Ponad 830 milionów złotych zaplanowano dla Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w projekcie budżetu na 2022 rok. Opozycja przypomina, że za rządów Platformy Obywatelskiej wydawano na ten urząd 150 milionów. Wyjaśniamy, skąd ten wzrost i porównujemy koszty działania KPRM za obecnej i poprzedniej władzy.
Mają rozmach" – brzmiał jeden z komentarzy n Twitterze po tym, jak media obiegła informacja, że w 2022 roku działalność Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ma kosztować 900 mln zł. Powiedział to 17 grudnia przewodniczący Platformy Obywatelskiej Donald Tusk w programie "Kropka nad i" w TVN24. Tego dnia Sejm uchwalił nowelizację ustawy medialnej zwaną lex TVN, ale ponadto przyjął ustawę budżetową na 2022 rok.
"Gdy odchodziłem z rządu, wydawaliśmy na Kancelarię Prezesa Rady Ministrów 150 milionów złotych, a Morawiecki kosztuje nas 900 milionów złotych. To wszystko, gdy Polacy zobaczą podwyżki rachunków za gaz i prąd"– powiedział Tusk.
Informację tę szybko zaczęli powtarzać inni politycy PO. Poseł tej partii Maciej Lasek napisał na Twitterze: "900 mln zł na Kancelarię Premiera Morawieckiego. Prawie 1 mld zł. Mają rozmach ..." (pisownia wszystkich wpisów oryginalna). Post ten podał dalej senator KO Adam Szejnfeld. Z kolei poseł KO i szef Nowoczesnej Adam Szłapka zatweetował: "Najdroższa Kancelaria Premiera w historii Polski. @MorawieckiM ponad 900 mln". A jego klubowy kolega Dariusz Joński skomentował, że "najwyższy czas sprawdzić czym uzasadniają tak wysoki wzrost budżetu".
Od początku prac nad budżetem na 2022 rok opozycja sprzeciwiała się tak wysokiemu poziomowi wydatków na KPRM. W toku sejmowych prac złożyła 74 poprawki obniżające wydatki kancelarii premiera, lecz żadna nie została uwzględniona.
Nie 900 milionów, ponad 830 milionów
W projekcie ustawy budżtowej wydatki kancelarii premiera w 2022 roku mają wynieść dokładnie 830 968 000 zł. To prawie 40-procentowy wzrost w porównaniu do wydatków KPRM zapisanych w nowelizacji ustawy budżetowej na 2021 rok, czyli 594 mln zł. Te ponad 830 mln zł to najwyższa kwota planowanych wydatków KPRM od prawie 15 lat.
W czasie rządów PO-PSL wydatki kancelarii premiera planowano na kilkukrotnie niższym poziomie niż obecnie. W pierwszej kadencji tamtych rządów, w latach 2008-2011, nie było to więcej niż 120 mln zł rocznie. Najniższy budżet zaplanowano w 2010 roku - 106 mln zł. W drugiej kadencji planowane koszty KPRM szacowano na poziomie od 116 mln zł w 2012 roku do nieco ponad 125 mln w 2015 roku.
Od 2016 roku, czyli po objęciu władzy przez Zjednoczoną Prawicę, widać znaczny wzrost planowanych w ustawach budżetowych wydatków KPRM - ponad pięciokrotny, uwzględniając budżet 2022. W budżecie na 2016 rok zaplanowano 146,6 mln zł, a w 2021 roku (przed nowelizacją budżetu) - 379,7 mln zł; na rok 2022 natomiast już 831 mln zł.
Jak zrealizowano planowane wydatki KPRM?
CIR: ponad 360 mln zł dotacji dla RARS
Jak informowaliśmy w Konkret24, w roku 2021 budżet KPRM miał wynieść najpierw 379,7 mln zł, we wrześniu zwiększono go o 200 mln zł (czyli o 56 proc. w stosunku do planu) - Ministerstwo Finansów wyjaśniało wtedy, że to pieniądze na dotację dla Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (RARS) "w celu realizacji zadań wspierających proces rehabilitacji osób niepełnosprawnych".
Z wyjaśnień, które 20 grudnia otrzymaliśmy z Centrum Informacyjnego Rządu, wynika, że z tej dotacji mają być sfinansowane zakupy "sprzętu rehabilitacyjnego, asystującego oraz kompensacyjnego dla osób z niepełnosprawnościami". CIR informuje: "Zgodnie z zawartą umową o udzielenie dotacji zadania te mają być realizowane przez RARS w terminie do dnia 30 listopada 2022 roku".
Ten sam mechanizm zastosowano, tworząc ustawę budżetową na 2022 rok. Czyli do wydatków KPRM wpisano kolejną dotację dla RARS: tym razem 363,5 mln zł. W uzasadnieniu do projektu ustawy budżetowej na 2022 rok nie ma wyjaśnienia celu tej dotacji, nie wyjaśnił tego także wiceminister finansów Sebastian Skuza 14 października podczas pierwszego czytania w Sejmie projektu budżetu.
W odpowiedzi na pytania Konkret24 Centrum Informacyjne Rządu poinformowało, że dotacja dla RARS obejmuje:
270 652 000 zł - "dotacja celowa dla RARS na częściowe sfinansowanie wydatków w 2022 roku związanych z rezerwami strategicznymi oraz zakup asortymentów do rezerw zgodnie z decyzjami i dyspozycjami organów właściwych"
92 848 000 zł - "dotacja podmiotowa dla RARS na pokrycie wydatków funkcjonowania Agencji zapewniające prawidłową realizację zadań ustawowych".
Wydatki KPRM za rządów PO-PSL i PiS
Podczas rozmowy w "Kropce nad i" Donald Tusk zestawił planowane w 2022 roku wydatki KPRM z "wydanymi na kancelarię premiera" 150 mln zł w czasie jego rządów. Chodziło mu prawdopodobnie o zrealizowane wydatki z roku 2015, które wyniosły 146,8 mln zł. Był to najwyższy budżet KPRM w ciągu lat rządów PO-PSL. Najmniej na KPRM wydano w 2009 roku – niecałe 109 mln zł.
Od przejęcia rządów przez Zjednoczoną Prawicę wszystkie wydatki KPRM (na wynagrodzenia, materiały, inwestycje, bieżącą działalność, dotacje dla różnych instytucji, finansowanie instytutów naukowych i uczelni) rosną: ze 154 mln zł w 2016 roku do 342 mln zł w 2018. W 2019 roku nieco zmalały – do 335 mln zł.
W roku 2020 zrealizowane wydatki KPRM osiągnęły rekordową wysokość - ponad 11,2 mld zł. Ale to dlatego, że do KPRM przesunięto z rezerwy budżetowej prawie 10,9 mld zł na zwalczanie pandemii COVID-19. A zgodnie z uchwalonymi wówczas przepisami antycovidowymi dysponentem tych środków był premier.
CIR: "Kancelaria Prezesa Rady Ministrów w 2021 roku jest zupełnie innym urzędem niż była w roku 2015"
W reakcji na dyskusję, jaka powstała na temat planowanego na 2022 rok budżetu KPRM, Centrum Informacyjne Rządu stwierdziło w wydanym 18 grudnia oświadczeniu, że "porównywanie obecnego budżetu KPRM z budżetami z lat ubiegłych jest nierzetelne i nieadekwatne". Tłumaczy: "wielkość urzędu, liczba realizowanych zadań, reagowanie na zupełnie inne wyzwania – wszystko to sprawia, że Kancelaria Prezesa Rady Ministrów w 2021 roku jest zupełnie innym urzędem niż była w roku 2015".
To prawda - w Konkret24 opisywaliśmy, że za rządów Zjednoczonej Prawicy KPRM staje się superministerstwem powielającym zadania innych resortów. Jak komentowali eksperci, jest to sprzeczne z celami, do jakich kancelarię premiera przed laty stworzono: czyli do bieżącej obsługi premiera i Rady Ministrów.
Wysoki poziom planowanych wydatków CIR tłumaczy także wielkością urzędu. Jak sprawdziliśmy, w 2015 roku w KPRM średnie zatrudnienie wyniosło 555 osób, w 2020 już 689.
Jakie więc nowe zadania realizuje KPRM? Z projektu ustawy budżetowej na 2022 wynika, że z budżetu KPRM, poza bieżącą działalnością urzędu, będzie też finansowana działalność różnych instytucji:
Narodowego Instytutu Wolności rozdzielającego dotacje dla organizacji pozarządowych
Centrum Badania Opinii Społecznej CBOS
Ośrodka Studiów Wschodnich
Krajowej Szkoły Administracji Publicznej
Rady ds. Uchodźców
pięciu instytutów naukowych utworzonych w czasie rządów PiS (o których pisaliśmy).
To daje 144,9 mln zł – niemal tyle, ile wyniosły wszystkie wydatki KPRM w 2015 roku. Wtedy jednak z budżetu kancelarii - oprócz bieżącej działalności - również finansowano działalność CBOS, Ośrodka Studiów Wschodnich, Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, Rady ds. Uchodźców, Rady ds. Polaków na Wschodzie. Łączne wydatki na te instytucje wyniosły 22,5 mln zł.
Koszty administracji KPRM też rosną od 2016 roku
Przyjmując, że obecnie KPRM ma więcej zadań niż za poprzednich rządów, porównaliśmy wydatki na bieżącą działalność, która nie dotyczy dodatkowych zadań, finansowania rozmaitych rad czy instytucji. W sprawozdaniach budżetowych te wydatki zapisane są w rozdziale 75001 jako: "urzędy naczelnych i centralnych organów administracji rządowej". Tu umieszczane są koszty funkcjonowania samego urzędu: wynagrodzenia, koszty podróży służbowych, zakupy materiałów, wydatki na inwestycje itp.
Z powyższego zestawienia wynika, że przez osiem lat rządów PO-PSL ten rodzaj wydatków w kancelarii premiera nie przekraczał 100 mln zł rocznie. Po objęciu władzy przez Zjednoczoną Prawicę koszty bieżącej działalności KPRM znacznie wzrosły – do prawie 172 mln zł w 2019 roku; w 2020 były niższe – 161 mln zł.
Aktualizacja 1 stycznia 2022 roku
W przesłanym 31 grudnia 2021 roku wyjaśnieniu, Rządowa Agencja Rezerw Srategicznych poinformowała, że 200 mln dotacji, jakie otrzymała z budzetu KPRM na 2021 rok "jest przeznaczona na zakup urządzeń i sprzętu rehabilitacyjnego na potrzeby tworzonej we współpracy z Ministerstwem Rodziny i Polityki Społecznej, PFRON oraz NFZ wypożyczalni takiego sprzętu dla osób z niepełnosprawnościami". Jak twierdzi RARS, dzięki temu zwiększy się dostępność takiego wyposażenia "a w przypadku urządzeń które podlegały częstym wymianom ze względu na specyfikę choroby lub procesu rehabilitacji obniżą się koszty zakupu i obsługi". RARS kupi sprzęt, będzie go także magazynować i serwisować.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Krystian Maj/KPRM
Źródło zdjęcia głównego: Krystian Maj/KPRM