Jarosław Kaczyński, mówiąc o decyzjach rządu PO-PSL, które "służyły rosyjskim i niemieckim interesom", wymienił rezygnację w 2009 roku z umieszczenia w Polsce systemu rakiet antybalistycznych. Jednak to nie polski rząd o tym zdecydował.
Podczas wspólnej konferencji prasowej Jarosława Kaczyńskiego z premierem Mateuszem Morawieckim w czwartek 15 września prezes PiS mówił, że rząd Donalda Tuska podejmował wiele działań, które "w sposób konsekwentny" potwierdzały linię polityczną, którą lider PO w swoim expose przedstawił jako porozumienie z "Rosją taką, jaką ona jest". W tym kontekście prezes PiS wymieniał umowę na dostawy gazu z Rosji, rezygnację z rurociągu bałtyckiego, próbę sprzedaży Rosjanom Lotosu i inne decyzje, które - jego zdaniem - "wszystkie służyły rosyjskim i niemieckim interesom". Wśród tych decyzji wskazał też rezygnację z budowy amerykańskiej bazy w Redzikowie.
"Były też takie posunięcia, odnoszące się do kwestii najbardziej fundamentalnej, to znaczy naszego bezpieczeństwa. Była rezygnacja z bazy rakiet antybalistycznych, która była już postanowiona, tzn. decyzja była podjęta, a następnie się z niej, po różnego rodzaju grach, wycofano. To, można powiedzieć, było uderzenie szczególnie mocne" – oświadczył Kaczyński.
Na te słowa zwrócili uwagę m.in. dziennikarze, którzy w mediach społecznościowych pisali, że Kaczyński myli się w sprawie rezygnacji z bazy w Redzikowie. "Prezes skłamał o roli koalicji PO-PSL w sprawie Redzikowa - bo rezygnacja (czasowa) z budowy bazy była wyłącznie decyzją USA" - napisał Jacek Czarnecki z Radia Zet. "Prezes mija się z prawdą, żeby nie powiedzieć, że kłamie, w sprawie Redzikowa, ale to przecież w ogóle nie przeszkadza w budowie narracji" - stwierdziła Dominika Długosz z "Newsweek Polska".
Czy więc rzeczywiście "rezygnacja z bazy rakiet antybalistycznych" była decyzją rządu PO-PSL, jak przekonywał prezes PiS?
Porozumienie Polska-USA z 2008 roku
Kaczyński mówił o bazie tarczy antyrakietowej, czyli o elemencie amerykańskiego systemu antybalistycznego, zlokalizowanej w okolicach Redzikowa w województwie pomorskim. Historia konkretnych decyzji w jej sprawie sięga połowy 2008 roku. Po tym, jak 8 sierpnia 2008 roku Rosja najechała Gruzję, negocjacje w sprawie tarczy nabrały tempa. Już 14 sierpnia polscy i amerykańscy negocjatorzy podpisali porozumienie o budowie bazy. Dzień później, podczas obchodów święta Wojska Polskiego, prezydent Lech Kaczyński mówił, że "samo istnienie tej instalacji zwiększa bezpieczeństwo Polski", a premier Donald Tusk dodał, że Amerykanie przyjęli polskie propozycje, między innymi tę dotyczącą rozmieszczenia na stałe w naszym kraju zestawów rakietowych Patriot.
Następnie 20 sierpnia 2008 roku, u schyłku rządów amerykańskiego prezydenta George'a W. Busha, polski rząd reprezentowany przez ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego podpisał z Amerykanami - których reprezentowała sekretarz stanu Condoleezza Rice - umowę o budowie w Polsce elementów tarczy antyrakietowej. "Bardzo się cieszę, że niezależnie od wahań, jakie się zdarzały, mamy dobrą umowę" - mówił obecny na uroczystości prezydent Lech Kaczyński. Premier Donald Tusk ocenił, że wraz z podpisaniem umowy "dokonaliśmy wspólnie prawdziwego przełomu, jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa Polski i Stanów Zjednoczonych".
2009 rok: USA rezygnują z planów umieszczenia tarczy w Polsce, zapowiadają "nowy system obrony"
Zmiana w podejściu USA do budowy tarczy antyrakietowej w Polsce przyszła wraz ze zmianą władzy w Stanach Zjednoczonych i kryzysem gospodarczym. Profesor Paweł Turczyński w swojej pracy "Amerykańskie koncepcje tarczy antyrakietowej w Europie" wspomina, że nowo wybrany prezydent Barack Obama w kwietniu i lipcu 2009 spotkał się z premierem Rosji Dmitrijem Miedwiediewem, który "skłonił Amerykanina do zmiany stanowiska". "Rezygnacja z tarczy była powiązana z kolejną redukcją arsenałów jądrowych. Nie pomógł desperacki list przywódców państw Europy Środkowej z 15 lipca, którzy apelowali do Obamy o utrzymanie amerykańskiej obecności w naszym regionie" - wyjaśnia Turczyński.
I to właśnie prezydent Barack Obama wraz z sekretarzem obrony Robertem Gatesem 17 września 2009 roku – w 70. rocznicę inwazji Armii Czerwonej na Polskę – ogłosili decyzję o rezygnacji z planu umieszczenia w Polsce i Czechach baz amerykańskiej obrony antyrakietowej.
Amerykanie podali kilka powodów takiej decyzji. Przede wszystkim zapewnili, że w miejsce poprzedniego systemu zostanie opracowany nowy, tym razem nastawiony na zwalczanie pocisków krótkiego i średniego zasięgu. "Po długich rozmowach ze sztabem generalnym amerykańskiej armii zdecydowałem o nowym programie zwiększenia bezpieczeństwa USA i o stworzeniu nowego systemu obrony antyrakietowej" - tłumaczył Barack Obama na konferencji w Białym Domu. "Będzie to inny program niż ten przygotowany przez administrację George'a W. Busha" - dodał.
Sekretarz obrony Robert Gates stwierdził na zorganizowanej tego samego dnia konferencji w Pentagonie, że zagrożenie rakietami dalekiego zasięgu jest "mniejsze, niż myśleliśmy wcześniej". Potwierdził założenia nowej tarczy antyrakietowej: "Dane wywiadu mówią, że poważnym zagrożeniem są przede wszystkim rakiety krótkiego i średniego zasięgu". Szef Pentagonu zapewnił wtedy, że zaczęły się już konsultacje z sojusznikami USA, "począwszy od Polski i Czech, o rozmieszczeniu unowocześnionej, lądowej wersji rakiet SM-3 i innych komponentów tego systemu".
Dziennik "The Wall Street Journal" wyjaśniał, że za zmianą strategii stał m.in. fakt, że irański program rakietowy okazał się mniej zaawansowany niż przewidywano. "Administracja Obamy ocenia, że irańskie zagrożenie jest dużo większe dla sojuszników w Europie niż dla samych Stanów Zjednoczonych. Dlatego Waszyngton będzie raczej proponował rozbudowę regionalnych systemów obrony, a nie instalację globalnej tarczy" - cytował ustalenia amerykańskiego dziennika portal Money.pl.
Już po oświadczeniu Obamy i Gatesa czeska agencja prasowa doniosła, że prezydent USA Barack Obama zadzwonił 17 września do premiera Czech Jana Fischera i poinformował, że USA zrezygnowały z planów budowy tarczy antyrakietowej w tym kraju. Po południu tego dnia informację tę potwierdził Fischer.
"Gdyby umowa była już realizowana, trudniej byłoby się wycofać"
Jeszcze tego samego dnia, 17 września 2009 roku, prezydent Lech Kaczyński spotkał się z szefem MSZ Radosławem Sikorskim, żeby omówić amerykańską zmianę. Potem szef kancelarii prezydenta Władysław Stasiak był pytany przez dziennikarzy, czy zdaniem Lecha Kaczyńskiego po stronie polskiej ktoś jest winny decyzji Amerykanów o wycofaniu się z planów budowy tarczy. "Gdyby proces był bardziej zaawansowany, czyli ta umowa była już realizowana, to pewnie trudniej byłoby się z tego porozumienia wycofać" - odpowiedział Stasiak, cytowany przez Polską Agencję Prasową. Stwierdził też, że "z punktu widzenia prezydenta jest ważne, i to jest oczekiwanie pana prezydenta wobec administracji rządowej, żeby w najbliższym czasie zrobić wszystko, aby ustalić, jakie są szczegóły nowej amerykańskiej propozycji".
Następnie rozpoczęto negocjacje, które trwały kilka miesięcy. W lipcu 2010 roku Polska i Stany Zjednoczone podpisały protokół zmieniający umowę z 2008 roku, a oba te dokumenty weszły w życie we wrześniu 2011 roku. Według ówczesnych ustaleń baza w Redzikowie miała być gotowa do 2018 roku. Jednak m.in. przez kłopoty z wykonawcami budowa tarczy zaczęła się dopiero w maju 2016 roku i wciąż nie osiągnęła pełnej zdolności operacyjnej.
Zapowiedzi: tarcza gotowa na koniec 2022 roku
Baza w Redzikowie jest już jednak obsadzona załogą, wyposażona w radary i pociski przechwytujące, a w kwietniu tego roku odbyły się pierwsze testy. Ostatecznie bazę wyposażono w pociski przechwytujące RIM-161 Standard Missile 3 Block IIA. Zgodnie z zapowiedzią Obamy z 2009 roku są one zdolne do strącania balistycznych pocisków międzykontynentalnych oraz krótkiego, średniego i pośredniego zasięgu.
Ambasada Stanów Zjednoczonych w Polsce w oświadczeniu ze stycznia 2022 roku, cytowanym przez "Dziennik Gazetę Prawną", poinformowała, że konstrukcja zostanie ukończona i osiągnie pełną zdolność bojową do końca 2022 roku. Tę samą datę podał w listopadzie 2021 roku cytowany przez amerykański Departament Obrony dyrektor wykonawczy programu Aegis Ballistic Missile Defense kontradmirał Tom Druggan. Natomiast wiceadmirał Jon Hill, dyrektor amerykańskiej Agencji Obrony Przeciwrakietowej, na konferencji prasowej w Pentagonie w marcu tego roku stwierdził, że nie ma jeszcze dokładnej daty osiągnięcia gotowości bojowej bazy w Redzikowie, ale "będzie to tak szybko, jak to możliwe".
Baza w Polsce to druga tego typu instalacja w Europie. US Navy od pięciu lat obsługuje już podobną instalację w Deveselu w Rumunii około 150 km od Bukaresztu.
Autor: Piotr Jaźwiński, Michał Istel / Źródło: Konkret24, zdjęcie: Radek Pietruszka/PAP