Czy praca domowa "ma związek z wykształceniem dziecka"? Posłowie się spierają, my analizujemy badania

Źródło:
Konkret24
Szykuje się rewolucja w szkołach podstawowych. Dotyczy zadawania prac domowych
Szykuje się rewolucja w szkołach podstawowych. Dotyczy zadawania prac domowychKatarzyna Górniak/Fakty TVN
wideo 2/5
Szykuje się rewolucja w szkołach podstawowych. Dotyczy zadawania prac domowychKatarzyna Górniak/Fakty TVN

Czy są jakieś badania, które pokazują, że prace domowe mają znaczenie w edukacji szkolnej dziecka? Według posła Koalicji Obywatelskiej Zbigniewa Konwińskiego nie ma badań, które by to pokazywały. Według posła Konfederacji Grzegorza Płaczka są potwierdzenia, że "prace domowe wpływają pozytywnie na proces nauczania". Sprawdziliśmy więc, kto ma rację.

Sprawa odrabiania zadań domowych zaistniała w dyskusji politycznej po tym, jak w premier Donald Tusk 19 stycznia opublikował w mediach społecznościowych nagranie, ogłaszając, że od kwietnia tego roku rząd wprowadza nowe zasady dotyczące prac domowych w szkołach podstawowych. "W klasach od jeden do trzy żadnych prac domowych. No, chyba że czasami jakiś wierszyk" - mówił Tusk. "Od cztery do osiem klasy - prace domowe tylko dla chętnych i bez oceniania" - dodał. Obietnica "Zlikwidujemy prace domowe w szkołach podstawowych" jest bowiem jednym ze "100 konkretów na pierwsze 100 dni rządów" ogłoszonych przez Koalicję Obywatelską przed wyborami parlamentarnymi 15 października 2023 roku.

Tego samego dnia ministra edukacji Barbara Nowacka potwierdziła w rozmowie z wp.pl, że resort pracuje nad rozporządzeniem w tej sprawie - wejdzie w życie na początku kwietnia i obejmie brak prac domowych w szkołach podstawowych. "Zajmujemy się dzisiaj szkołą podstawową, bo tam jest dzisiaj najgorzej. W klasach jeden-trzy wyklejanki, wycinanki, które po nocach robią rodzice, a później nadmiar rzeczy do nauczenia się, zapamiętania, również w domu, kosztem czasu wolnego" - mówiła ministra. Dodała, że uczenie się wiersza nie jest pracą domową. "To, co jest potrzebne, to odejście od obowiązkowych i ocenianych prac domowych" - stwierdziła.

Posłowie: "nie ma żadnych badań" vs "metaanalizy badań jasno wskazują"

21 stycznia zniesienie obowiązkowych prac domowych w podstawówkach było tematem dyskusji polityków w programie "Śniadanie Rymanowskiego" w Polsat News. Pomysł krytykował były minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek, który mówił: "Wyobrażacie sobie państwo dzisiaj sytuację, w której syn, który przychodzi ze szkoły do domu, mówi mamie, że nie będzie się uczył, bo jest zakaz prac domowych. Wyobrażacie to sobie? Wpływacie w tym momencie na to również, jak się wychowuje dzieci poza zajęciami lekcyjnymi. (...) Dzisiaj wprowadzenie zakazu prac domowych i tylko dla chętnych... to wielu młodych ludzi będzie mówiło: 'mamo, ja nie muszę odrabiać prac domowych, bo Tusk mi wprowadził zakaz prac domowych'. No tak będzie i to niestety nie jest dobre dla wychowania dzieci".

Odpowiedział mu szef klubu parlamentarnego Koalicji Obywatelskiej Zbigniew Konwiński: "Pan minister miesza dwie rzeczy. Miesza kwestię uczenia się, przygotowywania się do zajęć w domu, a zadaną pracę pisemną, pracę domową w klasach cztery-osiem". Gdy Przemysław Czarnek wtrącił, że "to jest to samo", Konwiński kontynuował: "Nie, to nie jest to samo. Najwidoczniej to było jakieś nieporozumienie, że pan był ministrem, skoro pan mówi, że to jest to samo. I proszę mi pokazać jakiekolwiek badania, dane, które by wskazywały, że praca domowa ma związek z kwestiami edukacji, z wykształceniem dziecka".

Na to zareagował prowadzący program Bogdan Rymanowski i zapytał: "A tu, przed tą decyzją były jakieś analizy, były jakieś badania?". Zbigniew Konwiński odpowiedział:

Nie ma żadnych badań, które by pokazywały, że praca domowa ma jakiekolwiek tutaj znaczenie.

Temat badań dotyczących prac domowych poruszał już wcześniej na platformie X poseł Konfederacji Grzegorz Płaczek, który wyraził inny pogląd niż poseł KO. 20 stycznia napisał: "Metaanalizy badań jasno wskazują, iż prace domowe wpływają pozytywnie na proces nauczania, pod warunkiem, że: służą uczniom jako powtórka materiału; pozwalają nauczycielom sprawdzać postępy nauki uczniów" (pisownia oryginalna).

Publiczna dyskusja o sensie zniesienia prac domowych toczyła się też w kolejnych dniach. 23 stycznia tę kwestię doprecyzowywała w Polskim Radiu 24 wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer. "Zacznijmy od tego, że nie ma zakazu. Model jest taki, że chcemy, żeby tylko w klasach jeden-trzy nie można było zadawać prac, ale bardzo konkretnego rodzaju, czyli prac pisemnych lub prac manualnych. (...) Tam oczywiście można w dalszym ciągu poprosić dziecko, żeby nauczyło się wierszyka czy poćwiczyło tabliczkę mnożenia. (...) W przypadku klas cztery-osiem to zasada jest taka, że prace domowe mają być nieobowiązkowe i nieoceniane" - tłumaczyła. Dodała, że nie chodzi o przeczytanie lektury lub wiersza. Wiceministra powołała się na badania dotyczące prac domowych. "Mamy problem w polskiej szkole polegający na tym, że nauczyciele zadają tak dużo prac domowych i to jest badanie, które pokazuje bardzo jednoznacznie, gdzie jednym z elementów jest 'nie mogę zdążyć, zrealizować materiału, w związku z tym muszę zadać pracę domową'. Kolejnym powodem jest na przykład tradycja" - mówiła Lubnauer.

Czy i jakie istnieją więc badania dotyczące wpływu prac domowych na rezultaty uczniów na różnych etapach edukacji oraz co pokazują ich wyniki? Sprawdziliśmy.

Czytaj więcej w tvn24.pl: "Dom to nie filia szkoły", ale dorośli przyzwyczaili się do zadań domowych dla dzieci

Badania: w podstawówkach "efekt odrabiania prac domowych jest znikomy lub zerowy"

Jak się okazuje, badań o wpływie prac domowych na wyniki uczniów przeprowadzono na tyle dużo, że w sieci dostępne są już ich metaanalizy - czyli przekrojowe prace, których autorzy próbowali wyciągnąć ogólne wnioski na podstawie kilku lub kilkudziesięciu badań. Takie analizy prowadzi m.in. brytyjska fundacja edukacyjna Education Endowment Foundation (EEF). Na potrzeby analizy opublikowanej w sierpniu 2021 roku prześwietlono 43 badania naukowe, które jednak - jak zastrzega fundacja - nie były randomizowanymi badaniami kontrolowanymi, co stwarza ryzyko, że "na wyniki miały wpływ nieznane czynniki, które nie są częścią badań".

To na wyniki metaanaliz EEF powołuje się np. Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), który przytoczył je w swoim raporcie z 2017 roku pt. "Zadawać czy nie? Prace domowe w świetle badań". Stwierdzono w nim:

Badania pokazują, że na poziomie szkół podstawowych prace domowe nie przynoszą spodziewanych korzyści w postaci poprawy efektów nauczania w kluczowych przedmiotach. Dla starszych uczniów (gimnazja, szkoły średnie) prace domowe przynoszą efekty w postaci poprawy wyników uczniów.

Podobne wnioski, również oparte na szerokiej literaturze naukowej, przedstawiły dr Aleksandra Jasińska-Maciążek i Joanna Stelmach z Ostrołęckiego obserwatorium oświatowego w swojej pracy pt. "Pomóż mi zrobić to samodzielnie - czyli o pracach domowych" opublikowanej w 2023 roku. Opierając się nie tylko na metaanalizach EEF, lecz również na pracach naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Turcji, stwierdziły:

Badania dość spójnie potwierdzają fakt, że większą korzyść z prac domowych uzyskują uczniowie starsi. W przypadku uczniów szkół podstawowych, szczególnie młodszych klas, efekt odrabiania prac domowych jest znikomy lub zerowy.

Badaczki piszą: "Wyjaśnienia tej prawidłowości upatruje się w tym, że młodsi uczniowie nie mają tak efektywnych strategii uczenia się i zarządzania uwagą jak ich starsi koledzy. Ponadto nauczyciele młodszych klas, zdając sobie z tego sprawę, mogą częściej zadawać prace domowe w innych celach niż bezpośrednio związane z poprawą osiągnięć, np. po to, by rozwijać umiejętność samodzielnej nauki czy systematycznej pracy".

Jeszcze inne tezy co do tego, dlaczego prace domowe zadawane w szkołach podstawowych przynoszą gorsze rezultaty, stawia Paul Hopkins z brytyjskiego Uniwersytetu w Hull. W artykule na eksperckim na portalu naukowym The Conversation potwierdza:

Dostępne metabadania - badania, które łączą i analizują wyniki wielu badań - sugerują, że prace domowe przynoszą niewielki lub żaden pozytywny wpływ na osiągnięcia w nauce dzieci w szkołach podstawowych. 

Po czym dodaje, powołując się na badania doktora Harrisa Coopera z amerykańskiego Duke University: "Główną przyczyną wydaje się być niemożność odrobienia przez dzieci prac domowych bez wsparcia ze strony nauczycieli i szkoły. Niektóre badania sugerują, że uczniom szkół podstawowych brakuje umiejętności samodzielnej nauki potrzebnej do odrabiania prac domowych i nie potrafią się na niej skupić".

Paul Hopkins zaznacza jednocześnie, cytując inne badania dra Coopera, iż "możliwe jest jednak, że zadawanie prac domowych dzieciom w szkole podstawowej przynosi korzyści, których nie da się łatwo zmierzyć, takie jak rozwijanie odpowiedzialności i umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów". "Może również pomóc dzieciom rozwinąć nawyki, które będą przydatne w późniejszym życiu szkolnym" - dodaje.

Kompleksowe badania na temat prac domowych w szkołach podstawowych prowadził także polski zespół naukowców z Instytutu Badań Edukacyjnych (nadzorowany przez MEN) pod redakcją prof. Romana Dolaty. Badania były prowadzone na uczniach klas szóstych, a ich wyniki zostały opublikowane w 2015 roku. W podsumowaniu naukowcy stwierdzili:

Wyniki badania powinny zainspirować refleksję nauczycieli pracujących w szkołach podstawowych. Ponieważ ani większa częstotliwość zadawania prac domowych, ani szacowany czas potrzebny uczniom na ich odrobienie nie przekładają się na większą efektywność nauczania (a w przypadku języka polskiego jest wręcz odwrotnie).

Badacze podkreślają, że "mniejsza ilość prac domowych lub rzadsze ich zadawanie może przyczynić się do zwiększenia ich efektywności w kontekście osiągnięć edukacyjnych uczniów".

"Ważniejsza jest jakość zadań domowych niż ich ilość"

Uwaga przedstawicieli Instytutu Badań Edukacyjnych, którą można sprowadzić do tezy "mniej znaczy lepiej", pojawia się w wynikach większości prac badawczych, które przytoczyliśmy. Ich autorzy piszą wręcz, że zbyt duża ilość prac domowych może mieć negatywny wpływ na wyniki uczniów. Na przykład badaczki z Ostrołęckiego obserwatorium oświatowego, powołując się na badania dra Harrisa Coopera, stwierdzają:

Adekwatna do wieku ilość pracy domowej może wspierać uczenie się, ale za dużo może mieć negatywne skutki. (...) W przypadku uczniów szkół średnich osiągnięcia poprawiają się do momentu, gdy uczniowie spędzają nad pracą domową około dwóch godzin dziennie. Dłuższy czas jest powiązany z niższymi osiągnięciami.

Badaczki zweryfikowały te tezy we własnych badaniach przeprowadzonych na uczniach klas ósmych ze szkół podstawowych w Ostrołęce. Ich badanie "nie potwierdziło, by w Ostrołęce większa ilość prac domowych (w obecnej formie) przekładała się na wyższe osiągnięcia uczniów". Ustalono m.in., że "częstotliwość zadawania prac domowych nie jest w żadnym stopniu powiązana z wynikami nauczania mierzonymi egzaminem ósmoklasisty".

Podobne wnioski wyciągnęli naukowcy z Instytutu Badań Edukacyjnych w wyniku badań przeprowadzonych wśród szóstoklasistów. Stwierdzili:

Choć praca domowa ma generalnie pozytywny wpływ na osiągnięcia uczniów, niekoniecznie chodzi o to, by odrabiali oni jak najwięcej zadań. Wręcz przeciwnie, im więcej czasu dzieci poświęcają na odrabianie lekcji, tym mniejszy jest przyrost ich wiedzy w zakresie umiejętności matematycznych, pisania i czytania.

Również Związek Nauczycielstwa Polskiego w swojej analizie pisze: "Badania sugerują, że ważniejsza jest jakość zadań domowych niż ich ilość".

Jaka jest więc optymalna częstotliwość prac domowych? Badaczki z Ostrołęckiego obserwatorium oświatowego piszą o maksymalnie dwóch godzinach dziennie, powołując się na badania dra Coopera. Metaanaliza przeprowadzona przez Education Endowment Foundation wykazała natomiast, że najlepsze wyniki uzyskiwano w tych szkołach, gdzie zadania domowe z określonego przedmiotu zadawano dwa razy w tygodniu. Analitycy fundacji potwierdzają, że:

Jakość zadań wydaje się być ważniejsza niż ilość pracy wymaganej od ucznia. Istnieją dowody na to, że wpływ praz domowych maleje wraz ze wzrostem ilości czasu, jaki uczniowie na nie poświęcają.

Ważna jest samodzielność, kontynuacja prac na lekcji i sprawdzanie zadań

W przeanalizowanych przez nas badaniach i metaanalizach są też inne wnioski na temat prac domowych:

1. "Odrabianie prac domowych ma szansę przełożyć się na wzrost poziomu osiągnięć przede wszystkim wtedy, gdy są one przez ucznia odrabiane samodzielnie" (Roman Dolata i in., "Szkolne pytania. Wyniki badań nad efektywnością nauczania w klasach IV-VI"). 2. "Aby praca domowa mogła być skuteczna, konieczne jest, żeby była dobrze zaprojektowana oraz wykonana przez ucznia lub uczennicę samodzielnie. Do historii powinny przejść prace domowe zadawane jako element szkolnej rutyny (zadaję coś, bo praca domowa musi być) lub zadawanie do domu zadań, na które nie starczyło czasu na lekcji" (dr Aleksandra Jasińska-Maciążek i Joanna Stelmach, "Pomóż mi zrobić to samodzielnie - czyli o pracach domowych"). 3. "Najefektywniejsze wydają się zadania domowe, które stanowią kontynuację pracy na lekcji, mają jasno określony cel, są na odpowiednim poziomie, stymulują samodzielną pracę ucznia i są potem odpowiednio z nim omawiane" (ZNP, "Zadawać czy nie? Prace domowe w świetle badań"). 4. "Prace domowe mają sens tylko wówczas, gdy każda z nich zostanie dokładnie sprawdzona i wykorzystana do przekazania uczniom przydatnych informacji" (ZNP, "Zadawać czy nie? Prace domowe w świetle badań").

A wracając do tez posłów Konwińskiego i Płaczka: - pierwszy o tyle nie miał racji, mówiąc, że "nie ma żadnych badań, które by pokazywały, że praca domowa ma jakiekolwiek znaczenie" - bo badania jako takie istnieją, choć potwierdzają, że w przypadku uczniów klas młodszych efekt prac domowych na edukację jest znikomy; - drugi, pisząc o metaanalizach badań, miał rację tylko co do uczniów starszych klas podstawówek, bo według badań to w ich przypadku prace domowe pozytywnie wpływają na proces nauki.

Autorka/Autor:

Źródło: Konkret24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Nie wszystko, co mówili kandydaci podczas kończącej się kampanii przed pierwszą turą wyborów, było zgodne z prawdą. I nie tylko o pomyłki tu chodzi, lecz o całe narracje zbudowane na błędnych tezach. 

10 tematów kampanii opartych na fałszu. Warto wiedzieć

10 tematów kampanii opartych na fałszu. Warto wiedzieć

Źródło:
Konkret24

Startujący w wyborach prezydenckich Marek Jakubiak liczy na duże poparcie wśród Polonii, zwłaszcza amerykańskiej. Przekonuje, że w 2023 roku "chyba największe z prawicy dostał poparcie" w wyborach do Sejmu w Stanach Zjednoczonych. Tyle że to nieprawda.

Jakubiak chwali się wsparciem Polonii w USA, ale nie ma racji

Jakubiak chwali się wsparciem Polonii w USA, ale nie ma racji

Źródło:
Konkret24

Po jednej z ostatnich blokad trasy S8 w Warszawie organizowanych przez aktywistów Ostatniego Pokolenia w sieci zaczęło krążyć zdjęcie mężczyzny, który rzekomo uczestniczył w proteście. Internauci twierdzili, że to Wojtek - jeden z aktywistów klimatycznych, którzy przykleili się do asfaltu. Mylili się.

Wojtek z Ostatniego Pokolenia? Inny znany aktywista

Wojtek z Ostatniego Pokolenia? Inny znany aktywista

Źródło:
Konkret24

Wybory już za trzy dni, więc zwolennicy poszczególnych kandydatów nasilają w mediach społecznościowych swoje wsparcie dla nich - niejednokrotnie publikując fake newsy. Tak właśnie jest z plakatem zachęcającym do głosowania na Karola Nawrockiego.

"Patrioci za Nawrockim". A kto jest na zdjęciu?

"Patrioci za Nawrockim". A kto jest na zdjęciu?

Źródło:
Konkret24

Na trzy dni przed wyborami prezydenckimi internauci pokazują w mediach społecznościowych otrzymywane SMS-y mające zachęcać do głosowania na Rafała Trzaskowskiego. Sztab kandydata zaprzecza i nazywa to "masową akcją dezinformacji wyborczej". Ostrzegamy przed oszustami.

"Agitacja wyborcza PO"? Nie, uwaga na oszustów

"Agitacja wyborcza PO"? Nie, uwaga na oszustów

Źródło:
Konkret24

Administracja Trumpa nie wprowadzi jednak ograniczeń eksportu chipów stosowanych w systemach sztucznej inteligencji. Miały dotyczyć sporej grupy krajów, w tym Polski. Politycy PiS twierdzą, że to "sukces" niedawnej wizyty Karola Nawrockiego w USA. Fakty, które przeanalizowaliśmy, nie potwierdzają tej tezy.

USA znoszą restrykcje na chipy AI, PiS ogłasza "sukces Nawrockiego". Jak było naprawdę?

USA znoszą restrykcje na chipy AI, PiS ogłasza "sukces Nawrockiego". Jak było naprawdę?

Źródło:
Konkret24

Rozsyłając nagranie, na którym kongresmen prezentuje wejście do tajemniczego tunelu pod amerykańskim Kapitolem, internauci twierdzą, że był on wykorzystywany przez siatkę pedofili. Oto jak poglądowy filmik połączono ze znaną teorią spiskową.

Siatka pedofili i tunel pod Kapitolem? Co pokazuje kongresmen

Siatka pedofili i tunel pod Kapitolem? Co pokazuje kongresmen

Źródło:
Konkret24

W polskiej sieci krąży nagranie z przekazem, jakoby władze Holandii zniosły pomoc socjalną dla Ukraińców. To miało wywołać protesty ukraińskich uchodźców na holenderskich ulicach. Ten przekaz jednak niewiele ma to wspólnego z prawdą.

Ukraińcy protestują "po odcięciu socjalu"? Co to za marsz

Ukraińcy protestują "po odcięciu socjalu"? Co to za marsz

Źródło:
Konkret24

Miliony wyświetleń generuje nagranie, które jakoby pokazuje, jak papież Leon XIV "sprytnie uniknął" flagi społeczności LGBT+, którą powiewał jeden z wiernych. Tyle że to wcale nie była "flaga dumy".

Papież "odwraca się" od flagi LGBT? To inna flaga

Papież "odwraca się" od flagi LGBT? To inna flaga

Źródło:
Konkret24

Były pytania o mieszkania - te budowane i te przejmowane. Było o Zielonym Ładzie, migrantach czy stosunku do Ukrainy. Ostatnia przed pierwszą turą wyborów debata prezydencka pokazała, że wciąż warto sprawdzać, co mówią wyborcom kandydaci. I tym razem padały - jak to określił jeden z uczestników - "fake newsy, półprawdy, a często ordynarne kłamstwa".

Ostatnia debata prezydencka. "Fake newsy, półprawdy, kłamstwa"

Ostatnia debata prezydencka. "Fake newsy, półprawdy, kłamstwa"

Źródło:
Konkret24

Wrócił, czy nie wrócił? Spór o losy znaku Polski Walczącej, który niegdyś wysiał w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, na moment rozgrzał ostatnią prezydencką debatę. Kandydaci Marek Jakubiak i Szymon Hołownia przedstawiali odmienne wersje wydarzeń. Więc sprawdziliśmy.

Usunięty znak Polski Walczącej. Kto ma rację: Jakubiak czy Hołownia?

Usunięty znak Polski Walczącej. Kto ma rację: Jakubiak czy Hołownia?

Źródło:
Konkret24

Tusz z długopisów w lokalach wyborczych można usunąć za pomocą zapalniczki - sugerują internauci, pokazując jako "dowód" pewne nagranie. Zalecają, by na wybory zabrać własny długopis. Uwaga: to jedna z odsłon dezinformacji o planowanym fałszerstwie wyborczym. Wyjaśniamy.

"Weź długopis na wybory"? Uwaga: dezinformacja

"Weź długopis na wybory"? Uwaga: dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Ostatnia debata prezydencka przed wyborami, która odbędzie się 12 maja, wywołuje dodatkowe emocje z powodu przekazu polityków PiS. W mediach społecznościowych sugerują, jakoby losowanie kolejności wypowiedzi zostało ustawione na korzyść kandydata KO Rafała Trzaskowskiego. Podobnie mówili na porannej konferencji prasowej. To nieprawda.

PiS o "skandalicznym losowaniu" kolejności w debacie. Bezpodstawny zarzut

PiS o "skandalicznym losowaniu" kolejności w debacie. Bezpodstawny zarzut

Źródło:
Konkret24

Paczuszka z białym narkotykiem i łyżeczka do jego zażywania - to według internautów miało leżeć na stole, przy którym w pociągu do Kijowa spotkali się Emmanuel Macron, Friedrich Merz i Keir Starmer. Przestrzegamy, to prorosyjska dezinformacja.

Macron, Merz, Starmer w pociągu. Co ukryto przed kamerami?

Macron, Merz, Starmer w pociągu. Co ukryto przed kamerami?

Źródło:
Konkret24

Internauci z oburzeniem komentują rzekomy nowy zakup Wołodymyra Zełenskiego - ma to być willa na Florydzie warta 20 milionów dolarów. Twierdzą, że zapłacono za nią środkami przekazanymi Ukrainie na walkę z Rosją. To nieprawda, kolejny fake news prorosyjskiej propagandy.

Willa Zełenskiego na Florydzie? To nie jego

Willa Zełenskiego na Florydzie? To nie jego

Źródło:
Konkret24

Podczas ostatniej telewizyjnej debaty prezydenckiej marszałek Sejmu Szymon Hołownia oznajmił, że w Sejmie nie ma projektu ustawy o asystencji osobistej. W sieci oburzyli się politycy PiS, twierdząc, że projekt jest już od dawna, tylko został zamrożony. Wyjaśniamy, o co chodzi.

Hołownia asystencji osób z niepełnosprawnościami: projektu nie mamy w Sejmie. Opozycja: jest. Tłumaczymy

Hołownia asystencji osób z niepełnosprawnościami: projektu nie mamy w Sejmie. Opozycja: jest. Tłumaczymy

Źródło:
Konkret24

Masz swoje hipotezy, dobierasz do nich pasujące ci zdarzenia, podkręcasz emocje - i teoria gotowa. To nic, że nieprawdziwa, byle znalazła zwolenników. Tak się właśnie stało z blackoutem w Hiszpanii i Portugalii. Przeciwnicy zielonej energii obarczyli winą Europejski Zielony Ład, a politycy stali się pasem transmisyjnym tej nowej teorii spiskowej. Zadział efekt potwierdzenia.

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Źródło:
Konkret24

Rafał Trzaskowski w kampanii prezydenckiej wielokrotnie odwoływał się do swoich doświadczeń i sukcesów jako prezydenta Warszawy. Chwalił się 14 tysiącami mieszkań - raz były "wybudowane", raz "oddane", a innym razem "nowe". Kandydat ze swoich wypowiedzi tłumaczy się brakiem precyzji. Wyjaśniamy, ile mieszkań komunalnych powstało w Warszawie za kadencji polityka KO.

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Źródło:
Konkret24

Do tegorocznej parady w Dzień Zwycięstwa w Moskwie rosyjskie wojsko miało się przygotowywać, ćwicząc na czołgach "wypożyczonych w Kazachstanie" - twierdzą internauci, pokazując jako "dowód" pewnie nagranie. To, co na nim widać, przeczy jednak ich tezie.

Czołgi "wypożyczone z Kazachstanu" na paradzie w Moskwie?

Czołgi "wypożyczone z Kazachstanu" na paradzie w Moskwie?

Źródło:
Konkret24

Karol Nawrocki "zachęcił wszystkich kontrkandydatów" w wyborach prezydenckich do opublikowania oświadczeń majątkowych. Tylko że większość z nich to zrobiła, są publicznie dostępne. Jeden z kandydatów nie deklaruje własności żadnego mieszkania czy domu, inni mają po kilka mieszkań. Co jeszcze wiemy?

Po kilka mieszkań, działki, akcje, obrazy. Oświadczenia majątkowe kandydatów na prezydenta

Po kilka mieszkań, działki, akcje, obrazy. Oświadczenia majątkowe kandydatów na prezydenta

Źródło:
Konkret24

Szefowa kancelarii prezydenta Małgorzata Paprocka broni Andrzeja Dudy jako strażnika konstytucji. Według niej "nie było żadnego wyborów sędziów dublerów". Przypominamy więc, jak w 2015 roku wybrano sędziów do Trybunału Konstytucyjnego.

Nieprawda minister Paprockiej. Dotyczy sędziów dublerów

Nieprawda minister Paprockiej. Dotyczy sędziów dublerów

Źródło:
Konkret24

Kilka godzin po tragedii na Uniwersytecie Warszawskim w mediach społecznościowych zaczęła krążyć informacja, jakoby sprawcą ataku był Ukrainiec. Przestrzegamy przed rozpowszechnianiem takich pogłosek, nie są prawdziwe.

Tragedia na uniwersytecie. Dezinformacja o sprawcy

Tragedia na uniwersytecie. Dezinformacja o sprawcy

Źródło:
Konkret24

Niedługo po ataku Indii na Pakistan zaczęto rozpowszechniać w sieci nagrania mające przedstawiać moment ataku. Jak często bywa w przypadku konfliktów zbrojnych, nie wszystkie publikowane teraz nagrania są aktualne. Przestrzegamy.

Indie bombardują Pakistan? To inne zdarzenie

Indie bombardują Pakistan? To inne zdarzenie

Źródło:
Konkret24

Jedni straszą hordami migrantów; drudzy twierdzą, że Polska jest wyłączona z lokowania migrantów. Jedni alarmują, że pakt migracyjny już działa; drudzy uspokajają, że nie wejdzie w życie. Wyborca może odnieść wrażenie, że Unia Europejska właśnie decyduje w sprawie paktu migracyjnego - nic bardziej mylnego. To kampanijna gra. Ekspert tłumaczy, dlaczego się opłaca.

Pakt migracyjny w ogniu kampanii. Faulują obie strony

Pakt migracyjny w ogniu kampanii. Faulują obie strony

Źródło:
TVN24+

Spór o referendum w sprawie prawa aborcyjnego był jednym z gorętszych momentów debaty Szymona Hołowni i Magdaleny Biejat. Marszałek Sejmu przekonywał, że w obecnej sytuacji "optymalne będzie referendum". Wyjaśniamy, dlaczego samo referendum nie przesądzi o zmianie prawa. 

Hołownia o prawie do aborcji: niech "naród zdecyduje". To tak nie działa

Hołownia o prawie do aborcji: niech "naród zdecyduje". To tak nie działa

Źródło:
Konkret24

Setki tysięcy wyświetleń w sieci generuje nagranie z fragmentem przemówienia Donalda Tuska w Holandii. Na jego podstawie internauci twierdzą, że polski premier o wybuch drugiej wojny światowej obwinił... Polskę. Lecz Tusk powiedział coś innego.

Tusk o "polskim ataku na Westerplatte"? Skąd taka wersja

Tusk o "polskim ataku na Westerplatte"? Skąd taka wersja

Źródło:
Konkret24

"Ukraińcy masowo ruszyli po polskie obywatelstwo" - ogłosił na nagraniu europoseł Konfederacji Marcin Sypniewski. Według niego w 2024 roku 40 tysięcy z nich dostało polski paszport. Nieprawda, o wiele mniej.

40 tysięcy Ukraińców z polskim paszportem w ciągu roku? Polityk Konfederacji zmyśla

40 tysięcy Ukraińców z polskim paszportem w ciągu roku? Polityk Konfederacji zmyśla

Źródło:
Konkret24

Karol Nawrocki, odpowiadając na pytania dotyczące swoich mieszkań, zapewnił, że "nie ma nic do ukrycia". Mówił, że opublikuje swoje oświadczenie majątkowe, jeśli tylko będzie taka możliwość prawna. Tylko że zdaniem ekspertów już może to zrobić. Oto dlaczego zależy to od samego prezesa IPN.

Nawrocki o ujawnieniu oświadczenia majątkowego: "jeśli będzie możliwość prawna". Przecież jest

Nawrocki o ujawnieniu oświadczenia majątkowego: "jeśli będzie możliwość prawna". Przecież jest

Źródło:
Konkret24

Czy premier kiedykolwiek zapowiadał, że będzie obchodził polskie prawo? Tak w kontekście dyskusji o przestrzeganiu konstytucji twierdzą posłowie PiS Zbigniew Bogucki i Michał Wójcik. Tylko że manipulują głośną już wypowiedzią Donalda Tuska.

Politycy PiS: Tusk zapowiadał "łamanie prawa". Manipulują cytatem

Politycy PiS: Tusk zapowiadał "łamanie prawa". Manipulują cytatem

Źródło:
Konkret24

Pożar kościoła, do którego doszło w Walii, wywołał kolejną falę antyimigranckich komentarzy - także w polskiej sieci. Powodem jest stworzony na bazie tego wydarzenia fake news, jakoby ogień podłożyło dwoje Pakistańczyków. Policja jednak zaprzecza.

Pożar kościoła w Walii. Internauci winią migrantów, policja dementuje 

Pożar kościoła w Walii. Internauci winią migrantów, policja dementuje 

Źródło:
Konkret24

W sieci krążą dwa niemal identyczne zdjęcia z uroczystości w ogrodzie Białego Domu. Na jednym z nich wśród gości widać Karola Nawrockiego, na drugim - w tym samym miejscu stoi zupełnie inny, nieznany mężczyzna. Sprawdziliśmy, które z tych zdjęć jest autentyczne, a które jest przeróbką.

Nawrocki w Białym Domu. "Które zdjęcie jest prawdziwe"?

Nawrocki w Białym Domu. "Które zdjęcie jest prawdziwe"?

Źródło:
Konkret24

Pismo jednego z polskich dowódców wojskowych ma być dowodem, że Polska wyśle "korpus interwencyjny" na Ukrainę - tak twierdzą posłowie Roman Fritz i Konrad Berkowicz. Dowództwo operacyjne zaprzecza tym informacjom i pisze o "pożywce dla rosyjskich ośrodków propagandowych".

Posłowie dezinformują o polskich żołnierzach na Ukrainie. Wyjaśniamy

Posłowie dezinformują o polskich żołnierzach na Ukrainie. Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Temat bykowego, czyli podatku dla osób bezdzietnych, wrócił w publicznej debacie za sprawą petycji, która trafiła do Sejmu. Ten pomysł forsuje również kandydujący na prezydenta Marek Jakubiak. Jako wzór wskazuje Niemcy. Porównanie jest niewłaściwe, a ekspert tłumaczy, dlaczego bykowe kłóci się z konstytucją.

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Źródło:
TVN24+