Internauci udostępniający post ze zdjęciami, na których rzekomo widać słońce i księżyc obok siebie, informują, że jest to zjawisko zwane Łowcą Księżyców. Polska nazwa tego zjawiska brzmi Pełnia Myśliwych - ale zdjęcia z facebookowego postu jej nie przedstawiają.
Grafikę ze zdjęciami mającymi przedstawiać niezwykłe zjawisko, gdy słońce i księżyc są widoczne na niebie obok siebie, udostępniało w maju wielu polskich użytkowników internetu. "Dziś... na granicy Stanów Zjednoczonych i Kanady wyłoniły się dwa słońca, jedno to prawdziwe słońce, a drugie księżyc. Zjawisko to znane jest jako Łowcy Księżyców i występuje wtedy, gdy Ziemia zmienia oś. Księżyc i słońce rodzą się jednocześnie, a księżyc odbija jasność słońca z taką intensywnością, że wygląda jak drugie słońce. Podziel się! Taki piękny!!!" - głosi wpis przy grafice opublikowanej na Facebooku 20 maja br. Podało go dalej prawie 5 tys. internautów. W niedzielę 24 maja post został skasowany.
Podobne wersje podawanego przez internautów tzw. łańcuszka nadal są dostępne w mediach społecznościowych - wpisy opublikowano w maju na Facebooku (przykład 1, przykład 2, przykład 3), Twitterze i forum Gazeta.pl.
Krąży w sieci od co najmniej 2015 roku
Na Facebooku łańcuszek ten pojawiał się już wcześniej - polscy internauci podawali go dalej w lutym tego roku (przykład 1, przykład 2). Podobny post o dwóch słońcach opublikowany w styczniu 2019 roku udostępniło ponad 14 tys. osób; miał ponad 11 tys. reakcji. Facebook oznaczył zdjęcie jako fałszywą informację.
W styczniu 2019 roku łańcuszek opublikował nawet na swoim oficjalnym koncie na Twitterze były ambasador Turcji w Stanach Zjednoczonych Namik Tan.
Wpis w wersji angielskiej krążył w sieci co najmniej od 2015 roku. Wtedy sprawdził go amerykański portal fact-checkingowy Snopes. W czerwcu 2019 roku łańcuszek opisały także francuska i brazylijska redakcja AFP.
Łowca Księżyców to Pełnia Myśliwych
Czym jest zjawisko opisane w poście jako Łowca Księżyców? W anglojęzycznych wersjach opisywane jest jako Hunter's Moon. W Polsce taką pełnię księżyca nazywamy Pełnią Myśliwych lub Pełnią Łowców - wyjaśnia portal TVN Meteo. Nazwa ta związana jest z faktem, że niegdyś w trakcie tego zjawiska astronomicznego organizowano polowania. Wielu internautów przesłało zdjęcia Pełni Myśliwych redakcji Kontakt24.
Natomiast - jak wykazała redakcja portalu Snopes - zdjęcia z opisywanego internetowego łańcuszka nie pokazują Pełni Myśliwych.
W 2017 roku Instytut Astronomii Uniwersytetu w São Paulo otrzymał pytanie od internauty nawiązujące do informacji przedstawionych w popularnym poście: "Co to jest Pełnia Myśliwych? Czy to prawda, że gdy występuje to zjawisko, widzisz pełnię księżyca i słońce obok siebie? Czy to możliwe?".
Instytut wyjaśnił, że Pełnia Myśliwych to termin "używany na półkuli północnej na określenie pełni księżyca, która przypada w październiku. Nazwa pochodzi z folkloru rdzennych mieszkańców Ameryki i nawiązuje do potrzeby polowania na zwierzęta w celu gromadzenia żywności na zimę (...)". Badacze z São Paulo stwierdzają, że słońce i księżyc nie mogą być widoczne na niebie obok siebie: "Bez wątpienia pogłoski, że słońce i pełnia księżyca pojawiają się obok siebie w tym czasie, są całkowicie nieprawdziwe! To jest fizycznie niemożliwe".
Odbicie budynku i kadr z serialu Star Trek
Co zatem widać na zdjęciach z popularnego internetowego łańcuszka? Jak ustaliliśmy, jedno z nich zostało najwcześniej opublikowane w sieci w 2014 roku. Za autora fotografii podaje się Vadimir Brezina. Informuje on, że wykonał zdjęcie w Nowym Yorku. Na wersji w większej rozdzielczości widać, jak słońce odbija się na jednym z budynków.
Kolejne zdjęcie zidentyfikowało twitterowe konto FAKE Investigation zajmujące się sprawdzaniem autentyczności nagrań i zdjęć publikowanych w sieci. Poinformowało, że jedna wykorzystanych w kolażu fotografii to kadr z popularnego serialu science fiction "Star Trek: Stacja Kosmiczna" (ang. "Star Trek:Deep Space Nine"). Na tle dwóch słońc pojawiły się napisy końcowe siódmego odcinka piątego sezonu.
"Znalazłem zdjęcie, o którym wspomniałeś na końcu artykułu. To z odcinka 5 sezonu Star Treka: Deep Space Nine..." (tłum. red.) - informuje FAKE Investigation na Twitterze .
Francuska redakcja AFP uznała, że istnieje zbyt wiele możliwości manipulacji, by móc stwierdzić, co pokazują pozostałe zdjęcia. Mogły np. zostać poddane obróbce, zrobione przez okno albo przedstawiają refleksy na obiektywie aparatu.
Nie można też wykluczyć, że zdjęcia przedstawiają zjawisko nazywane parhelionem lub słońcem pobocznym. Można je porównać do obserwacji dwóch słońc na niebie jednocześnie.
Jak powstaje słońce poboczne
Karol Wójcicki z Centrum Nauki Kopernik w porannym programie TVN24 "Wstajesz i weekend" opowiedział, w jaki sposób powstaje zjawisko słońca pobocznego. Jego istotą jest załamanie światła w kryształkach lodu znajdujących się w chmurach pierzastych typu cirrus.
"Te dolne partie chmur składają się przede wszystkim z kropelek wody, ale wysoko - na wysokościach około 10 km (nad powierzchnią Ziemi - red.) (...) - tam woda zamarza i tworzą się kryształki lodu. One mają bardzo różne kształty, z reguły takich słupków sześciennych. I w takich właśnie kryształkach lodu dochodzi do załamania promieni świetlnych" - wyjaśnił Karol Wójcicki.
Wtedy na niebie obok słońca pojawia się świetlisty punkt. Wójcicki podaje za przykład film nakręcony w Moskwie, na którym można było zobaczyć spektakularne słońce poboczne. Świetliste punty pojawiły się po lewej i prawej stronie słońca "tak jasne, że one równie dobrze raziły w oczy jak samo słońce".
Wójcicki zachęcał do poszukiwania na niebie słońca pobocznego: "Śmiało mogę się założyć, że halo słoneczne pojawia się w jednym miejscu na ziemi średnio kilka razy w tygodniu. Trzeba je po prostu wypatrzeć w odpowiednim czasie" - mówi.
Zdjęcia słońca pobocznego wielu internautów przysłało redakcji Kontakt24.
Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24, AFP; Zdjęcia: tvn24, Facebook
Źródło zdjęcia głównego: tvn meteo, Twitter