Ministerstwo Rozwoju i Technologii poinformowało w komunikacie 22 października, że podsekretarz stanu w tym resorcie Olga Semeniuk została wybrana na przewodniczącą Rady Polskiej Agencji Kosmicznej. Jak wyjaśnił resort: "priorytetami dla przewodniczącej będą: kreowanie polityki kosmicznej, realizacja zadań wynikających z Polskiej Strategii Kosmicznej przyjętej przez rząd w 2017 r., przygotowanie Krajowego Programu Kosmicznego".

Informacja o nowej funkcji wiceminister Semeniuk – jest ona również pełnomocnikiem rządu do spraw małych i średnich przedsiębiorstw – wywołała w mediach społecznościowych wiele pytań i komentarzy. Pod postem na twitterowym profilu resortu internauci pytali, skąd obecność Olgi Semeniuk w Radzie Polskiej Agencji Kosmicznej.

"A co ta pani ma wspólnego z kosmosem? Odróżnia galaktyki soczewkowate od eliptycznych czy spiralnych? Orientuje się ile mniej więcej wg. współczesnej wiedzy trwa wszechświat?"; "To jest jakiś żart?"; "Nawet nie jest inżynierem..."; "Jakie ta pani ma kwalifikacje?"; "Na jakiej podstawie? Jakie ma doświadczenie i wykształcenie żeby zajmować to stanowisko ( jak i inne) czy współpraca z Dworczyk teraz wystarcza?" - komentowali internauci tweet resortu rozwoju (pisownia postów oryginalna). "W końcu odpowiednia osoba na odpowiednim stanowisku. Pani Semeniuk z PiS jak nikt inny wie, co to odlot. I kosmos"– zakpił na Twitterze dziennikarz Tomasz Golonko.

"Bo trzeba wiedzieć, co studiować ... wtedy kariera jest kosmiczna, kierunek wschód 'Absolwentka Międzywydziałowych Studiów Wschodniosłowiańskich na Uniwersytecie Warszawskim'" – odpowiedziała na ten wpis Elżbieta Rucińska. Z kolei poseł Koalicji Obywatelskiej Marcn Kierwinski kpił na Twitterze: "Olga Semeniuk jako przewodnicząca Rady Polskiej Agencji Kosmicznej idealnie wpisuje się w styl rządzenia PiS. To jest rekonstrukcyjna grupa Monty Pythona...".

Inni komentujący w mediach społecznościowych informację o Semeniuk też nie szczędzili jej złośliwości: "Studia wschodniosłowiańskie i agencja kosmiczna. No po prostu kosmos"; "Międzywydziałowe Studia Wschodniosłowiańskie - na fizyce i kosmosie zna się jak nikt". Wiceminister Olga Semeniuk nie zareagowała na te komentarze. Na swoim profilu na Twtterze zamieściła 22 października tylko krótki wpis: "Dziękuję za wybór!", który odnosił się do informacji o jej wyborze na przewodniczącą rady agencji.

Powołana przez premiera, wybrana przez członków rady

Wbrew przekazom niektórych internautów wiceminister Semeniuk nie będzie stać na czele Polskiej Agencji Kosmicznej - została przewodniczącą rady tej agencji. "Rada Agencji stanowi organ nadzorczy i doradczy Prezesa Agencji" - tak jej rolę opisuje art. 12 ustawy z 26 września 2014 roku o Polskiej Agencji Kosmicznej (czyli uchwalonej za czasów rządów PO-PSL). Agencją rządzi prezes przy pomocy nie więcej niż dwóch wiceprezesów (obecnie jest jeden); rada natomiast - zgodnie z art. 13 tej ustawy - nakreśla prezesowi priorytety i pilnuje ich wykonania.

Radę Polskiej Agencji Kosmicznej na pięcioletnią kadencję powołuje "minister właściwy do spraw gospodarki" – czyli obecnie minister rozwoju i technologii. Od 11 sierpnia, po odwołaniu z rządu Jarosława Gowina, funkcję ministra rozwoju i technologii pełni premier Mateusz Morawiecki.

Rada składa się z 18 członków: 10 to przedstawiciele rządu - kancelarii premiera i dziewięciu innych resortów (w randze co najmniej dyrektora departamentu); w obecnym składzie osiem osób są to dyrektorzy departamentów, a dwoje to wiceministrowie: Olga Semeniuk i Adam Guibourgé-Czetwertyński, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. W składzie rady jest także po czterech przedstawicieli świata nauki i biznesu.

Przewodniczący rady - zgodnie z art. 13. ust. 2 ustawy o Polskiej Agencji Kosmicznej - jest wybierany przez członków rady z ich grona. Wybór wiceminister Semeniuk jest usankcjonowaniem dotychczasowej praktyki, że na przewodniczącego rady wybierano przedstawiciela ministra właściwego do spraw gospodarki – ministra rozwoju. Poprzednikiem Olgi Semeniuk na stanowisku przewodniczącego był dr Robert Tomanek, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, od listopada 2020 roku do sierpnia 2021 wiceminister rozwoju.

Olga Semeniuk w skład Rady Polskiej Agencji Kosmicznej weszła 4 października, na przewodniczącą została wybrana 22 października.

Niezbędna "wiedza z zakresu spraw agencji"

W wielu komentarzach o nowej funkcji wiceminister Semeniuk pojawiły się pytania o jej kompetencje do sprawowania takiej funkcji. Ustawa o Polskiej Agencji Kosmicznej dwukrotnie wskazuje, jakie kompetencje powinni mieć członkowie jej rady.

W art. 14 ust. 2 zapisano, że przedstawiciele ministerstw w radzie powinni posiadać "wiedzę z zakresu spraw należących do właściwości Agencji"; w ust. 6 zapisano, że członkowie rady - poza tym, że są obywatelami polskimi, nie byli karani za przestępstwa związane z zamówieniami publicznymi i korupcją - "posiadają wiedzę i autorytet dające rękojmię prawidłowej realizacji zadań Rady Agencji".

"Szefem NASA jest były wojskowy, senator, prawnik i kosmonauta, Bill Nelson. Przewodniczącą Rady Polskiej Agencji Kosmicznej została Olga Semeniuk, pisowska działaczka, radna Warszawy i była dziennikarka" – zwrócił uwagę we wpisie na Twitterze Adam Adamski.

Bill Nelson - obecnie 14. w historii szef amerykańskiej Narodowej Agencji Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej (NASA) - był senatorem, w 1986 roku dowodził wahadłowcem Columbia. Olga Semeniuk ukończyła Wydział Administracji i Nauk Społecznych na Politechnice Warszawskiej oraz Wydział Lingwistyki Stosowanej na Uniwersytecie Warszawskim, pracowała w tygodniku "Wprost", jest radną Warszawy, a od stycznia 2020 roku jest wiceministrem rozwoju.

Zastępczynią Billa Nelsona w NASA jest Pamela Melroy, o której w swoim wpisie wspomniał Marek Kaletka: "Postaram się krótko wytłumaczyć różnice między USA a PL, i dlaczego nie mamy w tym kraju fajnych rzeczy: Pamela Melroy - mgr fizyki i astronomii, absolwentka MIT, oficer USAF, pilot, astronautka, dowódca Misji. Olga Semeniuk - Forum Młodych PiS." Te informacje także są prawdziwe.

Jednak osobą na stanowisku porównywalnym z tym, które objęła wiceminister Semeniuk, jest szef Rady Doradczej NASA (można by ją porównać do Rady Polskiej Agencji Kosmicznej) - emerytowany czterogwiazdkowy generał lotnictwa Lester Lyles mający 26-letnie doświadczenie w zarządzaniu firmami tzw. wysokiej technologii, zajmuje się badaniami lotniczymi i astronautycznymi.

Poprzedni przewodniczący Rady Polskiej Agencji Kosmicznej - profesor Robert Tomanek - był m.in. rektorem Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach; ma na koncie 180 publikacji, 30 projektów badawczo-wdrożeniowych z zakresu polityki transportowej.

PiS obniżył wymagania na stanowisko prezesa agencji

"Jak to możliwe że osoba bez kwalifikacji została Przewodniczącą Rady Polskiej Agencji Kosmicznej? Ano może dlatego, że sam prezes Polskiej Agencji Kosmicznej nie ma wymaganego wyższego wykształcenia?" – zauważyła w komentarzu na Twitterze Iwona Krzysztyniak.

Ta sprawa nie dotyczy jednak obecnego prezesa PAK prof. Grzegorza Wrochny, tylko jego poprzednika Michała Szaniawskiego, powołanego przez ówczesną wicepremier Jadwigę Emilewicz. Informowała o tym "Gazeta Wyborcza" 21 stycznia 2021 roku. Napisała, że ówczesny prezes PAK Michał Szaniawski nie miał odpowiedniego wykształcenia, by zostać prezesem agencji - ale nim został, bo PiS wcześniej obniżył wymogi dotyczące wykształcenia i dorobku naukowego prezesa PAK.

Stało się to na mocy nowelizacji ustawy o Polskiej Agencji Kosmicznej z 13 czerwca 2019 roku. Do tego czasu, by zostać prezesem agencji, trzeba było mieć:

• co najmniej stopień naukowy doktora
• uznany dorobek naukowy w dziedzinie związanej z zakresem działalności agencji oraz
• co najmniej 3-letnią praktykę na stanowisku kierowniczym albo tytuł zawodowy magistra lub równorzędny,
• co najmniej 3-letnią praktykę na stanowisku kierowniczym
• co najmniej 6-letni staż pracy w przemyśle wysokich technologii.

Od 2019 roku, po nowelizacji, minimalne wymogi naukowe dla prezesa Polskiej Agencji Kosmicznej są następujące:

• tytuł zawodowy magistra lub równorzędny
• 2-letnia praktyka na stanowisku kierowniczym
• 4-letni staż pracy w sektorze naukowym, przemysłowym lub administracji publicznej związany z zakresem spraw należących do zadań agencji.

Obecny prezes agencji Grzegorz Wrochna - powołany w lutym 2021 roku przez wicepremiera Jarosława Gowina - jest profesorem fizyki; wcześniej był szefem Narodowego Centrum Badań Jądrowych oraz wiceministrem nauki i szkolnictwa wyższego.