"Nie ma już tak wiele ubóstwa" czy "wzrosła liczba Polaków żyjących w skrajnym ubóstwie"? Co mówią dane

Czy w Polsce jest coraz więcej ubogich? SprawdzamyShutterstock

Polaków żyjących w skrajnym ubóstwie jest coraz więcej - jak przekonują internauci i politycy w mediach społecznościowych? Czy coraz mniej - jak przekonuje rząd? W sieci rozsyłane są dane GUS, więc sprawdziliśmy, co naprawdę wynika ze statystyk.

"Program 500 plus był próbą, która nie spełniła "oczekiwań proludnościowych" - mówił 19 sierpnia Mateusz Morawiecki na spotkaniu z mieszkańcami gminy Zakrzewo w województwie kujawsko-pomorskim. Kolejną próbą zwiększenia wskaźników dzietności ma być Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. Świadczenia w ramach tego programu mają przysługiwać na każde drugie i kolejne dziecko w wieku od 12 lat. Z drugiej strony Morawiecki podkreślał, że program 500 plus spełnił "oczekiwania społeczne". Jak wyjaśnił: "nie ma już tak wiele ubóstwa, nie ma już tak wiele kupowania w sklepach 'na zeszyt', na kredyt. (...) Dzisiaj trochę łatwiej jest związać koniec z końcem. Łatwiej jest dzisiaj planować życie w gminie, życie w powiecie, życie w gospodarstwie rolnym".

Te słowa odbiły się echem w dyskusjach - zarówno wśród polityków, jak i osób komentujących w mediach społecznościowych.

Mateusz Morawiecki o programie 500 plus: nie spełnił naszych oczekiwań proludnościowych
Mateusz Morawiecki o programie 500 plus: nie spełnił naszych oczekiwań proludnościowychFakty TVN

"Jest źle. Ogromnie wzrosła liczba Polaków żyjących w skrajnym ubóstwie" - napisał 2 września na Twitterze senator KO Krzysztof Brejza. Dodał, że według Głównego Urzędu Statystycznego skrajne ubóstwo wzrosło w 2020 roku do 5,2 proc. w porównaniu z 4,2 proc. w 2019 roku. O rosnącym ubóstwie tweetowała też 2 września Marzena Okła-Drewnowicz, posłanka KO. "Ubóstwo wśród seniorów za rządów PiS wzrosło z 3,4 do 4,4 proc." - napisała.

Inni internauci, m.in. szef Instytutu Obywatelskiego Jarosław Makowski, rozsyłali zrzut ekranu tweeta z danymi GUS o ubóstwie. Podano tam dane o "ubóstwie ogółem" - pokazywały, że wzrosło z 4,9 proc. w 2016 roku do 5,2 proc. w 2020 roku; "ubóstwie wśród dzieci", które w tym samym okresie wzrosło z 5,8 do 5,9 proc; o "ubóstwie wśród seniorów" - wzrost z 3,4 do 4,4 proc.

prawda

Tweet, w którym cytowane są dane GUS o ubóstwie w Polsce
Tweet, w którym cytowane są dane GUS o ubóstwie w PolsceTweet, w którym cytowane są dane GUS o ubóstwie w PolsceTwitter

Jak sprawdziliśmy, te statystyki są zgodne z danymi publikowanymi przez GUS. Wyjaśniamy, jak w ostatnich latach - w dłuższej i krótszej perspektywie - zmieniały się najważniejsze wskaźniki ubóstwa w Polsce.

W latach 2016-2020 wskaźniki ubóstwa spadały, ale...

W latach 2016-2020 odsetek skrajnie ubogich Polaków wzrósł z 4,9 do 5,2 proc. W GUS wskaźnik zasięgu ubóstwa skrajnego to "odsetek osób w gospodarstwach domowych, w których poziom wydatków (...) był niższy niż granica ubóstwa skrajnego (minimum egzystencji) wyznaczająca poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego następuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka".

Prawdziwe są też dane dotyczące wzrostu wskaźników skrajnego ubóstwa wśród dzieci i seniorów. Zasięg skrajnego ubóstwa w grupie wiekowej 0-17 lat wyniósł w 2016 roku 5,8 proc., a w 2020 roku - 5,9 proc. W grupie wiekowej 65+ było to odpowiednio 3,4 i 4,4 proc.

Tak więc w latach 2016-2020 rzeczywiście odsetek osób żyjących w skrajnym ubóstwie rósł. Nieco inaczej wygląda to, gdy zestawimy dane z lat 2015-2020. Otóż w 2015 roku zasięg ubóstwa skrajnego wynosił 6,5 proc. i do 2020 roku spadł o 1,3 punktu procentowego. Spadł też wskaźnik ubóstwa wśród dzieci - o 3,1 p.p. Natomiast w grupie 65+ wzrósł o 0,2 p.p.

Czym to można tłumaczyć? Według opracowania sygnalnego GUS z 2016 roku istotny spadek wskaźnika ubóstwa wśród dzieci między rokiem 2015 a 2016 z dużym prawdopodobieństwem wynikał z wprowadzenia świadczenia wychowawczego 500 plus. Pierwsze transze świadczeń 500 plus wypłacano po przejęciu rządów przez Zjednoczoną Prawicę już w 2016 roku.

W 2020 wzrost odsetka skrajnie ubogich rok do roku

Przeanalizowaliśmy podstawowe wskaźniki ubóstwa opracowywane przez GUS w perspektywie ostatniego roku i kilkunastu lat. Pod uwagę wzięliśmy ubóstwo skrajne, relatywne i ustawowe.

Według danych GUS w 2020 roku wzrósł odsetek osób skrajnie ubogich rok do roku. W 2019 wyniósł 4,2 proc., a w 2020 - 5,2 proc. Jednocześnie nastąpił wyraźny spadek poziomu wydatków gospodarstw domowych. Według ekspertów GUS pogorszenie wskaźników wiązało się z zamrożeniem części gospodarki i wprowadzeniem ograniczeń w kontaktach społecznych wobec pandemii COVID-19.

GUS informował jednocześnie, że wartość wskaźnika zasięgu ubóstwa relatywnego spadła do ok. 12 proc. (o ok. 1 p.p.) rok do roku. Próg ubóstwa relatywnego GUS ustanawia na poziomie 50 proc. kwoty, którą przeciętnie miesięcznie wydają gospodarstwa domowe w Polsce.

Natomiast wartość wskaźnika ubóstwa ustawowego utrzymała się w 2020 roku na poziomie ok. 9 proc. Ustawowa granica ubóstwa wskazuje odsetek osób, które - zgodnie z przepisami - są potencjalnie uprawnione do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej.

W latach 2008-2013 wskaźnik skrajnego ubóstwa wzrósł z 5,6 do 7,4 proc. W roku 2014 utrzymał się na tym samym poziomie, po czym zaczął spadać. W latach 2015-2017 spadł o 2,2 p.p. - z 6,5 do 4,3 proc. Były to pierwsze lata po wprowadzeniu programu 500 plus.

Jednak już w 2018 roku - mimo wciąż wypłacanych świadczeń 500 plus - wskaźnik skrajnego ubóstwa wzrósł do 5,4 proc. W 2019 roku ponownie spadł - do 4,2 proc. - a w kolejnym roku wzrósł do 5,2 proc.

Zasięg ubóstwa w Polsce w latach 2008-2020
Zasięg ubóstwa w Polsce w latach 2008-2020Zasięg ubóstwa w Polsce w latach 2008-2020GUS

Dane GUS pokazują, że w latach 2008-2020 stopniowo spadał wskaźnik ubóstwa relatywnego. W 2008 roku wynosił 17,6 proc., a w 2020 - 11,8 proc.

Natomiast wskaźnik ubóstwa ustawowego malał do 2012 roku, w 2013 nastąpił wzrost o 5,6 p.p. - a potem znowu spadał. Jak informował GUS, wynikało to głównie ze zmiany wartości progów interwencji socjalnej wprowadzonej w październiku 2012 roku, a nie ze zmiany sytuacji bytowej gospodarstw.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Wybory do Sejmu i Senatu w 2023 roku były najdroższe ze wszystkich wyborów powszechnych od 2005 roku i dwa razy droższe niż wybory cztery lata wcześniej. Referendum, które wtedy równocześnie przeprowadzono, było kilka razy droższe, niż zapowiadali politycy Zjednoczonej Prawicy.

Najdroższe wybory od lat. W tym 11 milionów złotych na referendum

Najdroższe wybory od lat. W tym 11 milionów złotych na referendum

Źródło:
Konkret24

Zdaniem Przemysława Czarnka winą opozycji z czasów rządów Zjednoczonej Prawicy jest, że środki unijne w ramach Krajowego Planu Odbudowy zostały odblokowane tak późno. I dlatego - jego zdaniem - 60 procent z nich zostało już utracone. Obie tezy posła PiS są fałszywe.

Czarnek: "60 procent z KPO już straciliście". Nieprawda

Czarnek: "60 procent z KPO już straciliście". Nieprawda

Źródło:
Konkret24

Dokument pokazujący, że w procesie rekrutacji premiowane są kobiety i - tak samo - osoby z niepełnosprawnością w stopniu znacznym, wywołał dyskusję internautów na temat dyskryminacji. Część jednak nie wierzyła, że pismo jest autentyczne. Jak sprawdziliśmy, chodzi o projekt sprzed kilku lat. Wyjaśniamy, gdzie i kogo rekrutowano.

Pięć punktów więcej dla kobiet i osób z niepełnosprawnościami. Kogo rekrutowano?

Pięć punktów więcej dla kobiet i osób z niepełnosprawnościami. Kogo rekrutowano?

Źródło:
Konkret24

Bus z rzekomo ukraińskimi numerami rejestracyjnymi, deepfake z ukraińskim politykiem, rzekome portrety zamachowców - po zamachu na centrum handlowe pod Moskwą w sieci szybko publikowano fake newsy i zmanipulowane materiały. Wiele z nich rozsyłały konta regularnie kolportujące rosyjską dezinformację.

Atak terrorystyczny w Moskwie: jak działa prorosyjska dezinformacja

Atak terrorystyczny w Moskwie: jak działa prorosyjska dezinformacja

Źródło:
Konkret24

Do 27 marca siedmiu osobom zamieszanym w aferę wokół Funduszu Sprawiedliwości prokuratura postawiła zarzuty, a wobec trzech będzie wnioskowała o areszt tymczasowy. W sprawę są zamieszani ważni politycy, którzy do niedawna nadzorowali fundusz, a który rozdawał wielomilionowe dotacje.

Pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć o Funduszu Sprawiedliwości

Pięć rzeczy, które trzeba wiedzieć o Funduszu Sprawiedliwości

Źródło:
Konkret24

Siedem osób usłyszało zarzuty, a wobec trzech będzie wniosek o areszt - to dotychczasowy efekt działań służb w aferze Funduszu Sprawiedliwości. Prokuratura nie wyklucza wniosków o uchylenie immunitetów posłom. Przybliżamy sylwetki najważniejszych osób związanych z aferą i wyjaśniamy, za co były odpowiedzialne w Funduszu Sprawiedliwości lub jak z niego korzystały.

Afera Funduszu Sprawiedliwości. Najważniejsze osoby - kto jest kim?

Afera Funduszu Sprawiedliwości. Najważniejsze osoby - kto jest kim?

Źródło:
Konkret24

Posłanka Polski 2050 Szymona Hołowni Aleksandra Leo wątpi w to, że ustawa liberalizująca prawo kobiet do legalnej aborcji zostanie szybko uchwalona. Bo - jej zdaniem - od 1993 roku żaden z projektów nie przeszedł w Sejmie do drugiego czytania, czyli szybko był odrzucany. Nie ona jedna tak sądzi. Sprawdziliśmy: nie jest to prawdą.

Wszystkie projekty ustaw o aborcji były "wyrzucane do kosza w pierwszym czytaniu"? Sprawdzamy

Wszystkie projekty ustaw o aborcji były "wyrzucane do kosza w pierwszym czytaniu"? Sprawdzamy

Źródło:
Konkret24

Sprzyjanie powstawaniu mechanizmów korupcjogennych, niecelowe wydawanie środków publicznych oraz miliony dla organizacji powiązanych z władzą, szczególnie z politykami Suwerennej Polski - to niektóre z pojawiających się od lat zarzutów dotyczących zarządzania Funduszem Sprawiedliwości. Przypominamy.

Pięć głównych zarzutów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości

Pięć głównych zarzutów dotyczących Funduszu Sprawiedliwości

Źródło:
Konkret24

Ma 33 lata i zdążył już zrobić imponującą karierę w polityce. Był wiceministrem sprawiedliwości i pełnomocnikiem ministra odpowiedzialnym za Fundusz Sprawiedliwości, wcześniej był też ministrem środowiska. Teraz w prokuraturze, z polecenia prokuratora generalnego Adama Bodnara, działa zespół badający nieprawidłowości wokół funduszu. 26 marca dokonano w tej sprawie pierwszych zatrzymań, a agenci ABW przeszukali dom Wosia.

Michał Woś i Fundusz Sprawiedliwości. Kim jest poseł Suwerennej Polski

Michał Woś i Fundusz Sprawiedliwości. Kim jest poseł Suwerennej Polski

Źródło:
Konkret24, TVN24.pl, PAP

Zaufany współpracownik Zbigniewa Ziobry, w Ministerstwie Sprawiedliwości najpierw jego asystent, później zastępca. Tam nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Marcin Romanowski to jedna z czterech osób, której nazwisko pojawiło się dziś w sprawie prokuratorskiego przeszukania skupionego wokół funduszu. Co wiemy o polityku Suwerennej Polski?

To on nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Co wiemy o Marcinie Romanowskim

To on nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Co wiemy o Marcinie Romanowskim

Źródło:
Konkret24

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej i Europejski Zielony Ład znalazły się na celowniku twórców antyunijnej dezinformacji. Straszą Polaków, że nie będzie można naprawiać własnych aut, uprawiać własnych warzyw, a rolnik zapłaci za emisję gazów przez krowę i świnię. Tego typu manipulacje rozpowszechniają również niektórzy polscy politycy. Prezentujemy top 10 fake newsów o Zielonym Ładzie i polityce klimatycznej UE.

Zakażą własnych ogródków i pomp ciepła, a nakażą fotowoltaikę? Unia, klimat i fake newsy

Zakażą własnych ogródków i pomp ciepła, a nakażą fotowoltaikę? Unia, klimat i fake newsy

Źródło:
Konkret24

Prezes PiS Jarosław Kaczyński powtarza tezę, że "wprowadzenie euro (...) oznacza gwałtowny wzrost cen". Ponownie podaje przykład Chorwacji, która wspólną walutę ma od ponad roku. Ale analizy ekonomiczne pokazują, że to nieprawda, a obecnie Chorwacja ma najniższą inflację od listopada 2021.

Kaczyński: przyjęcie euro to gwałtowny wzrost cen, jak w Chorwacji. Dane nie potwierdzają

Kaczyński: przyjęcie euro to gwałtowny wzrost cen, jak w Chorwacji. Dane nie potwierdzają

Źródło:
Konkret24

Alarmujące posty o tym, że strategiczne zapasy gazu ziemnego "są wyprzedawane i nieuzupełniane", wzbudzają niepokój internautów i rodzą ich pytania o bezpieczeństwo Polski. Ten pełen emocji przekaz jest manipulacją. To, że magazyny są napełnione obecnie w połowie, nie powinno niepokoić. Wyjaśniamy.

"Tusk wyprzedaje zapasy gazu"? To manipulacyjny przekaz

"Tusk wyprzedaje zapasy gazu"? To manipulacyjny przekaz

Źródło:
Konkret24

"Nie będzie takich zmian", "tego podatku nie będzie" - twierdzą politycy Polski 2050, odżegnując się od planów wprowadzenia podatku od posiadania samochodów spalinowych. Mówią, jakby to już było pewne. Jednak taki podatek wciąż jest wpisany w polskim Krajowym Planie Odbudowy. A decyzję o zmianie musi podjąć Komisja Europejska.

"Tego podatku nie będzie"? Hołownia oświadcza, ale nie on decyduje

"Tego podatku nie będzie"? Hołownia oświadcza, ale nie on decyduje

Źródło:
Konkret24

"Uszy zatkaj!" - krzyczy mężczyzna, gdy na horyzoncie nad rolnikami blokującymi drogę pojawia się wojskowy samolot. Nagranie tej sceny ma setki wyświetleń w mediach społecznościowych. Także rosyjskojęzycznych. Jedni internauci pytają, o co chodziło - inni piszą, że "polski pilot dziękował protestującym rolnikom za walkę w obronie kraju". Sprawdziliśmy, gdzie i co się wydarzyło.

Wojsko "postraszyło" rolników? To "lot treningowy na wysokości lotu koszącego"

Wojsko "postraszyło" rolników? To "lot treningowy na wysokości lotu koszącego"

Źródło:
Konkret24

W Kanadzie rzekomo ma grozić kara dożywocia za "własne zdanie, które jest sprzeczne z rządową narracją" - przekonuje jeden z internautów. Proponowane zmiany w prawie dotyczą jednak czego innego. Wyjaśniamy.

Dożywocie za "własne zdanie, sprzeczne z rządową narracją"? O co chodzi z prawem w Kanadzie

Dożywocie za "własne zdanie, sprzeczne z rządową narracją"? O co chodzi z prawem w Kanadzie

Źródło:
Konkret24

Były minister obrony Mariusz Błaszczak próbował odrzucić zarzuty o zaniedbania w uzyskaniu unijnego wsparcia dla polskich zakładów zbrojeniowych i porównał kwotę dofinansowania dla tych firm z pakietem unijnej pomocy dla Egiptu. To manipulacja, polegająca na zestawianiu rzeczy nieporównywalnych.

Tylko pół miliarda euro na amunicję, aż siedem miliardów dla Egiptu? Manipulacje Mariusza Błaszczaka

Tylko pół miliarda euro na amunicję, aż siedem miliardów dla Egiptu? Manipulacje Mariusza Błaszczaka

Źródło:
Konkret24

Widowiskowe nagranie przedstawiające dużą miejską arterię zablokowaną przez ciągniki zdobywa popularność w mediach społecznościowych - jest opisywane jako rzekomo nakręcone 20 marca w Polsce. Ale opisy i komentarze internautów do tego filmu wprowadzają w błąd.

Strajk rolników w środę? Nie w środę, nie w Polsce

Strajk rolników w środę? Nie w środę, nie w Polsce

Źródło:
Konkret24

Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej budynków, którą niedawno przegłosował Parlament Europejski, stała się źródłem przekłamań i fałszywych tez rozpowszechnianych w sieci. Jedna z nich dotyczy obowiązku montowania paneli fotowoltaicznych na "wszystkich budynkach".

"Obowiązkowa fotowoltaika"? Nie na każdym domu. Wyjaśniamy

"Obowiązkowa fotowoltaika"? Nie na każdym domu. Wyjaśniamy

Źródło:
Konkret24

Politycy obecnej opozycji zarzucają rządowi nieudolność, ponieważ z ponad pół miliarda euro unijnych funduszy na produkcję amunicji dofinansowanie dostała tylko jedna polska firma i jedynie na 2,1 miliona euro. Lecz przedstawiciele rządu Donalda Tuska wskazują, że to poprzednicy są winni, bo nie przypilnowali składania wniosków. Porządkujemy fakty w tej sprawie.

Afera o pieniądze na amunicję. Kalendarium wydarzeń 

Afera o pieniądze na amunicję. Kalendarium wydarzeń 

Źródło:
Konkret24

W ramach Europejskiego Zielonego Ładu "zakazana ma być hodowla żywności na własne potrzeby" - głosi artykuł, w który uwierzyło wielu internautów. Komisja Europejska zaprzecza tym twierdzeniom. Wprowadzający w błąd przekaz promowali m.in. posłowie Konfederacji. Sprawdziliśmy, jak szeroko rozprzestrzeniał się w sieci.

Zielony Ład zakaże uprawy własnych warzyw i owoców? KE: "całkowicie bezpodstawne" twierdzenie

Zielony Ład zakaże uprawy własnych warzyw i owoców? KE: "całkowicie bezpodstawne" twierdzenie

Źródło:
Konkret24

Hodowanie nawet jednej kury w przydomowym kurniku jest równoznaczne z prowadzeniem zakładu drobiu i wymaga rejestracji pod groźbą wysokiej kary finansowej - napisał w serwisie X znany przedsiębiorca. Sprawdziliśmy, czy ma rację.

200 tys. zł kary za brak rejestracji kury w przydomowej hodowli? To nieprawda

200 tys. zł kary za brak rejestracji kury w przydomowej hodowli? To nieprawda

Źródło:
Konkret24

Komenda Stołeczna Policji zaprzeczyła informacjom przekazywanym przez byłego policyjnego negocjatora, który pisał o żądaniu ujawnienia tożsamości 28 policjantów. Wśród funkcjonariuszy rzekomo ma być ojciec dziecka policyjnej praktykantki.

Doniesienia o 28 funkcjonariuszach i praktykantce w ciąży. Komenda Stołeczna Policji dementuje

Doniesienia o 28 funkcjonariuszach i praktykantce w ciąży. Komenda Stołeczna Policji dementuje

Źródło:
Konkret24

Politycy Konfederacji straszą Polaków, że obecny rząd i Unia Europejska planują "wycofać gotówkę" czy "zakazać płacenia gotówką". Nie jest to nowa narracja w politycznym dyskursie - i nie jest prawdziwa.

Konfederacja: "nadchodzi zakaz płacenia gotówką". Nie nadchodzi

Konfederacja: "nadchodzi zakaz płacenia gotówką". Nie nadchodzi

Źródło:
Konkret24

"Prowokacja w biały dzień", "przygotowywane były kupki kostki brukowej" - w ten sposób politycy PiS i Kukiz'15 tłumaczą, jak doszło do walk protestujących rolników z policją w Warszawie. Zdaniem opozycji kostkę brukową luzem przygotowano celowo, by "rzucać nią w protestujących". Sprawdziliśmy nagrania z kamer, zapisy z monitoringu, relacje reporterskie - nie znaleźliśmy potwierdza tej tezy.

Czarnek o protestach: przygotowano "kupki kostki brukowej, żeby ktoś rzucał". Brak potwierdzenia

Czarnek o protestach: przygotowano "kupki kostki brukowej, żeby ktoś rzucał". Brak potwierdzenia

Źródło:
Konkret24