FAŁSZ

"Fabryki dzieci", broń z Ukrainy we Francji... Zweryfikowane profile napędzają dezinformację

Źródło:
BBC News / BBC Verify, Konkret24

Zweryfikowane konta na Twitterze, czyli te z niebieskim znaczkiem, mają budzić zaufanie - i właśnie takie profile są wykorzystywane do rozpowszechniania dezinformujących przekazów o wojnie w Ukrainie. Przykłady tego typu działań przeanalizował serwis BBC Verify.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Wiele wprowadzających w błąd treści o trwającej wojnie w Ukrainie ukazuje się na zweryfikowanych profilach na Twitterze - przestrzegał Shayan Sardarizadeh, dziennikarz BBC Verify (zespół BBC News zajmujący się weryfikacją informacji) w tekście opublikowanym 9 lipca. Przypomnijmy: teraz zweryfikowane konta na Twitterze to takie, których posiadacze płacą opcjonalną, miesięczną subskrypcję Twitter Blue. Konta otrzymują niebieski znaczek weryfikacyjny, a ich użytkownikom oferuje się wczesny dostęp do wybranych nowych funkcji platformy. Przed tymi zmianami, wprowadzonymi przez nowego właściciela Twittera Elona Muska w 2023 roku, niebieski znaczek przez lata (od 2009 roku) potwierdzał, że wiarygodność danego konta została zweryfikowana - dziś można go po prostu kupić. Trudno więc ustalić, czy dany profil został rzeczywiście zweryfikowany. Zaufanie użytkowników do kont z tym znaczkiem wykorzystują więc twórcy dezinformacji. Poniżej przedstawiamy przykłady fałszywych przekazów opisane przez dziennikarza BBC Verify.

Fałsz 1: broń dla Ukrainy używana podczas zamieszek we Francji

W jednym z dezinformujących tweetów, który ukazał się na profilu z niebieskim znaczkiem, pokazano zrzut ekranu jakby nagłówka serwisu informacyjnego. Na zdjęciu widać dwa karabiny ustawione na chodniku z kostki brukowej, obok każdego stoi zielona skrzynka. Nagłówek brzmiał: "Francuska policja została ostrzelana z amerykańskich karabinów, które mogły pochodzić z Ukrainy". Poniżej widać dopisek: "zaktualizowane dwie godziny temu".

Sardarizadeh pisze, że tweet wyświetlono ponad milion razy, a co ważne: udostępniano go właśnie przy użyciu kilku zweryfikowanych kont. Zespół BBC Verify ustalił, że zdjęcie z karabinami krąży w internecie od ponad 10 lat. W 2012 roku opublikowano je na rosyjskojęzycznym blogu poświęconym wojskowości. Tamten wpis był fotorelacją z zawodów strzeleckich na podmoskiewskiej strzelnicy, które odbyły się 4 listopada 2012 roku z okazji Dnia Jedności Narodowej w Rosji. To święto obchodzi się tam od 2005 roku.

Fałsz 2: rosyjscy żołnierze odkryli w Ukrainie "fabryki dzieci"

Kilka innych zweryfikowanych kont użyto do rozsyłania twierdzenia, jakoby rosyjscy żołnierzy odkryli w Ukrainie "fabryki dzieci" - zauważył też dziennikarz BBC. Według tych przekazów dzieci w wieku od dwóch do siedmiu lat miały być "hodowane w fabrykach" w celu pobrania organów i ich sprzedaży na czarnym rynku lub miały być wysyłane do "dziecięcych domów publicznych". My znaleźliśmy posty takiej treści na co najmniej na trzech zweryfikowanych kontach na Twitterze. Zobaczyło je od ponad tysiąca do 455 tys. użytkowników.

FAŁSZ
Wprowadzający w błąd tweet opublikowany na profilu z niebieskim znaczkiem 23 czerwca 2023 rokuTwitter

Redakcja BBC Verify ustaliła pochodzenie tego przekazu. Teza taka ukazała się na portalu The People's Voice - to nowa nazwa portalu YourNewsWire, który - jak oceniła redakcja Poynter w 2018 roku - był wówczas "jednym z najpopularniejszych serwisów publikujących fałszywe wiadomości na świecie". "Wcześniej promował wiele fałszywych i wprowadzających w błąd historii, w tym antyszczepionkowe teorie spiskowe i fałszywe twierdzenia o masowej strzelaninie w Las Vegas w 2017 roku" - wyjaśnia Sardarizadeh.

Nie po raz pierwszy prokremlowskie media promują teraz niepotwierdzone twierdzenia o nielegalnym pobieraniu i handlu narządami w Ukrainie. W styczniu tego roku przykład takiej narracji opisał identyfikujący rosyjską propagandę portal EUvsDisinfo.

Fałsz 3: ukraińskie siły wystrzeliły przypadkowo rakiety na Kramatorsk

Ponad milion razy wyświetlono kolejny post z fałszywą treścią opublikowany ze "zweryfikowanego" konta. Autor profilu pozycjonował go na wiarygodne źródło informacji; w tweecie z 28 czerwca stwierdził: "Ukraińskie myśliwce przypadkowo przeprowadziły atak rakietowy na Kramatorsk" (miasto we wschodniej Ukrainie). Pociski miały rzekomo zniszczyć "ukraińskie koszary wojskowe, w których mieli przebywać żołnierze i najemnicy z zagranicy". Temu tweetowi towarzyszyło zdjęcie zniszczonego kompleksu budynków - widać wysoki prawdopodobnie blok mieszkalny i niższy, być może mieszczący lokale użytkowe.

FAŁSZ
Wprowadzający w błąd tweet z 28 czerwca 2023 roku o ataku rakietowym na Kramatorsk Twitter

Nie ma dowodów na to, że zniszczenia spowodował pocisk wystrzelony przez siły ukraińskie i że trafiono w koszary wojskowe - informuje Sardarizadeh. Wieczorem 27 czerwca na Kramatorsk spadły bowiem rosyjskie rakiety. W wyniku ostrzału zginęło co najmniej 10 osób, podały następnego dnia media, w tym tvn24.pl.

Zdjęcie wykorzystane we wprowadzającym w błąd tweecie przedstawia budynek pizzerii w centrum Kramatorska, który zniszczyła rosyjska rakieta w nocy z 27 na 28 czerwca. Fotografie dokumentujące z tego miejsca opublikowała na Facebooku 28 czerwca ukraińska policja z opisem: "10 zabitych i 61 rannych w rosyjskim ataku na Kramatorsk. Policja nadal pracuje na miejscu zdarzenia".

PRAWDA

Fałsz 4: Zełenski grozi odwołaniem wyborów na Ukrainie i utrzymaniem stanu wojennego

Także pod koniec czerwca z kolejnego zweryfikowanego konta z niebieskim znaczkiem opublikowano tweet treści: "Właśnie poinformowano, że Zełenski grozi odwołaniem wyborów na Ukrainie i utrzymaniem stanu wojennego na czas nieokreślony w celu obrony demokracji". Tweet wyświetlono ponad 345 tys. razy.

FAŁSZ
Tweet z fałszywą treścią opublikowany 29 czerwca 2023 rokuTwitter

Jednak zgodnie z ukraińską konstytucją nie można rozwiązać parlamentu i przeprowadzić wyborów ogólnokrajowych podczas stanu wojennego. Oznacza to, że obecny prezydent i parlament pozostaną u władzy do czasu zakończenia stanu wojennego - wyjaśnia dziennikarz BBC Verify.

Redakcja BBC Verify prosiła biuro prasowe Twittera o komentarz na temat wprowadzających w błąd postów publikowanych przez rzekomo zweryfikowanych użytkowników, ale Twitter odmówił komentarza.

Autorka/Autor:Gabriela Sieczkowska

Źródło: BBC News / BBC Verify, Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock/Twitter

Pozostałe wiadomości

Komentując słowa Donalda Tuska o repolonizacji, poseł PiS Michał Wójcik stwierdził, że jej przykładem była fuzja Orlenu i Lotosu z czasów rządów Zjednoczonej Prawicy. Eksperci są jednak innego zdania.

Poseł Wójcik: fuzja Orlenu i Lotosu to repolonizacja. Wręcz przeciwnie

Poseł Wójcik: fuzja Orlenu i Lotosu to repolonizacja. Wręcz przeciwnie

Źródło:
Konkret24

W obwodzie Kurskim w Rosji miały zostać odkryte tysiące ciał zagranicznych najemników walczących dla Ukrainy, w tym Polaków - wykres z taką informacją krąży ostatnio w sieci. Wystarczy spojrzeć, które strony i profile rozpowszechniają ten przekaz, by stwierdzić: to kolejna odsłona prokremlowskiej propagandy.

Ciała "polskich najemników" w Rosji? Uwaga na ten wykres

Ciała "polskich najemników" w Rosji? Uwaga na ten wykres

Źródło:
Konkret24

Politycy Prawa i Sprawiedliwości po raz kolejny forsują przekaz wymierzony w cudzoziemców przebywających w Polsce. Teraz wykorzystują do niego zdjęcie z Nadarzyna, publikując je z fałszywym komentarzem.

"Nadarzyn 2025"? Nie. To "wielkopostne chrześcijaństwo" posła Warchoła

"Nadarzyn 2025"? Nie. To "wielkopostne chrześcijaństwo" posła Warchoła

Źródło:
Konkret24

Krytykując obecny rząd, opozycja opowiada o "narodowym programie rozbrajania" Polski, twierdząc, że nie są realizowane wcześniej zawarte kontrakty na uzbrojenie. Jarosław Kaczyński jako dowód wskazuje zakup wyrzutni Himars i Chunmoo. Nie ma racji.

Kaczyński o Himarsach i koreańskich wyrzutniach: "to zostało zatrzymane". Nie zostało

Kaczyński o Himarsach i koreańskich wyrzutniach: "to zostało zatrzymane". Nie zostało

Źródło:
Konkret24

Straszenie Ukraińcami i nastawianie Polaków negatywnie do uchodźców zza wschodniej granicy - to cel rozpowszechnianego przez działaczy Konfederacji i Ruchu Narodowego przekazu. Jest on fałszywy, a powstał na podstawie tekstu jednego z ukraińskich serwisów.

Ukraińcy "masowo sięgną po polskie obywatelstwo"? Skąd ta teza

Ukraińcy "masowo sięgną po polskie obywatelstwo"? Skąd ta teza

Źródło:
Konkret24

Wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak, powołując się na dane niemieckiej policji, opowiada o "ludziach przywożonych z wewnątrz niemieckiego kraju" do Polski. Tylko że owe statystyki nie dotyczą takich przypadków. Polityk Konfederacji manipuluje.

Bosak o "wpychaniu migrantów" z Niemiec. Czego nie rozumie

Bosak o "wpychaniu migrantów" z Niemiec. Czego nie rozumie

Źródło:
Konkret24

Obchody 1000-lecia Królestwa Polskiego i 500-lecia hołdu pruskiego wywołały dyskusję na temat faktycznej daty koronacji pierwszego króla Polski i udziału w niej niemieckiego cesarza. Wyjaśniamy, skąd rozbieżność dat.

Koronowany przez niemieckiego cesarza? Jak to z Chrobrym było

Koronowany przez niemieckiego cesarza? Jak to z Chrobrym było

Źródło:
Konkret24

Konfederacja opowiada, że na podstawie wydawanych pozwoleń na pracę dla cudzoziemców można stwierdzić, że Donald Tusk "sprowadza rocznie do Polski 100 tysięcy islamskich imigrantów". To jednak manipulacja: pozwolenie na pracę nie znaczy "sprowadzenia" do Polski.

Tusk "sprowadza 100 tysięcy islamskich imigrantów"? Manipulacja

Tusk "sprowadza 100 tysięcy islamskich imigrantów"? Manipulacja

Źródło:
Konkret24

Karol Nawrocki ogłosił, że jako prezydent zrobi wszystko, by "to Polacy mieli pierwszeństwo w korzystaniu z polskiej służby zdrowia". Szef jego sztabu wyborczego przekonuje, że kandydat PiS podał już wcześniej szczegóły swojego kontrowersyjnego pomysłu - to nieprawda.

Nawrocki zapowiada "pierwszeństwo" Polaków w kolejkach do lekarzy. A szczegóły?

Nawrocki zapowiada "pierwszeństwo" Polaków w kolejkach do lekarzy. A szczegóły?

Źródło:
Konkret24

Niemcy "podrzucili", "przerzucili" do Polski "dziewięć tysięcy nielegalnych migrantów" - powtarzają od dłuższego czasu politycy Konfederacji i PiS. Choć ta liczba pochodzi z niemieckich statystyk, taki przekaz jest manipulacją i grą na emocjach mającą wzbudzać niepokój w społeczeństwie. Bo wcale nie chodzi głównie o przybyszy z Afryki czy Azji. Wyjaśniamy.

"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

Źródło:
Konkret24

W kampanii prezydenckiej politycy PiS punktują kandydata PO Rafała Trzaskowskiego za to, że "nie jest szczery". Bo Warszawa przystąpiła do organizacji C40 Cities, a to - według nich - pociąga za sobą szereg limitów i zakazów, o których Trzaskowski w kampanii nie mówi. Jak jest naprawdę?

"Tego chce Trzaskowski". Opozycja straszy zakazem jedzenia mięsa i nabiału

"Tego chce Trzaskowski". Opozycja straszy zakazem jedzenia mięsa i nabiału

Źródło:
Konkret24

Internauci kpią, że Magdalena Biejat "z geografii nie jest dobra", ponieważ jako państwo wymieniła Frankfurt. Nagranie, które ma tego dowodzić, zostało jednak przycięte, a wypowiedź kandydatki na prezydenta wyrwana z kontekstu.

Biejat wymieniła Frankfurt jako "państwo na F"? Nagranie jest ucięte

Biejat wymieniła Frankfurt jako "państwo na F"? Nagranie jest ucięte

Źródło:
Konkret24

Jarosław Kaczyński spotyka się ostatnio z sympatykami PiS, zachęcając do głosowania na Karola Nawrockiego. Obiecuje, że będzie on najlepszym prezydentem na trudne czasy, bo obecny rząd już doprowadził do tego, "żeśmy się cofnęli" w rozwoju kraju. Na dowód przytacza statystyki - ale błędnie.

Kaczyński o rozwoju kraju: "żeśmy się cofnęli". Nieprawda

Kaczyński o rozwoju kraju: "żeśmy się cofnęli". Nieprawda

Źródło:
Konkret24

Czy ogórki mogą się stać tematem publicznej debaty w kampanii prezydenckiej? Owszem, jeśli dzięki temu można zarzucić konkurentowi hipokryzję. Po tym, jak Rafał Trzaskowski zachwalał na wiecu ogórki pewnego polskiego producenta, oponenci przekonują, że te ogórki "wyprodukowano w Niemczech". Firma, która stała się ofiarą politycznego sporu, wyjaśnia.

PiS: Trzaskowski promuje "niemieckie" ogórki. Mamy wyjaśnienie

PiS: Trzaskowski promuje "niemieckie" ogórki. Mamy wyjaśnienie

Źródło:
Konkret24

Miało być spełnienie obietnicy, wyszło rozwiązanie, którego skutki budzą wątpliwości. Choć niektórzy politycy koalicji przekonują, że zmiana składki zdrowotnej dla przedsiębiorców to realizacja jednego ze 100 konkretów czy punktu umowy koalicyjnej. Rzeczywistość wyraźnie rozmija się z deklaracjami.

Zmiana składki zdrowotnej: realizacja obietnic? Niezupełnie

Zmiana składki zdrowotnej: realizacja obietnic? Niezupełnie

Źródło:
Konkret24

"Warszawa, Ursynów" - z takim opisem krąży w polskiej sieci nagranie pokazujące tłum muzułmanów modlących się obok jakiegoś osiedla. To jednak inne miasto.

Muzułmanie na Ursynowie? To nie Warszawa

Muzułmanie na Ursynowie? To nie Warszawa

Źródło:
Konkret24

Nagłaśniany przez polityków prawicy przekaz, że rząd planuje otworzyć w Czerwonym Borze ośrodek dla "nielegalnych imigrantów", zamiast tworzyć tam planowaną jednostkę wojskową, jest nie tylko nieprawdziwy - to niebezpieczna gra na emocjach. To, do czego prowadzi, pokazały wydarzenia z niedzieli.

Czerwony Bór: ośrodek dla migrantów zamiast jednostki wojskowej? Manipulacja PiS

Czerwony Bór: ośrodek dla migrantów zamiast jednostki wojskowej? Manipulacja PiS

Źródło:
Konkret24

Po awanturze w Sejmie na 51 posłów PiS nałożono kary. Teraz Tomasz Sakiewicz i jego telewizja twierdzą, że w związku z tym poseł Edwarda Siarka trafił do szpitala. Parlamentarzysta jednak zaprzecza, a my wyjaśniamy, o co chodzi w tym fake newsie.

Poseł Siarka, udar i kara finansowa. Nic tu się nie zgadza

Poseł Siarka, udar i kara finansowa. Nic tu się nie zgadza

Źródło:
Konkret24

Kandydat Konfederacji na prezydenta porusza na wyborczych wiecach wiele różnych tematów, wygłaszając tezy, które nieraz są manipulacjami. Należą do nich na przykład twierdzenia o wyjeżdżaniu lekarzy z Polski czy o narzuconej przez Unię Europejską konieczności rejestracji wszystkich kur.

Mentzen o rejestrowaniu kur i wyjazdach lekarzy. Dwie nieprawdy

Mentzen o rejestrowaniu kur i wyjazdach lekarzy. Dwie nieprawdy

Źródło:
Konkret24

"Tak nas robią w ciula", "za to powinna być deportacja" - oburzają się internauci, komentując nagranie Ukrainki, która rzekomo pobiera 800 plus dzięki siedmiu ukraińskim paszportom. Wideo rozpowszechniane jest z antyukraińskim przekazem. Dotarliśmy do autorki nagrania. Miał być żart, wyszło inaczej. Oto jej historia.

Ukrainka i 800 plus "na siedem paszportów"? Znaleźliśmy autorkę filmu

Ukrainka i 800 plus "na siedem paszportów"? Znaleźliśmy autorkę filmu

Źródło:
Konkret24

Burmistrzowie kilku dużych angielskich miast to już muzułmanie, w kraju działa trzy tysiące meczetów, a każda szkoła ma obowiązek nauczać o islamie - to przekaz nagrania rozpowszechnianego w mediach społecznościowych. Ma ponad dwa miliony wyświetleń. Lecz przytaczane "dowody" na "muzułmańską" Wielką Brytanię to albo manipulacje, albo nieprawdy. A przekaz nagłaśniają prokremlowskie konta.

Burmistrzowie muzułmanie i lekcje o islamie. W Wielkiej Brytanii?

Burmistrzowie muzułmanie i lekcje o islamie. W Wielkiej Brytanii?

Źródło:
Konkret24

"Warszawa staje się coraz mniej bezpiecznym miastem" - przekonują politycy PiS w kolejnych nagraniach i publicznych wystąpieniach. Sprawdziliśmy więc policyjne statystyki.

PiS: "lawinowy wzrost przestępstw" w Warszawie. A co pokazują dane?

PiS: "lawinowy wzrost przestępstw" w Warszawie. A co pokazują dane?

Źródło:
Konkret24

Sprawa Ryszarda Cyby, skazanego za zabicie działacza PiS, to przykład, jak można robić politykę, budując wśród wyborców poczucie zagrożenia. Niekoniecznie w zgodzie z prawdą i faktami. A także czym skutkuje brak oficjalnych informacji i stosownych reakcji na fakty.

Ryszard Cyba. "Więzienie opuścił morderca". Kalendarium

Ryszard Cyba. "Więzienie opuścił morderca". Kalendarium

Źródło:
Konkret24

Anna Bryłka z Konfederacji twierdzi, że "cały czas zwiększa się liczba wydawanych zezwoleń na pracę" cudzoziemcom. Według polityków koalicji rządzącej jest odwrotnie. Kto ma rację? Sprawdziliśmy statystyki.

Zezwoleń na pracę dla cudzoziemców więcej czy mniej? Mamy dane

Zezwoleń na pracę dla cudzoziemców więcej czy mniej? Mamy dane

Źródło:
Konkret24