpowszechniany przekaz brzmi alarmująco: oto niemieckie konsorcjum ma pierwszeństwo na wydobywanie węgla ze złoża na Śląsku, a Jastrzębska Spółka Węglowa "musiała ustąpić Niemcom". Wyjaśniamy, o co naprawdę chodzi w tej historii.

Niemcy "mają pierwszeństwo" do polskiego złoża węgla? Potrójna manipulacja

Niemcy "mają pierwszeństwo" do polskiego złoża węgla? Potrójna manipulacja

Źródło:
Konkret24

Karol Nawrocki - krytykując Rafała Trzaskowskiego - na spotkaniu z wyborcami wrzucił do niszczarki okładkę książki rzekomo "dla dzieci", podając ją jako przykład "indoktrynacji" i "nawoływania do zmiany płci". Chodzi o pozycję, która była w księgarni Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Lecz książkę oferuje wiele księgarni, nie jest skierowana do dzieci. Wyjaśniamy.

Nawrocki: "obsceniczny komiks dla dzieci" w MSN. Nie dla dzieci, w księgarniach od lat

Nawrocki: "obsceniczny komiks dla dzieci" w MSN. Nie dla dzieci, w księgarniach od lat

Źródło:
Konkret24

Internauci spierają się o to, w jakim języku została zaśpiewana piosenka "Lusterka" duetu Swada i Niczos, która ubiega się o reprezentowanie Polski w konkursie Eurowizji. Jedni twierdzą, że to język lub gwara podlaska. Inni uważają, że to białoruski, ukraiński, rosyjski lub ich mieszanka. Zapytaliśmy ekspertów.

W języku podlaskim, po swojomu, po białorusku czy ukraińsku? W jakim języku śpiewają kandydaci na Eurowizję

W języku podlaskim, po swojomu, po białorusku czy ukraińsku? W jakim języku śpiewają kandydaci na Eurowizję

Źródło:
Konkret24