PRAWDA

Jedna czwarta Polaków utrzymuje mit o żydowskich porwaniach dzieci? Tak, potwierdzają to badania

Coraz więcej Polaków wierzy w antysemicką legendęShutterstock

W kontekście wydarzeń z kukłą Judasza w Pruchniku, prezes Fundacji Batorego prof. Aleksander Smolar mówił w telewizyjnym wywiadzie, że "są badania socjologiczne poważne, które wskazują, że mniej więcej jedna czwarta ludności polskiej ciągle utrzymuje średniowieczny mit o krwi chrześcijańskiej na macę". W sieci domagano się, żeby wyjaśnił, do jakich badań nawiązywał, więc znaleźliśmy je i potwierdziliśmy prawdziwość jego słów.

W Poniedziałek Wielkanocny gościem programu "Wydarzenia i Opinie" na antenie Polsat News był prezes Fundacji im. Stefana Batorego prof. Aleksander Smolar. Jednym z tematów były komentarze dotyczące tzw. "Sądu nad Judaszem, przeprowadzonego w Wielki Piątek w podkarpackim Pruchniku. W ramach tego wydarzenia najpierw grupa dzieci a potem dorosłych okładała kijami kukłę ucharakteryzowaną na Żyda, a następnie dokonała jej podpalenia. W związku z tymi działaniami dwoje mieszkańców Pruchnika usłyszało już zarzuty.

Aleksander Smolar w swojej wypowiedzi odniósł się szerzej do tematu antysemityzmu w Polsce, mówiąc, że

prawda

są badania socjologiczne poważne, które wskazują, że mniej więcej jedna czwarta ludności polskiej ciągle utrzymuje średniowieczny mit o krwi chrześcijańskiej na macę. prof. Aleksander Smolar

"Nie mówię, że to jest jakiś dramatyczny problem, dlatego że na co dzień to się nie objawia, tym niemniej to pokazuje, że gdzieś tam w głębokich pokładach kultury, świadomości społecznej ten problem istnieje" - komentował przytoczoną przez siebie statystykę profesor.

"Kościół katolicki nigdy nie będzie tolerował objawów pogardy". KEP potępia wydarzenia z Pruchnika
"Kościół katolicki nigdy nie będzie tolerował objawów pogardy". KEP potępia wydarzenia z PruchnikaFakty TVN

Jeszcze tego samego dnia słowa prezesa Fundacji Batorego zacytował portal wPolityce, który pytał "jakie konkretnie badania" posłużyły profesorowi i odpowiadał: "Tego się nie dowiedzieliśmy. Jak widać, łatwo rzucać takie słowa". W istnienie badań potwierdzających słowa Smolara powątpiewali też internauci.

Przyjrzeliśmy się ostatnim badaniom na temat polskiego antysemityzmu i znaleźliśmy te, do których nawiązał profesor Smolar.

Średniowieczny mit

Samo przeświadczenie o Żydach wykorzystujących krew chrześcijan do wyrobu macy (tradycyjnego chleba), tak jak mówił profesor Smolar, swoje korzenie ma jeszcze w średniowieczu. Już w XII wieku w Europie rozpowszechniano plotkę, że Żydzi porywają chrześcijańskie dzieci do rytualnych mordów, a z ich krwi wytwarzają pieczywo spożywane podczas święta Pesach.

Na terenach Polski te fałszywe antysemickie oskarżenia zaczęły pojawiać się nieco później - na przełomie XV i XVI w. - ale podobnie jak w innych częściach Europy prowadziły do rozpraw sądowych przeciw Żydom. Pierwsza z nich odbyła się w 1547 roku w Rawie Mazowieckiej.

Obraz przedstawiający rzekomy mord rytualny z katedry w Sandomierzu autorstwa Karola de Prevot z XVIII wieku.Wikimedia Commons

Bazujące na tej podstawie oskarżenia doprowadziły także do serii napadów na ludność żydowską z 1946 roku, znanej do dzisiaj jako pogrom kielecki. Tylko podczas tej akcji zamordowano 37 Żydów, a zgodnie z wyliczeniami historyka Janusza Tazbira, w wyniku procesów o porwania dzieci życie straciło od 200 do 300 osób.

"Czy porwania miały miejsce?"

Regularne badania dotyczące stosunku Polaków do różnych grup, w tym mniejszości narodowych, prowadzi Centrum Badań nad Uprzedzeniami, założone na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. Co cztery lata jednostka przeprowadza Polski Sondaż Uprzedzeń, na podstawie którego później tworzone są mniejsze raporty opisujące stosunek ankietowanych do konkretnych grup.

Ostatni raport odnoszący się do Żydów opublikowano w 2018 roku i poświęcono go zmianom, jakie dokonały się w stosunku Polaków do tej grupy po wprowadzeniu ustawy o IPN. Nie zadawano tam jednak pytań o wiarę w rytualne mordy, podczas których rzekomo miano używać chrześcijańskiej krwi.

Ta kwestia pojawiła się w poprzednim raporcie, opartym właśnie na Polskim Sondażu Uprzedzeń oznaczonym numerem 3. Tytuł publikacji - "Powrót zabobonu" - wskazywał, że badacze spotkali się z odradzaniem pewnych negatywnych zjawisk dotyczących społeczności żydowskiej.

Wyniki z raportu Centrum Badań nad Uprzedzeniami

Tytuł ten można odnieść do wyników odpowiedzi na pytanie dotyczące kwestii poruszonej przez prof. Smolara w studiu telewizyjnym, brzmiące: "W przeszłości zarzucano Żydom porywanie chrześcijańskich dzieci. Czy uważa Pani/Pan, że takie porwania miały miejsce?". Ankietowanych poproszono o wybranie jednej z pięciu odpowiedzi: od "zdecydowanie się nie zgadzam" (1) aż do "zdecydowanie się zgadzam" (5).

Wyniki pokazują, że największa grupa - 27,9 proc. osób - nie miała zdania na ten temat lub odmówiła odpowiedzi. Następnie, biorąc pod uwagę obie odpowiedzi przeczące, w sumie 27 proc. Polaków nie zgodziło się z istnieniem porwań chrześcijańskich dzieci w przeszłości. "Zgadzam się" oraz "zdecydowanie się zgadzam" odpowiedziało natomiast łącznie 24,5 proc. osób. To właśnie ta liczba potwierdza słowa prof. Smolara, który mówił, że "mniej więcej jedna czwarta ludności polskiej ciągle utrzymuje średniowieczny mit".

Profesor potwierdza i alarmuje

Skontaktowaliśmy się z prezesem Fundacji Batorego, aby zapytać go, czy mówiąc o tej statystyce, odnosił się właśnie do raportu Centrum Badań nad Uprzedzeniami z 2017 roku. Profesor w przesłanej wiadomości potwierdził, że ta właśnie publikacja była źródłem jego danych.

19.04.2018 | Smolar: w historii Polski powstanie w getcie warszawskim nie istniało
19.04.2018 | Smolar: w historii Polski powstanie w getcie warszawskim nie istniałoFakty z zagranicy TVN24 BiS

Smolar podkreślił także znaczący wzrost wiary w istnienie zjawiska porywania dzieci przez Żydów na przestrzeni ostatnich lat. Profesor napisał, że

W tych badaniach z 2017 roku odsetek osób, które odpowiadają twierdząco na te pytania, jest mniej więcej dwukrotnie większy niż w 2009 roku. Było to 10-13 proc., jest 24-25 proc. prof. Aleksander Smolar

Jego informacje znajdują potwierdzenie w poprzednich raportach Centrum Badań nad Uprzedzeniami, w których zadawano pytanie o mordy rytualne. W 2009 roku zaledwie 10 proc. osób zgodziło się z ich występowaniem, podczas gdy aż 46 proc. kategorycznie zaprzeczyło, że porywanie dzieci mogło mieć miejsce. Cztery lata później, w 2013 roku, odsetek wierzących w tę legendę wzrósł nieznacznie do 13 proc., ale wątpiących było już o 11 pkt. proc. mniej - dokładnie 35 proc.

Tendencja utrzymała się w następnych latach i w ostatnim badaniu liczba przeczących zmniejszyła się o kolejne 9 pkt proc., a zgadzających się z twierdzeniem o porwaniach znacznie przybyło, w wyniku czego niemal jedna czwarta udzieliła takiej odpowiedzi.

Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24; kurierhistoryczny.pl; Zdjęcie tytułowe: Shutterstock

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Zapytany o swoją obietnicę obniżki cen prądu, Karol Nawrocki zasugerował, że wkrótce Trybunał Konstytucyjny ma podjąć decyzję o odrzuceniu systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2. Nie wiadomo, skąd kandydat PiS to wie. Wiadomo natomiast, że Polska nie może wyjść z ETS-u, nie wychodząc z Unii Europejskiej.

Nawrocki obiecuje "odrzucić ETS". Tylko że to niemożliwe

Nawrocki obiecuje "odrzucić ETS". Tylko że to niemożliwe

Źródło:
Konkret24

Trwa walka o wyborców tych kandydatów, którzy nie weszli do drugiej tury. Adam Bielan w radiowym wywiadzie stwierdził, że "nie przypomina sobie" ostrych wypowiedzi polityków PiS na temat Grzegorza Brauna. Przypominamy więc.

Co PiS mówił o Braunie? Europoseł PiS "nie przypomina sobie". Pomagamy

Co PiS mówił o Braunie? Europoseł PiS "nie przypomina sobie". Pomagamy

Źródło:
Konkret24

Po sieci niesie się przekaz, że Chiny zrzucają z samolotów pomoc humanitarną dla Palestyńczyków w Strefie Gazy. Na filmikach w internecie widać olbrzymie spadochrony i przeloty nad piramidami. Wyjaśniamy, co pokazują.

"Chiny zrzucają pomoc dla Gazy"? Co to za nagrania

"Chiny zrzucają pomoc dla Gazy"? Co to za nagrania

Źródło:
Konkret24

"Nie dla podatku katastralnego" - oświadczył Karol Nawrocki w rozmowie ze Sławomirem Mentzenem. Ten wytknął jednak kandydatowi PiS niekonsekwencję w tej sprawie. Bo rzeczywiście, nie po raz pierwszy Nawrocki zmieniał zdanie co do wprowadzenia podatku katastralnego.

Nawrocki o podatku katastralnym. Raz za, raz przeciw

Nawrocki o podatku katastralnym. Raz za, raz przeciw

Źródło:
Konkret24

"To jest kpina"; "to nie twój kraj"; "hańba" - tak internauci reagują na film pokazujący rzekomo, że Ukraińcy brali udział w niedzielnych wyborach prezydenta Polski. Jednak para z nagrania nie pochodzi z Ukrainy. Dotarliśmy do nich. Są zdumieni hejtem, jaki na nich spadł.

"Ukraińcy wybierają polskiego prezydenta"? Kim są Katya i Leonid

"Ukraińcy wybierają polskiego prezydenta"? Kim są Katya i Leonid

Źródło:
TVN24+

W mediach społecznościowych rozpowszechniane jest zdjęcie ulotki z logo Platformy Obywatelskiej. To "deklaracja" do wypełnienia dla "wiernego wyborcy" partii. Ma on zaznaczyć, ilu przyjmie migrantów pod swój dach. Przedstawiciel PO dementuje, że partia jest autorką tych ulotek.

"Przyjmę i nakarmię migranta". PO odcina się od tej akcji

"Przyjmę i nakarmię migranta". PO odcina się od tej akcji

Źródło:
Konkret24

Politycy PiS, komentując wyniki pierwszej tury wyborów prezydenckich, podkreślają wygraną Rafała Trzaskowskiego wśród głosujących więźniów. Waldemar Buda postuluje, by automatycznie odbierać prawo do głosowania skazanym za najcięższe zbrodnie. Europoseł najwyraźniej nie wie, że to rozwiązanie w polskim prawie już jest.

Głosowanie w więzieniach. Europoseł PiS ma postulat, ale "wyważa otwarte drzwi"

Źródło:
Konkret24

Grzegorz Braun trzy lata temu szarpał w warszawskim szpitalu byłego ministra Łukasza Szumowskiego, a w tym roku uwięził w gabinecie lekarkę w szpitalu w Oleśnicy. Jednak według posła PiS Jacka Sasina tego typu zachowanie to było "obywatelskie zatrzymanie" i "korzystanie z prawa obywatelskiego" - dozwolone prawem. To nieprawda.

Sasin broni Brauna i jego "obywatelskich zatrzymań". Bezpodstawnie

Sasin broni Brauna i jego "obywatelskich zatrzymań". Bezpodstawnie

Źródło:
Konkret24

Sławomir Mentzen złożył propozycję Karolowi Nawrockiemu i Rafałowi Trzaskowskiemu. Zaprosił ich do rozmowy na jego kanale w serwisie YouTube. Zapowiedział, że poprosi ich o podpisanie deklaracji zawierającej osiem punktów, które dotyczą m.in. podatków, wysyłania polskich żołnierzy na Ukrainę czy relacji z Unią Europejską. Sprawdziliśmy, co o postulatach lidera Konfederacji mówili dotychczas kandydaci.

Osiem punktów Mentzena. Co mówili o tym Nawrocki i Trzaskowski

Osiem punktów Mentzena. Co mówili o tym Nawrocki i Trzaskowski

Źródło:
Konkret24

Nie wszystko, co mówili kandydaci podczas kończącej się kampanii przed pierwszą turą wyborów, było zgodne z prawdą. I nie tylko o pomyłki tu chodzi, lecz o całe narracje zbudowane na błędnych tezach. 

10 tematów kampanii opartych na fałszu. Warto wiedzieć

10 tematów kampanii opartych na fałszu. Warto wiedzieć

Źródło:
Konkret24

"Sprzedają nawet naszą krew", "państwo handluje krwią Polaków" - komentują internauci, oburzeni opublikowanymi danymi, ile Polska zyskuje na sprzedaży nadwyżek osocza. Wielu jest zaskoczonych, że na bezpłatnie oddawanej przez nich krwi ktoś potem "robi biznes". To nie tak. Wyjaśniamy.

Oddaję krew, a "państwo nią handluje"? Co sprzedajemy, co zyskujemy

Oddaję krew, a "państwo nią handluje"? Co sprzedajemy, co zyskujemy

Źródło:
TVN24+

Czy Krystyna Janda naprawdę obraziła wyborców w reakcji na wyniki pierwszej tury wyborów prezydenckich? Tak sugeruje rozpowszechniany w sieci post, który został oparty na zrzucie ekranu z wyszukiwarki. To manipulacja. Wyjaśniamy, ofiarą jakiego mechanizmu padła aktorka.

Janda o wyborach. "Chamstwo i cwaniactwo króluje"? Tak nie napisała

Janda o wyborach. "Chamstwo i cwaniactwo króluje"? Tak nie napisała

Źródło:
Konkret24

"Niemcy się wygadali", "zagadka aut Bundeswehry rozwiązana" - komentują internauci informację, jakoby niemiecki rząd "ujawnił tajną umowę" z 2014 roku. Rzekomo pozwala ona przerzucać z Niemiec migrantów bez zgody Polski. To nieprawda, a rozpowszechnia ją znany działacz młodzieżówki PiS.

Niemcy "ujawniają tajną umowę" z Polską o migrantach? Wielostopniowa manipulacja

Niemcy "ujawniają tajną umowę" z Polską o migrantach? Wielostopniowa manipulacja

Źródło:
Konkret24

Cisza wyborcza nie spowodowała, że dezinformacja w mediach społecznościowych na temat prezydenckich wyborów ustała. Fake newsy dotyczyły zarówno samego głosowania, jak i niektórych polityków.

Obcięta karta, kserowanie zaświadczeń, fałszywe zdjęcia. Wyborcza dezinformacja

Obcięta karta, kserowanie zaświadczeń, fałszywe zdjęcia. Wyborcza dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Komentarze w sieci wywołuje informacja, jakoby we Włoszech miały zostać zakazane małżeństwa osób tej samej płci. Trudno jednak zakazać czegoś, co i tak nie jest dozwolone. Wyjaśniamy, na co pozwala włoskie prawo.

Włochy "zakazały małżeństw homoseksualnych"? Duża nieścisłość

Włochy "zakazały małżeństw homoseksualnych"? Duża nieścisłość

Źródło:
Konkret24

Węgierskie wojsko przemieszcza się w stronę granicy z Ukrainą - informują internauci, a jako "dowód" publikują nagranie kolumny ciężkiego sprzętu wojskowego jadącej przez jakieś miasto. To klasyczna rosyjska dezinformacja, której celem jest potęgowanie napięć między Węgrami a Ukrainą, ale także wzbudzanie niepokoju obywateli innych państw.

"Węgierskie czołgi przy granicy z Ukrainą"? Co pokazuje mapa

"Węgierskie czołgi przy granicy z Ukrainą"? Co pokazuje mapa

Źródło:
Konkret24

Po jednej z ostatnich blokad trasy S8 w Warszawie organizowanych przez aktywistów Ostatniego Pokolenia w sieci zaczęło krążyć zdjęcie mężczyzny, który rzekomo uczestniczył w proteście. Internauci twierdzili, że to Wojtek - jeden z aktywistów klimatycznych, którzy przykleili się do asfaltu. Mylili się.

Wojtek z Ostatniego Pokolenia? Inny znany aktywista

Wojtek z Ostatniego Pokolenia? Inny znany aktywista

Źródło:
Konkret24

Wybory już za trzy dni, więc zwolennicy poszczególnych kandydatów nasilają w mediach społecznościowych swoje wsparcie dla nich - niejednokrotnie publikując fake newsy. Tak właśnie jest z plakatem zachęcającym do głosowania na Karola Nawrockiego.

"Patrioci za Nawrockim". A kto jest na zdjęciu?

"Patrioci za Nawrockim". A kto jest na zdjęciu?

Źródło:
Konkret24

Na trzy dni przed wyborami prezydenckimi internauci pokazują w mediach społecznościowych otrzymywane SMS-y mające zachęcać do głosowania na Rafała Trzaskowskiego. Sztab kandydata zaprzecza i nazywa to "masową akcją dezinformacji wyborczej". Ostrzegamy przed oszustami.

"Agitacja wyborcza PO"? Nie, uwaga na oszustów

"Agitacja wyborcza PO"? Nie, uwaga na oszustów

Źródło:
Konkret24

Administracja Trumpa nie wprowadzi jednak ograniczeń eksportu chipów stosowanych w systemach sztucznej inteligencji. Miały dotyczyć sporej grupy krajów, w tym Polski. Politycy PiS twierdzą, że to "sukces" niedawnej wizyty Karola Nawrockiego w USA. Fakty, które przeanalizowaliśmy, nie potwierdzają tej tezy.

USA znoszą restrykcje na chipy AI, PiS ogłasza "sukces Nawrockiego". Jak było naprawdę?

USA znoszą restrykcje na chipy AI, PiS ogłasza "sukces Nawrockiego". Jak było naprawdę?

Źródło:
Konkret24

Rozsyłając nagranie, na którym kongresmen prezentuje wejście do tajemniczego tunelu pod amerykańskim Kapitolem, internauci twierdzą, że był on wykorzystywany przez siatkę pedofili. Oto jak poglądowy filmik połączono ze znaną teorią spiskową.

Siatka pedofili i tunel pod Kapitolem? Co pokazuje kongresmen

Siatka pedofili i tunel pod Kapitolem? Co pokazuje kongresmen

Źródło:
Konkret24

W polskiej sieci krąży nagranie z przekazem, jakoby władze Holandii zniosły pomoc socjalną dla Ukraińców. To miało wywołać protesty ukraińskich uchodźców na holenderskich ulicach. Ten przekaz jednak niewiele ma to wspólnego z prawdą.

Ukraińcy protestują "po odcięciu socjalu"? Co to za marsz

Ukraińcy protestują "po odcięciu socjalu"? Co to za marsz

Źródło:
Konkret24

Miliony wyświetleń generuje nagranie, które jakoby pokazuje, jak papież Leon XIV "sprytnie uniknął" flagi społeczności LGBT+, którą powiewał jeden z wiernych. Tyle że to wcale nie była "flaga dumy".

Papież "odwraca się" od flagi LGBT? To inna flaga

Papież "odwraca się" od flagi LGBT? To inna flaga

Źródło:
Konkret24

Tusz z długopisów w lokalach wyborczych można usunąć za pomocą zapalniczki - sugerują internauci, pokazując jako "dowód" pewne nagranie. Zalecają, by na wybory zabrać własny długopis. Uwaga: to jedna z odsłon dezinformacji o planowanym fałszerstwie wyborczym. Wyjaśniamy.

"Weź długopis na wybory"? Uwaga: dezinformacja

"Weź długopis na wybory"? Uwaga: dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Ostatnia debata prezydencka przed wyborami, która odbędzie się 12 maja, wywołuje dodatkowe emocje z powodu przekazu polityków PiS. W mediach społecznościowych sugerują, jakoby losowanie kolejności wypowiedzi zostało ustawione na korzyść kandydata KO Rafała Trzaskowskiego. Podobnie mówili na porannej konferencji prasowej. To nieprawda.

PiS o "skandalicznym losowaniu" kolejności w debacie. Bezpodstawny zarzut

PiS o "skandalicznym losowaniu" kolejności w debacie. Bezpodstawny zarzut

Źródło:
Konkret24

Paczuszka z białym narkotykiem i łyżeczka do jego zażywania - to według internautów miało leżeć na stole, przy którym w pociągu do Kijowa spotkali się Emmanuel Macron, Friedrich Merz i Keir Starmer. Przestrzegamy, to prorosyjska dezinformacja.

Macron, Merz, Starmer w pociągu. Co ukryto przed kamerami?

Macron, Merz, Starmer w pociągu. Co ukryto przed kamerami?

Źródło:
Konkret24

Internauci z oburzeniem komentują rzekomy nowy zakup Wołodymyra Zełenskiego - ma to być willa na Florydzie warta 20 milionów dolarów. Twierdzą, że zapłacono za nią środkami przekazanymi Ukrainie na walkę z Rosją. To nieprawda, kolejny fake news prorosyjskiej propagandy.

Willa Zełenskiego na Florydzie? To nie jego

Willa Zełenskiego na Florydzie? To nie jego

Źródło:
Konkret24

Podczas ostatniej telewizyjnej debaty prezydenckiej marszałek Sejmu Szymon Hołownia oznajmił, że w Sejmie nie ma projektu ustawy o asystencji osobistej. W sieci oburzyli się politycy PiS, twierdząc, że projekt jest już od dawna, tylko został zamrożony. Wyjaśniamy, o co chodzi.

Hołownia asystencji osób z niepełnosprawnościami: projektu nie mamy w Sejmie. Opozycja: jest. Tłumaczymy

Hołownia asystencji osób z niepełnosprawnościami: projektu nie mamy w Sejmie. Opozycja: jest. Tłumaczymy

Źródło:
Konkret24

Masz swoje hipotezy, dobierasz do nich pasujące ci zdarzenia, podkręcasz emocje - i teoria gotowa. To nic, że nieprawdziwa, byle znalazła zwolenników. Tak się właśnie stało z blackoutem w Hiszpanii i Portugalii. Przeciwnicy zielonej energii obarczyli winą Europejski Zielony Ład, a politycy stali się pasem transmisyjnym tej nowej teorii spiskowej. Zadział efekt potwierdzenia.

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Blackout w Hiszpanii a Zielony Ład. Jak działa "efekt potwierdzenia"

Źródło:
Konkret24

Rafał Trzaskowski w kampanii prezydenckiej wielokrotnie odwoływał się do swoich doświadczeń i sukcesów jako prezydenta Warszawy. Chwalił się 14 tysiącami mieszkań - raz były "wybudowane", raz "oddane", a innym razem "nowe". Kandydat ze swoich wypowiedzi tłumaczy się brakiem precyzji. Wyjaśniamy, ile mieszkań komunalnych powstało w Warszawie za kadencji polityka KO.

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Trzaskowski i 14 tysięcy mieszkań w Warszawie. O jakie lokale chodzi

Źródło:
Konkret24