Prezentując końcowy raport podkomisji smoleńskiej, Antoni Macierewicz stwierdził, że Rada Europy rzekomo potwierdziła ustalenia jego podkomisji o eksplozji w samolocie do Smoleńska. Wyjaśniamy, co naprawdę uchwaliła Rada i na czym polega manipulacja Macierewicza.
Podkomisja smoleńska przy Ministerstwie Obrony Narodowej po sześciu latach pracy zakończyła pracę, publikując 11 kwietnia swój 300-stronicowy raport - który jednak nosi datę 10 sierpnia 2021 roku. Tezy zaprezentowane na konferencji przez przewodniczącego podkomisji Antoniego Macierewicza zweryfikowaliśmy w Konkret24. Macierewicz, kończąc swoje wystąpienie, stwierdził, że ustalenia jego podkomisji potwierdziła wcześniej już Rada Europy: "Na koniec trzeba przypomnieć, że w roku 2018, o czym niestety media zapomniały, wtedy zapomniały… Rada Europy, jedna z najważniejszych instytucji europejskich, w swoim raporcie i rezolucji przywołała prace podkomisji wskazujące na eksplozję jako przyczynę katastrofy smoleńskiej".
Po raz kolejny Macierewicz powołał się na rezolucję tej instytucji, podpierając się jej autorytetem - co jest nieprawdą. O tym, co dokładnie było w stanowisku Rady Europy, Konkret24 pisał jesienią 2018 roku. Wyjaśniamy.
Słowo "eksplozja" w rezolucji Rady Europy pada raz - jako cytat
Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w październiku 2018 roku przyjęło rezolucję nr 2246. Wzywało w niej Rosję do zwrotu Polsce wraku rozbitego pod Smoleńskiem samolotu Tu-154M. Dokument mówi o tym, że Rosjanie powinni zrobić to bez dalszej zwłoki w sposób, który zapobiegnie dalszej degradacji materiału dowodowego, a do tego czasu Rosjanie powinni odpowiednio zabezpieczyć wrak i powstrzymać się od działań, które mogą zostać uznane za bezczeszczenie miejsca katastrofy.
Macierewicz od razu komentował przyjętą rezolucję, pisząc na Twitterze: "Raport Rady Europy ws. tragedii smoleńskiej przegłosowany! Podziękowania dla polskiej delegacji, przedstawicieli 46 państw oraz dla wszyskich, którzy pracowali na rzecz prawdy. Raport potwierdza stanowisko Polski, że samolot rozpadł się w powietrzu, wzywając Rosję do zwrotu wraku" (pisownia oryginalna).
W stanowisku Rady Europy ewentualna eksplozja wspomniana jest tylko raz - gdy opisywane są wyniki śledztw: rosyjskiego i polskiego. Podając polskie ustalenia, Rada cytuje zarówno raport Komisji Badania Wypadków Lotniczych Lotnictwa Państwowego (tzw. komisji Millera) z 2011 roku, jak i raport techniczny Podkomisji ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego pod Smoleńskiem (zwanej komisją Macierewicza") z kwietnia 2018 roku.
Fragment w dokumencie Rady Europy dotyczący ustaleń tej drugiej komisji brzmi: "11 kwietnia 2018 r. Komisja ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego Tu-154M pod Smoleńskiem w Rosji, powołana przez polski rząd, opublikowała nowy raport wstępny, w którym stwierdziła, że samolot został 'zniszczony w powietrzu w wyniku kilku eksplozji'". I tylko w tej części rezolucji i tylko jako przywołanie ustaleń podkomisji Macierewicza Rada Europy użyła słowa "eksplozja" - nigdzie indziej kwestia ewentualnych eksplozji i rozpadnięcia się samolotu w powietrzu nie jest już poruszona. Fragment ten jest oznaczony cudzysłowem, co wskazuje, że jest to jedynie cytat z dokumentu podkomisji smoleńskiej. Cytat nie jest komentowany, a zaraz po nim znajduje się kolejny punkt dokumentu, w którym podnosi się kwestię niewydania wraku przez Federację Rosyjską.
Jednocześnie we wpisie na Twitterze Antoni Macierewicz nie pisał o "rezolucji", a o "raporcie". Prawdopodobnie chodziło mu o raport przygotowany miesiąc wcześniej przez holenderskiego parlamentarzystę Pietera Omtzigta. Dokument z datą 3 września 2018 roku zawiera m.in. szkic rezolucji, który także został przygotowany przez Omtzigta i przyjęty przez komisję prawną i praw człowieka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy 25 czerwca. Zapis dotyczący "zniszczenia [samolotu] w powietrzu w wyniku kilku eksplozji" jest w szkicu dokładnie taki sam jak w finalnej, oficjalnej wersji dokumentu. Jest zatem jedynie przytoczeniem opinii tzw. komisji smoleńskiej - czyli zespołu parlamentarnego zrzeszająca posłów i senatorów zainteresowanych wyjaśnieniem przyczyn i okoliczności katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku z 10 kwietnia 2010.
W żadnej części raportu i towarzyszącego mu memorandum objaśniającego nie ma informacji o "zniszczeniu w powietrzu" i o "eksplozjach". Takie sformułowania pojawiają się jedynie jako cytaty z prac podkomisji Macierewicza. Omtzigt wymienia bowiem wszystkie wersje przyczyn katastrofy przyjęte w oficjalnych dokumentach polskiej i rosyjskiej strony. Podkreśla też, że sam nie miał mandatu do prowadzenia własnego śledztwa.
Macierewicz o zaniedbaniach Donalda Tuska
Pół roku później, w kwietniu 2019 roku, Macierewicz powtórzył swoje twierdzenia w wywiadzie dla radiowej Jedynki. Według niego Rada Europy "stwierdza jednoznacznie, że rząd Donalda Tuska zaniedbał badania tej katastrofy, że samolot wybuchł w powietrzu i tak został zniszczony, i wreszcie że Rosjanie mają obowiązek natychmiast Polsce oddać wrak i wszystko, co do niego należy".
Nowym elementem było twierdzenie Macierewicza dotyczące zaniedbań rządu Donalda Tuska. Jednak w rezolucji wspomina się jedynie o "polskim rządzie" (z Tuskiem na czele). Nie ma oceny "zaniedbań" - co również opisaliśmy w Konkret24. Fragment temu poświęcony mówi o wspólnej decyzji rządów Polski i Rosji, które ustaliły, że śledztwo będzie prowadzone przez Międzypaństwowy Komitet Lotniczy jako "właściwy organ w państwie, w którym miała miejsce katastrofa".
Autor: Bartosz Chyż, Michał Istel, bebi / Źródło: Konkret 24; zdjęcie: Paweł Supernak/PAP
Źródło zdjęcia głównego: PAP | Paweł Supernak/PAP