"Pusta strzykawka". "Pic na wodę". Sprawdzamy, co pokazują rozpowszechniane filmy

sprawdzamy kolejne filmy kwestionujące publiczne akcje szczepieńShutterstock

Komentowanie nagrań ze szczepień na COVID-19 jako nieprawdziwych i publikowanie nagrań z ćwiczeń procedury szczepień jako dowód na manipulowanie opinii publicznej - to dwa leitmotivy twórców infodemii. Tym razem wyjaśniamy filmy z Brazylii i Niemiec, które krążą w polskim internecie.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Nagranie wideo z publicznego szczepienia w Brazylii, które pojawiło się na Facebooku i Twitterze, wykorzystywane jest jako kolejny dowód na rzekomą manipulację dotyczącą relacjonowania procesu szczepień.

Na trwającym niewiele ponad minutę filmie widać lekarza wykonującego zastrzyk. Lekko podciąga on tłok strzykawki, a później wstrzykuje jej zawartość w ramię kobiety. Końcowy etap szczepienia powtórzony jest na filmie kilkukrotnie przy akompaniamencie wesołej muzyki - co ma nadać nagraniu ironiczny charakter.

Wpis z wideo, które wzbudziło wątpliwości internautów
Wpis z zamieszczonym wideo, które wzbudziło wątpliwości internautówWpis z wideo, które wzbudziło wątpliwości internautówfacebook

Komentujący film na Facebooku przekonywali, że strzykawka była pusta. Internauci sugerowali, że w rzeczywistości szczepienia nie przeprowadzono. "Robia z ludzi idiotow. Masakra"; "Pic na wodę"; "Odsysanie tłuszczu?" - komentowali (pisownia wszystkich wpisów oryginalna). Post z filmem udostępniło blisko 500 internautów. Wywołał ponad 250 reakcji.

Na to samo nagranie podobnie zareagowali komentujący je na Twitterze: "Tu w strzykawce zabrakło nawet soli fizjologicznej"; "Wstrzykuje czy wyssysam?"; "Pusta strzykawka"; "Oszusci".

0,5 ml szczepionki

Nagranie powstało podczas publicznej akcji szczepień w urzędzie miasta Quixadá. Kobieta, która właśnie jest szczepiona, to Benedita Oliveira odpowiedzialna w urzędzie za ochronę zdrowia. Zastrzyk robił lekarz Ricardo Silveira, który jest też burmistrzem Quixady.

Na stronie miasta na Facebooku można znaleźć blisko siedmiominutowy zapis prowadzonej relacji z publicznego szczepienia. W trzeciej minucie nagrania widać szczepienie Benedity Oliveiry. Nagranie udostępniane przez internautów zostało skrócone - a później dokadrowane, czyli powiększone. Nie zostało jednak zmanipulowane w żaden inny sposób.

Akcja szczepień w ratuszu w Quixadá
Akcja szczepień w ratuszu w QuixadáAkcja szczepień w ratuszu w QuixadáFacebook/Prefeitura de Quixadá

Film pokazuje więcej osób, które tego dnia poddały się szczepieniu. Ilość płynu podanego w strzykawce innym pacjentom rzeczywiście wydaje się większa niż w przypadku Benedity Oliveiry. W stanowisku ratusza przekazanym dziennikarzom - opublikowanym na stronie brazylijskiego portalu OpovoOnline - urzędnicy tłumaczą, że krążące w sieci wideo było edytowane i nie jest wiarygodne. Według nich w strzykawce znajduje się tylko 0,5 ml płynu, co powoduje, że jest on niemal niedostrzegalny.

W Brazylii dopuszczono do użytku szczepionki firm AstraZeneca i Sinovac. Pfizer dopiero ubiega się o dopuszczenie swojego preparatu na brazylijski rynek. Jak sprawdziliśmy, zarówno szczepionkę Astra Zeneca, jaki i Sinovac podaje się właśnie w dawce 0,5 ml.

W artykule portalu zamieszczono też pismo władz miasta, w którym film nazwano fake newsem i poinformowano o podjęciu kroków prawnych przeciwko udostępniającym go internautom. "Są to poważne kłamstwa, które mogą w znacznym stopniu zaszkodzić wykonaniu pracy prowadzonej przez Miejski Departament Zdrowia przeciwko COVI-19" - podsumowano w oświadczeniu.

Nagranie pokazaliśmy doświadczonej pielęgniarce. Według niej osoba wykonująca szczepienie na pewno podaje w ramię zawartość strzykawki, choć płynu jest mało. Zaciągnięcie powietrza to tzw. aspirowanie strzykawki. Po wkłuciu się w ciało delikatnie podciąga się tłoczek i sprawdza, czy pojawi się krew. Chodzi o wykluczenie sytuacji, w której płyn trafia do tętnicy lub żyły.

Pielęgniarka zwróciła uwagę, że na filmie nie widać dokładnie, z jakiej fiolki nabierana jest zawartość strzykawki. Zauważyła również, że szczepić powinna osoba, która nabrała preparat do strzykawki. Zaś na filmie pielęgniarka przekazała strzykawkę lekarzowi.

Mimo że urząd Quixadá nazywa zarzuty internautów fake newsem, nie możemy stwierdzić że, film jest fałszywy - ale też nie ma dowodów na tezę internautów, że szczepienia nie wykonano prawidłowo.

To nie szczepienie, tylko ćwiczenia

Manipulacją jest z pewnością inny post na profilu użytkownika Facebooka, który zamieścił film z Brazylii.

"Niemiecka telewizja Otv reklamuje szczepionki. Główną atrakcją jest szczepienie Wójta okręgu Grillmeier za pomocą strzykawki na której nasadka ochronna jest nadal założona" - napisał internauta. Na filmie widać próbę szczepienia wykonywaną strzykawką bez igły. Film polubiło ponad 150 internautów, a blisko 300 go udostępniło.

fałsz

Wprowadzający w błąd opis prób szczepień w Niemczech
Wprowadzający w błąd opis ćwiczeń ze szczepienia w NiemczechWprowadzający w błąd opis prób szczepień w Niemczechfacebook

Nagranie załączone we wpisie to fragment relacji niemieckiej telewizji OTV z 18 grudnia 2020 roku - informację można odnaleźć na portalu DPA Fact-checking. Autorka materiału w OTV opowiada o ćwiczeniach szczepień w bawarskim mieście Tirschenreuth. Na wideo nie widać zatem momentu szczepienia, tylko ćwiczenie procedur.

Leitmotiv fake newsów

Podobne testy przeprowadzano w wielu niemieckich centrach szczepień, a dokumentujące je materiały dziennikarskie wykorzystywali już twórcy fake newsów. W połowie grudnia opisaliśmy niemal identyczny przypadek manipulacji z wykorzystaniem materiału telewizji Welt z prób szczepień w Darmstadt.

Z kolei 7 lutego opisaliśmy manipulacje internautów komentujących zdjęcia, na których rzekomo widać, że szczepienie na COVID-19 jest wykonywane przez kurtkę i z zabezpieczoną igłą.

fałsz

Komentarz internauty do tego, pokazała telewizjatvn24 | facebook

Kadry udostępniane przez internautów pochodziły z materiału "Faktów" TVN z 2 lutego. Tematem były igrzyska olimpijskie w Japonii i opracowywany reżim sanitarny, w którym mają się odbyć. W materiale pojawiły się migawki z przeprowadzonych 27 stycznia ćwiczeń z wykonywania szczepień w sali gimnastycznej szkoły pielęgniarskiej w Kawasaki.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock/Facebook

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Wybory do Sejmu i Senatu w 2023 roku były najdroższe ze wszystkich wyborów powszechnych od 2005 roku i dwa razy droższe niż wybory cztery lata wcześniej. Referendum, które wtedy równocześnie przeprowadzono, było kilka razy droższe, niż zapowiadali politycy Zjednoczonej Prawicy.

Najdroższe wybory od lat. W tym 11 milionów złotych na referendum

Najdroższe wybory od lat. W tym 11 milionów złotych na referendum

Źródło:
Konkret24

Zdaniem Przemysława Czarnka winą opozycji z czasów rządów Zjednoczonej Prawicy jest, że środki unijne w ramach Krajowego Planu Odbudowy zostały odblokowane tak późno. I dlatego - jego zdaniem - 60 procent z nich zostało już utracone. Obie tezy posła PiS są fałszywe.

Czarnek: "60 procent z KPO już straciliście". Nieprawda

Czarnek: "60 procent z KPO już straciliście". Nieprawda

Źródło:
Konkret24

Bus z rzekomo ukraińskimi numerami rejestracyjnymi, deepfake z ukraińskim politykiem, rzekome portrety zamachowców - po zamachu na centrum handlowe pod Moskwą w sieci szybko publikowano fake newsy i zmanipulowane materiały. Wiele z nich rozsyłały konta regularnie kolportujące rosyjską dezinformację.

Atak terrorystyczny w Moskwie: jak działa prorosyjska dezinformacja

Atak terrorystyczny w Moskwie: jak działa prorosyjska dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Do 27 marca siedmiu osobom zamieszanym w aferę wokół Funduszu Sprawiedliwości prokuratura postawiła zarzuty, a wobec trzech będzie wnioskowała o areszt tymczasowy. W sprawę są zamieszani ważni politycy, którzy do niedawna nadzorowali fundusz, a który rozdawał wielomilionowe dotacje.

Pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć o Funduszu Sprawiedliwości

Pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć o Funduszu Sprawiedliwości

Źródło:
Konkret24

Siedem osób usłyszało zarzuty, a wobec trzech będzie wniosek o areszt - to dotychczasowy efekt działań służb w aferze Funduszu Sprawiedliwości. Prokuratura nie wyklucza wniosków o uchylenie immunitetów posłom. Przybliżamy sylwetki najważniejszych osób związanych z aferą i wyjaśniamy, za co były odpowiedzialne w Funduszu Sprawiedliwości lub jak z niego korzystały.

Afera Funduszu Sprawiedliwości. Najważniejsze osoby - kto jest kim?

Afera Funduszu Sprawiedliwości. Najważniejsze osoby - kto jest kim?

Źródło:
Konkret24

Posłanka Polski 2050 Szymona Hołowni Aleksandra Leo wątpi w to, że ustawa liberalizująca prawo kobiet do legalnej aborcji zostanie szybko uchwalona. Bo - jej zdaniem - od 1993 roku żaden z projektów nie przeszedł w Sejmie do drugiego czytania, czyli szybko był odrzucany. Nie ona jedna tak sądzi. Sprawdziliśmy: nie jest to prawdą.

Wszystkie projekty ustaw o aborcji były "wyrzucane do kosza w pierwszym czytaniu"? Sprawdzamy

Wszystkie projekty ustaw o aborcji były "wyrzucane do kosza w pierwszym czytaniu"? Sprawdzamy

Źródło:
Konkret24

Sprzyjanie powstawaniu mechanizmów korupcjogennych, niecelowe wydawanie środków publicznych oraz miliony dla organizacji powiązanych z władzą, szczególnie z politykami Suwerennej Polski - to niektóre z pojawiających się od lat zarzutów dotyczących zarządzania Funduszem Sprawiedliwości. Przypominamy.

Pięć głównych zarzutów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości

Pięć głównych zarzutów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości

Źródło:
Konkret24

Ma 33 lata i zdążył już zrobić imponującą karierę w polityce. Był wiceministrem sprawiedliwości i pełnomocnikiem ministra odpowiedzialnym za Fundusz Sprawiedliwości, wcześniej był też ministrem środowiska. Teraz w prokuraturze, z polecenia prokuratora generalnego Adama Bodnara, działa zespół badający nieprawidłowości wokół funduszu. 26 marca dokonano w tej sprawie pierwszych zatrzymań, a agenci ABW przeszukali dom Wosia.

Michał Woś i Fundusz Sprawiedliwości. Kim jest poseł Suwerennej Polski

Michał Woś i Fundusz Sprawiedliwości. Kim jest poseł Suwerennej Polski

Źródło:
Konkret24, TVN24.pl, PAP

Zaufany współpracownik Zbigniewa Ziobry, w Ministerstwie Sprawiedliwości najpierw jego asystent, później zastępca. Tam nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Marcin Romanowski to jedna z czterech osób, której nazwisko pojawiło się dziś w sprawie prokuratorskiego przeszukania skupionego wokół funduszu. Co wiemy o polityku Suwerennej Polski?

To on nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Co wiemy o Marcinie Romanowskim

To on nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Co wiemy o Marcinie Romanowskim

Źródło:
Konkret24

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej i Europejski Zielony Ład znalazły się na celowniku twórców antyunijnej dezinformacji. Straszą Polaków, że nie będzie można naprawiać własnych aut, uprawiać własnych warzyw, a rolnik zapłaci za emisję gazów przez krowę i świnię. Tego typu manipulacje rozpowszechniają również niektórzy polscy politycy. Prezentujemy top 10 fake newsów o Zielonym Ładzie i polityce klimatycznej UE.

Zakażą własnych ogródków i pomp ciepła, a nakażą fotowoltaikę? Unia, klimat i fake newsy

Zakażą własnych ogródków i pomp ciepła, a nakażą fotowoltaikę? Unia, klimat i fake newsy

Źródło:
Konkret24

Prezes PiS Jarosław Kaczyński powtarza tezę, że "wprowadzenie euro (...) oznacza gwałtowny wzrost cen". Ponownie podaje przykład Chorwacji, która wspólną walutę ma od ponad roku. Ale analizy ekonomiczne pokazują, że to nieprawda, a obecnie Chorwacja ma najniższą inflację od listopada 2021.

Kaczyński: przyjęcie euro to gwałtowny wzrost cen, jak w Chorwacji. Dane nie potwierdzają

Kaczyński: przyjęcie euro to gwałtowny wzrost cen, jak w Chorwacji. Dane nie potwierdzają

Źródło:
Konkret24

Alarmujące posty o tym, że strategiczne zapasy gazu ziemnego "są wyprzedawane i nieuzupełniane", wzbudzają niepokój internautów i rodzą ich pytania o bezpieczeństwo Polski. Ten pełen emocji przekaz jest manipulacją. To, że magazyny są napełnione obecnie w połowie, nie powinno niepokoić. Wyjaśniamy.

"Tusk wyprzedaje zapasy gazu"? To manipulacyjny przekaz

"Tusk wyprzedaje zapasy gazu"? To manipulacyjny przekaz

Źródło:
Konkret24

"Nie będzie takich zmian", "tego podatku nie będzie" - twierdzą politycy Polski 2050, odżegnując się od planów wprowadzenia podatku od posiadania samochodów spalinowych. Mówią, jakby to już było pewne. Jednak taki podatek wciąż jest wpisany w polskim Krajowym Planie Odbudowy. A decyzję o zmianie musi podjąć Komisja Europejska.

"Tego podatku nie będzie"? Hołownia oświadcza, ale nie on decyduje

"Tego podatku nie będzie"? Hołownia oświadcza, ale nie on decyduje

Źródło:
Konkret24

"Uszy zatkaj!" - krzyczy mężczyzna, gdy na horyzoncie nad rolnikami blokującymi drogę pojawia się wojskowy samolot. Nagranie tej sceny ma setki wyświetleń w mediach społecznościowych. Także rosyjskojęzycznych. Jedni internauci pytają, o co chodziło - inni piszą, że "polski pilot dziękował protestującym rolnikom za walkę w obronie kraju". Sprawdziliśmy, gdzie i co się wydarzyło.

Wojsko "postraszyło" rolników? To "lot treningowy na wysokości lotu koszącego"

Wojsko "postraszyło" rolników? To "lot treningowy na wysokości lotu koszącego"

Źródło:
Konkret24

W Kanadzie rzekomo ma grozić kara dożywocia za "własne zdanie, które jest sprzeczne z rządową narracją" - przekonuje jeden z internautów. Proponowane zmiany w prawie dotyczą jednak czego innego. Wyjaśniamy.

Dożywocie za "własne zdanie, sprzeczne z rządową narracją"? O co chodzi z prawem w Kanadzie

Dożywocie za "własne zdanie, sprzeczne z rządową narracją"? O co chodzi z prawem w Kanadzie

Źródło:
Konkret24

Były minister obrony Mariusz Błaszczak próbował odrzucić zarzuty o zaniedbania w uzyskaniu unijnego wsparcia dla polskich zakładów zbrojeniowych i porównał kwotę dofinansowania dla tych firm z pakietem unijnej pomocy dla Egiptu. To manipulacja, polegająca na zestawianiu rzeczy nieporównywalnych.

Tylko pół miliarda euro na amunicję, aż siedem miliardów dla Egiptu? Manipulacje Mariusza Błaszczaka

Tylko pół miliarda euro na amunicję, aż siedem miliardów dla Egiptu? Manipulacje Mariusza Błaszczaka

Źródło:
Konkret24

Widowiskowe nagranie przedstawiające dużą miejską arterię zablokowaną przez ciągniki zdobywa popularność w mediach społecznościowych - jest opisywane jako rzekomo nakręcone 20 marca w Polsce. Ale opisy i komentarze internautów do tego filmu wprowadzają w błąd.

Strajk rolników w środę? Nie w środę, nie w Polsce

Strajk rolników w środę? Nie w środę, nie w Polsce

Źródło:
Konkret24

Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej budynków, którą niedawno przegłosował Parlament Europejski, stała się źródłem przekłamań i fałszywych tez rozpowszechnianych w sieci. Jedna z nich dotyczy obowiązku montowania paneli fotowoltaicznych na "wszystkich budynkach".

"Obowiązkowa fotowoltaika"? Nie na każdym domu. Wyjaśniamy

"Obowiązkowa fotowoltaika"? Nie na każdym domu. Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Politycy obecnej opozycji zarzucają rządowi nieudolność, ponieważ z ponad pół miliarda euro unijnych funduszy na produkcję amunicji dofinansowanie dostała tylko jedna polska firma i jedynie na 2,1 miliona euro. Lecz przedstawiciele rządu Donalda Tuska wskazują, że to poprzednicy są winni, bo nie przypilnowali składania wniosków. Porządkujemy fakty w tej sprawie.

Afera o pieniądze na amunicję. Kalendarium wydarzeń 

Afera o pieniądze na amunicję. Kalendarium wydarzeń 

Źródło:
Konkret24

W ramach Europejskiego Zielonego Ładu "zakazana ma być hodowla żywności na własne potrzeby" - głosi artykuł, w który uwierzyło wielu internautów. Komisja Europejska zaprzecza tym twierdzeniom. Wprowadzający w błąd przekaz promowali m.in. posłowie Konfederacji. Sprawdziliśmy, jak szeroko rozprzestrzeniał się w sieci.

Zielony Ład zakaże uprawy własnych warzyw i owoców? KE: "całkowicie bezpodstawne" twierdzenie

Zielony Ład zakaże uprawy własnych warzyw i owoców? KE: "całkowicie bezpodstawne" twierdzenie

Źródło:
Konkret24

Hodowanie nawet jednej kury w przydomowym kurniku jest równoznaczne z prowadzeniem zakładu drobiu i wymaga rejestracji pod groźbą wysokiej kary finansowej - napisał w serwisie X znany przedsiębiorca. Sprawdziliśmy, czy ma rację.

200 tys. zł kary za brak rejestracji kury w przydomowej hodowli? To nieprawda

200 tys. zł kary za brak rejestracji kury w przydomowej hodowli? To nieprawda

Źródło:
Konkret24

Komenda Stołeczna Policji zaprzeczyła informacjom przekazywanym przez byłego policyjnego negocjatora, który pisał o żądaniu ujawnienia tożsamości 28 policjantów. Wśród funkcjonariuszy rzekomo ma być ojciec dziecka policyjnej praktykantki.

Doniesienia o 28 funkcjonariuszach i praktykantce w ciąży. Komenda Stołeczna Policji dementuje

Doniesienia o 28 funkcjonariuszach i praktykantce w ciąży. Komenda Stołeczna Policji dementuje

Źródło:
Konkret24

Politycy Konfederacji straszą Polaków, że obecny rząd i Unia Europejska planują "wycofać gotówkę" czy "zakazać płacenia gotówką". Nie jest to nowa narracja w politycznym dyskursie - i nie jest prawdziwa.

Konfederacja: "nadchodzi zakaz płacenia gotówką". Nie nadchodzi

Konfederacja: "nadchodzi zakaz płacenia gotówką". Nie nadchodzi

Źródło:
Konkret24

"Prowokacja w biały dzień", "przygotowywane były kupki kostki brukowej" - w ten sposób politycy PiS i Kukiz'15 tłumaczą, jak doszło do walk protestujących rolników z policją w Warszawie. Zdaniem opozycji kostkę brukową luzem przygotowano celowo, by "rzucać nią w protestujących". Sprawdziliśmy nagrania z kamer, zapisy z monitoringu, relacje reporterskie - nie znaleźliśmy potwierdza tej tezy.

Czarnek o protestach: przygotowano "kupki kostki brukowej, żeby ktoś rzucał". Brak potwierdzenia

Czarnek o protestach: przygotowano "kupki kostki brukowej, żeby ktoś rzucał". Brak potwierdzenia

Źródło:
Konkret24