Niedawna decyzja Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości nakazująca Rosji wstrzymanie wojny w Ukrainie jest błędnie przypisywana Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu. Wyjaśniamy, jakie są kompetencje obu instytucji, które mają siedziby w holenderskiej Hadze.

Portal był "niezależnym źródłem informacji" od blogerów i mieszkańców ukraińskich miast, a teksty blogera Władimira z Kijowa i redaktor Iriny z Charkowa otwarcie uderzały w rząd Ukrainy. Inne zresztą też. Tyko że portal był częścią rosyjskiej akcji dezinformacyjnej, a autorzy tekstów nie istnieją - są przykładem wykorzystania sztucznej inteligencji w tego typu działaniach.

Falę antyukraińskich komentarzy w sieci wywołała ilustracja, na której połączono prawdziwe zdjęcie z wprowadzającym w błąd opisem. Ten celowy zabieg spowodował, że internauci sądzą, iż to budynek polskiego parlamentu - co nie jest prawdą.

W rozsyłanej SMS-em "wiadomości od sąsiadki" ostrzega się, że jeśli ktoś przyjmie pod swój dach ukraińskich uchodźców, musi ich utrzymywać przez półtora roku - bo "jest taka ustawa". To fałsz zbudowany na manipulacji treścią ustawy.

Od wybuchu wojny w Ukrainie tworzenie fake newsów odbywa się na tak dużą skalę, że do preparowania fałszywych przekazów wykorzystywane są nieraz te same materiały, które użyto do manipulacji na temat pandemii. Przykładem jest nagranie z "ciałami ofiar".

W mediach społecznościowych rozchodzi się przekaz, że tuż przed wybuchem wojny w Ukrainie prezydent Andrzej Duda zezwolił żołnierzom sojuszniczych armii w Polsce używać wobec obywateli środków przymusu takich samych, jakie stosuje polska policja. To zmanipulowany przekaz - chodzi o wybrane uprawnienia przysługujące obcym żołnierzom i tylko w określonych przypadkach.

Dużo emocji wywołuje rozpowszechniane na Twitterze nagranie, które ma pokazywać przewożenie Najświętszego Sakramentu z katedry w Kijowie do bunkra. "Bóg wynagrodzi tych ludzi", "niesamowicie poruszające" - komentują internauci. Nie to jednak pokazuje film i nie dotyczy on obecnej wojny.

Pokazywanie, "jak tworzy się ukraińskie fejki", to nowy sposób Rosjan na szerzenie dezinformacji podczas trwającej wojny. Fałszywy fact-checking jest innowacją skierowaną głównie do odbiorców prorosyjskich.

Jedni internauci twierdzą, że to maszeruje armia ukraińska, inni zaprzeczają. Film pokazujący kolumnę wojskową przemieszczającą się na zaśnieżonej trasie budzi dyskusje w sieci. Wyjaśniamy, co to za wojsko.

Posty w mediach społecznościowych na temat rzekomej opłaty za nocleg pobieranej od ukraińskich uchodźców w Domu Pielgrzyma na Górze św. Anny spowodowały, że urywają się tam telefony od oburzonych Polaków, a w sieci narasta krytyka. Dyrektor domu informuje, że przyjęto tam już ok. 200 uchodźców i zapewnia, że nie płacą nic.

Po ataku na szpital w Mariupolu ruszyła prorosyjska dezinformacja: że atak był zainscenizowaną przez Ukraińców prowokacją, a ciężarna kobieta na zdjęciu to ucharakteryzowana ukraińska blogerka. Według rosyjskiej ambasady "na zdjęciach wcieliła się w role obu ciężarnych kobiet".

Internauci piszą o "aferze w Krakowie", gdzie rzekomo nowe mieszkania zostaną przekazane ukraińskim uchodźcom, zamiast polskim rodzinom - ale to zmanipulowany przekaz. Wyjaśniamy, o jaką sytuację chodzi.

Podawana w sieci wiadomość o rzekomych "kradzieżach w sklepach i supermarketach" dokonywanych przez uchodźców z Ukrainy oraz "stratach polskich przedsiębiorców" to część kampanii dezinformacyjnej towarzyszącej rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Celem jest zniechęcenie Polaków do pomocy uchodźcom.

Wizerunki znanych postaci są wykorzystywane do preparowania fałszywych przekazów związanych z wojną w Ukrainie - dla ich twórców nie ma zna znaczenia, czy chodzi o królową angielską, czy znanego narodowca.

Ręka "przechodząca" przez mikrofon, ucięte ramię Putina, odbicie w dzbanku - takie dowody na manipulacje w nagraniu ze spotkania Putina ze stewardesami publikowali w sieci internauci. Film wzbudził ogromną dyskusję. Na prośbę Konkret24 przeanalizował go ekspert od montażu - i tłumaczy, skąd ta dyskusja.

Nie ma placówek obsługujących tylko Polaków czy tylko obywateli Ukrainy; o kolejności przyjęcia do lekarza decyduje stan zdrowia pacjenta - podkreśla resort zdrowia w reakcji na post informujący, że w jednym ze szpitali "teraz przyjmują tylko Ukraińców i z wypadków". NASK zaleca czujność wobec kontrowersyjnych informacji pojawiających się w internecie.

Ludność cywilna jest ofiarą inwazji Rosji, lecz nie wszystkie rozpowszechniane w sieci zdjęcia mające to pokazywać rzeczywiście pochodzą z Ukrainy. Fotografie rannej dziewczynki oraz mężczyzny, który stracił dom, są stare i powstały w innych krajach.

Rosyjska inwazja na Ukrainę jest wykorzystywana przez środowiska antyszczepionkowe do szerzenia w sieci teorii spiskowej, jakoby pod osłoną wojny międzynarodowa społeczność chciała przeforsować "globalny traktat pandemiczny" dający WHO "potężną władzę nad światem". Tłumaczymy, na czym polega fałsz i manipulacja w tej teorii.

Częścią wojny informacyjnej, która towarzyszy inwazji Rosji na Ukrainę, są fake newsy tworzone pod marką dużego medium. To celowe fałszerstwa mające dyskredytować media, które rzekomo wyolbrzymiają to, co się teraz dzieje w Ukrainie.

"Nad Polską latają ruskie samoloty", "to jak jest z tymi sankcjami?" - zastanawiają się użytkownicy mediów społecznościowych, notując zauważone loty. To prawda, że przestrzeń powietrzną nad całą Unią Europejską zamknięto dla rosyjskich samolotów - lecz są wyjątki.