Żadnej szczepionki na HIV i na raka - a na COVID-19 w ciągu roku? Wirus wirusowi nierówny

Wirus wirusowi nierównyAstraZeneca

"Wirus pojawia się w tajemniczy sposób i w ciągu 1 roku powstaje szczepionka i wszyscy powinniśmy ją przyjąć" - zastanawia się internauta, zwracając uwagę na to, że na HIV czy raka szczepionek wciąż nie opracowano. Wątpliwości co do skuteczności szczepionki na COVID-19 z powodu tego, że tak szybko powstała, powielane są w mediach społecznościowych od miesięcy. Przedstawiamy wyjaśnienia ekspertów.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Żadnej szczepionki na HIV po 40 latach badań. Żadnej szczepionki na raka po 100 latach badań. Wirus pojawia się w tajemniczy sposób i w ciągu 1 roku powstaje szczepionka i wszyscy powinniśmy ją przyjąć" - grafikę tej treści zamieścił jeden z internautów 29 stycznia na Facebooku. "Osoba bez objawów, czująca się absolutnie dobrze, idzie na test na chorobę, której nie ma, używając testu, który tak naprawdę nie jest w stanie wykryć wirusa i wychodzi, mówiąc innym, że ma chorobę" (pisownia oryginalna) - czytamy na ilustracji.

To niejedyny głos osób wątpiących, że opracowana tak szybko szczepionka na COVID1-19 może być skuteczna - skoro przez tyle lat nie wynaleziono szczepionki na inne wirusy.

Wpis na Facebooku 29 stycznia br. tvn24 | facebook

Powyższy post z ilustracją zawierającą cytat udostępniło ponad 5,2 tys. osób; 670 zostawiło reakcję. Pod postem jest około 200 komentarzy. Cytat ten zaś jest fragmentem z facebookowego wpisu z 19 stycznia.

Post opublikowany na Facebooku 19 stycznia br.tvn24 | facebook

Posty tej samej treści publikowali potem inni użytkownicy Facebooka. Jeden z nich udostępniono 4,3 tys. razy; kolejny - ponad 260.

Temat nie jest nowy. Komentarze, w których porównywano tempo badań nad szczepionką na COVID-19, szczepionką na HIV i raka, weryfikowały już anglojęzyczne redakcje mediów i fact-checkingowe: Agencja Reutera, AFP Fact Check, Lead Stories, PolitiFact, USA Today i Africa Check. Podkreślają, że porównywanie tempa badań nad szczepionkami przeciw COVID-19, HIV i chorobom nowotworowym jest wprowadzaniem odbiorców w błąd.

"Szczepionki nie mogą być skuteczne, bo powstały w zbyt krótkim czasie"? Dr Grzesiowski tłumaczy
"Szczepionki nie mogą być skuteczne, bo powstały w zbyt krótkim czasie"? Dr Grzesiowski tłumaczytvn24

Internauci słusznie zauważają, że wciąż nie ma skuteczniej szczepionki przeciw wirusowi HIV. Istnieją za to szczepionki przeciwko niektórym z wirusów, którymi zakażenie może skutkować chorobą nowotworową. Są także szczepionki stosowane do leczenia niektórych nowotworów.

Dlaczego szczepionka na COVID-19 mogła powstać tak szybko?

Jak wyjaśnialiśmy w Konkret24 w styczniu, tempo prac nad szczepionką przeciw COVID-19 wynikało z wyjątkowych okoliczności pandemii. Pozwoliły one naukowcom na zgromadzenie wiarygodnych danych z badań nad szczepionkami w stosunkowo krótkim czasie - m.in. ze względu na szybszą rekrutację ochotników do badań klinicznych. A ponieważ pandemia wywołana przez SARS-CoV-2 stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego i dotyczy całego świata, naukowcy dostali większe środki finansowe (w tym od państw), napotykając na mniej przeszkód biurokratycznych przy ich pozyskiwaniu niż w przypadku pracy nad innymi szczepionkami. Mogli więc pracować w szybszym tempie.

Prof. Krystyna Bieńkowska-Szewczyk o przyspieszonych pracach nad szczepionkami na koronawirusa
Prof. Krystyna Bieńkowska-Szewczyk o przyspieszonych pracach nad szczepionkami na koronawirusa"Fakty o świecie", TVN24 BiS

Ponadto: naukowcy nie zaczynali prac nad szczepionką od zera, gdy w 2020 roku dowiedzieli się o nowym koronawirusie SARS-CoV-2. Wirusy z tej rodziny już dwukrotnie w ciągu ostatnich 20 lat przenosiły się ze zwierząt na ludzi: w 2002 roku koronawirus SARS, a w 2012 wirus MERS - przypomina BBC News. Naukowcy już wtedy pracowali nad szczepionkami przeciw takim wirusom. Czyli poznali biologię nowego koronawirusa, w tym jego słaby punkt - kolec białka. To one jest teraz wykorzystywany w szczepionkach mRNA do wytworzenia odpowiedzi immunologicznej na COVID-19.

SARS-CoV-2 został po raz pierwszy zidentyfikowany i wyizolowany przez chińskie władze 7 stycznia 2020 roku - czyli dość szybko po wykryciu epidemii. Już 11 stycznia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) poinformowała o otrzymaniu od Chińskiej Republiki Ludowej sekwencji genetycznej nowego koronawirusa. Wyizolowania wirusa dokonały także inne zespoły badawcze, m.in. w Kanadzie, Korei Południowej i Stanach Zjednoczonych. Tak szybkie wyizolowanie i poznanie sekwencji nowego wirusa bardzo przyspieszyły pracę nad szczepionką. Od tego czasu naukowcy na całym świecie badali koronawirusa. Pierwsze próby kliniczne, mające na celu opracowanie skutecznej szczepionki, przeprowadzono po trzech miesiącach od pojawienia się wirusa - opowiadała w rozmowie z Magazynem TVN24 dr Marta Łuksza, informatyczka, biolog obliczeniowy, assistant professor w szpitalu Mount Sinai w Nowym Jorku.

"Rozwój szczepionek na COVID-19 odbywa się w szybkim tempie na całym świecie. Prace rozwojowe ulegają skróceniu w czasie, przy wykorzystaniu obszernej wiedzy na temat produkcji szczepionek zdobytej przy użyciu istniejących szczepionek" - tłumaczyła Europejska Agencja Leków (EMA), instytucja zajmująca się dopuszczaniem do obrotu produktów medycznych w Unii Europejskiej.

Są szczepionki przeciw dwóm wirusom wywołującym raka. Są szczepionki stosowane w leczeniu raka

Portal PolitFact zwraca uwagę na istotne różnice między wirusami SARS-CoV-2 i HIV oraz chorobami nowotworowymi - to właśnie nie pozwala na proste porównywanie procesów wynalezienia szczepionek zwalczających oba wirusy i komórki nowotworowe.

Istnieje bowiem wiele rodzajów raka, ale tylko kilka z nich jest wywoływanych przez wirusy. Te mogące wywołać do raka to m.in. wirus brodawczaka ludzkiego (HVP), wirus Epsteina-Barr (EBV), wirus mięsaka Kaposiego (HHV-8), wirus zapalenia wątroby typu B, wirus nabytego niedoboru odporności (HIV).

Na razie istnieją szczepionki działające przeciw dwóm wirusom, które powodują raka raka: HPV (może powodować m.in. raka szyjki macicy) i wirusowi zapalenia wątroby typu B (może zwiększać ryzyko raka, zwłaszcza raka wątroby) - informuje witryna amerykańskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC). Te szczepionki mogą chronić przed infekcjami tylko wtedy, gdy zostaną podane, zanim osoba zostanie narażona na wirus wywołujący raka, wyjaśnia American Cancer Society (ACS), organizacja non-profit działająca na rzecz przeciwdziałania chorobom nowotworowym.

Z kolei jak informuje amerykański Narodowy Instytut Raka, są też szczepionki stosowane nie w zapobieganiu, ale w leczeniu niektórych rodzajów nowotworów - np. raka prostaty, a w niektórych wypadkach w leczeniu raka skóry. Szczepionki te mają działać już przeciwko obecnym w ciele komórkom nowotworowym, a nie przeciwko czynnikowi, który raka wywołuje.

Dr Grzesiowski: żadna szczepionka, którą znamy do dziś nie ma wieloletnich skutków ubocznych
Dr Grzesiowski: żadna szczepionka, którą znamy do dziś nie ma wieloletnich skutków ubocznychtvn24

Dlaczego nie ma szczepionki przeciw HIV?

Próby opracowania szczepionki na HIV trwają od dekad. Ostatnio w lutym 2020 roku porażką zakończyły się badania nad szczepionką przeciw HIV finansowane przez amerykański Instytut Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID) oraz Fundacja Billa i Melindy Gates - informował "The Washington Post".

Znalezienie szczepionki na HIV jest trudne, bo układ odpornościowy reaguje na HIV inaczej niż na inne wirusy, a ponadto "wirus szybko mutuje i ma unikatowe sposoby unikania systemu odpornościowego" - wyjaśnia NIAID. Poza tym większość szczepionek naśladuje odpowiedź immunologiczną występującą u zakażonych, podczas gdy nie ma udokumentowanych przypadków, by u osoby żyjącej z HIV wytworzyła się odpowiedź immunologiczna, która usunęłaby zarażenie. Naukowcy pracują nad zdefiniowaniem i zrozumieniem reakcji, które mogą chronić przed HIV.

Część szczepionek wykorzystuje martwe lub osłabione wirusy. Nieaktywny wirus HIV nie okazał się skuteczny w wywoływaniu odpowiedzi immunologicznej w badaniach klinicznych. Za to żywy wirus HIV jest zbyt niebezpieczny, by stosować go w potencjalnej szczepionce.

"Największa trudność polega na stworzeniu jednej szczepionki, która zapobiegałaby zakażeniu różnymi aktualnie krążącymi szczepami wirusa HIV. Co gorsza, HIV potrafi utrzymywać się w organizmie człowieka, a naturalna odpowiedź immunologiczna nie doprowadziła jeszcze do wyleczenia żadnego z zakażonych" - tłumaczył w wywiadzie opublikowanym na stronie Komisji Europejskiej prof. Robin Shattock z Imperial College London. Kieruje on zespołem prowadzącym badania nad szczepionką mRNA przeciw HIV.

"Zupełnie inaczej jest w przypadku choroby COVID-19, którą wywołuje jedna odmiana wirusa o minimalnym zróżnicowaniu i którą większość chorych jest w stanie zwalczyć, pozbywając się wirusa z organizmu w sposób naturalny. Reasumując: szczepionka przeciwko HIV będzie zupełnie inna niż wszystkie szczepionki opracowane dotychczas przeciwko chorobom zakaźnym" - wyjaśniał prof. Shattock. Opracowanie skutecznej szczepionki na HIV pozostaje jednym z największych wyzwań biologicznych ostatnich dziesięcioleci, podkreślił.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24, zdjęcie: AstraZeneca

Źródło zdjęcia głównego: AstraZeneca

Pozostałe wiadomości

Nowa ustawa spowoduje, że polski gaz będzie magazynowany w Niemczech - alarmują politycy opozycji i prawicowe media. To fałszywa narracja zbudowana na wielostopniowej manipulacji. W jej przypadku szczególnie istotne jest, jak powstała.

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

"Polski gaz u Niemca"? Tekst Obajtka i ustawa z czasów PiS

Źródło:
Konkret24

Wizualizacje remontowanych kamienic we Wrocławiu wywołały poruszenie w sieci. Na budynkach widać bowiem szyldy w językach polskim i niemieckim. Czy rzeczywiście tam wiszą? My sprawdziliśmy, a inwestor wyjaśnia.

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Niemieckie szyldy na kamienicach we Wrocławiu? "Charakter ilustracyjny"

Źródło:
Konkret24

Po rocznicy rzezi wołyńskiej w sieci pojawiło się zdjęcie, które rzekomo przedstawia szczątki ofiar w zbiorowej mogile. Drastyczny opis informuje o "10 000 czaszkach małych dzieci". Fotografia nie ma jednak nic wspólnego z ludobójstwem na Wołyniu. Wyjaśniamy, co wiadomo o grobie i ofiarach, które się w nim znajdują.

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

"10 000 czaszek małych dzieci" zabitych podczas rzezi wołyńskiej? Co widać na zdjęciu

Źródło:
Konkret24

"To jest mocne" - napisał rzecznik rządu Adam Szłapka, publikując w mediach społecznościowych "wyciąg z systemu wizowego", który miał udowadniać, że za rządów Zjednoczonej Prawicy nie kontrolowano migracji do Polski. Tylko że akurat nie te dane to pokazują.

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Adam Szłapka pokazuje dane o "niekontrolowanej migracji". Manipuluje

Źródło:
Konkret24

"Biurokratyczny zamordyzm w plastikowym wydaniu" - grzmiał w Sejmie poseł Konfederacji Witold Tumanowicz, twierdząc, że szwedzka fundacja wykazała wzrost liczby wyrzucanych nakrętek po tym, jak Unia Europejska nakazała przytwierdzać je do butelek. Tylko że to nieprawda.

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

"Unijne nakrętki". Konfederacja cytuje szwedzki raport. Oto jak zmyśla

Źródło:
Konkret24

Podczas gdy polski polityk wprost podważa zbrodnie popełnione w Auschwitz-Birkenau, w sieci rozpowszechniane są grafiki AI, które mają imitować autentyczne obrazy pokazujące sceny z tego obozu zagłady. Powstają często na bazie prawdziwych, zachowanych zdjęć. "Manipulowanie takim obrazem dla rozrywki bezcześci go" - przestrzega muzeum. Apeluje o niepodawanie dalej takich postów.

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Nieautentyczne obrazy o Auschwitz. Muzeum apeluje do internautów

Źródło:
Konkret24

Iga Świątek pokonała Amandę Anisimovą w finale Wimbledonu, przechodząc do historii tenisa. Jej zwycięstwo skomentował premier Donald Tusk, lecz nie ustrzegł się przy tym wpadki.

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Tusk o Świątek: "jeszcze nikt nigdy" nie wygrał tak finału Wimbledonu. Wygrał

Źródło:
Konkret24

W gorącej dyskusji na temat migrantów "przerzucanych" przez niemiecką granicę politycy opozycji stawiają za wzór Danię i Luksemburg. Według nich te dwa kraje mają nie przyjmować żadnych migrantów z Niemiec. Sprawdziliśmy więc, jak to jest. Publikujemy najnowsze niemieckie statystyki.

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Nie tylko do Polski. Do których krajów Niemcy zawracają migrantów. Mamy dane

Źródło:
Konkret24

Te historie poruszają. Szczególnie tych rodziców, którzy stracili dzieci, a teraz widzą zdjęcia nastolatków i czytają, że zginęli w wypadkach, lecz ich organy posłużyły do przeszczepów. Autorzy takich wpisów "błagają o udostępnienia" - a my ostrzegamy: to fake newsy.

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

"Odszedł z tego świata". Fałszywe zdjęcia i prawdziwe żerowanie na uczuciach

Źródło:
Konkret24

Poseł PiS postanowił zaalarmować o wzroście bezrobocia wśród młodych ludzi w Polsce. Choć posłużył się wiarygodnymi danymi, to przedstawił je w taki sposób, że czytelnik może wyciągać błędne wnioski. Wyjaśniamy.

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Poseł PiS zrobił wykres wzrostu bezrobocia. Co policzył, a czego nie?

Źródło:
Konkret24

Opozycja krytykuje rząd za wprowadzenie zakazu lotów dronami nad zachodnią granicą. Według niej ten zakaz ułatwi "przerzucanie" migrantów z Niemiec. A ponadto politycy opozycji twierdzą, że nie ma podstawy prawnej tej decyzji. Wyjaśniamy.

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Zakaz dronów na zachodniej granicy. Jest, czy go nie ma

Źródło:
Konkret24

Posłowie Konfederacji grzmią, że prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski postanowił przeznaczyć 700 tysięcy złotych na postawienie na Placu Zbawiciela tęczy. Instalacja ma być symbolem społeczności LGBTQ+. Politycy - a za nimi internauci - zarzucają prezydentowi Warszawy marnowanie pieniędzy. Tylko że on nie ma z tym nic wspólnego.

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

"Tęcza Trzaskowskiego za 700 tysięcy"? Kto zadecydował

Źródło:
Konkret24

"Grok zerwał się z łańcucha", "Grok zwariował" – przestrzegają użytkownicy platformy X należącej do Elona Muska. Rzeczywiście, chatbot oparty na sztucznej inteligencji obraża Tuska i Giertycha, a pozytywnie pisze o Braunie czy Hitlerze. O co chodzi z tym Grokiem? 

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Obraża Tuska i Giertycha, chwali Brauna. Co się stało z Grokiem?

Źródło:
TVN24+

"Germanizacja w pełni" - tak internauci i niektóre media komentują rzekomą zmianę nazwy mostu Grunwaldzkiego we Wrocławiu z polskiej na niemiecką. Konserwator zabytków i urząd miasta zaprzeczają, a my tłumaczymy, skąd wziął się ten fałszywy przekaz.

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

"Chcą zmienić nazwę Mostu Grunwaldzkiego na niemiecką"? O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Wygląda jak lokalny serwis, ale nim nie jest. Zamiast informować, strona ta szerzy antymigrancki hejt. W rzekomej trosce o bezpieczeństwo mieszkańców karmi ich strachem. Promują ją politycy, a firmuje człowiek z komitetu poparcia Karola Nawrockiego. Portal Gazeta Zielonogórska to modelowe źródło dezinformacji niemedialnej. Na czym polega to zjawisko? 

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Redakcja widmo i niewidzialni migranci. Kto gra strachem w Zielonej Górze

Źródło:
TVN24+

Prawica rozpowszechnia przekaz o tysiącach "nielegalnych imigrantów" z Afryki, czy Bliskiego Wschodu zawróconych z Niemiec do Polski. Dane - także te najnowsze - pokazują coś zupełnie innego.

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Kogo Niemcy zawracają do Polski? Jedna narodowość dominuje

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji grzmią w mediach społecznościowych, że "ludzie Bodnara chcieli zapewnić sobie bezkarność". Jako dowód rozsyłają rzekomy zapis, który miał się znaleźć w ustawie przygotowywanej w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort już się do tego odniósł, a my wyjaśniamy, co dało początek tej narracji.

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

"Ustawa bezkarnościowa". Skąd się wziął wirtualny paragraf 

Źródło:
Konkret24

Zdjęcie wykonane nocą niedaleko granicy z Niemcami przez umieszczoną w lesie fotopułapkę wywołało oburzenie w sieci. Polityczka Konfederacji uznała bowiem, że kamera pokazała niemiecki patrol po polskiej stronie granicy. Wyjaśniamy, kogo naprawdę widać na fotografii.

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Czy to "niemieccy żołnierze po polskiej stronie granicy"? Mamy odpowiedź

Źródło:
Konkret24

Po głośnym pożarze budynku w podwarszawskich Ząbkach w mediach społecznościowych pojawiły się teorie, że jego przyczyną były panele fotowoltaiczne. Jako potwierdzenie tej tezy publikowano nawet zdjęcia satelitarne. Straż pożarna dementuje ten przekaz.

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Pożar w Ząbkach. Fotowoltaika jako "podajnik ognia"? Nie wierzcie w to

Źródło:
Konkret24

"Wszyscy powinni bić na alarm", "dlaczego zbiorniki retencyjne są pełne", "nie spuszczają wody"... - takie komentarze pojawiły się w sieci po informacjach o zbliżających się ulewach. Internauci alarmują, że zbiorniki retencyjne są już zapełnione, a Wody Polskie na to nie reagują. Przedsiębiorstwo zarządzające zbiornikami odpowiada, że "tworzący alternatywne teorie" internauci nie mają racji.

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Zbiorniki retencyjne "pełne po brzegi"? Internauci alarmują, Wody Polskie odpowiadają

Źródło:
Konkret24

Internauci dyskutują, czy na nagraniu z płonącym samochodem, które krąży w sieci, rzeczywiście płonie auto elektryczne. Sprawdzamy, więc co o całym zajściu wiadomo.

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

"Płonie elektryk" w Koszalinie? Co to za auto

Źródło:
Konkret24

Kolejne państwa strefy Schengen przywracają kontrole graniczne, dlatego coraz częściej można usłyszeć głosy o "końcu" czy nawet "zabiciu Schengen". Eksperci wymieniają jednak zaskakujące powody, dla których ich zdaniem strefa nie tylko przetrwa, ale będzie się rozszerzać.

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Koniec strefy Schengen? "Składanie do grobu jest przedwczesne"

Źródło:
TVN24+

Internauci, ale też poseł Marek Jakubiak oburzają się na zdjęcie polskiego policjanta, który na ramieniu ma naszywkę z flagą unijną. Wyjaśniamy, co to za naszywka.

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

"Europejska policja"? Co oznacza naszywka na mundurze

Źródło:
Konkret24

Politycy opozycji utrzymują, że polski rząd nie przedstawia prawdziwych danych o liczbie migrantów "przerzucanych" z Niemiec do Polski, podczas gdy według władz niemieckich są to "duże liczby, tysiące w skali jednego miesiąca". Publikujemy więc najnowsze statystyki otrzymane z niemieckiej policji - nie potwierdzają takich twierdzeń.

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Ilu migrantów odesłano do Polski? Nowe dane z Niemiec

Źródło:
Konkret24

Szef MSZ oferuje Karolowi Nawrockiemu "możliwość zbriefowania" go, jeśli chodzi o politykę zagraniczną rządu. W odpowiedzi przyszły rzecznik kancelarii prezydenta poucza, co należy do prerogatyw głowy państwa. Tak więc w nowej politycznej rzeczywistości wróci stary spór, a konstytucja się przecież nie zmieniła. Wyjaśniamy.

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

"Gest kurtuazji" kontra "rząd ma obowiązek". Nowy prezydent, stary spór

Źródło:
Konkret24