Przyłębska zapewnia, że Trybunał Konstytucyjny działa i chwali się danymi. Sprawdzamy

Prezes Julia Przyłębska po raz kolejny zapewniła, że kierowany przez nią Trybunał Konstytucyjny (TK) działa. "Jeśli chodzi o funkcjonowanie trybunału, rzeczywiście mniej załatwiliśmy np. spraw w zeszłym roku niż w porównywalnych latach 2015 czy 2014. Niemniej trybunał załatwił 91 spraw, wyznaczył ponad 220 narad, czyli pracuje Trybunał Konstytucyjny. Już w tym roku trybunał wydał 10 orzeczeń, wyznaczył 31 narad, a przecież mamy dopiero koniec lutego" - powiedziała Julia Przyłębska 27 lutego w "Trójkowym komentarzu dnia". "To nie jest tak, że trybunał nie pracuje. Mamy grubo ponad 300 spraw w toku. 20 spraw w pełnym składzie. Tak że zarówno trybunał działa, jak i dużo ma do wykonania zadań" - stwierdziła później.

Sprawdziliśmy podane przez nią dane. Porównaliśmy je także z latami poprzednimi, także z okresem prezesury Andrzeja Rzeplińskiego.

Przypomnijmy: 21 grudnia 2016 roku Julia Przyłębska została powołana przez Andrzeja Dudę na prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Zastąpiła Andrzeja Rzeplińskiego, powołanego przez Bronisława Komorowskiego 3 grudnia 2010 roku. Podczas wręczania nominacji Andrzej Duda życzył Przyłębskiej, by uporządkowała w nim sprawy. Chciał też, żeby "Trybunał zabrał się do dynamicznej pracy". Co było sugestią, że za Rzeplińskiego organ ten działał wolno i był tam bałagan.

W wywiadzie Julia Przyłębska podkreśliła między innymi pracę, jaką kierowany przez nią sąd konstytucyjny wykonał już w bieżącym roku. Poinformowała o dziesięciu orzeczeniach i wyznaczeniu 31 narad. Zajrzeliśmy więc do Internetowego Portalu Orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (IPO). Wzięliśmy okres od 2011 (czyli pierwszy pełny rok w TK z Andrzejem Rzeplińskim jako prezesem) do 2023. Sprawdziliśmy liczbę wyroków i postanowień wydanych tylko w pierwszych dwóch miesiącach danego roku. Co ustaliliśmy?

W pierwszym pełnym roku prezesury Andrzeja Rzeplińskiego trybunał wydał przez styczeń i luty tylko 5 orzeczeń (dwa wyroki i trzy postanowienia). Jednak w następnych latach ta liczba znacznie wzrosła i rokrocznie była podobna - w początkach każdego roku było to 22-25 orzeczeń, z czego kilkanaście to były postanowienia, a wyroków było około 10.

Sytuacja diametralnie zmieniła się w ostatnim roku prezesury Andrzeja Rzeplińskiego, czyli w 2016 roku. Wówczas na początku roku wydano zaledwie dwa postanowienia, a wokół trybunału trwał spór zapoczątkowany przez wybranie trzech sędziów na miejsca już obsadzone. Pod koniec 2016 roku Julia Przyłębska zastąpiła Andrzeja Rzeplińskiego na fotelu prezesa. W następnym roku przez pierwsze dwa miesiące było 9 orzeczeń (dwa wyroki, siedem postanowień). Następnie w początkach każdego roku ta liczba nie przekraczała 10. Było to nawet pięciokrotnie mniej niż w czasie kadencji Andrzeja Rzeplińskiego. W pierwszych dwóch miesiącach dwóch lat (2022 i 2022) orzekano zaledwie po cztery razy. W styczniu i lutym 2020 roku nie wydano ani jednego wyroku, a w ostatnich dwóch latach - po jednym.

Co ciekawe, Julia Przyłębska poinformowała 27 lutego w wywiadzie o dziesięciu orzeczeniach TK w bieżącym roku. Tymczasem zarówno z IPO, jak i ze strony internetowej TK wynika, że tych orzeczeń było osiem - jeden wyrok i siedem postanowień. Zwróciliśmy się do TK z prośbą o wyjaśnienie tej sprzeczności.

Podsumowując: liczba orzeczeń (wyroków i postanowień) wydana w pierwszych dwóch miesiącach 2023 roku jest jedną z najwyższych za kadencji Julii Przyłębskiej. Ale i tak w porównaniu do prezesury Andrzeja Rzeplińskiego jest ich nawet kilkakrotnie mniej.

Julia Przyłębska poinformowała także, że w 2022 roku Trybunał Konstytucyjny załatwił 91 spraw. Jednak już na początku roku pisaliśmy o tym, że w okresie jej prezesury pod względem liczby wydawanych wyroków i postanowień wydać wyraźnie załamanie.

W 2022 roku Trybunał Konstytucyjny wydał 14 wyroków. To najmniej od 24 lat i najmniej od momentu, gdy Przyłębska zasiadła na fotelu prezesa. Więcej wyroków TK wydawał nawet w czasie pandemii COVID-19: w 2020 roku - 24, rok później - 19. Najwięcej wyroków wydał w pierwszym pełnym roku z Przyłębską jako prezesem i w drugim - po 36.; najmniej - w ubiegłym roku; w pięciu miesiącach (w styczniu, maju i okresie sierpień-październik) TK nie wydał żadnego wyroku. Od sierpnia do października - według kalendarza na stronie TK - odbyła się jedna rozprawa.

Porównując te liczby z latami kadencji Andrzeja Rzeplińskiego, można dostrzec duży spadek efektywności. Mimo że gdy Rzepliński odchodził w 2016 roku i TK wydał wtedy również 36 wyroków - to jednak we wcześniejszych latach było ich znacznie więcej: 60-70 rocznie. Tymczasem w ostatnich dwóch latach było po kilkanaście wyroków.

Niższą efektywność za prezesury Przyłębskiej widać także po analizie wydawanych przez TK postanowień. Gdy prezesem był Rzepliński, było ich średnio 61 rocznie. Za Przyłębskiej trybunał wydawał ich średnio 50 rocznie (choć trzeba pamiętać o trudnościach związanych z pandemią COVID-19). Za Rzeplińskiego TK wydał najwięcej postanowień w 2015 roku - 125; za Przyłębskiej w 2021 roku - 61.

Jeszcze w styczniu 2023 roku zwróciliśmy się do TK o szczegółowe statystyki dotyczące spraw. Po ponad miesiącu oczekiwania dostaliśmy odpowiedź, że znajdziemy je w publikowanych na stronach trybunału "Informacjach o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego". Tam jednak jest tylko mała część interesujących nas danych.

W tych publikowanych przez TK informacjach ani w innych dostępnych źródłach nie znaleźliśmy też liczb narad TK w poszczególnych latach. Zapytaliśmy TK o te liczby. Czekamy na odpowiedź.