Smog "patriotycznie trzyma się granic"? O co chodzi z tą mapą

W Polsce ścisnął mróz i od razu wrócił problem smogu. W niedzielę 20 listopada najgorsza sytuacja panowała na południu kraju, a mieszkańcy Zabrza i Rybnika dostali alert Rządowego Centrum Bezpieczeństwa z ostrzeżeniem o złej jakości powietrza. W poniedziałkowy wieczór w niektórych miejscach jakość powietrza określano jako złą. W związku z tym w mediach społecznościowych internauci znów zaczęli publikować mapy pokazujące, jak złej jakości jest powietrze nad Polską. Jedna z takich map, opublikowana na Twitterze 20 listopada przez karnistę z Uniwersytetu Jagiellońskiego dr. Wojciecha Górowskiego, wzbudziła największe zainteresowanie - i kontrowersje.

Autor tweeta pokazał zrzut ekranu z aplikacji Airly monitorującej jakość powietrza. Widać mapę całej Europy i kropki oznaczające, jakiej jakości powietrze jest w danym miejscu. Niemal wszędzie jest ona dobra - kropki są zielone. Gdzieniegdzie są żółte i punktowo czerwone - co oznacza najgorsze powietrze. Spośród wszystkich krajów na mapie tylko Polska jest cała w żółtych kropkach, a na południu jest największe stężenie czerwonych. "Przyszła zima Można palić wszystkim. Powietrze na południu Polski zabija ale kogo to interesuje. Uwielbiamy umierać" - napisał ironicznie krakowski karnista (pisownia postów oryginalna). Jego wpis skomentowano ponad pół tysiąca razy.

Wśród szeregu wpisów komentujących zamieszczoną przez dr. Górowskiego mapę było wiele kwestionujących przedstawione na niej dane. Internauci podważali wiarygodność mapy, określając ją: "zje**ną"; "nonsensową", "dla ubogich". "Uwaga ta mapa to faje news i kłamstwo"; "No już, na pewno wszyscy uwierzyli w tego fejka"; "Pan szanowny zamiast UJ powinien ukończyć ASP. Taki piękny kolaż stworzyć w Photoshopie i do tego wyjaśnić jego głęboki metafizyczny przekaz w kilku znakach na TT o tym co młody artysta miał na myśli - szacun"; "Mapka jest tak wiarygodna jak Jak sondaże. Na zamówienie" - oceniali internauci.

Jeden z wątków dotyczył rzekomej zależności między granicą Polski a stężeniem zanieczyszczonego powietrza. "K.... Ale ten smog inteligentny. Idealnie w granicach"; "Miło, że powietrze zgodnie z dyrektywą Unii Europejskiej nie chce przekraczać granic państwowych i to co wyprodukowaliśmy w Polsce zostaje w Polsce"; "Jestem dumna z naszego powietrza, że tak patriotycznie trzyma się granic"; "Fajne to powietrze. Takie... nieruchome"; "Od kiedy powietrze trzyma się idealnie granic i jest całkowicie statyczne??" - kpili internauci na Twitterze.

Doktor Wojciech Górowski w rozmowie z Konkret24 tłumaczy, że jest autorem opublikowanego zrzutu z aplikacji Airly. Nie komentuje zarzutów internautów. Odpowiada krótko: "Każdy, kto mieszka w Krakowie, po prostu czuje, jak śmierdzi powietrze".

Gdy sprawdzaliśmy mapę Europy w aplikacji Airly przed trzy kolejne dni - 21, 22 i 23 listopada - znów najwięcej czerwonych kropek było w Polsce; nasz kraj był pokryty też największą liczbą żółtych kropek, choć zauważyliśmy ich też sporo w zachodnich Niemczech. O co więc chodzi z tym smogiem "trzymającym się granic"?

Na pytania Konkret24 opowiedział Marcin Gnat, kierownik marketingu Airly. Ta polska firma korzysta zarówno ze swoich czujników, jak i tych montowanych przez państowe instytucje. Mierzą kluczowe składniki zanieczyszczenia, czyli cząstki stałe (PM1, PM2,5, PM10) i gazy (NO2, O3, SO2 i CO), a także temperaturę, wilgotność powietrza oraz wiatr. - W ponad 40 krajach mamy 20 tysięcy punktów, z czego pięć tysięcy należy do naszej firmy, z których cztery tysiące znajdują się w Polsce. W naszym kraju korzystamy też ze stacji Generalnego Inspektoratu Ochrony Środowiska - wyjaśnia Gnat.

Zarzutami internautów nie jest zdziwiony. - Przekazy, że smog kończy się na granicy polsko-niemieckiej, pojawiają się regularnie w kontekście naszej aplikacji - mówi. Zwraca uwagę na obecne warunki pogodowe. - Temperatura jest ujemna lub lekko dodatnia i jest właściwie bezwietrznie. W takich uwarunkowaniach, jeśli Niemcy mają niską emisję, a w Polsce jakość powietrza jest kiepska, to ten smog z Polski nie wędruje dalej. To, co wyprodukujemy w danym punkcie, z nami zostaje - tłumaczy Gnat.

Na rolę wiatru w rozwiewaniu smogu zwraca również uwagę Magdalena Cygan z Polskiego Alarmu Smogowego - ale również na przeszkody terenowe, np. lasy, które zatrzymują smog. - Należy także pamiętać, że wiele polskich miast i miejscowości jest w nieckach, co zatrzymuje wydostawanie się trujących związków na zewnątrz, na przykład Kraków - mówi w rozmowie z Konkret24. Zauważa, że analizując mapy pokazujące zanieczyszczenie powietrza, trzeba zwracać uwagę między innymi na lokalizację czujników, bo część z nich może być zamontowana przy zakładach produkcyjnych, w lesie, przy ruchliwej drodze.

Magdalena Cygan dodaje, że z map pokazujących zanieczyszczenie wcale nie wynika, by smog zatrzymywał się automatycznie akurat na granicy polsko-czeskiej czy polsko-słowackiej. Pamiętajmy, że krążące w internecie screeny to duże pomniejszenia rzeczywistych obrazów.

- Rozumiem, że internauci szukają wytłumaczenia dużego smogu w Polsce, ale jest ono bardzo proste. Zresztą sami możemy się o tym przekonać, gdy nad miastami widzimy szare, śmierdzące czapy, za co jesteśmy sami odpowiedzialni - komentuje Magdalena Cygan.

- Główną przyczyną smogu w Polsce jest emisja z domów jednorodzinnych, czyli używanie nieekologicznych surowców do ogrzewania domów, co według różnych opracowań w okresie jesienno-zimowym odpowiada za 50-60 procent ogólnej emisji - informuje Marcin Gnat z Airly.