"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

Politycy opozycji, w tym kandydat Konfederacji na prezydenta Sławomir Mentzen, powtarzają publicznie od kilku tygodni, że niemiecka policja w 2024 roku przywiozła do Polski "dziewięć tysięcy nielegalnych migrantów". Mentzen tylko od początku kwietnia mówił to kilkakrotnie - na kolejnych spotkaniach z wyborcami, między innymi: - 4 kwietnia w Międzyrzeczu: "Tylko w zeszłym roku niemiecka policja przywiozła do Polski dziewięć tysięcy nielegalnych migrantów i nic tym Tusk nie zrobił". - 5 kwietnia w Szamotułach: "Tylko w ubiegłym roku niemiecka policja przywiozła do Polski dziewięć tysięcy nielegalnych imigrantów". - 7 kwietnia w Człuchowie: "Niemieccy policjanci regularnie podrzucają Polsce swoich nielegalnych migrantów - tylko w zeszłym toku niemiecka policja przywiozła do Polski dziewięć tysięcy nielegalnych migrantów. I państwo polskie nic z tym nie robi, Tusk z tym nic nie robi".

W programie "Rymanowski Live" 1 kwietnia Mentzen stwierdził, że w 2023 roku były tylko 23 przypadki "podrzucenia nam nielegalnych imigrantów" przez Niemcy, natomiast w 2024 roku było to już dziewięć tysięcy, na co miały wskazywać dane, "do których dotarł". Partia Konfederacja również nagłaśnia ten przekaz. "Niemcy w 2024 roku podrzucili nam 9 tysięcy imigrantów! Rząd Tuska przyjmuje wszystkich jak leci! Dlatego potrzebujemy takiego prezydenta jak Sławomir Mentzen!" - napisano na koncie partii w serwisie X 9 kwietnia, po wywiadzie kandydata w Polsat News.

Tę samą tezę forsuje Prawo i Sprawiedliwość. Były premier Mateusz Morawiecki na konferencji w Radomiu 6 kwietnia mówił: "Granica zachodnia jest dziurawa jak szwajcarski ser. Przez granicę zachodnią kanclerz Scholz i niemiecka policja wciskają do Polski co najmniej dziewięć tysięcy nielegalnych imigrantów. To są dane, które można zobaczyć sobie na stronach niemieckich mediów, na stronach Bundestagu". A posłanka PiS Anna Gembicka 29 marca w "Śniadaniu w Trójce" stwierdziła: "Chciałabym, żeby rząd się zajął także sprawą nielegalnej migracji od strony Niemiec. (...) W tym momencie do nas naprawdę dużo osób przybywa też z tamtego kierunku". Na uwagę prowadzącej rozmowę, że "na granicy niemieckiej mamy pojedyncze przypadki, kiedy są na naszą granicę odstawiani ludzie", posłanka odpowiedziała: "Niemieckie dane pokazują, niemieckich urzędów, że to jest około dziewięciu tysięcy osób".

Lecz tak prezentowane dane powodują, że opinia publiczna jest wprowadzana w błąd. Po pierwsze, to nie są "przywożeni z Niemiec nielegalni migranci". Po drugie, politycy nie informują, jakiej narodowości było tych "dziewięć tysięcy nielegalnych imigrantów". Polacy, słysząc więc tylko o "nielegalnych imigrantach", kojarzą ich z przybyszami z Afryki czy Azji, głównie z krajów muzułmańskich. A to nie ich Niemcy "wciskają nam tysiące".

Informacje podawane przez polityków rzeczywiście pochodzą z dokumentów Bundestagu, czyli jednej z izb niemieckiego parlamentu, tylko od początku są błędnie interpretowane. Nagłośniła je 26 marca 2025 roku Aleksandra Fedorska, dziennikarka Radia Wnet, która w odpowiedzi na wpis Platformy Obywatelskiej w serwisie X napisała: "Panie Premierze statystyki niemieckiego rządu, tu publikacja z Bundestagu, wykazują jedynie 24 wydaleń (Zurückweisungen z Niemiec do Polski) od 1 stycznia do września 2023 roku - niestety w 2024 roku liczba ta sięga blisko 9000, o czym też mówi strona niemiecka w dokumentach dostępnych na stronie Bundestagu".

Od razu wyjaśnijmy, że w dyskusji o "przerzucaniu", "przywożeniu" lub "podrzucaniu" imigrantów z Niemiec do Polski mylone są dwie procedury: przekazanie i zawrócenie cudzoziemca. Liczba dziewięć tysięcy, powtarzana przez polityków opozycji, odnosi się do zawróceń cudzoziemców na granicy polsko-niemieckiej, a nie do przekazywania imigrantów z Niemiec do Polski. Różnica jest zasadnicza.

Zawrócenie to sytuacja, w której cudzoziemiec nie otrzymuje zgody na wjazd do Niemiec, czyli po prostu "odbija się" od granicy z uwagi na niespełnianie warunków wjazdu i pobytu. Decyzja jest uznaniowa i należy do niemieckich strażników granicznych: powodem może być np. brak potrzebnej wizy wjazdowej. Cudzoziemiec, którego zawrócono, czyli nie zezwolono na wjazd do Niemiec, nie zostaje zatrzymany ani przez służby niemieckie, ani polskie. Niemiecka forma tego słowa składa się zresztą ze słów "zurück", czyli "z powrotem" i "Weisung", czyli "nakaz".

W marcu 2025 roku Konkret24 otrzymał od niemieckiej policji szczegółowe dane o zawróceniach za lata 2021-2025. Wynika z nich, że w 2021 i 2022 roku zawróceń z granicy było bardzo mało - odpowiednio 20 i 54, a wzrost nastąpił dopiero w 2023 roku.

Powodem było przywrócenie w październiku tamtego roku przez Niemców kontroli na granicy polsko-niemieckiej. Tak więc w 2023 roku Niemcy zawrócili 1705 osób, a w rekordowym 2024 roku 9369 cudzoziemców. Nie potwierdza to jednak tezy polityków opozycji, że Niemcy lub niemiecka policja "przerzucili" lub "podrzucili" do Polski właśnie dziewięć tysięcy migrantów - tyle osób nie przepuszczono przez granicę polsko-niemiecką.

CZYTAJ WIĘCEJ W KONKRET24: Ilu migrantów odsyłano z Niemiec do Polski? Mamy dane

Ale przede wszystkim z danych niemieckiej policji wynika, że ponad połowę zawróconych cudzoziemców w 2024 roku stanowili Ukraińcy: 4704 z 9369 - co daje 50,2 proc. Tak więc nie byli to migranci z krajów afrykańskich czy arabskich, którymi straszą politycy opozycji, jakoby Niemcy najpierw ich przyjęli, a teraz nam "przerzucają".

Dla porównania: drugą najliczniejszą grupą zawróconych na granicy polsko-niemieckiej byli Afgańczycy, ale ich było już tylko 580.

Te same proporcje utrzymywały się w styczniu 2025 roku: spośród 501 zawróconych cudzoziemców niemal połowę stanowią obywatele Ukrainy (241), kolejną najliczniejszą narodowością byli Gruzini - 26, następnie Kolumbijczycy - 22.

Politycy, mówiąc o "przerzucaniu" lub "podrzucaniu", mylą więc procedurę zawrócenia z procedurą przekazania. Ta natomiast odbywa się na podstawie readmisji lub tzw. rozporządzenia Dublin III (konwencji dublińskiej). Readmisja oznacza przekazanie do Polski osoby, która znajduje się na terytorium Niemiec (czy innego państwa) i nie posiada uprawnienia do legalnego przebywania w tym kraju, a jednocześnie przyjechała tam bezpośrednio z Polski. Z kolei rozporządzenie dublińskie wskazuje, że pierwsze państwo członkowskie Unii Europejskiej, do którego dotarł cudzoziemiec, ma obowiązek rozpatrzyć jego wniosek o ochronę międzynarodową. Jeśli zatem osoba ta znajdzie się w kolejnym państwie i tam złoży ten wniosek, można ją odesłać z powrotem do państwa wjazdu, ale tylko wtedy, jeśli istnieją dowody, że przez to właśnie państwo wjechała do Unii Europejskiej. W ten sposób UE chce ograniczać nadużywanie procedury uchodźczej i składania wniosków o ochronę w wielu krajach.

Zatem Niemcy mogą zgodnie z prawem przekazywać Polsce cudzoziemców niemających praw do pobytu w ich kraju, jeśli przyjechali tam właśnie z Polski, a ta była pierwszym krajem UE, do którego dotarli. Procedura wygląda tak, że cudzoziemiec jest wówczas zatrzymywany, a niemiecka policja federalna wysyła wniosek do polskiej Straży Granicznej o przekazanie. Samo przekazanie odbywa się na przejściu granicznym i uczestniczą w nim przedstawiciele formacji z obu państw. Tak to wygląda od lat i nie jest to nic nowego.

Przekazań jest jednak znacznie mniej niż zawróceń - to liczby dalekie od "dziewięciu tysięcy". Według danych przesłanych nam przez polską Straż Graniczną od 2021 roku przekazań ze strony niemieckiej było kolejno: w 2021 roku - 342, w 2022 roku - 630, w 2023 roku - 968, w 2024 roku - 688 i w styczniu 2025 roku - 116.

I znowu - jeśli popatrzymy na narodowości cudzoziemców przekazywanych stronie polskiej z Niemiec - najliczniejsze grupy nie pochodziły z Afryki czy Bliskiego Wschodu. W latach 2021-2022 najwięcej przekazań dotyczyło Gruzinów (kolejno 105 i 153), a w latach 2023-2024 - Rosjan (157 i 112).

11 kwietnia portal Interia podał zaktualizowane dane dotyczące zawróceń i przekazań z Niemiec - tytuł tekstu był jednak tak sugestywny ("Tysiące migrantów zawróconych do Polski z Niemiec. Ujawniamy najnowsze dane"), że politycy opozycji mocno to nagłaśniali. Michał Dworczyk z PiS, pokazując ten tytuł, skomentował: "I co, łyso wam?".

Tylko że dane w tym tekście potwierdzają to, co wyjaśniamy wyżej (na to wskazują proporcje liczb). Od początku 2024 roku do lutego 2025 roku Niemcy przekazali Polsce 1367 osób - czyli nie "tysiące". Zawróceń w procedurze granicznej było jednak znacznie więcej: łącznie 10343 od początku 2024 do lutego 2025 roku. I największą grupę wśród zawracanych stanowią Ukraińcy - tu właśnie liczby sięgają tysięcy. Przedstawicieli następnych licznych narodowości - Afgańczyków i Gruzinów - nie było po więcej niż 300 osób.

Na to zwrócił uwagę wiceminister MSWiA Maciej Duszczyk, komentując tekst Interii: "W kontekście tekstu w Interii, przypominam, że nie chodzi o zawrócenia tylko niewpuszczenia. Są to głównie Ukraińcy z polskimi kartami pobytu, ale z przeterminowanymi paszportami. Migrantów z tzw. śladem białoruskim od początku roku już praktycznie nie ma".

Tak więc rzeczywistych przekazań cudzoziemców z Niemiec do Polski (czyli jak nazywają to politycy opozycji: "podrzuceń") w ostatnich 14 miesiącach było nieco ponad tysiąc. Natomiast zawracani z granicy są najczęściej Ukraińcy - i ich było "tysiące".