Ziobro: największe w Europie złoża węgla kamiennego są na Lubelszczyźnie. To nieprawda

Oparcie energetyki na węglu kamiennym było jednym z tematów rozmowy z ministrem sprawiedliwości Zbigniewem Ziobrą w programie "Polityczne Graffiti" w Polsat News 21 czerwca. Jego partia - Solidarna Polska - już wcześniej opowiadała się za polskim węglem, przekonując, że "Polska dzięki swoim zasobom mogłaby być potęgą pod względem sprzedaży węgla, a Polacy mogliby cieszyć się tanim surowcem", podczas gdy "przez działania Unii Europejskiej musimy zamiast tego węgiel importować".

Ziobro podkreślał w wywiadzie w Polsat News, że takie kraje jak Austria i Holandia wracają obecnie do krytykowanej wcześniej energetyki węglowej. Pytany, czy także Polska powinna "na poważnie i na całego" wrócić do węgla, odpowiedział: "Polska powinna wrócić strategicznie do węgla, dlatego że mamy największe zasoby węgla i to nie, jak każdy Polak myśli, na Śląsku - tam też oczywiście i powinniśmy eksploatować, zwłaszcza w tej trudnej sytuacji to, co jest możliwe i opłacalne ekonomicznie - ale mamy największe w Europie potwierdzone złoża węgla kamiennego, na Lubelszczyźnie. To jest Bogdanka i te okolice".

Sprawdziliśmy, czy rzeczywiście złoża w Lubelskim Zagłębiu Węglowym są większe od tych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, a nawet największe w Europie.

Dane o wielkości zasobów polskich złóż kopalin publikuje co roku Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB). Najnowszy raport pokazuje stan na koniec 2020 roku. Według niego złoża węgla kamiennego w Polsce występują w trzech zagłębiach: lubelskim, górnośląskim i dolnośląskim, ale w tym ostatnim nie prowadzi się już wydobycia.

Porównując zagłębia lubelskie i górnośląskie, okazuje się, że w Lubelskim Zagłębiu Węglowym na koniec 2020 roku było 11 udokumentowanych złóż węgla kamiennego o łącznych zasobach 12,6 mld ton, natomiast w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym było 145 udokumentowanych złóż węgla kamiennego o łącznych zasobach 51,5 mld ton. Tak więc największe zasoby węgla kamiennego w Polsce nie są na Lubelszczyźnie, tylko na Górnym Śląsku.

Co więcej, z 11 złóż na Lubelszczyźnie tylko trzy są zagospodarowane (2,1 mld ton), a ze 145 złóż na Górnym Śląsku zagospodarowanych jest 46 (26,3 mld ton). Tylko na zagospodarowanych złożach prowadzi się wydobycie.

Skoro lubelskie zasoby węgla kamiennego są mniejsze niż górnośląskie, nie mogą być największe w Europie. O to, czy rzeczywiście w Polsce znajdują się największe złoża w Europie, zapytaliśmy Macieja Młynarczyka z Zakładu Geologii Regionalnej Państwowego Instytutu Geologicznego.

Ekspert najpierw przytacza zestawienie krajów z największymi zasobami węgla kamiennego na świecie według stanu na 2018 rok opublikowane przez Mining-technology.com. "Pierwsze miejsce w Europie zajmowały Niemcy. Ich zasoby szacowano na 36,1 mld ton. Drugie miejsce w Europie przypadło Ukrainie – 34,3 mld ton, a trzecie Polsce – 26,4 mld ton" - wymienia Maciej Młynarczyk w odpowiedzi dla Konkret24. "W ciągu ostatnich kilku lat dane dotyczące produkcji i potencjału węgla w Europie uległy znacznym zmianom. Trudno dziś odnieść się do danych ukraińskich, a Niemcy węgla kamiennego już nie wydobywają. W tym gronie Polska jest obecnie największym producentem węgla kamiennego w Europie. Stąd też można przyjąć, że Górnośląskie Zagłębie Węglowe jest obecnie największym eksploatowanym zagłębiem węgla kamiennego w Europie" - stwierdza ekspert.

Również naukowcy z uniwersytetów we Wrocławiu i Poznaniu w opublikowanym w 2021 roku artykule "Górnośląskie Zagłębie Węglowe a transformacja energetyczna w Polsce w kontekście pandemii: społeczno-polityczne zróżnicowanie preferencji w polityce energetycznej i środowiskowej" stwierdzili - w oparciu o niemieckie dane z 2017 roku - że "Górnośląskie Zagłębie Węglowe pozostaje największym zagłębiem węglowym w Europie".

Konkret24 zapytał ministra Zbigniewa Ziobrę, skąd pochodzą przytoczone przez niego dane. W odpowiedzi Wydział Prasowy Ministerstwa Sprawiedliwości potwierdził, że opierano się na bilansach Państwowego Instytutu Geologicznego, z których wynika, że "Lubelskie Zagłębie Węglowe posiada ok. 12,5 mld ton węgla kamiennego, a zdaniem geologów w tym obszarze istnieje możliwość udokumentowania dodatkowych co najmniej 13 mld ton węgla". "To sprawia, że Lubelskie Zagłębie Węglowe jest największym obszarem występowania tego surowca w UE" - powtórzył słowa ministra Ziobry jego resort.

Rzeczywiście w opracowaniu "Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski wg stanu na 31.12.2018 r." zapisano, że na Lubelszczyźnie poza 12,5 mld ton w złożach udokumentowanych, jest jeszcze 12,4 mld ton zasobów prognostycznych i 5,9 mld ton zasobów perspektywicznych.

Obie wartości to jednak szacunki, a jak zastrzega się już we wstępie do bilansu, informacje o zasobach prognostycznych i perspektywicznych to "wstępne, ogólne, obarczone istotnym błędem szacowania informacje dotyczące możliwości występowania złóż kopalin w określonych rejonach kraju". Jak tłumaczy w przesłanej wiadomości Maciej Młynarczyk z PIG, "zasoby prognostyczne są szacowane na podstawie nielicznych rzadkich wyrobisk lub odsłonięć naturalnych, w których stwierdzono obecność kopalin, a zasoby perspektywiczne są szacowane są na podstawie ogólnych danych geologicznych, interpretacji badań geofizycznych i metodą analogii". Dlatego "ustalenie potencjalnych zasobów prognostycznych obarczone jest mniejszym błędem niż w przypadku zasobów perspektywicznych" - stwierdza ekspert.

Czy jednak dodanie wielkości zasobów prognostycznych i perspektywicznych do złóż udokumentowanych na Lubelszczyźnie rzeczywiście powoduje, że LZW jest największym obszarem występowania węgla kamiennego w Europie? Łącznie w Lubelskim Zagłębiu Węglowym byłoby to 30,8 mld ton węgla.

Dla porównania wyłącznie udokumentowanych złóż na Górnym Śląsku jest 51,5 mld ton. Co więcej, dla Górnośląskiego Zagłębia Węglowego również oblicza się zasoby prognostyczne i perspektywiczne: prognostycznych ma być 4,6 mld ton, a perspektywicznych 20,9 mld ton. Gdyby dodać te szacunkowe wartości do zasobów udokumentowanych łącznie w GZW dałoby to 77 mld ton, czyli dokładnie dwa i pół raza więcej niż na Lubelszczyźnie. Dane Państwowego Instytutu Geologicznego nie potwierdzają więc, że "Lubelskie Zagłębie Węglowe jest największym obszarem występowania węgla kamiennego w UE".

Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Artur Reszko/PAP, PIG-PIB