Macierewicz tłumaczy swoją wrzutkę. Wyjaśniamy, co nie jest prawdą

Awantura wokół projektu uchwały uznającej Rosję za państwo sponsorujące terroryzm wybuchła w Sejmie 1 grudnia wieczorem. W trakcie obrad klub Prawa i Sprawiedliwości nagle zgłosił do uzgodnionej już wcześniej treści dokumentu poprawkę dodającą kwestię zestrzelenia malezyjskiego samolotu i katastrofy smoleńskiej. Do jej autorstwa przyznał się potem Antoni Macierewicz, poseł PiS, były minister obrony. Treść poprawki brzmiała: "Federacja Rosyjska jest bezpośrednio odpowiedzialna za zestrzelenie samolotu malezyjskich linii lotniczych (lot MH17) w lipcu 2014 r., kiedy to zginęło 298 pasażerów i członków załogi, oraz za katastrofę samolotu polskich sił powietrznych (lot 101) w Smoleńsku (Rosja) w kwietniu 2010 r., w której zginęło 96 osób znajdujących się na pokładzie, w tym Prezydent RP Lech Kaczyński, urzędnicy polskiego rządu, wysocy rangą dowódcy wojsk polskiego i NATO oraz członkowie polskiego parlamentu".

Opozycja była oburzona. Jej politycy mówili, że poprawka burzy wypracowany podczas prac w komisji kompromis. Jako winnego posłowie Koalicji Obywatelskiej Paweł Kowal i Borys Budka wskazywali właśnie Antoniego Macierewicza. Opozycja chciała odroczenia obrad, ale wniosek w tej sprawie przepadł. Dlatego opozycja nie wzięła udziału w kolejnym głosowaniu - już nad treścią poprawki. - Nie może być akceptacji dla takiego sposobu działania. Dlatego wyjęliśmy karty. To było jedne, co można było zrobić - tłumaczył Maciej Gdula z Lewicy. W związku z tym nie było kworum. Posłowie opozycji zaczęli krzyczeć w kierunku Macierewicza: "ruski agent" . W mediach społecznościowych oskarżali go o próbę storpedowania uchwały. - Największy szkodnik ostatnich lat. Wysadził w kosmos kompromis w Sejmie, uchwałę, którą mogliśmy połączyć siły w walce z Rosją - oceniał Borys Budka.

Zaraz po nocnej awanturze Antoni Macierewicz rozmawiał z dziennikarzami na korytarzu przy wyjściu z Sejmu. Przyznał, że to on jest autorem poprawki. "10 listopada bieżącego roku sąd okręgowy Rzeczypospolitej Polskiej podjął decyzję, iż należy aresztować trzech funkcjonariuszy rosyjskich, odpowiedzialnych za katastrofę smoleńską. (…) Czy państwo rozumiecie? Poprawka, którą zgłosiłem, dotyczy dwóch katastrof, które były spowodowane rosyjskim działaniem – katastrofa MH17 i katastrofa smoleńska. Musimy jasno wskazywać na rzeczywiste działania terrorystyczne Federacji Rosyjskiej" - powiedział. I następnie dodał:

"Sąd holenderski jednoznacznie stwierdził, że to jest działanie terrorystyczne, chronione i wspierane przez Rosję. To samo stwierdził sąd warszawski, okręgowy, 10 listopada odnośnie trzech funkcjonariuszy Federacji Rosyjskiej odpowiedzialnych za dramat smoleński, za katastrofę smoleńską".

Po czym zakończył, że opozycja nie chce przyznać, iż "Rosja jest odpowiedzialna za zamordowanie polskiego prezydenta i polskiej elity".

W tej wypowiedzi manipulacja polega na tym, że Macierewicz porównał proces, jaki się toczył w holenderskim sądzie, z tym w sądzie warszawskim. W rozmowie z dziennikarzami kilkukrotnie powoływał się na wyroki sądów: holenderskiego w sprawie zestrzelenia w 2014 roku nad wschodnią Ukrainą samolotu MH17 linii Malaysia Airlines oraz polskiego w sprawie katastrofy smoleńskiej. Tymczasem to dwa różne procesy. Ponadto - wbrew słowom Macierewicza - żaden z tych sądów nie potwierdził działania terrorystycznego.

W połowie listopada 2022 roku dwóch Rosjan: Siergiej Dubinski i Igor Girkin oraz Ukrainiec Leonid Charczenko zostało wskazanych przez Sąd Okręgowy w Hadze na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Jak sprawdziliśmy, podstawą oskarżenia był art. 186 holenderskiego kodeksu karnego, który mówi o umyślnym i bezprawnym spowodowaniu katastrofy statku powietrznego z jednoczesnym narażeniem życia innych osób i spowodowaniem ich śmierci oraz o współudziale w wielokrotnym zabójstwie. W treści wyroku holenderskiego sądu (a ściślej: w trzech wyrokach wydanych dla każdego z mężczyzn) nigdzie nie pada słowo "terroryzm" w odniesieniu do skazanych.

W sprawie kontrolerów ze Smoleńska w 2017 roku Prokuratura Krajowa zmieniła kwalifikację czynu: z nieumyślnego spowodowania katastrofy i sprowadzenia jej niebezpieczeństwa na działanie umyślne. Mówi o tym art. 174 par. 1 polskiego Kodeksu karnego.

Warszawski sąd okręgowy nie mógł stwierdzić tego, co powiedział Macierewicz. Co więcej, postanowienie sądu nie mogło przesądzać o winie kontrolerów lotu, bo dotyczyło tylko tymczasowego aresztowania. - Sąd przyjął jedynie, że ich wina jest prawdopodobna. Ale gdy chodzi o decyzje aresztowe, zasadniczo nie ma co przykładać wagi do tego, co na tym etapie pisze sąd. Decyzje o tymczasowym aresztowaniu to rozstrzygnięcie na wstępnym etapie sprawy i przy ograniczonym materiale dowodowym - tłumaczy dr Witold Zontek, karnista z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Winę kontrolerów sąd będzie rozstrzygać dopiero po skierowaniu przez prokuraturę aktu oskarżenia – a to jeszcze nie nastąpiło. 

Postanowienie warszawskiego sądu okręgowego nie zostało upublicznione. Jako pierwszy napisał o nim portal Wpolityce.pl, za nim inne media. Portal napisał 11 listopada tego roku, że sąd wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu Pawła Plusnina, Wiktora Ryżenki i Nikołaja Krasnokutskiego, którzy 10 kwietnia 2010 roku kierowali ruchem lotniczym na lotnisku Smoleńsk-Siewiernyj. "Według Sądu Okręgowego zachodzi wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez kontrolerów zarzucanych im czynów, czyli umyślnego sprowadzenia katastrofy w ruchu powietrznym" - podał portal. Zapytaliśmy sąd okręgowy, co konkretnie zawiera to postanowienie, lecz do publikacji tekstu nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

Następnie Antoni Macierewicz stwierdził:

"Stanowisko Parlamentu Europejskiego, które jasno wskazuje odpowiedzialność rosyjską w sprawie dramatu MH-17, który jasno mówi także o sprawie smoleńskiej".

Zwracał uwagę, że jego poprawka dotyczy obu katastrof. "Podobnie zresztą jak zawiera te kwestie uchwała Parlamentu Europejskiego - obu tych tragedii - i tego właśnie nie chciała totalna opozycja" - mówił. Najprawdopodobniej chodziło mu o przyjętą 23 listopada tego roku rezolucję Parlamentu Europejskiego uznającą Rosję za państwo sponsorujące terroryzm i wyrażającą poparcie dla niepodległości Ukrainy. W dokumencie są odniesienia do kwestii historycznych. PE przypomina, że państwo rosyjskie nadal zaprzecza swojej odpowiedzialności za zestrzelenie samolotu linii Malaysia Airlines nad wschodnią Ukrainą w 2014 roku i odmawia współpracy z międzynarodowymi organami wymiaru sprawiedliwości. Nieprawdą jest jednak, że dokument PE "jasno mówi także o sprawie smoleńskiej" - czyli na przykład, że wskazuje odpowiedzialność Rosji. Parlament wskazał tylko, że Rosja odmawia zwrotu wraku i czarnych skrzynek polskiego samolotu. Pełny tekst rezolucji w języku polskim dostępny jest na stronach Parlamentu Europejskiego. 

W październiku 2018 roku Rada Europy przyjęła rezolucję dotyczącą katastrofy smoleńskiej. Kilka miesięcy później w jednym z radiowych wywiadów Antoni Macierewicz przekonywał, iż ten dokument "stwierdza jednoznacznie, że rząd Donalda Tuska zaniedbał badania tej katastrofy, że samolot wybuchł w powietrzu i tak został zniszczony, i wreszcie, że Rosjanie mają obowiązek natychmiast Polsce oddać wrak i wszystko, co do niego należy". Jak wówczas sprawdziliśmy, tylko ostatni element tej wypowiedzi był prawdziwy.

Potem Antoni Macierewicz - w odpowiedzi na pytanie jednego z dziennikarzy brzmiące: "Pan wie, że prokuratura nie zakończyła śledztwa w sprawie okoliczności katastrofy?" - stwierdził:

"(...) W materii nie tylko prokuratura zakończyła śledztwo, ale i zgłosiła do sądu wniosek o aresztowanie tych ludzi w tym zakresie - w zakresie wskazania osób odpowiedzialnych za doprowadzenie do dramatu smoleńskiego".

Dodał, że "prokuratura zgłosiła się do sądu i sąd potwierdził stanowisko prokuratury". Tylko że nigdzie nie pojawiła się dotychczas oficjalnie informacja o zakończeniu śledztwa. Próbowaliśmy się skontaktować zarówno z Sądem Okręgowym w Warszawie, jak i z Prokuraturą Krajową, by zapytać, czy rzeczywiście postępowanie w sprawie okoliczności katastrofy smoleńskiej zostało zakończone, lecz do publikacji tekstu nie otrzymaliśmy odpowiedzi.