Najpierw na jednej ze stron internetowych ukazał się tekst o tym, że magazyn "The Lancet" poinformował o "niewielkim wpływie stosowania maski na zmniejszenie transmisji SARS-CoV-2'". Potem na Facebooku i Twitterze rozpowszechniano post treści: "prestiżowe czasopismo stwierdza, że noszenie maseczek nie chroni przed covid". Te przekazy są oparte na zmanipulowanym tłumaczeniu artykułu z "The Lancet".
Lancet to czasopismo naukowe, będące autorytetem w świecie medycyny. Zapewne media odpowiedzialne za koronapropagandę przemilczą to, że 19 stycznia na stronach tego czasopisma ukazał się artykuł, z którego wynika, że noszenie masek nie chroni przed covid" - napisał na Twitterze 10 lutego jeden z użytkowników (pisownia posta oryginalna), a ponad 110 internautów podało go dalej.
Tweet linkuje do tekstu opublikowanego na stronie prawy.pl pt.: "WAŻNE! Prestiżowe czasopismo naukowe stwierdza, że noszenie maseczek nie chroni przed covid! Lancet: Niewielki wpływ nakazów".
fałsz
Link do artykułu na stronie prawy.pl udostępniano także w facebookowych grupach skupiających osoby nie wierzące w pandemię COVID-19. Tekst datowany na 10 lutego przekonuje, że w artykule naukowym opublikowanym w "The Lancet" - prestiżowym piśmie naukowym - "czytelnicy mogą przeczytać, że 'istnieje niewiele danych empirycznych dotyczących skuteczności masek na twarz w zapobieganiu przenoszeniu SARS-CoV-2 przez drogi oddechowe. (...) Niedawna analiza globalna (...) wykazała niewielki wpływ nakazów stosowania maski na zmniejszenie transmisji SARS-CoV-2'".
Sprawdziliśmy cytowany artykuł z "The Lancet". Okazuje się, że autor tekstu na stronie prawy.pl nie tylko pominął sporą część oryginalnego tekstu, ale nie zaznaczył też, że był on oparty na preprincie - czyli wstępnej wersji artykułu naukowego, która nie została jeszcze zrecenzowana i opublikowana w czasopiśmie naukowym. A w tej sprawie ma to szczególne znaczenie.
Które stwierdzenia z "The Lancet" pominięto
Cytat wykorzystany przez prawy.pl pochodzi z wprowadzenia do artykułu pt. "Noszenie maski i kontrola przenoszenia SARS-CoV-2 w USA: badanie przekrojowe". Ukazał się w "The Lancet" 19 stycznia tego roku. Nie wynika z niego wcale, że noszenie masek nie chroni przed COVID-19. Autorzy ustalili, że wzrost o 10 proc. liczby osób noszących maski w danej społeczności wiązał się z ponad trzykrotnym wzrostem szans na kontrolę transmisji.
Poniżej przedstawiamy pełny cytat z wprowadzenia do tego artykułu. Pogrubioną czcionką zaznaczamy fragmenty, które pominął autor tekstu w prawy.pl:
"Istnieje niewiele empirycznych, opartych na badaniach populacyjnych dowodów na skuteczność noszenia masek w zapobieganiu przenoszenia SARS-CoV-2 przez drogi oddechowe, ale ich liczba rośnie. Chociaż badania nad innymi infekcjami dróg oddechowych i dwa ostatnie opisane przypadki sugerują, że noszenie maski może być skuteczne, to niedawna globalna analiza (opublikowana jako preprint) wykazała niewielki wpływ obowiązku noszenia masek na ograniczenie przenoszenia SARS-CoV-2 w sytuacji, gdy stosowane są inne działania interwencyjne".
Wyjaśnienie odnoszące się do "niedawnej globalnej analizy" kieruje do preprintu pt. "Skuteczność ośmiu niefarmakologicznych działań przeciwko COVID-19 w 41 krajach". Został opublikowany 14 października 2020 roku w medycznym portalu naukowym Medrxivw - jako niezrecenzowana praca naukowa. Oficjalnie został opublikowany 15 grudnia 2020 roku w czasopiśmie naukowym "Science" jako już zrecenzowana praca.
Artykuł opublikowany w "The Lancet" w styczniu tego roku odnosił się więc do niezrecenzowanej wersji artykułu, mimo że zrecenzowany opublikowano w "Science" w grudniu 2020. Ukazał się tam pod tytułem: "Wnioskowanie o skuteczności interwencji rządowych przeciwko COVID-19".
Już na początku pandemii COVID-19 zauważono zwiększoną liczbę publikowanych w sieci preprintów poświęconych badaniom koronawirusa i jego transmisji. Taka publikacja pozwala na szybszą wymianę informacji i uwag, umożliwia innym naukowcom szybkie zapoznanie się z nowymi pracami - ale trzeba pamiętać, że są to pierwsze i nie zawsze odpowiednio potwierdzone wnioski z badań.
Przed publikacją w czasopiśmie naukowym artykuły naukowe i medyczne są poddawane procesowi recenzji. Redaktorzy czasopism sięgają po pomoc specjalistów w danych dziedzinach, którzy oceniają artykuł i mogą wskazać słabe punkty w jego założeniach, metodach i wnioskach. Gdy redaktorzy są przekonani, że autorzy odnieśli się do uwag recenzentów i że przedstawione dane potwierdzają wnioski zawarte w pracy, wtedy artykuł jest publikowany w magazynie naukowym.
Od "niewielkiego efektu" do "trudno jest oszacować efekt"
Zadaniem, jakie postawili sobie naukowcy, których praca ostatecznie została opublikowana w "Science", była ocena skuteczności kilku niefarmakologicznych działań podejmowanych w walce z COVID-19- m.in. ograniczenia zgromadzeń, zamykania szkół i uniwersytetów oraz noszenia maseczek. Sprawdziliśmy, co o skuteczności maseczek mówią obie wersje artykułu - preprint i finalna.
W preprincie naukowcy stwierdzili: "Wprowadzenie obowiązku noszenia masek w (niektórych) miejscach publicznych mieści się w kategorii 'niewielkiego efektu' w 100 proc. przeprowadzonych doświadczeń".
W finalnej wersji artykułu w "Science" tego stwierdzenia już nie ma; autorzy piszą: "Chociaż dane są łatwiej dostępne, trudno jest oszacować efekt noszenia masek w przestrzeni publicznej, ponieważ życie publiczne było ograniczone w wyniku innych niefarmakologicznych działań (ang. nonpharmaceutical interventions, NPI)".
Autor: Gabriela Sieczkowska / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock