Na dostarczonych do PKW listach z podpisami poparcia dla kandydatów w wyborach prezydenckich jest informacja, że poparcie dotyczy wyborów zarządzonych na 10 maja. Czy w razie przesunięcia wyborów w wyniku ustawy o głosowaniu korespondencyjnym te listy będą nieważne? Zdaniem pytanych przez Konkret24 prawników - nie.
Kodeks wyborczy w art. 303 stanowi, że każda karta z podpisami poparcia kandydata w wyborach prezydenckich powinna zawierać następującą treść: "Udzielam poparcia kandydatowi na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ........................ [imię (imiona) i nazwisko kandydata] w wyborach zarządzonych na ........... (dzień, miesiąc, rok)".
9 kwietnia Państwowa Komisja Wyborcza poinformowała, że zarejestrowała 10 kandydatów na prezydenta, którzy wcześniej dostarczyli do PKW listy z podpisami poparcia. Są to: Robert Biedroń, Krzysztof Bosak, Andrzej Duda, Szymon Hołownia, Marek Jakubiak, Małgorzata Kidawa-Błońska, Władysław Kosiniak-Kamysz, Mirosław Piotrowski, Paweł Tanajno i Stanisław Żółtek.
Nadal te same wybory?
Na złożonych listach poparcia widnieje data wyborów ("w wyborach zarządzonych na dzień 10 maja 2020r."). Na to zwrócił uwagę dziennikarz radia RMF FM Tomasz Skory: "Wiecie, że ŻADEN z kandydatów w wyborach nie ma nie tylko 100 tys. ale ŻADNEGO poparcia do udziału w wyborach innych, niż zarządzone na 10 maja? W PKW leżą miliony dowodów na to. Takich, tylko z podpisami. Do wpisu dołączył niewypełniony wykaz podpisów poparcia dla Andrzeja Dudy z datą wyborów 10 maja" - napisał na Twitterze. Tweet ten podało dalej 338 internautów, a polubiło 948.
Skoremu odpowiedział m.in. Szymon Huptyś, rzecznik ministerstwa infrastruktury: "w momencie składania podpisów były to wybory zarządzone na 10 maja. I gdyby ich termin został przesunięty, nadal będą to te same wybory" - napisał.
Datę wyborów prezydenckich marszałek Sejmu wyznaczyła na 10 maja swoim postanowieniem z 5 lutego. Do tej pory ta data nie została zmieniona, choć większość posłów PiS, przy sprzeciwie opozycji, przyjęła ustawę o powszechnych korespondencyjnych wyborach prezydenckich, która daje marszałek sejmu możliwość ich przesunięcia na inny niż 10 maja termin.
Wątpliwy status prawny?
Wpis Tomasza Skorego odsyła do jego tekstu na portalu Rmf24.pl, w którym cytuje on byłego przewodniczącego PKW sędziego Wojciecha Hermelińskiego: "Zbieranie podpisów musi się odbywać w zgodzie z Kodeksem wyborczym, który nakazuje wpisanie w formularzu daty wyborów - wpisali ją. I nagle władze zmieniają tę datę - to jest nieprawidłowość, która niewątpliwie rzutuje na status tych osób w wyborach".
Zdaniem sędziego ta nieprawidłowość na pewno jest podstawą do składania protestów wyborczych, gdyby wybory rzeczywiście zostały przeniesione z 10 maja na inny dzień.
"Lista nie jest źródłem prawa"
Prawnicy, z którymi kontaktował się Konkret24, twierdzą jednak, że data na liście kandydata nie ma znaczenia dla faktu poparcia dla kandydatów ani dla zmiany terminu wyborów - bo nawet po ich przesunięciu mamy do czynienia z tymi samymi wyborami prezydenckimi.
- Treść karty z podpisami poparcia nie ma znaczenia, bo nie jest źródłem prawa – tłumaczy Konkret 24 prof. Anna Rakowska-Trela, konstytucjonalistka z Uniwersytetu Łódzkiego. Ważniejsze są przepisy Konstytucji, która dopuszcza zmianę terminu wyborów - tylko w sytuacji wprowadzenia stanu nadzwyczajnego (stanu wojennego, wyjątkowego czy klęski żywiołowej). – Przepisy Konstytucji nie pozwalają na to, by termin wyborów marszałek Sejmu zmieniał na podstawie innej ustawy – podkreśla prof. Rakowska-Trela.
Podobnie uważa prof. Piotr Mikuli, szef Katedry Prawa Ustrojowego Porównawczego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zdaniem data na listach poparcia nie ma znaczenia. - W praktyce ci sami kandydaci będą w tych przesuniętych wyborach, ale to sprawa drugorzędna z punktu widzenia innych naruszeń prawa - podkreśla. Profesor Mikuli też jest zdania, że wybory można przesunąć tylko wtedy, gdy zostanie wprowadzony stan nadzwyczajny.
- Jakkolwiek ma to związek z dwiema koncepcjami: część doktryny uważa, że po zniesieniu stanu nadzwyczajnego należy kontynuować procedury wyborcze (tj. zawiesza się kalendarz wyborczy - red.), część uważa, że wszystko trzeba powtórzyć od początku – stwierdza prof. Mikuli.
O tym, że w tej kwestii istnieje luka w przepisach, pisaliśmy już w Konkret24. Jak zaznaczał jeden z konstytucjonalistów, Kodeks wyborczy należy uzupełnić o przepisy pozwalające zawiesić trwającą procedurę wyborczą w razie wprowadzenia stanu nadzwyczajnego.
Wola polityczna ponad prawem
- Należy zakładać, że PiS ostatecznie skorzysta z ustawy o głosowaniu korespondencyjnym w wyborach prezydenckich i przesunie termin wyborów, nie licząc się z opiniami konstytucjonalistów – zauważa prof. Anna Rakowska-Trela.
Ustawa nie została jeszcze rozpatrzona przez Senat, który ma na to 30 dni od dnia przekazania ustawy do Senatu – czyli od 6 kwietnia. W art. 20 napisano: "Jeśli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ogłoszono stan epidemii, Marszałek Sejmu może zarządzić zmianę terminu wyborów określonego w wydanym wcześniej postanowieniu. Nowy termin wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej określony przez Marszałka Sejmu musi odpowiadać terminom przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej określonym w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej".
Jerzy Stępień, były prezes Trybunału Konstytucyjnego, ocenia w rozmowie z Konkret24, że PiS jest formacją, która nie jest w stanie funkcjonować w ramach Konstytucji, zasad demokratycznego państwa prawa i zasad legislacji. – Stawia wolę polityczną nad prawem, to prawny nihilizm – stwierdza sędzia Stępień.
Autor: Piotr Jaźwiński / Źródło: Konkret24; zdjęcie: Radek Pietruszka / PAP