"Talibowie prezentują oddziały specjalne"? Co to za nagranie

Setki tysięcy odsłon w mediach społecznościowych - nie tylko polskich - ma wideo, na którym widać dość spektakularne ćwiczenia żołnierzy. Nagranie trwa zaledwie 12 sekund. Oglądamy na nim uzbrojonych w karabiny wojskowych z całym ekwipunkiem (plecakami, karimatami), którzy poruszają się do tyłu na toczących się do przodu ogromnych oponach. Podczas gdy one są w ruchu, żołnierze przyklękają, kucają, celują. Na dalszym planie widać trybunę, na której - jak można się domyślić - zasiadają oficjele obserwujący pokaz. Przyglądają mu się też siedzący na ziemi inni żołnierze. W oddali widać górzysty krajobraz.

"Talibowie prezentują swoje odziały specjalne... i ich bardzo potrzebne umiejętności na współczesnym polu walki..." - napisał jeden z użytkowników serwisu X, publikując ten film 20 września (pisownia wszystkich postów oryginalna). Post ma niemal 300 tys. wyświetleń.

Dla niektórych internautów film jest okazją do kpin. "Piechota zmotoryzowana"; "Wrogowie myślą, że się wycofują, a tak naprawdę oni idą do przodu"; "Umiejętności jak znalazł, gdy żołnierz otoczony jest stadem baranów" - komentują. Są też wpisy doceniające umiejętności żołnierzy, np.: "Nie chciałbym walczyć z kimś kto potrafi prowadzić celnie ogień w tak trudnych warunkach".

Część internautów ma natomiast wątpliwości, czy nagranie pochodzi z Afganistanu. "To naprawdę talibowie? Mundury chyba amerykańskie, buty i broń też. Trochę mi nie pasuje" - ocenia jeden z nich.

Jak sprawdziliśmy, filmy z tego pokazu ćwiczeń są popularne także w zagranicznej sieci - tam to samo wideo jest jednak różnie opisywane. Niektórzy uważają, że to jemeńscy żołnierze Huti. Inni twierdzą, że to kenijscy czy nigeryjscy wojskowi.

Co wiadomo o tym nagraniu?

Przypomnijmy: w sierpniu 2021 roku talibowie - islamscy radykałowie, którzy rządzili już Afganistanem w latach 1996-2001 - ponownie przejęli władzę w tym kraju po wycofaniu się zagranicznych wojsk (m.in. polskich) pod przewodnictwem Stanów Zjednoczonych. Oficjalnie ani jedno państwo nie uznało legalności rządów talibów, choć wiele krajów - w tym kilka znaczących takich jak Rosja czy Chiny, a także niektóre kraje Azji Centralnej - utrzymuje z Afganistanem stosunki gospodarcze i dyplomatyczne.

Po objęciu rządów przez talibów Afganistan doświadcza jednego z najgorszych kryzysów humanitarnych na świecie, co wiąże się z odcięciem wielu źródeł pomocy finansowej z zagranicy. Oprócz ograniczeń dotyczących praw kobiet - ostatnio wprowadzono dekret zakazujący im mówienia w miejscach publicznych - talibowie poważnie ograniczyli wolność słowa i mediów, wielokrotnie zatrzymywali i torturowali przeciwników reżimu czy dziennikarzy.

Mimo że nagranie z pokazu żołnierzy poruszających się na oponach jest tak popularne, nie natrafiliśmy w sieci na informacje, co to było za wydarzenie i kiedy się odbyło. Żadne redakcje fact-checkingowe nie weryfikowały tego materiału. Wygląda jak film zarejestrowany przez prywatną osobę, może widza pokazu, a nie profesjonalne nagranie na użytek mediów. Udało nam się jednak ustalić, że wideo z pewnością pochodzi z Afganistanu i rzeczywiście pokazuje talibskich żołnierzy.

Otóż na różnych publikowanych w sieci ujęciach z tego pokazu widać w różnych miejscach duże białe flagi z czarnym napisem. Na nagraniu opublikowanym na jednym z zagranicznych kont są one bardzo wyraźne, na pierwszym planie. A biała flaga z czarnym napisem i herbem nad nim, ze złotym obramowaniem, to flaga armii talibów.

Jak piszemy, pokaz obserwują zgromadzeni na trybunie oficjele. Nad trybuną jest wyraźny napis - jedna z sur Koranu. Na niektórych ujęciach widać siedzących w oddali mężczyzn ubranych tak jak ubierają się talibowie. Nagrania z pokazu krążą w wielu arabskich serwisach z informacją, że pochodzą właśnie z Afganistanu. Według jednego z opisów żołnierze mają pochodzić z Chorasanu, historycznej krainy w Azji Środkowej położonej na terenach dzisiejszego wschodniego Iranu, zachodniego i środkowego Afganistanu oraz częściowo na terytorium Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu.

Dlaczego jednak talibscy żołnierze mają na sobie amerykańskie mundury i sprzęt? W kwietniu 2022 roku CNN podał - powołując się na raport Departamentu Obrony USA - że Amerykanie zostawili w Afganistanie sprzęt wart ok. 7 mld dolarów. W ręce talibów mogły wpaść samoloty, amunicja powietrze-ziemia, pojazdy wojskowe, broń, sprzęt komunikacyjny i inne materiały. Choć nie wiadomo dokładnie, w jakim były stanie technicznym.