FAŁSZ

Generał Załużny dostał miliony dolarów "za emeryturę w Anglii"? To fałszywka

Źródło:
Konkret24
Walerij Załużny w otoczeniu wojskowych. Nagranie z czerwca 2023 roku
Walerij Załużny w otoczeniu wojskowych. Nagranie z czerwca 2023 roku facebook.com/CinCAFU
wideo 2/2
Walerij Załużny w otoczeniu wojskowych facebook.com/CinCAFU

Prorosyjskie konta w mediach społecznościowych rozpowszechniają nagranie sygnowane logo BBC News, jakoby były dowódca ukraińskiej armii Wałerij Załużny miał się zgodzić na 53 miliony dolarów w zamian za "emeryturę w Anglii". To fake news. Brytyjska stacja nie jest autorem tego filmu.  

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Po tym jak 7 marca 2024 roku ukraińskiego ministerstwo spraw zagranicznych podało, że tego dnia prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski zatwierdził kandydaturę byłego dowódcy ukraińskiej armii gen. Wałerija Załużnego na stanowisko ambasadora w Wielkiej Brytanii, w mediach społecznościowych zaczęło krążyć wideo rzekomo wyprodukowane i opublikowane w sieci przez brytyjską stację BBC. Z filmu dowiadujemy się, że dziennikarze znanego portalu śledczego Bellingcat, powołując się na swoje źródła, ustalili okoliczności rezygnacji generała Załużnego ze stanowiska dowódcy armii, co nastąpiło - przypomnijmy - 8 lutego. Według przekazu filmu ukraiński generał miał się dogadać z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim i otrzymać 53 mln dolarów rekompensaty. Miał się też zgodzić na porzucenie politycznych ambicji i wyjazd z kraju. W materiale jest też teza, że nominacja dla Załużnego to możliwy spisek brytyjskich służb, który pozwoli zachować zarówno Zełenskiemu, jak i Załużnemu znaczący polityczny wpływ, "gdy upadek władzy politycznej [w Ukrainie] stanie się nieodwracalny".

FAŁSZ

Wideo trwa 100 sekund. Jest z angielskimi napisami. Przypomina krótkie materiały zamieszczane przez BBC na Facebooku. W lewym górnym rogu widać logotyp stacji, na końcu wyświetla się tzw. tyłówka: standardowa plansza z napisem "BBC News" i zachętą do pobrania aplikacji mobilnej BBC. W materiale wykorzystano m.in. nagrania z gen. Załużnym, prezydentem Zełenskim, jest także kadr z liczeniem potężnej sumy pieniędzy. Na stole leżą pliki amerykańskich studolarówek.

Nagranie głównie na prorosyjskich kontach, komentowane w różnych językach

Jak sprawdziliśmy, wideo w sieci jest publikowane przez internautów, którzy je komentują na platformie X (dawniej Twitter) m.in. po rosyjsku, angielsku, hiszpańsku, francusku, czesku. A profile te zazwyczaj publikują materiały zbieżne z rosyjską narracją.

Nagranie jako autentyczne opisał np. serwis Pravda-en.com. Pojawiło się także na forum Reddit.com. W Polsce opublikował je 9 marca Piotr Panasiuk, były kandydat na posła z ramienia Komitetu Wyborczego Konfederacja Wolność i Niepodległość, który już wcześniej zamieszczał na swoim koncie nieprawdziwe prorosyjskie lub antyukraińskie treści. Rzekomy film BBC tak skomentował: "Bellingcat: Załużny otrzymał 53 mln dolarów odszkodowania za porzucenie ambicji politycznych. W ten sposób Zełenski opłacił Załużnego. Załużnego nie tylko wysłano do Anglii na 'zasłużoną emeryturę', ale także wypłacono dobrą premię, aby mógł spokojnie opuścić Ukrainę".

Pod tym postem są antyukraińskie komentarze po polsku: "To nie dziwne że potem budżet się nie spina przy takich wynagrodzeniach kraju w czasie wojny i jest żebranie po świecie"; "Wysłał 500 tys ludzi na rzeź w zamian za 50 mln dolarów. Niezły biznes jak na banderowca"; "Skąd oni mają tyle kasy?"; "Jeden z głównych rzeźników Ukraińców spokojnie opuszcza kraj z wypchanym portfelem. Ukraińcy to naprawdę ciemny naród"; "To jest wygodna emeryturka dla niego. Reżim się sypie - zasłużeni mogą teraz wyjechać za granicę ze swoimi milionami" (pisownia wszystkich postów oryginalna).

FAŁSZ
Wideo-fałszywka opublikowano na profilach prowadzonych w różnych językachx.com

To sfabrykowany materiał. BBC i Bellingcat zaprzeczają

Prezydent Zełenski w lutym 2024 roku tłumaczył, że armia potrzebuje natychmiastowych zmian. Nowym naczelnym dowódcą ukraińskiego wojska został wtedy generał Ołeksandr Syrski. Cieszący się ogromną popularnością 50-letni Załużny, generał wojsk lądowych, był naczelnym dowódcą Sił Zbrojnych Ukrainy od 2021 roku. Skutecznie kierował obroną kraju od pierwszych dni rosyjskiej inwazji w lutym 2022 roku. O jego dymisji spekulowano przez kilka tygodni. Według niektórych ocen Zełenski obawiał się ambicji politycznych Załużnego.

Brytyjski nadawca nie ma jednak nic wspólnego z powstaniem popularnego teraz w sieci nagrania. Nie znaleźliśmy go ani na stronie BBC, ani na żadnym z profili stacji w mediach społecznościowych. "BBC nie opublikowało takiego materiału. To zupełny fejk" - odpisał na pytanie Konkret24 Shayan Sardarizadeh z redakcji fact-checkingowej BBC Verify. Potem jeszcze to skomentował na platformie X. "Kolejny fałszywy film przypisywany BBC News i Bellingcatowi jest udostępniany przez prokremlowskich internautów - poinformował (tłum. red.).

Na krążący w sieci materiał zareagował także Elliot Higgins, szef Bellingcata. "Pojawił się kolejny sfabrykowany materiał BBC o Bellingcacie. Naprawdę się zastanawiam, do kogo jest skierowany. Nic z tego nie przyciąga uwagi, nawet wśród wściekle antyrosyjskich kregów" - napisał na platformie X (tłum. red.). Reagował także na publikowane posty z tym nagraniem i pytania internautów o jego autentyczność. "To fejk. Nigdy nie opublikowaliśmy materiału na ten temat" - odpisał Panasiukowi (tłum. red.).

Christo Grozev, bułgarski dziennikarz, który pojawia się w kadrze w rozpowszechnianym materiale, gdy jest mowa o rzekomych ustaleniach ekspertów Bellingcata, a od ponad roku nie współpracuje już z tym portalem. Ale i on skomentował wideo. "Rosyjski wywiad kontynuuje produkcję tanich fałszywek (w przeciwieństwie do deep fake'ów), które mają wyglądać jak zrobione przez wiarygodne media. Tym razem jest to kiepsko napisane wideo 'BBC' w języku kremlowskim, w którym twierdzi się, że odkryłem, że Załużny dostał łapówkę. Nie wiem, dla kogo to jest przeznaczone. Jest to tak złe" - napisał bułgarski dziennikarz (tłum. red.).

To nie pierwszy raz, gdy w sieci pojawiają się sfabrykowane materiały BBC. Na przykład wiosną 2022 roku brytyjska stacja miała informować, że Polska przygotowuje armię do inwazji na Ukrainę - co weryfikowaliśmy w Konkret24.

Wysłaliśmy pytania do ambasady Ukrainy w Polsce i ukraińskiego MSZ z prośbą o ustosunkowanie się do twierdzenia, że generał Załużny otrzymał jakieś pieniądze w zamian za przyjęcie posady ambasadora w Wielkiej Brytanii, lecz do publikacji tekstu nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

Autorka/Autor:

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: x.com

Pozostałe wiadomości

Najpierw za spłatę przez Polskę ukraińskich odsetek oberwało się premierowi Donaldowi Tuskowi. Potem tłumaczyć się z tego musiał były premier Mateusz Morawiecki. Zamieszanie - i jednocześnie akcję dezinformacyjną w internecie - wywołał jeden z posłów Konfederacji, ukrywając istotny szczegół w swoim przekazie.

"Polska spłaca ukraińskie odsetki". Poseł Konfederacji uderzył w Tuska, tłumaczy się Morawiecki

"Polska spłaca ukraińskie odsetki". Poseł Konfederacji uderzył w Tuska, tłumaczy się Morawiecki

Źródło:
TVN24+

Rząd przygotowuje rzekomo ustawę, dzięki której nielegalni migranci będą przejmować mieszkania komunalne - tak twierdzą politycy PiS. Ministerstwo rozwoju ocenia ten przekaz dosadnie: jako "oderwany od rzeczywistości", nastawiony na "wzbudzanie niepokoju Polaków".

Mieszkania komunalne "dla nielegalnych migrantów"? "Kompletna bzdura"

Mieszkania komunalne "dla nielegalnych migrantów"? "Kompletna bzdura"

Źródło:
Konkret24

Ukraiński rzekomo ma zostać wprowadzony jako drugi język obcy do szkół podstawowych. Miałby zastąpić hiszpański, niemiecki czy francuski. Byłby przedmiotem obowiązkowym. W dodatku stałby się częścią egzaminu ósmoklasisty.... Takie nieprawdziwe twierdzenia rozpowszechniają politycy i internauci. Przestrzegamy przed ich powielaniem, bo to fake newsy.

Ukraiński obowiązkowy? Zamiast niemieckiego czy francuskiego? Trzy nieprawdy

Ukraiński obowiązkowy? Zamiast niemieckiego czy francuskiego? Trzy nieprawdy

Źródło:
Konkret24

Z informacji Sądu Najwyższego przekazanych we wtorek po południu wynika, że wówczas zarejestrowano już ponad pięć tysięcy protestów wyborczych i wciąż były "worki do otwarcia". Politycy PO przekonują, że liczba protestów wskazuje na konieczność dokładnego sprawdzenia przebiegu głosowania. A europoseł PiS na to, że teraz "jest mniej protestów niż w poprzednich wyborach". Sprawdziliśmy.

Protesty wyborcze. Mniej czy więcej niż dawniej? Jeden rok się wybija

Protesty wyborcze. Mniej czy więcej niż dawniej? Jeden rok się wybija

Źródło:
Konkret24

"Obrzydliwe"; "hajs od sponsorów"; "sprzedaliście się" - tak internauci komentują wpis, który jakoby napisali organizatorzy Parady Równości. W poście mieli oni wyrazić swoją sympatię do deweloperów i zachęcać do ich wspierania. Ale jedna rzecz się nie zgadza.

Parada Równości przychylnie o deweloperach? To już nie ich konto

Parada Równości przychylnie o deweloperach? To już nie ich konto

Źródło:
Konkret24

Według europosłanki KO Marty Wcisło możemy się pochwalić najniższą inflacją w Europie. Ale według europosła PiS Michała Dworczyka Polska ma jeden z najgorszych wyników w UE. Kto ma rację? Dane pokazują, jak narracje polityków z dwóch obozów rozjeżdżają się z rzeczywistością.

Inflacja w Polsce. "Najniższa w Europie" czy jedna z najwyższych?

Inflacja w Polsce. "Najniższa w Europie" czy jedna z najwyższych?

Źródło:
Konkret24

Ataki Izraela na Iran oraz te odwetowe spowodowały, że w mediach społecznościowych pojawiło się mnóstwo zdjęć i nagrań mających dokumentować ten konflikt. Są prawdziwym poligonem dla ludzkiej inteligencji - bo wiele z nich zostało wygenerowanych przez tę sztuczną. Która wygra w tej wojnie na fake newsy?

"Zestrzelony" F-35 czy "duży samolot"? Nasila się wojenna dezinformacja

"Zestrzelony" F-35 czy "duży samolot"? Nasila się wojenna dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Europoseł Michał Szczerba przekonuje, że protest wyborczy sztabu Rafała Trzaskowskiego jest zasadny. Między innymi dlatego, że na ponad stu tysiącach kart do głosowania postawiono dwa znaki "x". Według Szczerby to "gigantyczna liczba".

"Gigantyczna liczba" kart z dwoma krzyżykami? Jak było wcześniej

"Gigantyczna liczba" kart z dwoma krzyżykami? Jak było wcześniej

Źródło:
Konkret24

Polska inwestuje w rozwój odnawialnych źródeł energii, a mimo to ceny prądu nie spadają. Ministra klimatu nie potrafiła podać powodów takiej sytuacji, dlatego zamiast niej zrobili to eksperci.

Mamy więcej energii z OZE, a cena prądu nie spada. Dlaczego?

Mamy więcej energii z OZE, a cena prądu nie spada. Dlaczego?

Źródło:
TVN24+

Trzy raporty wskazują na poważne problemy TikToka podczas kampanii prezydenckiej w Polsce: od stronniczości algorytmu, po niedostateczne oznaczanie wprowadzających w błąd treści. Prezentujemy kluczowe ustalenia, opinię eksperta oraz stanowisko samej platformy.

TikTok a wybory: trzy raporty o dezinformacji i wpływie na kampanię

TikTok a wybory: trzy raporty o dezinformacji i wpływie na kampanię

Źródło:
Konkret24

Cena prądu ma się jakoby zwiększyć aż o 100 zł miesięcznie - twierdzą niektórzy internauci. Zestawiają to z rzekomą podwyżką płacy minimalnej o 3,70 zł albo 4,70 zł. Ale żadna z tych kwot nie jest prawdziwa. Wyjaśniamy.

"Podwyżka cen prądu o 100 zł, podwyżka płacy minimalnej o 4,70 zł". Dwie nieprawdy

"Podwyżka cen prądu o 100 zł, podwyżka płacy minimalnej o 4,70 zł". Dwie nieprawdy

Źródło:
Konkret24

"Kalifat w Polsce Tuska"; "zaczyna się" - tak wzburzeni internauci komentują wideo rzekomo nakręcone w Łodzi. Widać na nim modlący się tłum muzułmanów. Mieli do Polski przyjechać w ramach paktu migracyjnego. To nieprawda.

"Beneficjenci paktu migracyjnego Tuska" w Łodzi? Nieprawda

"Beneficjenci paktu migracyjnego Tuska" w Łodzi? Nieprawda

Źródło:
Konkret24

"Komuna atakuje!"; "cyfrowy kaganiec"; "inwigilacja" - tak internauci komentują doniesienia o aplikacji opracowywanej przez Komisję Europejską. Według nich już od 1 lipca nie będzie można bez niej używać mediów społecznościowych. Podobnie podały też niektóre media, co tylko wzmogło chaos informacyjny. Wyjaśniamy więc.

Od lipca "weryfikacja wieku" na platformach obowiązkowa? Dezinformacja o aplikacji

Od lipca "weryfikacja wieku" na platformach obowiązkowa? Dezinformacja o aplikacji

Źródło:
Konkret24

Oburzenie w sieci. "To jest kpina i nieszanowanie wyborców"; "wyjątkowo szybkie orzekanie" - komentują internauci przekazywaną informację, jakoby posiedzenia izby Sądu Najwyższego rozstrzygającej protesty wyborcze miały trwać zaledwie minutę. Wyjaśniamy.

Sąd Najwyższy i plany posiedzeń. "Minuta na protest wyborczy"?

Sąd Najwyższy i plany posiedzeń. "Minuta na protest wyborczy"?

Źródło:
Konkret24

Przez ostatnie lata to Polska spośród krajów UE wydawała najwięcej pierwszych zezwoleń na pobyt dla cudzoziemców. Najnowsze dane Eurostatu - za 2024 rok - pokazują duży spadek takich pozwoleń wydanych przez nasz kraj. Było ich najmniej od dziesięciu lat. Widać też zmianę, jeśli chodzi o narodowość obcokrajowców, którzy je najczęściej otrzymywali.

Pozwolenia dla cudzoziemców na pobyt w Polsce. Znaczący spadek

Pozwolenia dla cudzoziemców na pobyt w Polsce. Znaczący spadek

Źródło:
Konkret24

Przed głosowaniem nad wotum zaufania dla rządu premier Donald Tusk wygłosił w Sejmie godzinne exposé. Sprawdziliśmy istotne tezy i dane z tego wystąpienia - nie wszystkie się potwierdzają, niekiedy brak kontekstu powodował, że premier wprowadzał w błąd.

Exposé Donalda Tuska. Nie wszystko się zgadza

Exposé Donalda Tuska. Nie wszystko się zgadza

Źródło:
Konkret24

Internauci prześcigają się w domysłach, dlaczego podczas drugiej tury przybyło ponad pół miliona wyborców. Pretekstem są nagrania sprzed głosowania i już po nim, gdy przewodniczący PKW podał znacząco różniące się liczby wyborców. Dla części komentujących to dowód na "skręcenie wyborów". Poprosiliśmy PKW o wyjaśnienia.

Zmiany liczby wyborców "w trakcie głosowania". Mamy wyjaśnienie PKW

Zmiany liczby wyborców "w trakcie głosowania". Mamy wyjaśnienie PKW

Źródło:
Konkret24

W środę, 11 czerwca, głosowanie nad wotum zaufania, które zdecyduje o przyszłości rządu Donalda Tuska. Niektórzy posłowie Koalicji Obywatelskiej chcieli pokazać, że krytykowany za opieszałość rząd ma sukcesy i opublikowali ich listę. Problem w tym, że zawiera ona liczne nieścisłości i nie wszystko, co na niej jest, to wyłączna zasługa obecnego rządu.

Oto "co rząd zrobił w tej kadencji"? Sprawdzamy

Oto "co rząd zrobił w tej kadencji"? Sprawdzamy

Źródło:
Konkret24

O "anomaliach wyborczych" i "cudach nad urną" dyskutują od kilku dni internauci, komentując różne publikowane w sieci "analizy przepływów" elektoratów między pierwszą a drugą turą wyborów prezydenckich. Przestrzegamy przed ich powielaniem, bo mają błędy metodologiczne. Specjalnie dla Konkret24 ekspert sporządził analizę fachową - na tyle, na ile pozwalają dostępne dane.

"Cuda przy urnach", "anomalie"? Co pokazują wyniki głosowania

"Cuda przy urnach", "anomalie"? Co pokazują wyniki głosowania

Źródło:
TVN24+

Były minister obrony przekonuje, że potencjał chętnych do armii "jest marnowany". Mariusz Błaszczak mówi już wręcz o "zapaści" wśród ochotników. Sprawdziliśmy. Dane Ministerstwa Obrony Narodowej nie potwierdzają żadnej z tych tez.

"Zapaść" wśród chętnych do armii? Mamy najnowsze dane

"Zapaść" wśród chętnych do armii? Mamy najnowsze dane

Źródło:
Konkret24

Przestrzegamy: w mediach społecznościowych rozpowszechniane jest pismo nakazujące zatrudniać Ukraińców jako tłumaczy w warszawskich komisariatach policji. Rzekomy dokument opublikował między innymi poseł Marek Jakubiak. To fałszywka. Sprawę dementują zarówno warszawski ratusz, jak też sama policja.

Warszawa "nakazuje komisariatom policji" zatrudniać Ukraińców? To fałszywka

Warszawa "nakazuje komisariatom policji" zatrudniać Ukraińców? To fałszywka

Źródło:
Konkret24

Dyskusja o aplikacji do sprawdzania numerów zaświadczeń o prawie do głosowania rozgrzała internet w dniu drugiej tury wyborów prezydenckich. Politycy PiS alarmowali, że korzystanie z niej przez członków komisji wyborczych pozwoli uniknąć sfałszowania wyborów. Cała ta akcja wygląda jednak na wyborczą dezinformację.

Aplikacja do "sprawdzania zaświadczeń". Wyborcza dezinformacja PiS

Aplikacja do "sprawdzania zaświadczeń". Wyborcza dezinformacja PiS

Źródło:
Konkret24

Rozpowszechniany w sieci przekaz głosi, jakoby Niemcy spowodowały, że Polska "nie została dopuszczona" do nowego europejskiego projektu rakietowego. Tłumaczymy: ani nas nie zablokowano, ani Niemcy nie podejmowały decyzji w tej sprawie.

Niemcy "zablokowały wejście Polski" do programu rakietowego? Dwa razy fałsz

Niemcy "zablokowały wejście Polski" do programu rakietowego? Dwa razy fałsz

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS Dariusz Stefaniuk zamieścił wpis z rzekomą wypowiedzią szwedzkiej polityczki. Ta miała stwierdzić, że Polska i Węgry powinny zostać wykluczone z Unii Europejskiej, bo do niej nie pasują. Polityk manipuluje.

Ciemnoskóra szwedzka polityczka o wykluczeniu Polski z UE? Manipulacja posła PiS

Ciemnoskóra szwedzka polityczka o wykluczeniu Polski z UE? Manipulacja posła PiS

Źródło:
Konkret24

Przemysław Czarnek twierdzi, że Karol Nawrocki w obu turach wyborów prezydenckich miał duże poparcie wyborców i członków Polskiego Stronnictwa Ludowego. Według niego oddali na kandydata PiS więcej głosów niż na kandydata KO. Jednak żadne dostępne ogólnopolskie sondaże tego nie potwierdzają. Mamy też reakcję samego PSL.

Czarnek: "większość PSL głosowała na Nawrockiego". Brak dowodów

Czarnek: "większość PSL głosowała na Nawrockiego". Brak dowodów

Źródło:
Konkret24

Miały być ważne ustawy w ramach "100 konkretów" obiecanych przez Koalicję Obywatelską, miało być ponad 100 ustaw deregulacyjnych "do końca maja". Jednak teraz przedstawiciel rządu przekonuje, że "liczby nie są takie ważne", a koalicjanci obiecują "wrzucić szósty bieg". Przeanalizowaliśmy, na jakim jechali dotychczas.

"Gdzie ta ustawa?" Co rząd zapowiadał, co już uchwalono, co wciąż czeka

"Gdzie ta ustawa?" Co rząd zapowiadał, co już uchwalono, co wciąż czeka

Źródło:
TVN24+