Rezerwy masła z RARS. Buda: "nie zaleca się dla dzieci i kobiet w ciąży". Uspokajamy

16 grudnia Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych (RARS) ogłosiła przetarg na sprzedaż masła mrożonego z zapasów agencji - w sumie na 997 ton. "W ostatnim czasie na rynkach światowych znacznie wzrosła cena masła, co jest przede wszystkim efektem niedoboru mleka. Sytuacja ta dotknęła także Polskę. Aby ustabilizować sytuację na rynku, Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych ogłosiła przetarg na sprzedaż dużych ilości masła" - czytamy w informacji na rządowej stronie. Przetarg dotyczy sprzedaży mrożonego masła w blokach 25 kg. Minimalna cena wynosi 28,38 zł/kg (bez VAT) - co dawałoby ok. 6 zł za kostkę. Otwarcie ofert związanych z przetargiem zaplanowano na 19 grudnia 2024 roku.

Decyzja rządu o interwencji na rynku masła to reakcja na rosnące w ostatnich tygodniach ceny tego produktu. Choć w supermarketach czy na promocjach można kupić kostkę masła za 6-8 zł, to w wielu mniejszych sklepach cena przekroczyła 10 zł. - Po to są rezerwy strategiczne, żeby w takich sytuacjach, gdy - z różnych powodów - ceny masła poszły tak bardzo do góry, żeby działać. Więc tutaj Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych wykonuje swoje ustawowe zadania - tłumaczył na konferencji prasowej Tomasz Siemoniak, minister spraw wewnętrznych i administracji. Minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz mówił, że obecne ceny masła są spowodowane m.in. wysokimi cenami mleka.

Na początku grudnia 2024 Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) napisała w opracowaniu, że "światowe ceny masła rosły czternasty miesiąc z rzędu, osiągają nowy rekordowy poziom ze względu na silny popyt wewnętrzny i międzynarodowy przy ograniczonych zapasach, szczególnie w Europie Zachodniej. Ceny sera również wzrosły, odzwierciedlając ograniczoną możliwość zaspokojenia rosnącego popytu importowego". 18 grudnia po posiedzeniu rządu premier Donald Tusk mówił: - Interwencja na rynku masła ma utrudnić spekulację tym produktem i zapobiec dalszym podwyżkom jego cen przed świętami.

Informacja o uwolnieniu rezerw masła wywołała krytykę i kpiny ze strony polityków opozycji. "Jak w grudniu uwolnienie rezerw strategicznych, to w styczniu pewnie wejdą kartki na masło" - napisał w serwisie X poseł PiS Janusz Cieszyński. Były minister rolnictwa, teraz poseł PiS Robert Telus w swoim poście oceniał: "To, że w tej chwili wypuścimy na rynek więcej masła, nie spowoduje zniżki ceny, dlatego że masła nie brakuje na rynku. Po akcji RARS cena masła nie spadnie. Rząd chce przed świętami pokazać, że cokolwiek robi, ale obrał nie ten kierunek działań".

Natomiast europoseł PiS Waldemar Buda poszedł dalej, informując 17 grudnia w serwisie X: "Potwierdziły się moje obawy, masło od @donaldtusk ma 18 miesięcy! Nie zaleca się dla dzieci i kobiet w ciąży a dla reszty też średnio może smakować" (pisownia postów oryginalna). Do wpisu załączył zrzut ekranu strony Biuletynu Informacji Publicznej RARS z ogłoszeniem o przetargu; pomarańczowym kolorem zaznaczono frazę "niż 18 miesięcy".

Post wygenerował ponad 50 tys. wyświetleń. Komentowało go wielu internautów. Niektórzy zauważyli, że chodzi o masło skupowane przez RARS jeszcze za rządów Zjednoczonej Prawicy (rząd Donalda Tuska został powołany 13 grudnia 2023 roku). "To nie jest żadne masło Tuska, tylko wasze. On je niejako dostał w spadku po was"; "Czyli leżało już w magazynach podczas rządów PiS"; "Jeśli masło w magazynach ma 18 m-cy, to znaczy, że kupił je Wasz rząd"; "Waldek, teraz się skup - skoro Koalicja rządzi rok, czyli 12 miesięcy, a masło ma 18 miesięcy, to kto je kupił?" - komentowali.

Część internautów stwierdziła z kolei, że Buda nie zrozumiał treści ogłoszenia RARS. "Czytaj ze zrozumieniem. Nie dłużej niż. Wskaż przepisy które złamano. Jeśli nie potrafisz nic mądrego, to zamilcz"; "D***** drogi - nie dłużej niż 18 miesięcy oznacza, że ma mniej niż 18 miesięcy"; "Ma nie więcej niż 18 miesięcy. Równie dobrze może mieć 3, 5 albo 10 miesięcy. A nawet jak ma 18 miesięcy, to i tak jeszcze przez pół roku może sobie leżeć w chłodni i jest zdatne do spożycia" - komentowali.

Czy więc europoseł PiS słusznie straszy, że mrożone masło z rezerw RARS jest niebezpieczne dla dzieci i kobiet w ciąży?

22 sierpnia 2023 roku ówczesny minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus zapowiedział, że Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych przeprowadzi skup masła i odtłuszczonego mleka w proszku. O zapowiedzi informowały portale Money.pl i branżowe Tygodnik Rolniczy czy Polska Rolna. We wrześniu 2023 roku minister Telus w TVP Info potwierdził rozpoczęcie skupu (za: Polskie Radio 24).

25 września 2023 roku RARS poinformowała o podpisaniu umowy ze spółdzielnią mleczarską Mlekovita na dostawę masła i mleka odtłuszczonego w proszku w ramach rezerw strategicznych (za: Polska Agencja Prasowa).

W ogłoszeniu RARS z 16 grudnia o "postępowaniu na sprzedaż masła mrożonego" czytamy: "masło mrożone posiada 24 miesięczny okres przechowywania, zgodnie z normą PN-A-07005 'Produkty żywnościowe. Warunki klimatyczne i okresy przechowywania w chłodniach wraz ze zmianą Az1 do tej normy, w zakresie obejmującym towary żywnościowe przeznaczone do długookresowego przechowywania w chłodniach w temperaturze poniżej -22,1°C'". A potem: "Zgodnie z zawartymi umowami, przechowywane są w chłodni nie dłużej niż 18 miesięcy".

Tak więc w ogłoszeniu RARS nie ma informacji, którą podał europoseł Buda, że mrożone masło przeznaczone teraz na sprzedaż ma jest już przechowywane dokładnie od 18 miesięcy.

Produkt, który chce sprzedać RARS, wyprodukowały trzy podmioty: jeden należy do Spółdzielni Mleczarskiej Mlekovita, a dwa pozostałe do Grupy Polmlek. Redakcja Konkret24 poprosiła obie firmy o odniesienie się do przekazu europosła Budy, że masło, które wyprodukowały, a teraz ma być sprzedane przez RARS, nie zaleca się do spożycia dzieciom i kobietom w ciąży, lecz do publikacji tekstu nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

18 grudnia dostaliśmy natomiast odpowiedź z RARS. Odnosząc się do tez Waldemara Budy, pytaliśmy, od jak dawna masło przeznaczone do sprzedaży jest w magazynach, w jakich warunkach było przechowywane, czy "nie jest zalecane do spożycia przez dzieci i kobiety w ciąży" oraz czy mogło stracić pewne walory smakowe.

Biuro komunikacji RARS najpierw powtarza informacje zawarte w ogłoszeniu przetargowym, czyli że "zgodnie z wymaganiami określonymi w normie PN-A-07005 Produkty Żywnościowe – Warunki Klimatyczne i okresy przechowania w chłodniach wraz ze zmianą Az1 do tej normy, w zakresie obejmującym towary żywnościowe przeznaczone do długotrwałego przechowywania w chłodniach, w temperaturze poniżej -22,1°C dla masła okres przechowywania wynosi 24 miesiące".

Dalej podaje szczegółowo: "Chłodnie, w których przechowywane jest masło spełniają wymagania określone w rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 Z 30.054.2004) i obowiązujące przepisy określające wymagania handlowe, weterynaryjne oraz bezpieczeństwa żywności i żywienia".

Następnie informuje: "Masło przechowywane do sprzedaży przez RARS jest produktem pełnowartościowym. Parametry jakościowe masła są zgodne z obowiązującymi przepisami określającymi wymagania weterynaryjne, handlowe, bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz wymagania jakościowe określone przez Agencję".

Z tej odpowiedzi wnika, że nie ma przeciwskazań, by produkt spożywały dzieci lub kobiety w ciąży. Także okres przechowywania odpowiada normom. Nie mamy dowodów ani przesłanek, że w tym wypadku standardy naruszono oraz że deklaracje RARS nie odpowiadają stanowi faktycznemu.

O odniesienie się do tez Waldemara Budy Konkret24 poprosił też ekspertkę w zakresie technologii żywności i żywienia dr Justynę Bylinowską, redaktorkę Dietetycy.org.pl. "Masło, które zostało głęboko zamrożone w temperaturze co najmniej -18°C, dopuszczone do obrotu przez Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) i przechowywane w odpowiednich warunkach przez okres nieprzekraczający 24 miesięcy, jest bezpieczne do spożycia, także przez dzieci i kobiety w ciąży" - informuje dr Bylinowska. I wyjaśnia: "Najważniejszą rolę odgrywa jakość pierwotnego produktu oraz sposób jego przechowywania. Istotne jest, aby masło zostało skierowane do mrożenia bezpośrednio po opuszczeniu mleczarni, bez długotrwałego przechowywania np. w lodówkach sklepowych".

Ekspertka uspokaja: "Proces jełczenia, czyli utleniania tłuszczów, w warunkach głębokiego mrożenia zachodzi niezwykle powoli, ponieważ niewielki dostęp powietrza i niska temperatura skutecznie hamują ten proces. Dzięki temu masło zamrożone zgodnie z wytycznymi może zachować swoje właściwości przez okres do dwóch lat".

Jednak dr Bylinowska zwraca uwagę na istotny aspekt związany z wprowadzeniem do sprzedaży masła z rezerw rządowej agencji: "Producent, wprowadzając do sprzedaży masło pochodzące z głębokiego mrożenia, powinien umieścić odpowiednią informację na opakowaniu. Taka transparentność pozwala konsumentom na podejmowanie świadomych decyzji. Należy również pamiętać, że masło, które zostało wcześniej zamrożone, nie powinno być ponownie zamrażane w warunkach domowych, ponieważ może to wpłynąć na jego jakość, smak a przede wszystkim grozić zatruciem."

Biuro komunikacji RARS, zapytane przez Konkret24, czy podmioty, które kupią mrożone masło będące przedmiotem przetargu, powinny - prowadząc jego sprzedaż detaliczną - poinformować, że pochodzi z głębokiego mrożenia i nie należy go ponownie mrozić, odpowiedziało: "Podmiot, który wprowadza do obrotu artykuły rolno-spożywcze, zobowiązany jest przestrzegać przepisów prawa żywnościowego w zakresie bezpieczeństwa żywności. Zakład ten odpowiedzialny jest za odpowiednie oznakowanie towaru".

Aktualizacja z 20 grudnia 2024 roku Już po opublikowaniu artykułu otrzymaliśmy odpowiedź z Grupy Polmlek: "jako producent masła mieliśmy za zadanie wyprodukować i dostarczyć masło spełniające wymagania oraz kryteria zawarte w specyfikacji, które są załącznikiem do umowy z RARS. Masło jest własnością RARS, nie jesteśmy upoważnieni do udzielania informacji związanych z Rezerwami Strategicznymi Państwa Polskiego".