Ubój rytualny: z ogłuszeniem czy bez? Stan prawny w krajach Europy

Ubój rytualny: jaki stan prawny obowiązuje w krajach EuropyShutterstock

Jeśli nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt zostanie przyjęta, Polska dołączy do trzech państw w Europie, w których ubój rytualny jest dozwolony tylko na potrzeby krajowych wspólnot wyznaniowych. W wielu państwach obowiązują natomiast przepisy mające na względzie dobrostan zwierząt podczas uboju rytualnego.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Nie damy zniszczyć swojej pracy"; "Chcemy rozwijać polską wieś"; "Nie zabijajcie polskiej wsi" - pod takimi m.in. hasłami protestowali w Warszawie 30 września rolnicy. Idąc z placu Trzech Krzyży w stronę Sejmu, nieśli trumnę z napisem: "Hodowle polskie idą do piachu". Był to protest przeciwko nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt, którą 18 września przyjął Sejm. 24 września rozpatrywanie ustawy rozpoczęła senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Powodem sprzeciwu (przeciwko nowelizacji głosowała nawet część posłów PiS) jest tzw. piątka Kaczyńskiego zapisana w ustawie, która zakłada m.in. zakaz hodowli zwierząt na futra i ograniczenie uboju rytualnego tylko do potrzeb polskich gmin wyznaniowych. To drugie oznacza zakaz eksportu takiego mięsa - co uderzy we właścicieli hodowli.

Protest rolników w Warszawie. "Pogrzeb polskiej wsi"
Protest rolników w Warszawie. "Pogrzeb polskiej wsi"tvn24

W proteście rolników w Warszawie uczestniczył m. in. Krzysztof Bosak. "Przeciwstawiamy się haniebnej i antypolskiej ustawie PiS, mającej zlikwidować polskie hodowle i polski eksport mięsny" - napisał na Twitterze poseł Konfederacji.

Poprawka proponująca ograniczenie uboju rytualnego budzi już dyskusje w Senacie. 2 października senator PSL Jan Filip Libicki w "Porannej rozmowie" w radiu RMF FM podkreślił, że ubój rytualny "to jest 8-10 miliardów polskiego eksportu".

Za i przeciw ubojowi rytualnemu

Temat zakazu uboju rytualnego w Polsce wraca co jakiś czas - i zawsze wywołuje dyskusję. Po przyjęciu przez Sejm nowelizacji ustawy Fundacja Viva! triumfowała na Twitterze: "To historyczny moment w walce o prawa zwierząt!". Z kolei Poseł SLD Andrzej Rozenek napisał: "Ubój rytualny był CAŁKOWICIE zakazany w latach 2013-2014 (przyłożyłem do tego rękę). Eksport mięsa w tym czasie wzrósł! Lobby zarabiające na cierpieniu zwierząt manipuluje rolnikami".

Z kolei przywrócenia uboju na cele religijne domaga się PSL. Jeden z internautów tłumaczył na Twitterze, że partii tej "chodzi o ubój rytualny, którego takie ograniczenie praktycznie zlikwiduje W CAŁOŚCI hodowlę bydła i kurcząt w Polsce i fermy to mały problem, rodzinne gospodarstwa upadną".

Zwolennicy zakazu też są aktywni w mediach społecznościowych. "Ubój rytualny powinien być zakazany, tak jak dyskryminacja LGBT przez Kościół katolicki. Religia nie usprawiedliwia barbarzyństwa"; "Niestety ubój rytualny to jest pastwienie się nad zwierzęciem i to powinno być zakazane w Polsce"; "Ubój rytualny, fermy futrzarskie, zwierzęta w cyrku, chów klatkowy i patologia myśliwska: należy z tym wszystkim skończyć raz na zawsze" - brzmiały komentarze m.in. na Twitterze.

Obowiązująca w Polsce teraz ustawa o ochronie zwierząt zezwala na ubój rytualny zwierząt i na eksport pozyskanego w ten sposób mięsa. W 2013 roku parlament przegłosował całkowity zakaz uboju rytualnego w kraju (art. 34 ust. 1) - lecz zakaz ten został uchylony w grudniu 2014 roku wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt K 52/13). Uznał on zakaz uboju rytualnego za sprzeczny z konstytucją, naruszając wolność wyznania.

Kosiniak-Kamysz o uboju rytualnym: nie moją rolą jest naprawianie Tory czy Koranu
Kosiniak-Kamysz o uboju rytualnym: nie moją rolą jest naprawianie Tory czy Koranutvn24

Ubój rytualny w Europie

Sprawdziliśmy, czy i na jakich zasadach ubój rytualny jest dozwolony w krajach Europy. Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie (Library of Congress) przygotowała w marcu 2018 roku raport omawiający ograniczenia prawne dotyczące uboju religijnego w Europie. Przedstawiał sytuację w 21 krajach. Został zaktualizowany - obecna wersja podaje stan na wrzesień 2019 roku. Na potrzeby tego tekstu zweryfikowaliśmy aktualność tych informacji.

Ubój rytualny w Europie (główne zasady, niektóre państwa dopuszczają wyjątki) 2020-09-30 Library of Congress | loc.gov

Jak wynika z mapy przygotowanej przez autorów raportu, w większości państw Europy ubój rytualny jest dozwolony. Powalają na niego 33 państwa, m. in. Czechy, Litwa, Francja, Wielka Brytania i Hiszpania.

W innych krajach wprowadzono warunki takiego uboju - ale niekiedy i od tego są wyjątki, o czym piszemy niżej. Bywa, że po uzyskaniu specjalnej zgody stosownych władz można dokonać uboju halal czy koszernego zgodnie z zasadami religijnymi.

Dania, Islandia, Norwegia, Szwecja i Słowenia bez wyjątku wymagają wcześniejszego ogłuszenia zwierzęcia przed jego ubojem. Prawo w Grecji, Austrii, Łowie i Estonii wymaga ogłuszenia po wykonaniu cięcia. Finlandia jako jedyny kraj w Europie wymaga jednoczesnej sedacji (znieczulenia) podczas uboju.

Spór w polskim Sejmie o ustawę uderzającą w rolników
Spór w polskim Sejmie o ustawę uderzającą w rolnikówtvn24

Jeżeli chodzi o kwestię eksportu takiego mięsa: W Niemczech, Holandii i Estonii ubój rytualny jest dozwolony, ale tylko na potrzeby krajowych wspólnot wyznaniowych. Gdy procedowana nowelizacja ustawy zostanie w Polsce przyjęta, dołączymy do tych państw.

Poniżej przedstawiamy bardziej szczegółowe informacje dotyczące wybranych krajów.

Austria

Austria generalnie zabrania uśmiercania zwierząt bez uprzedniego ich ogłuszenia, ale wyjątkiem jest właśnie ubój rytualny. Musi się odbywać w rzeźniach specjalnie do tego celu utworzonych i posiadających zezwolenie władz. By je otrzymać, proces uśmiercania zwierzęcia musi spełniać szereg warunków.

W lipcu 2018 roku w Austrii toczyła się debata nad zaostrzeniem kontroli uboju rytualnego. Gottfried Waldhäusl, minister środowiska ze skrajnie prawicowej Partii Wolności (FPÖ) w Dolnej Austrii, proponował rejestrację kupujących mięso pochodzące z takiego uboju, co spotkało się z krytyką żydowskich społeczności w Austrii - informował "Irish Times".

Belgia

Ubój rytualny nie jest zakazany na szczeblu ogólnokrajowym, lecz dwa z trzech regionów Belgii - Walonia i Flamandia - przyjęły w 2017 roku przepisy zakazujące uboju bez uprzedniego ogłuszania. Te weszły w życie dwa lata później. Oba dekrety zostały zakwestionowane przed belgijskim Trybunałem Konstytucyjnym jako możliwe naruszenia wolności religijnej. Sprawa trafiła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W regionie stołecznym Brukseli ubój rytualny pozostaje dozwolony.

10 września 2020 roku rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Gerard Hogan wydał opinię, w której stwierdza niezgodność z prawem przepisów zakazujących uboju bez wcześniejszego ogłuszenia, które obowiązują w Walonii i Flamandii. Jak zaznaczył Hogan, mimo ogólnego poszanowania dobrostanu zwierząt wolność religijna nie może być ograniczana. Sędziowie Trybunału zazwyczaj kierują się opiniami rzeczników generalnych, chociaż nie są do tego zobowiązani - podaje Reuters.

Cypr

Na Cyprze wymagane jest zazwyczaj ogłuszanie zwierząt przed ubojem, ale dopuszcza się wyjątki w przypadku religijnych metod uboju. Jednak dana wspólnota religijna musi się zwrócić o wydanie specjalnego zwolnienia na odstępstwo od prawnego wymogu. Wniosek rozpatrywany jest przez odpowiednie służby weterynaryjne.

Dania

Zwierzęta muszą być poddawane ubojowi tak szybko i bezboleśnie, jak to możliwe - stanowi obowiązująca w Danii ustawa z 2014 roku o ochronie zwierząt. W 2014 roku władze Danii wydały rozporządzenie, które zakazuje uboju bez poddania zwierzęcia wcześniejszej sedacji.

Estonia

Ubój zwierząt w celach religijnych reguluje w Estonii ustawa o ochronie zwierząt wprowadzona w 2001 roku. Wymagała ogłuszenia zwierzęcia po dokonaniu uśmiercającego nacięcia. Ubój rytualny należało zgłosić władzom najpóźniej 10 dni przed. Zgodnie z wprowadzonymi w 2012 roku zmianami do ustawy o ochronie zwierząt - mającymi na celu spełnienie wymogów rozporządzenia Rady Europejskiej z 2009 roku - termin zgłoszenia planowanego uboju religijnego został wydłużony z 10 do 20 dni. Ubój w Estonii może zostać przeprowadzony tylko w obecności inspektora ds. dobrostanu zwierząt.

Władze zastrzegają sobie prawo do odrzucenia wniosku wspólnoty wyznaniowej o ubój zwierzęcia, jeśli liczba zwierząt zgłoszonych do uboju jest nieproporcjonalnie wysoka, biorąc pod uwagę potrzeby członków wspólnoty wyznaniowej oraz jeśli ubój nie jest uzasadniony potrzebami wnioskującej wspólnoty wyznaniowej. Rozporządzenie estońskiego ministerstwa rolnictwa z 2013 roku zezwala na ubój religijny bez uprzedniego oszołomienia, ale tylko pod warunkiem spełnienia procedur zawartych w tym rozporządzeniu.

Finlandia

Zgodnie z ustawą w Finlandii przed ubojem zwierzęta muszą być poddane sedacji, czyli zwierzę należy znieczulić na ból. Z tym że w przypadku uboju religijnego dopuszczany jest wyjątek - dopiero wraz z rozpoczęciem upuszczania krwi zwierzę jest jednocześnie poddawane sedacji (za pomocą pistoletu bolcowego lub elektryczności). Ubój rytualny może być przeprowadzany wyłącznie w rzeźniach w obecności lekarza weterynarii.

W praktyce w Finlandii wykonywany jest ubój rytualny halal i wykonywany jest tylko po uprzedniej sedacji, zaznaczają autorzy raportu LOC. Nie wykonuje się uboju koszernego, ponieważ ten nie może być wykonywany w sposób wymagany w Finlandii.

Francja

Francja wymaga ogłuszania zwierząt przed ich ubojem, ale przewiduje wyjątek dla uboju zgodnego z praktykami religijnymi, wskazuje raport LOC. Rząd wydaje specjalne zezwolenie rzeźniom zamierzającym prowadzić ubój rytualny. Te muszą wykazać, że mają wymagane wyposażenie i spełniają warunki sanitarne.

Grecja

Grecja zezwala na pewne formy uboju religijnego, ale przepisy z 2017 roku wymagają ogłuszenia (w przypadku zwierząt innych niż drób) natychmiast po śmiertelnym nacięciu. Prawo zakazuje krępowania przeżuwaczy przez przewrócenie lub inną nietypową pozycję podczas uboju rytualnego. Ten rodzaj uboju musi się odbywać w rzeźni, wymagane jest m. in. użycie noża o odpowiednim rozmiarze i stopniu ostrości.

Hiszpania

Hiszpania pod pewnymi warunkami zezwala na ubój rytualny bez wcześniejszego ogłuszenia zwierzęcia. Taki ubój musi nastąpić w zatwierdzonych rzeźniach, a proces uśmiercania zwierząt nie może naruszać chronionych ustawą praw podstawowych, bezpieczeństwa publicznego, zdrowia i moralności. Wspólnota wyznaniowa lub rzeźnia musi powiadomić o uboju właściwy organ lub zwrócić się o stosowne zezwolenie. W Hiszpanii ubój o charakterze religijnym musi być przeprowadzony pod nadzorem i według wskazówek urzędowego lekarza weterynarii.

Holandia

Holenderskie prawo przewiduje wyjątek od zakazu uśmiercania zwierząt bez ogłuszania - właśnie w celu uboju rytualnego. Do 2017 roku zezwalało również na eksport mięsa z takiego uboju. W lipcu 2017 roku rząd, przedstawiciele rzeźni oraz liderzy społeczności żydowskiej i muzułmańskiej zgodzili się, by ubój rytualny był dozwolony jedynie w zakresie "niezbędnym do zaspokojenia rzeczywistych potrzeb lokalnej wspólnoty religijnej w kraju" - tym samym zakazując wywozu takiego mięsa poza granice kraju. Zaostrzone przepisy zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2018 roku.

Islandia

Ubój zwierząt w Islandii reguluje ustawa o dobrostanie zwierząt. Stanowi, że przed ubojem zwierzęta muszą być ogłuszone i nie przewiduje pod tym względem żadnych wyjątków. Proces uboju jest dodatkowo regulowany rozporządzeniem o ochronie zwierząt podczas uboju.

W Islandii przeprowadzany jest ubój halal przez muzułmanów, którzy dopuszczają możliwość ogłuszenia przed ubojem. Prawo zezwala na sprowadzanie do Islandii zarówno mięsa halal, jak i koszernego, które zostało poddane ubojowi bez uprzedniej sedacji - podaje raport LOC.

Liechtenstein

Liechtenstein zakazuje uśmiercania kręgowców bez oszołomienia. Ale rytualny ubój drobiu może być przeprowadzany bez ogłuszenia.

Litwa

W 2014 roku litewski rząd zmienił ustawę o dobrostanie i ochronie zwierząt, by zalegalizować rytualny ubój zwierząt. Ten stał się możliwy na Liwie od 1 stycznia 2015 roku. Zmiana przepisów była podyktowana m.in. rosyjskim embargiem na produkty spożywcze, w tym mięso, nałożonym w sierpniu 2014 roku m.in. na kraje UE w odwecie za sankcje nałożone przez Zachód za poparcie przez Moskwę separatystów na Ukrainie. Litwa szukała więc nowych rynków zbytu dla litewskiej wołowiny, zwłaszcza w krajach arabskich. Według ustawy ubój rytualny mogą przeprowadzać jedynie przedsiębiorstwa z państwowym zezwoleniem i tylko w rzeźni.

Luksemburg

Luksemburg co najmniej od 1995 roku wymagał ogłuszania zwierząt przed ubojem, bez wyjątków religijnych. Lecz wraz z implementacją rozporządzenia Unii Europejskiej z 2009 roku w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania w 2013 roku wprowadzono wyjątek dla uboju zgodnego z praktykami religijnymi. Zgoda władz na ubój rytualny jest wystawiana na pisemny wniosek władz danej wspólnoty religijnej.

Łotwa

Łotwa zalegalizowała ubój rytualny w 2009 roku. Wymagane jest jednak ogłuszanie zwierzęcia po wykonaniu cięcia - wskazuje sprawozdanie końcowe Komisji Europejskiej z 2014 roku dotyczące audytu oceny kontroli dobrostanu zwierząt w miejscu uboju w Łotwie. Ubój taki musi być przeprowadzany w rzeźni zgodnie z tradycyjnymi metodami produkcji mięsa stosowanymi przez wspólnoty religijne i z przepisami dotyczącymi wymogów w zakresie dobrostanu zwierząt.

Niemcy

Prawo niemieckie zakazuje uśmiercania zwierząt ciepłokrwistych bez oszołomienia. Możliwe jest wydanie zezwolenia na odstępstwo od tej zasady, jeśli zostaną spełnione dwa warunki: ubiegający się o zezwolenie jest członkiem wspólnoty religijnej, której zasady nakazują ubój bez ogłuszenia lub zakazują spożywania mięsa zwierząt niepoddanych ubojowi w ten sposób, oraz gdy taki rodzaj uboju jest niezbędny do zaspokojenia potrzeb członków tej lokalnej wspólnoty wyznaniowej. Wnioskodawca musi wykazać, że posiada niezbędne kompetencje w zakresie uboju zwierząt. W Niemczech eksport mięsa zwierząt, które zostały zabite bez ogłuszania, jest zabroniony.

Norwegia

Obowiązująca w Norwegii ustawa o dobrostanie zwierząt przewiduje, że przed ubojem zwierzęta muszą być poddane sedacji, także w wypadku uboju rytualnego. W Norwegii odbywa się ubój halal dokonywany przez muzułmanów, którzy przed ubojem dopuszczają sedację zwierzęca. Ustawodawstwo zezwala na przywóz mięsa koszernego i halal, które zostało poddane ubojowi bez wcześniejszej sedacji.

Słowenia

W 2012 roku nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt wprowadziła w Słowenii całkowity zakaz uboju bez ogłuszenia zwierząt. W kwietniu 2018 roku Trybunał Konstytucyjny Słowenii stwierdził zgodność tej poprawki z konstytucją.

Szwecja

Ustawa o ochronie zwierząt wymaga, by przed ubojem zwierzęta gospodarskie były poddane sedacji. Nie ma tu wyjątku dla uboju przeprowadzanego w celach religijnych. W Szwecji odbywa się ubój halal - przeprowadzają go muzułmańskie rzeźnie, którzy przed ubojem zezwalają na sedację. Takie mięso, jeśli postało zgodnie ze szwedzkim prawem, może być eksportowane.

Szwajcaria

Szwajcaria zabrania uśmiercania kręgowców bez zastosowania ogłuszenia. Wyjątkiem jest ubój drobiu, który może odbywać się bez ogłuszenia zwierzęcia.

Ubój halal - ubój zgodny z zasadami szariatu, prawa normującego życie wyznawców islamu. Na jego mocy niektóre gminy odrzucają wszelkie formy ogłuszania zwierzęcia przed ubojem, podczas gdy inne akceptują niektóre rodzaje uprzedniego ogłuszania.

Ubój koszerny - ubój zgodny ze zwyczajami i zasadami judaizmu. Według tych uprzednie oszołomienie zwierzęcia jest niedopuszczalne.

Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24, Library of Congress; zdjęcie: Shutterstock

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Zapowiedzi rządu o "reakcji na przestępczość zorganizowaną cudzoziemców" wykorzystuje kandydat KO na prezydenta Rafał Trzaskowski, przywołując w swoich wystąpieniach liczbę "deportowanych" z Polski w 2024 roku. Jeszcze inną liczbę - jako "wydalonych Gruzinów" - podaje minister Katarzyna Lubnauer. Co to za statystyki?

1082 czy 2589 cudzoziemców "wydalonych z Polski"? Dużo więcej

1082 czy 2589 cudzoziemców "wydalonych z Polski"? Dużo więcej

Źródło:
Konkret24

Według posła Michała Moskala i innych polityków PiS "pakt migracyjny wchodzi w fazę realizacji", a "państwowe instytucje mają być przygotowane na przyjęcie rzesz nielegalnych imigrantów". Dowodzić tego ma pismo, którego kopię Moskal opublikował w mediach społecznościowych. A to aktualizacja dokumentu, którego przyjęcie wymusza ustawa przyjęta... za pierwszych rządów PiS.

"Sekretny" plan Tuska. Poseł Moskal manipuluje opinią publiczną

"Sekretny" plan Tuska. Poseł Moskal manipuluje opinią publiczną

Źródło:
Konkret24

Rachunki za energię niższe o jedną trzecią - taką obietnicę złożył wyborcom Karol Nawrocki, kandydat Prawa i Sprawiedliwości na prezydenta. Wyjaśniamy, dlaczego prezydent RP ma "marginalny wpływ" na ceny energii - zarówno na świecie, jak i w Polsce.

Nawrocki: prąd będzie tańszy o 33 procent. Ale nie prezydent o tym decyduje

Nawrocki: prąd będzie tańszy o 33 procent. Ale nie prezydent o tym decyduje

Źródło:
Konkret24

Profesor Andrzej Zybertowicz stwierdził, że Komisja Europejska - decydując o ewentualnym zwolnieniu Polski z obowiązku przyjmowania migrantów - będzie uwzględniała obecną liczbę ukraińskich uchodźców w naszym kraju. Sprawdziliśmy, co stanowią unijne dokumenty w tej sprawie.

Pakt migracyjny a Polska. Kiedy Komisja Europejska zdecyduje

Pakt migracyjny a Polska. Kiedy Komisja Europejska zdecyduje

Źródło:
Konkret24

Angelina Jolie miała dostać 20 milionów dolarów, Sean Penn – 5 milionów, a Orlando Bloom – 8 milionów za to, że pojechali na Ukrainę robić promocję Zełenskiemu - taka narracja rozpowszechniana jest w internecie. Wyjazdy miały być finansowane przez amerykańską agencję pomocową USAID. Pojawienie się tej historii nieprzypadkowo zbiega się w czasie z ostatnimi decyzjami Donalda Trumpa. Zmyślony przekaz jest tworem rosyjskiej dezinformacji i ma konkretny cel.

Gwiazdy Hollywood i miliony dolarów "za fotkę z Zełenskim". Jak Kreml sieje zwątpienie

Gwiazdy Hollywood i miliony dolarów "za fotkę z Zełenskim". Jak Kreml sieje zwątpienie

Źródło:
Konkret24

Jak to jest z dostępem członków sejmowej komisji ds. Pegasusa do najtajniejszych informacji? Wobec dyskusji na ten temat pomiędzy politykami - sprawdziliśmy. Okazuje się, że rzeczywiście nie wszyscy mogą czytać akta z klauzulą "ściśle tajne".

"Dostępu nie mają"? Członkowie komisji do spraw Pegasusa a tajne materiały

"Dostępu nie mają"? Członkowie komisji do spraw Pegasusa a tajne materiały

Źródło:
Konkret24

Brak przesłanek prawnych do twierdzenia, że w Polsce doszło do zamachu stanu - oceniają eksperci, komentując zawiadomienie do prokuratury złożone przez prezesa Trybunału Konstytucyjnego Bogdana Święczkowskiego. A raczej: do konkretnego prokuratora. Bo kto, przez kogo i w jakiej sprawie uruchomił tę akcję, dużo mówi o jej drugim, politycznym dnie.

"Zamach stanu" według Święczkowskiego. Eksperci: polityczny performance

"Zamach stanu" według Święczkowskiego. Eksperci: polityczny performance

Źródło:
Konkret24

Coraz częściej politycy opozycji, ale też prawicowe media i internauci alarmują, że po wyborach prezydenckich w Polsce możliwy jest "wariant rumuński" - jeśli zwycięzca "nie spodoba się Brukseli". Na temat wydarzeń w Rumunii krąży wiele manipulacji, wszystkiego nie ujawniono, dlatego łatwo ten casus wykorzystywać w fałszywych przekazach. Wyjaśniamy, co na razie ustalono w sprawie wpływu na wybory w Rumunii.

"Scenariusz rumuński". O co chodzi i czego nie wiemy

"Scenariusz rumuński". O co chodzi i czego nie wiemy

Źródło:
Konkret24

- Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory poprzez Twittera czy Facebooka - stwierdził w radiowym wywiadzie kandydujący na prezydenta poseł Marek Jakubiak. To częsta postawa tych, którzy lekceważą skuteczność odziaływania kanałów Putina. Przedstawiamy pięć głównych stosowanych w rosyjskiej dezinformacji metod wpływania na poglądy wyborców.

"Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory". To możesz być łatwym celem

"Nie wiem, jak Rosjanie mogą wpływać na wybory". To możesz być łatwym celem

Źródło:
Konkret24

"Niech sprawdzi konta swoich kolegów, część na pewno tam znajdzie" - reagują internauci na rozpowszechniany w mediach społecznościowych przekaz, jakoby prezydent Wołodymyr Zełenski sprzeniewierzył pieniądze przekazane przez USA na pomoc walczącej Ukrainie. Ta narracja powstała w wyniku zmanipulowania wypowiedzi Zełenskiego i jest podbijana w sieci przez prokremlowskie kanały.

"Gdzie się podziało 200 miliardów na armię". Zmanipulowane słowa Zełenskiego

"Gdzie się podziało 200 miliardów na armię". Zmanipulowane słowa Zełenskiego

Źródło:
Konkret24

Jak w końcu będzie z kominkami opalanymi drewnem? W mediach społecznościowych internauci nie zostawiają suchej nitki na propozycjach rzekomych nowych przepisów, alarmując, że w całym kraju zacznie obowiązywać zakaz używania kominków na drewno. Jednak są już kolejne propozycje zmian w programie "Czyste powietrze", a Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uspokaja.

"Koniec domowych kominków"? Co się zmieniło

"Koniec domowych kominków"? Co się zmieniło

Źródło:
Konkret24

Akcje, petycje, plakaty, fałszywe informacje - politycy Konfederacji, ale też Karol Nawrocki oraz rzesza internautów dezinformują na temat Centrów Integracji Cudzoziemców. Alarmują, że to "ośrodki dla nielegalnych imigrantów", że powstają "z pieniędzy podatników", że to realizacja paktu migracyjnego. To wszystko nieprawda.

Centra Integracji Cudzoziemców dla "nielegalnych imigrantów"? Wielostopniowa manipulacja

Centra Integracji Cudzoziemców dla "nielegalnych imigrantów"? Wielostopniowa manipulacja

Źródło:
Konkret24

Według europosła Prawa i Sprawiedliwości Patryka Jakiego Niemcy na politykę migracyjną wydają mniej więcej tyle, co na całą armię. Sprawdziliśmy dostępne dane.

Ile Niemcy wydają na armię, ile na migrantów? Patryk Jaki twierdzi, że prawie tyle samo

Ile Niemcy wydają na armię, ile na migrantów? Patryk Jaki twierdzi, że prawie tyle samo

Źródło:
Konkret24

Internauci donoszą, że środki, które mogłyby pójść na wsparcie ofiar powodzi w Polsce, zostały przeznaczone na budowę ośrodka dla migrantów. Sprawdziliśmy, o jaki budynek chodzi.

"Ośrodek dla nielegalsów" zamiast pieniędzy dla powodzian? Wyjaśniamy

"Ośrodek dla nielegalsów" zamiast pieniędzy dla powodzian? Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Przekaz o tym, że szkocki rząd rzekomo rozważa wprowadzenie zakazu posiadania kotów, wywołał sporo zamieszania w brytyjskich mediach. Stamtąd dotarł do polskich internautów. Jednak raport, który jakoby miał rekomendować taki zakaz, nigdzie o nim nie wspomina.

Będzie zakaz posiadania kotów w Szkocji? O co chodzi z "ryzykiem dla dzikiej przyrody"

Będzie zakaz posiadania kotów w Szkocji? O co chodzi z "ryzykiem dla dzikiej przyrody"

Źródło:
Konkret24

Według polityków opozycji Komisja Europejska poinformowała poprzez swojego komisarza, że "Polska nie będzie zwolniona z mechanizmu solidarności" w ramach paktu migracyjnego. "Tusk blagował!", "Polacy ograni przez Tuska", "Tusk okłamuje Polaków" - alarmują politycy i część serwisów informacyjnych. Ale unijny komisarz wcale tak nie napisał.

"Polacy ograni przez Tuska"? Co napisał komisarz o pakcie migracyjnym

"Polacy ograni przez Tuska"? Co napisał komisarz o pakcie migracyjnym

Źródło:
Konkret24

Administracja Donalda Trumpa wykorzystała katastrofę lotniczą w Waszyngtonie, by walczyć z polityką inkluzywności w amerykańskiej armii. A wypowiedzi prezydenta dały początek fałszywej teorii, jakoby za wypadek odpowiadała transpłciowa kobieta, która rzekomo siedziała za sterami wojskowego śmigłowca.

"Transpłciowa pilotka" Black Hawka. Jak Trump rozkręcił fałszywą teorię o katastrofie lotniczej

"Transpłciowa pilotka" Black Hawka. Jak Trump rozkręcił fałszywą teorię o katastrofie lotniczej

Źródło:
Konkret24

"Latynosi za Trumpem 2024" - koszulkę z takim napisem rzekomo nosi mężczyzna zatrzymany przez amerykańskie służby migracyjne. Sam ma być Latynosem. Zdjęcie, które pokazuje tę sytuację, krąży po platformach społecznościowych. Nie dość, że jest stare, to jeszcze zostało przerobione. Wyjaśniamy.

Latynos głosował na Trumpa, teraz go deportują? Co jest nieprawdą

Latynos głosował na Trumpa, teraz go deportują? Co jest nieprawdą

Źródło:
Konkret24

Wraz z rosnącą liczbą zachorowań na grypę w ostatnich tygodniach zwiększa się aktywność przeciwników szczepień. Do obiegu wracają stare teorie - na przykład ta, że dowodem na nieskuteczność szczepionek na grypę jest fakt, iż choroba ta pojawia się co roku. Eksperci wyjaśniają więc, o co chodzi z sezonowością grypy i dlaczego właśnie szczepionki zmniejszają ryzyko zachorowania.

Szczepionki są, a "mamy grypę co roku". Eksperci tłumaczą

Szczepionki są, a "mamy grypę co roku". Eksperci tłumaczą

Źródło:
Konkret24

W sieci pojawiły się doniesienia, jakoby prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski bezpłatnie korzystał z nieruchomości, które należą do urzędu miasta. Dowód ma stanowić rozpowszechniane przez internautów zdjęcie artykułu. Ta zmyślona historia to reakcja na informacje o korzystaniu przez Karola Nawrockiego z apartamentu w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Warszawski ratusz zaprzecza, a my wskazujemy, co może sugerować, że ten artykuł to fałszywka.

Trzaskowski "żyje na koszt miasta"? Dowodem spreparowany artykuł

Trzaskowski "żyje na koszt miasta"? Dowodem spreparowany artykuł

Źródło:
Konkret24

Politycy Prawa i Sprawiedliwości oraz ludzie związani z Jarosławem Kaczyńskim są obecni nie tylko w studiach i na łamach gazet Tomasza Sakiewicza. Zajmują też posady w organach zarządzających jego mediami. Wszystkie one tworzą system naczyń połączonych: personalnie i kapitałowo.

Media Sakiewicza. Gdzie nie spojrzeć, ludzie PiS

Media Sakiewicza. Gdzie nie spojrzeć, ludzie PiS

Źródło:
Konkret24

Przedstawiciele opozycji, ale także kandydatka Lewicy na prezydenta Magdalena Biejat uznają, że zwolnienie byłego szefa RARS Michała K. z aresztu przez brytyjski sąd oznacza, iż zarzuty postawione mu przez polską prokuraturę były niezasadne. To fałszywa teza, bo sąd w Londynie nie oceniał zarzutów prokuratury. Śledztwo w sprawie RARS trwa i są kolejni aresztowani.

Sprawa Michała K. Sąd brytyjski "nie przyznał racji prokuraturze"? To nieprawda

Sprawa Michała K. Sąd brytyjski "nie przyznał racji prokuraturze"? To nieprawda

Źródło:
Konkret24

Unia Europejska znowu chce narzucić Polakom "żywność z robaków zamiast mięsa i nabiału" - tak prawicowi politycy interpretują decyzję o wpisaniu proszku z pewnego gatunku chrząszczy na unijną listę tak zwanej nowej żywności. Tyle że ów owad został dopuszczony do spożycia już dawno. Tłumaczymy, o co chodzi z "napromieniowanymi larwami żółtego mącznika".

Unia Europejska "wprowadza do żywności" nowego robaka? Co to za chrząszcz

Unia Europejska "wprowadza do żywności" nowego robaka? Co to za chrząszcz

Źródło:
Konkret24

Po 33. Finale Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w sieci rozpowszechniano informacje, że koszty związane z jego organizacją w różnych miastach miały zostać pokryte z pieniędzy publicznych. Według jednego z takich przekazów miasto Warszawa zapłaciło za scenę, z której transmitowano finał. Urząd miasta to dementuje.

Za scenę 33. Finału WOŚP "zapłaciło miasto"? Ratusz odpowiada

Za scenę 33. Finału WOŚP "zapłaciło miasto"? Ratusz odpowiada

Źródło:
Konkret24

Góra McKinley zamiast Denali, Zatoka Amerykańska zamiast Meksykańskiej. Prezydent Donald Trump zarządził zmianę tych dwóch nazw geograficznych. Dlaczego mógł tak zrobić? Czy świat musi się dostosować do tych zmian? Jakie nazwy będą obowiązywały w Polsce? Wyjaśniamy.

Trump zmienił Zatokę Meksykańską na Amerykańską. Świat musi się dostosować?

Trump zmienił Zatokę Meksykańską na Amerykańską. Świat musi się dostosować?

Źródło:
Konkret24