Ponad 38 tysięcy złotych miesięcznie miałoby od przyszłego roku wynosić zasadnicze wynagrodzenie sędzi Julii Przyłębskiej, która kieruje Trybunałem Konstytucyjnym. To podwyżka o 22 procent. Inni sędziowie też powinni dostać więcej. Wyjaśniamy, z czego to wynika.
Informacje o podwyżkach pensji sędziów Trybunału Konstytucyjnego stały się gorącym tematem w mediach społecznościowych po tym, jak dziennik "Fakt" napisał 24 sierpnia, że resort sprawiedliwości przygotowuje waloryzację wynagrodzeń sędziów. Według gazety na tej waloryzacji najwięcej zyskaliby sędziowie Trybunału Konstytucyjnego - co szczególnie komentują internauci. "Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego po akceptacji rządu dostaną podwyżki - od 5,5 do nawet 7,8 tys. zł miesięcznie. Przykładowo, Julia Przyłębska po podwyżce zarabiałaby ponad 38 tys. zł. #FAKT Aby ludziom związanym z PiS żyło się lepiej" – napisała 24 sierpnia na Twitterze internautka o nicku Aneta ObserwatorXY. Łukasz Olejnik, warszawski działacz PO, komentował: "Polki i Polacy w związku z #drożyznaPiS i #PiSinflacja ledwo wiążą koniec z końcem, a Przyłębska, Pawłowicz i Piotrowicz mają otrzymać podwyżki od 5,5 do nawet 7,8 tys. zł miesięcznie... To się nie mieści w głowie!" (pisownia wszystkich postów oryginalna).
Post internautki miał ponad 700 polubień, był komentowany ponad 300 razy. W większości komentarze były negatywne: "Galopująca korupcja amoralnych pretorian"; "Żeby oni chociaż coś robili, nie wspomnę o tym, żeby było pożyteczne. Dojarze kasy". Jeden z internautów zauważył, że w tym roku sędziowie Trybunału Konstytucyjnego wydali dziewięć wyroków (potwierdzają to informacje na internetowej stronie trybunału). Inny z kolei wskazywał, że "nauczyciele dostali 4,4 proc. inni nie dostali nic Cóż Prawo i Sprawiedliwość". "Bo panstwo daje naszym podwyżki na to mają innym którzy ich nie popierają straszą policja np. babcia Kasia" - brzmiał kolejny komentarz dotyczący podwyżek dla sędziów TK.
Czy rzeczywiście podwyżki wynagrodzeń dla sędziów wynikają z decyzji rządu? Jak sprawdziliśmy, podwyżki nie dotyczą wyłącznie sędziów TK - mogą je otrzymać wszyscy sędziowie w Polsce. A mechanizm wyliczania sędziowskich płac (o czym niżej) został uchwalony w 2009 roku i to przy pełnej zgodzie wszystkich ówczesnych ugrupowań sejmowych: "za" głosowało 407 posłów PO, PiS, Lewicy, PSL i mniejszych ugrupowań, nikt nie był przeciw i nikt się nie wstrzymał.
Decydują prezes GUS i Sejm
Cytowana wyżej internautka sugeruje, że podwyżki wynagrodzeń dla sędziów zależą od decyzji rządu. Tak naprawdę - choć pośrednio - wpływ na to ma decyzja prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Albowiem w ustawach dotyczących sędziów w Polsce przyjęto formułę, że wysokość ich zasadniczego miesięcznego wynagrodzenia zależy od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego. A wysokość takiego wynagrodzenia ogłasza właśnie prezes GUS w "Monitorze Polskim" na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ta formuła obowiązuje od 21 kwietnia 2009 roku i została umieszczona we wszystkich ustawach sądowych przyjmowanych także w czasach rządów Zjednoczonej Prawicy.
Wynagrodzenie zasadnicze sędziów ustala się, mnożąc kwotę przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego przez odpowiedni mnożnik. W przypadku sędziów Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z ustawą o statusie sędziów TK, mnożnik wynosi 5,0. Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 roku ustalone przez prezesa GUS to 5504,52 zł brutto - czyli zasadnicze wynagrodzenie sędziego trybunału powinno wynosić w tym roku 27 522,60 zł brutto miesięcznie.
Tyle że w tzw. ustawie okołobudżetowej – ustawie o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022, która teraz obowiązuje i jej przepisy się stosuje – zapisano, że wysokość sędziowskich wynagrodzeń będzie jednak ustalana według przeciętnego wynagrodzenia z drugiego kwartału 2020 roku, które wynosiło 5024,48 zł brutto. Ostatecznie więc zasadnicze wynagrodzenie sędziego TK w 2022 roku to 25 122 zł brutto. Dla Julii Przyłębskiej trzeba doliczyć dodatek za funkcję prezesa trybunału (5024,48 x mnożnik 1,2) - który wynosi 6065 zł - co daje w sumie 31 188 zł brutto.
Przeciętnie miesięcznie jeszcze więcej
Przy czym podajemy tu wynagrodzenie zasadnicze, czyli bez przysługujących sędziom dodatków, choćby za wysługę lat czy dodatków funkcyjnych. Dane o rzeczywistych zarobkach sędziów są np. w sprawozdaniach Najwyższej Izby Kontroli z wykonania budżetu państwa.
Okazuje się, że sędziowie Trybunału Konstytucyjnego kierowanego przez Julię Przyłębską należą do najlepiej zarabiających sędziów. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie tych zasiadających w trybunale w 2020 roku (danych za rok 2021 nie ma, gdyż NIK w tym czasie nie prowadziła kontroli wykonania budżetu w TK) wynosiło 32 368 zł brutto.
Więcej - 34 441 tys. zł brutto miesięcznie - zarabiali sędziowie zlikwidowanej niedawno Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Natomiast przeciętne miesięczne wynagrodzenie sędziów Sądu Najwyższego wynosiło 30 975 zł brutto; sędziów sądów administracyjnych – prawie 24 463 zł brutto; sędziów sądów powszechnych – 16 707 tys. zł brutto.
W 2023 roku wzrost wynagrodzenia zasadniczego o prawie 22 proc.
W 2023 roku sędziowie mogą liczyć na więcej. 9 sierpnia prezes GUS podał wysokość przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2022 roku – 6156,25 zł. Oznacza to, że w 2023 roku sędziowskie wynagrodzenia wzrosną o prawie 22 proc., o ile Sejm nie postanowi inaczej w kolejnej ustawie okołobudżetowej, jak zrobił to w tym roku.
W przypadku sędziów TK zasadnicze wynagrodzenie powinno więc wynieść 30 781 zł brutto, a prezes Julia Przyłębska, razem z dodatkiem funkcyjnym, miałaby zarabiać 38 169 zł brutto.
Sędziowie Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego mogliby liczyć na wynagrodzenie zasadnicze (bez dodatków) w wysokości 25 425 zł brutto miesięcznie (mnożnik 4,13); sędziowie sądów administracyjnych - 19 885 zł brutto (mnożnik 3,23); sędziowie sądów powszechnych, w zależności od stawki zaszeregowania i rodzaju sądu (rejonowy, okręgowy, apelacyjny) - od 12 620 do 19 885 zł brutto.
Jeśli więc wysokość zasadniczego miesięcznego wynagrodzenia sędziów będzie zależała w 2023 roku od wysokości przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego, to zasadnicze wynagrodzenie sędziów Trybunału Konstytucyjnego będzie prawie 2,5-krotnie wyższe od najniższego wynagrodzenia sędziego w sądzie rejonowym.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Wojciech Olkuśnik, Rafał Guz, Roman Zawistowski/PAP