Sędziowie Sądu Najwyższego sami przeglądali karty do głosowania przy protestach wyborczych w 1993 i 2005 r. – wynika z informacji, jakie Konkret24 otrzymał z Zespołu Prasowego Sądu Najwyższego.
Jak wyjaśnił Krzysztof Michałowski z Zespołu Prasowego SN, nie było to ponowne przeliczanie głosów, ale sprawdzanie kart do głosowania pod kątem zarzutów podniesionych w wyborczych protestach.
Kto przeliczy głosy?
Po tym, jak Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość tydzień po tegorocznych wyborach parlamentarnych złożył do Sądu Najwyższego sześć protestów wyborczych dotyczących wyborów do Senatu, pojawiło się pytanie kto mógłby ponownie przeliczyć głosy w okręgach, w których wynik zakwestionowano.
Rzecznik SN sędzia Michał Laskowski wskazywał wówczas na dwie drogi. - Albo droga pomocy sądowej, czyli zwrócenie się do sądu rejonowego, który będzie to robił, albo liczenie osobiście przez Sąd Najwyższy, przez tych trzech sędziów lub nawet wyznaczenie rozprawy i liczenie głosów. Jest to możliwe teoretycznie. Zdaje się, że raz - w latach 90. - coś takiego się zdarzyło, że liczono tutaj głosy - mówił dla TVN24 sędzia Laskowski.
W dostępnych w Monitorze Polskim uchwałach Sądu Najwyższego z lat 90., stwierdzających ważność wyborów, znaleźliśmy informację, która może potwierdzać słowa rzecznika. Chodzi o uchwałę SN z 6 grudnia 1993 r. o ważności ówczesnych wyborów parlamentarnych.
Sąd dokonał oględzin
W uchwale Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego (to ona wówczas rozpatrywała wyborcze protesty i orzekała o ważności wyborów) stwierdzono zasadność protestów naruszających art. 96 ówczesnej ordynacji wyborczej. Naruszenie polegało, jak napisano w uchwale, "na pozostawieniu na kartach do głosowania nazwisk osób, które w dniu wyborów nie były już kandydatami, bez dostatecznego poinformowania wyborców o tym fakcie". Dotyczyło to wyborów w dwóch okręgach - 1 (obejmującym Warszawę ) i 17 (rejon gliwicki).
Dla wydania postanowienia sędziowie zdecydowali o przejrzeniu kart z glosami nieważnymi, jakie oddano w tych okręgach. Z pomocą pracowników administracji "Sąd Najwyższy dokonał oględzin 37 539 kart do głosowania uznanych za nieważne w okręgach wyborczych nr 1 i nr 17. Okazało się, że 2 658 wyborców oddało głosy na osoby nie będące już kandydatami, co skutkowało nieważność tych głosów". Ale, jak zdecydowali sędziowie, ten fakt nie miał "jednak wpływu na wynik wyborów z uwagi na warunki konieczne do uzyskania mandatów przez poszczególne komitety wyborcze".
Po wyborach w 1993 r. SN rozpoznał 81 protestów i stwierdził, że wybory były ważne.
Dowód z oględzin
Kolejny raz, kiedy sędziowie sami sprawdzali karty do głosowania, miał miejsce po wyborach w 2005 r. Rozpoznając wyborcze protesty, dotyczące wyników glosowania w pięciu obwodach w Warszawie, Krakowie i Piotrkowie Trybunalskim, sędziowie (ten sam trzyosobowy skład orzekający w każdym przypadku) postanowili "dopuścić dowód z oględzin kart do głosowania".
Dla zweryfikowania podnoszonych zarzutów – niezaliczenia oddanych głosów kandydatowi albo niewłaściwego przypisania oddanych głosów innemu kandydatowi tej samej listy – sędziowie zwrócili się do prezydentów tych miast o przesłanie do SN kart do głosowania z określonych obwodów glosowania.
Po ich przejrzeniu - czyli w języku kodeksu "przeprowadzeniu dowodu z oględzin kart do glosowania" - sędziowie jeden protest odrzucili, w trzech postanowieniach uznali zasadność protestów, ale stwierdzone naruszenie nie miało żadnego wpływu na wynik wyborów.
Po rozpoznaniu 136 protestów wyborczych Sąd Najwyższy w uchwale całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 15 grudnia 2005 r. uznał ważność wyborów do Sejmu, a w przypadku Senatu – uznał za nieważne wybory w okręgu nr 27 w Częstochowie i nakazał ponowne tam wybory. Była to jedyna taka decyzja SN w historii wyborów parlamentarnych w Polsce.
Po przeprowadzonych w styczniu 2006 r. ponownych wyborach w tym okręgu, do Sądu Najwyższego nie wpłynął już żaden protest.
Z sędziów SN, którzy w 1993 r. orzekali o ważności wyborów, tylko jeden wciąż jest w Sądzie Najwyższym. Z tych, którzy stwierdzili ważność wyborów w 2005 r. - pięcioro pracuje w SN. Żaden w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, do której to kompetencji należy obecnie ocena wyborczych protestów i orzekanie o ważności wyborów.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock