Bochenek z pytaniami do Tuska. W pierwszym powiela fałsz

Polityce premiera Donalda Tuska wobec Rosji w czasach rządów PO-PSL poświęcona była konferencja, którą 13 czerwca zorganizowano w siedzibie Prawa i Sprawiedliwości w Warszawie. Wystąpili rzecznik PiS Rafał Bochenek oraz posłowie Szymon Pogoda i Przemysław Drabek. Wspominając o serialu dokumentalnym "Reset", którego pierwszy odcinek wyemitowano dzień wcześniej w TVP, pokazano kilka wyrwanych z kontekstu wypowiedzi Donalda Tuska z czasów, gdy jako premier wypowiadał się o Rosji. Potem Rafał Bochenek - nawiązując do dyskusji na temat planowanej komisji do badania wpływów rosyjskich w Polsce - przypomniał "12 pytań PiS do Donalda Tuska", które od jakiegoś czasu PiS ogłasza. Wtedy na ekranie pojawiła się grafika z tymi pytaniami.

"Kierowaliśmy te pytania do Donalda Tuska z apelem, aby się do tego odniósł, ponieważ rzeczywiście wokół tych kwestii narosło bardzo wiele wątpliwości, sprzeczności, niejasności, które chcielibyśmy, aby Donald Tusk raz na zawsze przeciął" - mówił Bochenek. Pytania odnoszą się do rzekomych decyzji i postępowań, o które PiS oskarża rządy PO-PSL, a które "miały wpływ na bezpieczeństwo i suwerenność państwa polskiego". Tyle że już pierwsze z przypomnianych zawiera fałszywą tezę. "Dlaczego zrezygnował pan z instalacji amerykańskiej tarczy antyrakietowej w latach 2008-2009?" - zapytał rzecznik PiS.

Tezę, że to rząd PO-PSL/Donald Tusk zrezygnował z budowy tarczy antyrakietowej w Polsce, politycy PiS forsują od dawna. Mówił o tym np. 15 września 2022 roku prezes Jarosław Kaczyński na konferencji prasowej z premierem Mateuszem Morawieckim - co wyjaśnialiśmy w Konkret24. Po wybuchu ukraińskiej rakiety w Przewodowie w województwie lubelskim Adam Andruszkiewicz, poseł PiS i sekretarz stanu w kancelarii premiera, występując w TVP 27 listopada 2022 roku, zarzucił obecnym w studiu politykom PO i PSL: "Wasz rząd zablokował budowę tej tarczy antyrakietowej w naszym państwie. I to jest zdrada stanu".

Teraz fałszywa teza wróciła w "12 pytaniach PiS do Donalda Tuska". Rafał Bochenek próbował ją wprawdzie nieco tłumaczyć w dalszej części swojej wypowiedzi: "Ja przypomnę, że to właśnie Rosjanie nie byli entuzjastami tego projektu, o czym Donald Tusk doskonale wiedział i sam publicznie o tym mówił, po czym po wielu latach rozmów Platforma Obywatelska - po tak takich publicznych właśnie wypowiedziach Putina, który wskazywał, że nie jest entuzjastą tego projektu i nie popiera budowy tarczy antyrakietowej w Polsce - tak prowadziła negocjacje, że w końcu Amerykanie de facto wycofali się z budowy tarczy antyrakietowej w Polsce. Dopiero w 2016 roku ten projekt został wdrożony i jest realizowany. Wkrótce będzie na ukończeniu".

Być może, zdając sobie sprawę z tego, że teza w pytaniu jest fake newsem, rzecznik PiS próbował ją zmienić na wersję "PO tak prowadziła negocjacje, że Amerykanie się wycofali" - ale i to nie jest prawdą. W dodatku na twitterowym profilu PiS fałszywy przekaz podano bez żadnego zastrzeżenia.

Raz jeszcze więc wyjaśniamy, jak to było z wstrzymaniem budowy bazy tarczy antyrakietowej w Polsce - chodzi o element amerykańskiego systemu antybalistycznego. W skrócie: to nie rząd PO-PSL zrezygnował, tylko decyzję podjęli Amerykanie.

Latem 2006 roku administracja ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych George'a W. Busha zaoferowała Polsce i Czechom zainstalowanie elementów amerykańskiego globalnego systemu tarczy antyrakietowej. O jej budowie prezydenci Lech Kaczyński i Bush rozmawiali 8 czerwca 2007 roku w Juracie i miesiąc później w Stanach Zjednoczonych – tarcza nie miała być wymierzona w Rosję, podkreślali. Uzgodniono, że powstanie w Redzikowie pod Słupskiem.

Po wyborach w 2007 roku nowy rząd PO-PSL kontynuował rozmowy z Amerykanami w sprawie tarczy. Głównym polskim negocjatorem - zarówno w rządzie Jarosława Kaczyńskiego, jak i w rządzie Donalda Tuska - był wiceszef MSZ Witold Waszczykowski. Odwołano go ze wszystkich stanowisk w sierpniu 2008 roku. W wywiadzie z 2009 roku stwierdził, że jego następcy opóźniali negocjacje, bo targowali się z Amerykanami o sprzęt i pieniądze. Z ujawnionych w 2010 roku dokumentów amerykańskiego Departamentu Stanu wynikało, że ówczesny minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski w lipcu 2008 roku miał przekonać premiera, by zaostrzyć stanowisko w negocjacjach z Amerykanami, m.in. domagać się stałej obecności rakiet Patriot w Polsce.

Po tym, jak 8 sierpnia 2008 roku Rosja najechała Gruzję, negocjacje w sprawie tarczy nabrały tempa. 14 sierpnia polscy i amerykańscy negocjatorzy podpisali porozumienie o budowie bazy. Dzień później, podczas obchodów Święta Wojska Polskiego, prezydent Lech Kaczyński mówił, że "samo istnienie tej instalacji zwiększa bezpieczeństwo Polski", a premier Donald Tusk dodał, że Amerykanie przyjęli polskie propozycje, między innymi tę dotyczącą rozmieszczenia na stałe w naszym kraju zestawów rakietowych Patriot.

Następnie 20 sierpnia 2008 roku, u schyłku rządów amerykańskiego prezydenta George'a W. Busha, polski rząd reprezentowany przez ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego podpisał z Amerykanami - których reprezentowała sekretarz stanu Condoleezza Rice - umowę o budowie w Polsce elementów tarczy antyrakietowej. "Bardzo się cieszę, że niezależnie od wahań, jakie się zdarzały, mamy dobrą umowę" - mówił obecny na uroczystości prezydent Lech Kaczyński. Premier Donald Tusk z kolei ocenił, że wraz z podpisaniem umowy "dokonaliśmy wspólnie prawdziwego przełomu, jeśli chodzi o kwestie bezpieczeństwa Polski i Stanów Zjednoczonych".

Zmiana w amerykańskim podejściu do budowy tarczy antyrakietowej w Polsce przyszła wraz ze zmianą władzy w Stanach Zjednoczonych i kryzysem gospodarczym. Profesor Paweł Turczyński w swojej pracy "Amerykańskie koncepcje tarczy antyrakietowej w Europie" wspomina, że nowo wybrany prezydent Barack Obama w kwietniu i lipcu 2009 spotkał się z premierem Rosji Dmitrijem Miedwiediewem, który "skłonił Amerykanina do zmiany stanowiska". "Rezygnacja z tarczy była powiązana z kolejną redukcją arsenałów jądrowych. Nie pomógł desperacki list przywódców państw Europy Środkowej z 15 lipca, którzy apelowali do Obamy o utrzymanie amerykańskiej obecności w naszym regionie" - wyjaśnia Turczyński.

I to właśnie prezydent Barack Obama wraz z sekretarzem obrony Robertem Gatesem 17 września 2009 roku – w 70. rocznicę inwazji Armii Czerwonej na Polskę – ogłosili decyzję o rezygnacji z planu umieszczenia w Polsce i Czechach baz amerykańskiej obrony antyrakietowej. (Ostatnio Radosław Sikorski, pytany o to 7 czerwca w "Kropce nad i" przez Monikę Olejnik, mówił, że 17 września 2009 roku "Barack Obama "ogłosił zmianę koncepcji technicznej tarczy, a nie wycofanie się z tarczy").

Amerykanie podali kilka powodów takiej decyzji. Przede wszystkim zapewnili, że w miejsce poprzedniego systemu zostanie opracowany nowy, tym razem nastawiony na zwalczanie pocisków krótkiego i średniego zasięgu. "Po długich rozmowach ze sztabem generalnym amerykańskiej armii zdecydowałem o nowym programie zwiększenia bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych i o stworzeniu nowego systemu obrony antyrakietowej" - tłumaczył Barack Obama na konferencji w Białym Domu. "Będzie to inny program niż ten przygotowany przez administrację George'a W. Busha" - dodał.

Sekretarz obrony Robert Gates stwierdził na zorganizowanej tego samego dnia konferencji w Pentagonie, że zagrożenie rakietami dalekiego zasięgu jest "mniejsze, niż myśleliśmy wcześniej". Potwierdził założenia nowej tarczy antyrakietowej: "Dane wywiadu mówią, że poważnym zagrożeniem są przede wszystkim rakiety krótkiego i średniego zasięgu". Szef Pentagonu zapewnił wtedy, że zaczęły się już konsultacje z sojusznikami Ameryki, "począwszy od Polski i Czech, o rozmieszczeniu unowocześnionej, lądowej wersji rakiet SM-3 i innych komponentów tego systemu".

Dziennik "The Wall Street Journal" wyjaśniał, że za zmianą strategii stał m.in. fakt, że irański program rakietowy okazał się mniej zaawansowany, niż przewidywano. "Administracja Obamy ocenia, że irańskie zagrożenie jest dużo większe dla sojuszników w Europie niż dla samych Stanów Zjednoczonych. Dlatego Waszyngton będzie raczej proponował rozbudowę regionalnych systemów obrony, a nie instalację globalnej tarczy" - cytował ustalenia amerykańskiego dziennika portal Money.pl.

Z kolei po ujawnieniu przez organizację Wikileaks dokumentów Departamentu Stanu "The New York Times" napisał, że rezygnacja z tarczy miała skłonić Rosję do współpracy ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie Iranu. W rozmowach z Waszyngtonem przedstawiciele Kremla podkreślali, że - jak pisał z Waszyngtonu korespondent PAP Tomasz Zalewski - nie będzie współpracy z USA w różnych sprawach, dopóki rząd amerykański nie odwoła planów budowy tarczy. 29 lipca 2009 roku jedna z rosyjskich osobistości oficjalnych raptownie przerwała rozmowy z Amerykanami na tle sporu o tarczę. "Obama jednak usunął ten cierń z boku Rosji i w styczniu 2010 r., jak doniesiono w jednym z raportów, wysoki rangą przedstawiciel rosyjskiego rządu 'zasygnalizował gotowość Rosji do wywarcia presji na Iran' - napisał 'The New York Times'".

3 lipca 2010 roku Polska i Stany Zjednoczone podpisały protokół zmieniający umowę z 2008 roku, a oba te dokumenty weszły w życie we wrześniu 2011 roku. Według ówczesnych ustaleń baza w Redzikowie miała być gotowa do 2018 roku, jednak m.in. przez kłopoty z wykonawcami budowa tarczy zaczęła się dopiero w maju 2016.

Ambasada Stanów Zjednoczonych w Polsce w oświadczeniu ze stycznia 2022 roku, cytowanym przez "Dziennik Gazetę Prawną", poinformowała, że konstrukcja zostanie ukończona i osiągnie pełną zdolność bojową do końca 2022 roku. Tę samą datę podał w listopadzie 2021 roku cytowany przez amerykański Departament Obrony dyrektor wykonawczy programu Aegis Ballistic Missile Defense kontradmirał Tom Druggan. Natomiast wiceadmirał Jon Hill, dyrektor amerykańskiej Agencji Obrony Przeciwrakietowej, podczas wyjaśnień w Komisji Sił Zbrojnych Senatu Stanów Zjednoczonych powiedział, że uruchomienie tarczy w Redzikowie opóźni się do 2023 roku ze względu na "kwestie związane z wydajnością wykonawców".

19 marca portal Wirtualna Polska podał, że wiceadmirał John Hill potwierdził zakończenie prac przy budowie elementów tarczy antyrakietowej w Redzikowie. "Obiekt i jego systemy czekają teraz testy, po których – jeszcze w tym roku – baza antyrakiet uzyska gotowość operacyjną" - informował serwis tech.wp.pl, opisując szerzej ów system antyrakietowy.