Polska podnosi VAT na gaz - a które kraje UE uchwaliły niższą stawkę?

Koniec obowiązywania tzw. tarczy inflacyjnej, a tym samym wzrost stawek podatku VAT na niektóre produkty, od początku grudnia jest głośnym tematem politycznym. O wzrostu VAT-u na gaz z 0 do 23 proc. pytani są przedstawiciele rządu, którzy w odpowiedzi powołują się na decyzję Komisji Europejskiej. Na ten temat dyskutowali także 17 grudnia w programie "6. dzień tygodnia w Radiu Zet" poseł Konfederacji Krzysztof Bosak i europoseł PiS Ryszard Czarnecki. Zwracając się do Czarneckiego, Bosak stwierdził: "Wy w tej ustawie budżetowej, którą się pan przechwala, od stycznia znosicie tak zwaną tarczę inflacyjną i podwyższacie o 18 punktów procentowych podatek na gaz, prąd i na ciepło (w przypadku gazu o 23 pp. - red.). I póki nie zdemaskowaliśmy waszych kłamstw, kłamaliście...".

Na to Czarnecki przerwał mu: "Jakie są podwyżki w innych krajach?". Bosak odpowiedział: "Znacznie niższe. Unia wymaga, żeby podatek na gaz miał 5 procent i będzie poniżej 10 procent zarówno w państwach bałtyckich, jak i w Niemczech czy w Austrii. (...) Realnie rząd kłamał w tej sprawie, że musi z powodu nacisku Komisji Europejskiej podnieść podatki do stawek VAT 23 procent, gdzie zgodnie z prawem unijnym musi podnieść zaledwie do 5 procent".

Czy rzeczywiście w innych państwach UE podwyżki VAT-u na gaz są niższe? Sprawdziliśmy, w których krajach w 2023 roku będzie obowiązywać obniżona stawka VAT na gaz - i do jakiego poziomu.

Z początkiem nowego roku 2023 przestanie obowiązywać rządowa tarcza inflacyjna, która zmniejszała stawkę podatku VAT na gaz z 23 na 0 proc. - nie przewidziano jej w budżecie na przyszły rok przegłosowanym 15 grudnia przez Sejm. Już pod koniec listopada minister aktywów państwowych Jacek Sasin tłumaczył tę zmianę wymogami Unii Europejskiej. "Wprowadzamy też pewne rozróżnienie od nowego roku, kiedy będziemy musieli przywrócić - zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej - VAT na gaz" - zapowiedział z mównicy sejmowej.

Na początku grudnia dziennik "Rzeczpospolita" i posłowie Konfederacji zwracali jednak uwagę, że owszem, Unia Europejska nie pozwala na zerowy VAT na gaz, ale też nie wymaga od krajów członkowskich VAT-u na poziomie 23 proc., tylko minimalnie 5 proc.

Jak wyjaśniał portal Demagog.org, unijne przepisy w tej kwestii zawarto w dyrektywie w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, której najnowsza wersja obowiązuje od czerwca 2022 do końca 2023 roku. W art. 98 tego dokumentu jasno napisano, że minimalna obniżona stawka VAT, m.in. na gaz, w krajach członkowskich może wynosić 5 proc.

W dyskusjach na temat stawki VAT na gaz - prowadzonych w programach publicystycznych i mediach społecznościowych - często przytaczano przykłady krajów unijnych, które w 2023 roku będą stosować obniżone stawki, nawet do 5 proc. Stanisław Tyszka z koła poselskiego Konfederacja już 3 grudnia na Twitterze wymieniał w tym kontekście Niemcy, Chorwację, Estonię, Bułgarię i Słowenię.

Jak sprawdziliśmy na stronach Komisji Europejskiej i w innych ogólnodostępnych źródłach (m.in. doniesieniach medialnych), posłowie Konfederacji nie wymienili wszystkich krajów, które uchwaliły obniżoną stawkę VAT na gaz w 2023 roku. Do 21 grudnia takich państw UE naliczyliśmy osiem. Są to:

Chorwacja - 5 proc. do kwietnia 2023 Belgia - 6 proc. do marca 2023 Niemcy - 7 proc. do marca 2024 Luksemburg - 7 proc. do grudnia 2023 Bułgaria - 9 proc. do lipca 2023 Estonia - 9 proc. do maja 2023 Irlandia - 9 proc. do lutego 2023 Słowenia - 9,5 proc. do maja 2023.

Krzysztof Bosak w Radiu Zet mówił, że stawka poniżej 10 proc. będzie obowiązywać także w krajach bałtyckich i Austrii. Jednak na Litwie i Łotwie VAT na gaz nie został w tym roku obniżony, więc w 2023 roku będzie wynosił 21 proc. Również w Austrii stawki VAT na gaz nie obniżono: w 2023 roku będzie nadal wynosić 20 proc.

Politycy Konfederacji mylą się także co do obniżonego VAT na gaz w Estonii. Od maja 2022 do maja 2023 roku wynosi on 9, a nie 5 procent. Projekt ustawy obniżającej VAT do 5 proc. został odrzucony przez estoński parlament w maju tego roku.

Jeden kraj w Unii Europejskiej w przyszłym roku na pewno będzie stosować najniższą możliwą stawkę VAT 5 proc. na gaz - Chorwacja. Obecnie taka stawka obowiązuje jeszcze w Hiszpanii, jednak tamtejszy rząd wciąż nie podjął decyzji, czy przedłuży tę obniżkę po 1 stycznia 2023 roku.

Jednak nie tylko w tych krajach, które w 2023 roku będą stosować tymczasowo obniżony VAT na gaz, będzie on niższy niż w Polsce. Bo polska stawka podstawowa (23 proc.) jest w ogóle jedną z najwyższych w UE. Dlatego mniejszy VAT za gaz w 2023 roku - mimo braku obniżek - będą płacić m.in. obywatele Malty (18 proc.), Cypru, Czech, Rumunii (19 proc.), Austrii, Słowacji (20 proc.), Hiszpanii, Holandii, Litwy, Łotwy (21 proc.) i Włoch (22 proc.).