Jak Trump przed Kongresem mijał się z prawdą

Prezydent USA Donald Trump 4 marca 2025 roku wystąpił przed amerykańskim Kongresem po raz pierwszy od objęcia urzędu. Przekonywał, że już tylko ten jeden miesiąc jego prezydentury był "najskuteczniejszym w historii całego kraju", a dzięki działaniom nowej administracji Ameryka stoi "na progu powrotu, jakiego jeszcze świat nie widział". Najwięcej czasu prezydent poświęcił sprawom krajowym - głównie krytyce poprzedniej administracji Joe Bidena i prezentacji swoich pomysłów na reformy w Stanach Zjednoczonych - a niewiele mówił o sprawach międzynarodowych, w tym o pomocy Ukrainie.

Starając się udowodnić swoje twierdzenia, Trump przytaczał różne dane, fakty i tezy - w odpowiedzi na co niektórzy demokratyczni kongresmeni w trakcie jego przemówienia trzymali w górze transparenty ze słowem "fałsz" i krzyczeli "fałsz!" w reakcji na jego słowa. Bo prezydent USA rzeczywiście nie raz wprowadzał swoich słuchaczy w błąd. Prezentujemy najważniejsze przykłady.

Tak np. mówiąc o pomocy udzielonej Ukrainie przez USA, Donald Trump stwierdził po raz kolejny: "Wydaliśmy może 350 miliardów dolarów, a oni (Europejczycy - red.) wydali 100 miliardów dolarów. Co za różnica".

Piszemy "po raz kolejny", bo Trump od początku prezydentury podaje te dane. Tylko że - jak pisaliśmy w Konkret24 - żadne oficjalne źródła nie potwierdzają takich kwot, zarówno dla USA, jak i dla Europy. Oceniając teraz tę wypowiedź, serwis BBC stwierdził, że "nie jest w stanie znaleźć żadnych dowodów na twierdzenie Trumpa o 350 miliardach dolarów". Redakcja amerykańskiej stacji NPR podkreślała, że "nie jest jasne, skąd wziął tę liczbę", a portal CNN podsumował: "to nie jest nawet bliskie prawdy".

Według oficjalnych amerykańskich danych pochodzących od specjalnego inspektora generalnego nadzorującego reakcję USA na wojnę w Ukrainie, wartość pomocy USA dla tego kraju od lutego 2022 roku do 31 grudnia 2024 wyniosła 183 mld dol. Przy czym trzeba zaznaczyć, że część tej kwoty trafiła do amerykańskich koncernów zbrojeniowych. Ponadto dane wskazują, że realnie wypłacono Ukrainie niecałe 85 mld dol.

Natomiast według niemieckiego Instytutu Gospodarki Światowej w Kilonii, który zbiera porównywalne dane o pomocy dla Ukrainy, od początku wojny to Europa przekazała temu krajowi więcej (142 mld dol.) niż Stany Zjednoczone (114 mld).

Donald Trump w przemówieniu chwalił dotychczasowe osiągnięcia nowego Departamentu Wydajności Państwa (DOGE) nadzorowanego przez Elona Muska, którego celem ma być poszukiwanie oszczędności i ograniczanie zbędnych wydatków w amerykańskiej administracji. Wymieniał rządowe dotacje, które zlikwidował DOGE: "Posłuchajcie tylko o niektórych marnotrawstwach, które już zidentyfikowaliśmy. 22 miliardy dolarów z Departamentu Zdrowia, aby wprowadzić darmowe mieszkania i samochody dla nielegalnych [migrantów]. 45 miliardów dolarów na stypendia związane z różnorodnością, równością i inkluzyjnością w Birmie... - mówił Trump. Aż doszedł do przykładu: "Osiem milionów dolarów na tworzenie transpłciowych myszy". Na koniec zapewnił: "To jest prawdziwe".

Podobny wydatek amerykańskiego rządu już w listopadzie 2024 roku wskazał Elon Musk. Wtedy udostępnił w serwisie X post, którego autor pisał m.in. o przeznaczeniu 500 tysięcy dolarów na badania nad transpłciowymi małpami, a nie myszami. Jak wyjaśniał serwis CNN, wówczas chodziło o 477 tysięcy dolarów, które Narodowe Instytuty Zdrowia (NIH) przekazały na trzy projekty dotyczące małp. W ich ramach podawano zwierzętom hormony feminizujące, żeby sprawdzić, w jaki sposób wpłynie to na ich układ odpornościowy, zwłaszcza na podatność na zakażenie wirusem HIV.

W Kongresie Trum mówił natomiast o "tworzeniu", "uczynieniu myszy" transpłciowymi - co nie jest zgodne z prawdą. Wprawdzie już dzień po tym wystąpieniu Biały Dom opublikował wykaz, że wydano 8,3 mln dolarów dotacji federalnych na badania zdrowotne obejmujące myszy poddawane leczeniu, które może być stosowane w opiece zdrowotnej potwierdzającej płeć. Biały Dom wyjaśnił - czego Trump jednak nie powiedział - że badania miały ustalić, w jaki sposób te terapie mogą wpływać na zdrowie ludzi, którzy je przyjmują. Czyli potwierdził tym samym, że wcale nie chodziło o uczynienie myszy transpłciowymi.

Mówiąc o wydatkach, które ma ograniczać DOGE, Donald Trump stwierdził, że w bazie amerykańskiej Administracji Ubezpieczenia Społecznego (Social Security Administration) figuruje 4,7 miliona osób powyżej 100 lat. Po czym zaczął podawać przykłady kolejnych grup wiekowych - np. że 130 tysięcy ludzi ma mieć powyżej 160 lat - kończąc stwierdzeniem: "pieniądze (emerytury - red.) są wypłacane wielu z nich".

O tym, że świadczenia socjalne w Stanach Zjednoczonych były przez lata wypłacane na konta osób, które już nie żyły, poinformował Elon Musk 11 lutego na wspólnej konferencji z prezydentem. Chwalił się wynikami audytu Departamentu Wydajności Państwa. Miał on bowiem odkryć, że w Stanach Zjednoczonych osoby "w wieku około 150 lat" i więcej "pobierają płatności z tytułu ubezpieczeń społecznych" - mówił Musk. A potem opublikował w serwisie X tabelę, w której wypisano, ile osób powyżej 100. roku życia znajduje się w bazie amerykańskich ubezpieczeń społecznych i stwierdził, że "mnóstwo wampirów pobiera zasiłki socjalne". Dane z tej tabeli odczytywał w Kongresie prezydent Trump.

Informacja podana przez Muska zelektryzowała amerykańską opinię publiczną; sprawą szybko zajęły się największe media i wyjaśniły, że rewelacje Muska to manipulacja. Bo to, że ktoś figuruje w bazie, nie oznacza, że pobiera emeryturę lub inny zasiłek. Przyznał to nawet komisarz Administracji Ubezpieczenia Społecznego mianowany przez Donalda Trumpa, Leland Dudek, który w lutym tego roku publicznie oświadczył, że osoby bez daty śmierci w systemie "niekoniecznie otrzymują świadczenia". Jak wyjaśnialiśmy w Konkret24, ewidentne braki danych wynikają z tego, że większość z tych osób zmarła przed wprowadzeniem elektronicznego systemu zgłaszania zgonów.

Według statystyk SSA w grudniu 2024 roku jakiekolwiek świadczenie otrzymało 89 tysięcy Amerykanów starszych niż 99 lat - czyli wielokrotnie mniej, niż opowiadał Trump.

Przed Kongresem Donald Trump po raz kolejny mówił - niezgodnie z faktami - że za administracji Joe Bidena Stany Zjednoczone doświadczyły "najgorszej inflacji od 48 lat, ale być może nawet w historii kraju, nie jest pewne".

Tym samym powielił fałszywą tezę, który już wcześniej głosił. W Konkret24 weryfikowaliśmy to we wrześniu 2024 roku, po debacie telewizyjnej kandydujących na urząd prezydenta Kamali Harris i Donalda Trumpa. Bo nie jest prawdą, że inflacja w Stanach Zjednoczonych była najwyższa w czasach Joe Bidena. Największa za tamtej administracji była w 2022 roku - osiągnęła poziom 9,1 proc. Lecz wcześniej w USA odnotowywano o wiele wyższe poziomy inflacji - np. 12,3 proc. w grudniu 1970 roku czy 14,8 proc. w marcu 1980. Inflacja była wyższa też po drugiej wojnie światowej - w 1946 roku roczna stopa inflacji przekroczyła 18 proc. W marcu 1947 roku inflacja w USA osiągnęła 19,7 proc. 

Serwis CNN, weryfikując stwierdzenie Trumpa powtórzone przed Kongresem, zaznaczył: "Trump uzupełnił to twierdzenie słowem 'być może' i 'nie jest pewne', ale niezależnie od tego nie ma podstaw do [takiej] tezy".

Mówiąc o wysokiej inflacji w czasach administracji Bidena, prezydent USA nawiązał do cen jajek: "Joe Biden specjalnie pozwolił, aby ceny jaj wymknęły się spod kontroli i ciężko pracujemy, aby je obniżyć".

Trump oskarżał Bidena o wzrost cen jaj już w czasie kampanii wyborczej - i już wtedy amerykańskie media przypominały, że głównym powodem podwyżek była ptasia grypa, która rozprzestrzeniła się w stadach kur na terenie całych Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza na przełomie 2022 i 2023 roku. Amerykański Departament Rolnictwa wymaga wybijania całych stad, w których wykryto wirusa i to doprowadziło do uboju dziesiątek milionów kur niosek w ostatnich latach. Portal CNN przypomina, że tę praktykę stosowano w czasach Joe Bidena, lecz kontynuuje się ją również teraz, ponieważ wirus nadal krąży po kraju. W tym kontekście fraza "Biden specjalnie pozwolił" jest manipulacyjna.

Ponadto dane o inflacji pokazują, że wzrosty cen jaj mocno się wahały za poprzedniej prezydentury. W najgorszym momencie - w styczniu 2023 roku - podwyżki sięgały ponad 400 proc. rok do roku, ale już w styczniu 2025 (gdy Biden odchodził z urzędu) było to tylko 2,7 proc. Według prognoz Trumpowi nie uda się zbić cen, bo ze względu na kolejne niskie dostawy w tym roku ceny jaj mogą wzrosnąć o prawie 42 proc. rok do roku.

Podczas wystąpienia Trump nie omieszkał nawiązać do Kanału Panamskiego, który chce przejąć na własność Amerykanów za pomocą amerykańskiego przedsiębiorstwa inwestycyjnego BlackRock. "Moja administracja odbierze Kanał Panamski, już zaczęliśmy to robić" - zapowiedział. Stwierdził, że "kanał został zbudowany przez Amerykanów" i że odbyło się to "ogromnym kosztem amerykańskiej krwi i środków". "38 tysięcy pracowników zginęło, budując kanał w Panamie" - przekonywał.

To kolejna teza bez pokrycia w faktach przez niego powtarzana. Dlatego wypowiedzieli się już na ten temat historycy znający temat. Julie Greene, profesor historii na Uniwersytecie Maryland, cytowana przez CNN, szacuje, że podczas amerykańskiej fazy budowy kanału zmarło około 5,6 tysiąca pracowników, a w tym większość stanowili obywatele Barbadosu i Jamajki, nie Stanów Zjednoczonych. Tę samą liczbę w swojej książce "Ścieżka między morzami: stworzenie Kanału Panamskiego" podał historyk David McCullough. Sprecyzował jednak, że "liczba białych Amerykanów, którzy zginęli, wynosiła około 350". Nawet biorąc pod uwagę niedoskonałości danych sprzed ponad stu lat, żadne statystyki nie potwierdzają tak wielkiej liczby podawanej teraz przez Donalda Trumpa.

Fact-checkerzy CNN punktują też inne nieprawdy wygłoszone przez Donalda Trumpa przed Kongresem. Zauważają np., że powtórzył fałsz, jakoby za kadencji Joe Bidena do USA wjechało nielegalnie 21 milionów migrantów - podczas gdy do grudnia 2024 roku odnotowano mniej niż 11 milionów "kontaktów" z migrantami, w tym miliony osób wydalono z kraju.

O ponad 20 milionach migrantów, którzy rzekomo wjechali nielegalnie do USA za czasów Bidena, Trump mówił już w telewizyjnej debacie przedwyborczej - i już wówczas wyjaśnialiśmy, że nie ma to potwierdzenia. Wspomniany "kontakt" nie oznacza, że dana osoba została wpuszczona do kraju. Niektórzy z migrantów są bezzwłocznie odsyłani. Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego szacował w 2024 roku, że około 4 milionów kontaktów skończyło się wydaleniem lub deportacją. Michelle Mittelstadt, rzeczniczka think tanku Migration Policy Institute, w czerwcu 2024 roku, kiedy to Trump rozpowszechniał już podobne twierdzenia, zwróciła uwagę na to, że nawet gdyby dodać szacunkową liczbę osób, które ominęły patrol graniczny, by nielegalnie dostać się do kraju (ta liczba według Konferencji Republikanów w Izbie Reprezentantów wyniosła podczas rządów administracji Bidena ponad 1,7 miliona) - to "suma nadal byłaby znacznie mniejsza niż 15, 16 czy 18 milionów".

Przed Kongresem Trump powtórzył również inną swoją tezę o migrantach: jakoby różne kraje rzekomo wypuściły ludzi ze "szpitali psychiatrycznych i przytułków dla obłąkanych" do USA jako migrantów. Tylko że dotychczas ani prezydent USA, ani nikt z jego ludzi nie był w stanie tego potwierdzić. Tak samo było w 2024 roku, gdy weryfikowano debatę telewizyjną kandydatów, podczas której Trump stwierdził podobnie. Już w 2023 roku przedstawiciele dwóch organizacji antyimigracyjnych przekazali redakcji CNN, że nie słyszeli o niczym podobnym, co potwierdzałoby rozpowszechnianą przez Trumpa historię.