"Są nowe przepisy. Możliwe, że WOŚP nie będzie mógł zbierać pieniędzy" – taki tytuł nosi artykuł, który w ostatnich dniach zdobył bardzo dużą popularność, głównie na facebookowych grupach o tematyce politycznej. Nowych przepisów jednak nie będzie – projekt ustawy, mający zmieniać zasady zbiórek publicznych, został wycofany na początku 2018 roku.
Sam artykuł nie jest nowy. W historii jego udostępnień na facebookowych grupach można zobaczyć, że niektóre dzieliły się nim już w lipcu tego roku. W piątek 27 września został jednak w jakiś sposób zaktualizowany (świadczy o tym data przy arykule) i w tej formie rozpoczął kolejną "wędrówkę" po serwisach społecznościowych.
Według narzędzia CrowdTangle największym zainteresowaniem cieszył się na profilu aktorki Krystyny Jandy. Udostępniła ona artykuł dwa razy w przeciągu trzech godzin. Łącznie na oba wpisy zareagowało 3,5 tys. użytkowników, a 3,7 tys. zdecydowało się podać artykuł dalej.
fałsz
Podczas sieciowej "wędrówki" tekstu, mogło się z nim zetknąć nawet 1,45 mln polskich internautów na samym Facebooku. Wszyscy oni mogli przeczytać, że "Niestety to prawda. Są nowe przepisy – możliwe, że WOŚP nie będzie mógł zbierać pieniędzy". W przeciwieństwie jednak do pierwszego zdania w tytule, główne twierdzenia tego tekstu to... nieprawda. Nie wprowadzono przepisów, które stanowiłyby zagrożenie dla kolejnej edycji zbiórki w ramach WOŚP czy innych akcji charytatywnych.
Był taki projekt, ale...
Autorzy tekstu na portalu centralnierealne.pl piszą o "nadchodzących wielkimi krokami zmianach w prawie", przez które "WOŚP nie będzie mogła zbierać pieniędzy, chyba że uzyska specjalne zezwolenie od rządu PiS". Zapewniają, że swoje doniesienia opierają na ustaleniach portalu Onet, według których "politycy skupieni w Radzie Ministrów poważnie zastanawiają się nad wprowadzeniem nowych, kontrowersyjnych przepisów". Krótki tekst kończy się sformułowaniem, iż "ostatni finał WOŚP mógł więc być ostatnim".
Tekst Onetu, o który rzekomo zostały oparte informacje w popularnym ostatnio artykule, pochodzi z lutego 2018 roku. Opisywał oświadczenie opublikowane przez Jerzego Owsiaka, w którym prezes Fundacji WOŚP wyraził sprzeciw wobec planowanych zmian w ustawie o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych.
W projekcie przygotowywanym przez MSWiA przewidywano m.in. możliwość wykreślenia przez ministra spraw wewnętrznych danej zbiórki z portalu służącego do ich rejestracji "w przypadku wykorzystywania zbiórek publicznych do finansowania celów sprzecznych z zasadami współżycia społecznego lub ważnym interesem publicznym". W swoim oświadczeniu Jerzy Owsiak pisał m.in., że "planowane przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji zmiany w prawie stanowią dla Finału WOŚP bezpośrednie zagrożenie".
... został wycofany niecały miesiąc po utworzeniu
Zarówno samo oświadczenie, jak i artykuł na jego temat, zostały opublikowane 28 lutego 2018 roku, dwa dni po utworzeniu projektu ustawy i wprowadzeniu go na stronę Rządowego Centrum Legislacji.
W tym samym miejscu można prześledzić także całe prace, jakie były prowadzone w związku z projektem.
Najpierw, 14 marca, zakończono prowadzenie uzgodnień w ramach projektu, a dwa dni później skierowano go do konsultacji publicznych.
Jedynym zamieszczonym w tej sekcji dokumentem jest opinia Stowarzyszenia Akademii Rozwoju Filantropii, w której prezes Paweł Łukasiak, zwracając się do ówczesnego szefa MSWiA Joachima Brudzińskiego, pisał, że "proponowane w projekcie zmiany są bezzasadne".
Propozycja zmian zawarta w opiniowanym projekcie ustawy [...] w żaden sposób nie zwiększa ochrony państwa i społeczeństwa, powoduje natomiast istotne zmniejszenie ochrony organizatora zbiórki publicznej przed uznaniowymi decyzjami Ministra. Stowarzyszenie Akademii Rozwoju Filantropii
Ostatecznie Stowarzyszenie zaopiniowało projekt ustawy "negatywnie" i na tym zakończyła się jego legislacyjna ścieżka.
prawda
W Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Premiera można znaleźć także wyjaśnienie, iż
prawda
W oparciu o wyniki szerokich konsultacji publicznych oraz stanowiska przedstawione przez członków Rady Ministrów w ramach uzgodnień projektu Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji podjął decyzję o zaprzestaniu prac nad projektem. BIP KPRM
Krystyna Janda, fani Wolnej Polski i Marii Czubaszek
Artykuł o rzekomych nowych regulacjach prawnych, które mogą uniemożliwić działalność i zbieranie pieniędzy przez fundację Jerzego Owsiaka, to klasyczny przykład nieprawdziwej lub zmanipulowanej informacji, która dzięki swojej sensacyjności w krótkim czasie zdobyła dużą popularność w mediach społecznościowych. W tym przypadku "siła rażenia" tekstu jest tym większa, że dotyczy zbiórki charytatywnej, w której od lat udział bierze wielu Polaków, a także ma on zabarwienie polityczne i bardzo jasno opowiada się po jednej stronie politycznego sporu. Dzięki temu w dużej mierze był chętnie udostępniany na facebookowych grupach o takim właśnie profilu.
Zgodnie z danymi prezentowanymi w darmowym narzędziu do analizy ruchu internetowego CrowdTangle, w ciągu dwóch dni od zaktualizowania informacji na portalu, poza kontem Krystyny Jandy artykuł został udostępniony w prawie pięćdziesięciu różnych grupach na Facebooku, w niektórych nawet kilkukrotnie. Najwięcej interakcji zdobył w grupach "Sympatycy Szkła Kontaktowego TVN24" (nie jest to oficjalna strona ani grupa programu, a konto założone i prowadzone przez osoby trzecie. Oficjalne, zweryfikowane konto to https://www.facebook.com/szklokontaktowetvn24/), "Fani Marii Czubaszek", "Jestem gorszego sortu", "Fani Wolnej Polski" czy "Fani Jarosława Kuźniara". W większości z nich nieprawdziwe informacje o zabarwieniu politycznym pojawiają się stosunkowo często, jako że mogą uzyskać tam największe zasięgi.
Zdecydowana większość grup już w nazwie sugerowała, że posiada zabarwienie polityczne i opowiada się po jednej ze stron. Świadczą o tym takie nazwy jak "Ruch Donalda Tuska", "PiS na księżyc", "Nie dla PiS-u i Kukiza" czy "Solidarni z posłami opozycji".
Niektóre strony i grupy, które udostępniły artykuł, posiadają jednak nazwy, które nie sugerują, że można na nich znaleźć treści polityczne. Są to m.in. "Piękne życzenia urodzinowe i piosenki i melodyjka", "Poznajmy się (do życia człowiekowi jest potrzebny drugi człowiek)" czy "Uczciwe oferty pracy dla opiekunek w Niemczech".
W momencie publikacji tego artykułu, a więc dzień po zaktualizowaniu tekstu z nieprawdziwymi informacjami, doniesienia o tym, że "możliwe, że WOŚP nie będzie mógł zbierać pieniędzy" mogły dotrzeć nawet już do prawie 1,5 mln osób w samych mediach społecznościowych. Wpisy udostępniające artykuł uzyskały prawie 47 tys. reakcji, skomentowało je 17,5 tys. osób, a ponad 14 tys. podało artykuł dalej, znacznie zwiększając w ten sposób zasięgi jego dotarcia.
Za zgłoszenie tematu dziękujemy Czytelniczce. Zachęcamy do śledzenia nas w mediach społecznościowych, zgłaszanie tematów poprzez maila konkret24@tvn.pl lub korzystając z przycisku "zgłoś do sprawdzenia" na stronie.
Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24; Zdjęcie tytułowe: Jacek Turczyk/PAP/Crowdtangle
Źródło zdjęcia głównego: Jacek Turczyk/PAP/Crowdtangle