"Albo się opamiętacie, albo będziecie siedzieć". Pełna manipulacji groźba pod adresem lekarzy

Szanowni państwo, odpowiadacie, ponosicie pełną odpowiedzialność karną co najmniej z ośmiu paragrafów" - przestrzega lekarzy szczepiących przeciw COVID-19 radca prawny Katarzyna Tarnawa-Gwóźdź. W nagraniu dostępnym w serwisie YouTube prawniczka przekonuje ich o grożących im karach za takie szczepienie. Według niej lekarzom grozi nawet 25 lat więzienia lub dożywocie "za branie udziału w Narodowym Programie Szczepień, który jest jednym wielkim eksperymentem medycznym prowadzonym na Polakach".

Film zatytułowany "Apel prawnika do lekarzy - albo się opamiętacie, albo będziecie siedzieć" do 14 czerwca miał ponad 104 tys. wyświetleń. 3,4 tys. internautów zostawiło pod nim pozytywną reakcję.

"Ciekaw jestem, czy takie wypowiedzi są zgodne z obowiązującym prawem w naszym kraju i czy takie spotkanie miało miejsce. (...) Straszenie lekarzy karą więzienia za udział w programie szczepień to jakiś kompletny absurd" - napisał czytelnik, który przesłał nam ten film do sprawdzenia.

Ma rację, straszenie więzieniem lekarzy za to, że szczepią przeciw COVID-19, nie ma żadnych podstaw prawnych.

Katarzyna Tarnawa-Gwóźdź argumentuje w omawianym nagraniu, że wprowadzony w 2020 roku do polskiego prawa przepis nazywany potocznie "klauzulą dobrego samarytanina" zwalnia z odpowiedzialności karnej za ewentualne błędy związane z leczeniem i diagnozowaniem COVID-19 - ale nie zwalnia już z odpowiedzialności prawnej związanej z podawaniem szczepionki. "Odpowiadacie również cywilnie w zakresie odszkodowawczym w pełnym zakresie" - przekonuje i wzywa wszystkich lekarzy, "żeby zastanowili się nad tym, co robią".

Internauci chętnie komentowali nagranie: "Brawo dla odważnej Pani prawnik!!!"; "W szpitalach mamy ubojnie narodu"; "Miód na moje uszy! Muszą ponieść odpowiedzialność za śmierć tysięcy ludzi" (pisownia wszystkich wpisów oryginalna). Autor jednego z popularnych komentarzy przekonywał, że więzienie grozi także innym pracownikom służby zdrowia: "Od kierowców karetek, pielęgniarki do samej góry!!! wszyscy doskonale wiedzą w czym uczestniczą, przytulają tchurze kasę i siedzą cicho! Nie będzie litości będą SIEDZIEĆ!!!!!" - napisał.

Nagranie z wystąpieniem prawniczki krąży też na Facebooku. Popularny post z filmem ma już ponad 300 udostępnień i blisko 300 fejsbukowych reakcji. "Brawo"; "Wreszcie właściwe myślenie... Tych konowałów wreszcie trzeba ustawić" - komentowali internauci.

Nagranie jest fragmentem wystąpienia radcy prawnej Katarzyny Tarnawy-Gwóźdź na konferencji "Plandemia jako zjawisko społeczne. Kontekst interdyscyplinarny" zorganizowanej przez organizację Front Wolności w maju tego roku. Ponad trzygodzinny zapis spotkania jest na YouTube. Katarzyna Tarnawa-Gwóźdź przekonywała, że przepisy wprowadzone w Polsce w związku z epidemią COVID-19 są sprzeczne z obowiązującym prawem. "Wszystko, czego dotknęłam się do tej pory, a mianowicie czy to pod kątem szczepień, czy pod kątem testów, czy pod kątem maseczek to się nic nie trzyma, mówiąc kolokwialnie, kupy" - mówiła. We fragmencie wideo krążącym w sieci nie wyjaśnia szczegółowo, dlaczego lekarze mieliby obawiać się udziału w Narodowym Programie Szczepień.

Zapytaliśmy mecenas Tarnawę-Gwóźdź, na jakiej podstawie mówi o szczególnej odpowiedzialności prawnej lekarzy. W odpowiedzi przesłała nam obszerny zbiór materiałów, m.in. opublikowany przez siebie tekst, którego kopie można znaleźć w sieci. Przekonywała w nim, że szczepienia przeciw COVID-19 są eksperymentem medycznym. Podkreślała, że szczepionki zostały dopuszczone do użytku warunkowo i wciąż są w fazie badania klinicznego. Cytowała przepisy ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w myśl których "eksperymentem leczniczym [jeden z dwóch określonych w ustawie rodzajów eksperymentu medycznego] jest wprowadzenie nowych albo tylko częściowo wypróbowanych metod diagnostycznych, leczniczych lub profilaktycznych w celu osiągnięcia bezpośredniej korzyści dla zdrowia osoby chorej". Przypomniała, że w przepisach tej samej ustawy podkreślono, iż eksperyment medyczny może być przeprowadzony po uzyskaniu zgody jego uczestnika. Podobny zapis znajduje się w konstytucji.

Prawniczka przesłała nam też pismo Okręgowego Inspektoratu Pracy w Łodzi z lutego tego roku, w którym napisano, że szczepienia są eksperymentem medycznym. "Proszę zwrócić uwagę na treść pisma PIP w Łodzi oraz fakt, iż ubezpieczyciele odmawiają ubezpieczonym, którzy poddali się szczepieniu wypłaty odszkodowania w ramach ubezpieczenia na życie właśnie z powodu poddania się eksperymentowi medycznemu" - pisze mecenas Tarnawa-Gwóźdź w przesłanej nam odpowiedzi.

Jej opinie skonfrontowaliśmy z dostępnymi publicznie informacjami o szczepionkach oraz ze stanowiskami instytucji związanych z tym tematem. Wbrew twierdzeniom prawniczki lekarzom wcale nie grozi odpowiedzialność karna za udział w Narodowym Programie Szczepień. Lekarzom grozi odpowiedzialność za rażące zaniechania lub za działania sprzeczne z aktualną wiedzą medyczną - a w świetle aktualnej wiedzy szczepienia przeciw COVID-19 są uzasadnione i potrzebne.

W Konkret24 pisaliśmy już o powielanej w sieci tezie, jakoby szczepienia przeciw COVID-19 były eksperymentem medycznym. To nieprawda.

Szczepionki - jak wszystkie produkty lecznicze - przed wprowadzeniem na rynek wymagają uzyskania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu. W przypadku szczepionek przeciw COVID-19 odpowiada za to Komisja Europejska. Zgodnie z unijnymi procedurami wydawania pozwoleń dla produktów leczniczych stosowanych u ludzi nadzór nad nimi sprawuje Europejska Agencja Leków (EMA).

To prawda - jak pisze pani mecenas - że szczepionki zostały wprowadzone do obrotu warunkowo. Ale to oznacza, że są dodatkowo badane i monitorowane. "Szczepionki przeciwko COVID-19 są opracowywane zgodnie z tymi samymi wymogami dotyczącymi jakości, bezpieczeństwa i skuteczności, jak w przypadku innych produktów leczniczych. Procedury rejestracyjne zostały skrócone do minimum, ale badania wykonywano według najwyższych standardów bezpieczeństwa, podobnie jak w przypadku innych szczepionek. Wydanie pozwolenia oznacza zatem, iż jakość, bezpieczeństwo i skuteczność takiego produktu leczniczego została udowodniona na podstawie odpowiednich badań klinicznych, przedklinicznych i chemiczno-farmaceutycznych" - informowało Ministerstwo Zdrowia w stanowisku przesłanym naszej redakcji w maju tego roku. Resort podkreślił, że podawanie w ramach Narodowego Programu Szczepień zarejestrowanych w ww. trybie szczepionek nie jest ani eksperymentem medycznym, ani badaniem klinicznym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodzie lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy z dnia 6 września 2001 roku Prawo farmaceutyczne.

Dalej ministerstwo wyjaśniało: "Należy podkreślić, że posługiwanie się terminem 'eksperyment leczniczy (medyczny)' oznacza konieczność spełnienia wymagań określonych w rozdziale 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty - w tym definicji, celu, zasad kierowania eksperymentem, zasad udziału w eksperymencie czy zawarciu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na rzecz uczestnika oraz osoby, której skutki eksperymentu mogą bezpośrednio dotknąć".

"Ponadto eksperyment medyczny może być przeprowadzony wyłącznie po wyrażeniu pozytywnej opinii o projekcie przez niezależną komisję bioetyczną. Żadna z powyższych okoliczności nie zachodzi w przypadku prowadzenia szczepień w ramach Narodowego Programu Szczepień" - tłumaczył resort.

W stanowisku Rzecznika Praw Pacjenta z maja tego roku czytamy: "Szczepienia ochronne przeciwko COVID-19 realizowane w ramach Narodowego Programu Szczepień absolutnie nie stanowią eksperymentu medycznego. Łączenie czy też utożsamianie warunkowego dopuszczenia do obrotu produktu leczniczego z eksperymentem medycznym jest całkowicie bezpodstawne. Być może wynika ono z fragmentarycznego odczytania obowiązujących przepisów prawa albo nieprawidłowego rozumienia obu terminów".

Jak wyjaśnia Rzecznik Praw Pacjenta, dopuszczenie do obrotu, także to warunkowe, oznacza pełną możliwość stosowania produktu leczniczego w zarejestrowanych wskazaniach. Użycie dopuszczonych na rynek produktów w leczeniu lub zapobieganiu chorób w ramach standardowych świadczeń zdrowotnych nie skutkuje udziałem w eksperymencie medycznym. "Wbrew pojawiającym się - ale niepopartym rzetelnymi analizami opiniom – ewentualne nieprawidłowości po stronie osób wykonujących zawód medyczny związane z kwalifikacją do szczepienia czy też samym podaniem szczepionki są objęte zakresem obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą za szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych" - wyjaśniał rzecznik w komunikacie.

O to, czy lekarze mogą odpowiadać prawnie za udział w Narodowym Programie Szczepień, zapytaliśmy Marcina Andrzejewicza, radcę prawnego specjalizującego się w prawie medycznym i procesowym. "Nie ma mowy o jakiejś nadzwyczajnej odpowiedzialności, tak wymierzonej w kierunku lekarzy, jak i przedstawicieli innych zawodów medycznych" - podkreśla Andrzejewicz w przesłanej nam analizie. Zaznacza, że lekarz zawsze odpowiada za brak dołożenia należytej staranności. "Można z pewnym uproszczeniem przyjąć, że odpowiedzialność zaczyna się od działania lub zaniechania sprzecznego z aktualną wiedzą medyczną" - tłumaczy.

Na naszą prośbę Andrzejewicz odniósł się także do "klauzuli dobrego samarytanina", czyli przepisu z ustawy z 28 października 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19. Artykuł 24. tej ustawy zwalnia lekarzy z odpowiedzialności karnej za niektóre przestępstwa w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Podkreślono, że chodzi o udzielanie świadczeń zdrowotnych w szczególnych okolicznościach. Odpowiedzialności nie uniknie za to lekarz, który w danych okolicznościach dopuścił się rażącego zaniedbania.

Według Marcina Andrzejewicza "klauzula jest nieprecyzyjna i nie objęła problemu kompleksowo". "Zawiera też pewne zwroty niedookreślone, które mogą nastręczać problemu w procesie interpretacji" - uważa prawnik. Jego zdaniem mówiąc o klauzuli w kontekście szczepień na COVID-19, odchodzimy od sedna problemu, bo zgodnie z aktualną wiedzą medyczną szczepienia przeciw COVID-19 są uzasadnione, na co dowodem jest warunkowe dopuszczenie szczepionek do obrotu.

Owszem, lekarze powinni się liczyć z ryzykiem poniesienia odpowiedzialności za działania sprzeczne z aktualnie dostępną wiedzą medyczną - ale za negowanie szczepień bądź nakłanianie pacjentów do ignorowania obowiązków wynikających z kalendarza szczepień. "Jestem w stanie przytoczyć kilka orzeczeń sądów lekarskich, które nakładają na lekarzy kary takie jak zawieszenie w prawie wykonywania zawodu" - podkreśla Marcin Andrzejewicz. Zaznacza, że wykonywanie zawodu lekarza czy jakiegokolwiek innego zawodu medycznego zawsze łączy się z ryzykiem poniesienia odpowiedzialności. Ewentualne negatywne konsekwencje zawsze wiążą się z naruszeniem obowiązku działania z należytą ostrożnością i starannością, w trosce o dobro pacjenta.

Sytuacje, w których lekarz odpowiada własnym majątkiem, są niezwykle rzadkie. "Chroni go system ubezpieczeń obowiązkowych, a także formuły, na podstawie jakich wykonuje świadczenia w szpitalach czy innych podmiotach leczniczych" - wyjaśnia Marcin Andrzejewicz.

Zawiadomienia o filmie z wystąpieniem Katarzyny Tarnawy-Gwóźdź trafiły już do Naczelnej Rady Lekarskiej. Zdaniem jej prezesa, prof. Andrzeja Matyi, sprawą wypowiedzi z filmu powinny się zająć organy państwowe. "Szczególnie, że te wszystkie działania antyszczepionkowców są sprzeczne z rządową kampanią szczepień" - zaznacza prof. Matyja. Działania władz w walce z ruchami antyszczepionkowym i antycovidovym ocenia jako bierne.

Profesor Matyja poinformował nas, że skierował już pismo do Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach w sprawie wypowiedzi prawniczki. Argumentował w nim, że jej wystąpienie demonstruje negatywny stosunek do lekarzy jako grupy i narusza ich godność. "Przede wszystkim sformułowanie gróźb wobec lekarzy stoi w sprzeczności z zasadami wykonywania zawodu radcy prawnego" - podsumował prof. Matyja.

Za zgłoszenie tematu dziękujemy czytelnikowi. Zachęcamy do śledzenia i oznaczania nas w mediach społecznościowych i kontakt mailowy: konkret24@tvn24.pl. Temat zgłosić także można poprzez przycisk "zgłoś do sprawdzenia" na naszej stronie.

Autor: Krzysztof Jabłonowski / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Shutterstock