Politycy PiS rozpowszechniają przekaz, że za rządów PO-PSL do Polski sprowadzano "miliony ton niemieckich śmieci". Tymczasem dane pokazują, że odkąd rządzi Zjednoczona Prawica, odpadów importowanych z Niemiec za zezwoleniem przybywało z roku na rok - w tonach jest to ponad dwa razy więcej niż przed 2016 rokiem.
Publiczna dyskusja o imporcie odpadów do Polski rozgorzała tuż po pożarze składowiska w Przylepie (część Zielonej Góry), do którego doszło 22 lipca. Obok wskazywania winnych zaniedbań, które doprowadziły do tej akurat katastrofy, poruszono temat sprowadzania do naszego kraju odpadów z zagranicy - legalnie i nielegalnie. "Smród płonących odpadów w Zielonej Górze. Smród setek bezkarnych nielegalnych składowisk" - napisał 23 lipca Donald Tusk na Twitterze. Politycy obozu rządzącego przypuścili jednak atak na Platformę Obywatelską, forsując przekaz, że, po pierwsze, odpady sprowadzano do Polski masowo za rządów PO-PSL; po drugie, że większość importu to "niemieckie śmieci". Pierwszą kwestię wyjaśnialiśmy w Konkret24. Natomiast z importu odpadów z Niemiec rząd zrobił temat nie tylko polityczny, ale i międzynarodowy.
Przekaz PiS: w czasach rządów PO "niemieckie śmieci wlewały się w milionach ton"
Na wiecu w Stawiskach 23 lipca Jarosław Kaczyński poruszył temat importu odpadów do Polski, mówiąc, że "te śmietniska na zachodzie Polski to jest wynik ich (Platformy Obywatelskiej – red.) rządów". "Tam jest mnóstwo tego rodzaju śmietnisk, to są niemieckie śmieci. To jest przewóz niemieckich śmieci i tak będzie, tak będzie Polska wyglądała, gdyby oni przyszli do władzy" - mówił prezes PiS.
27 lipca na profilach społecznościowych polityków PiS pojawił się przekaz, że do Polski za przyzwoleniem PO "niemieckie śmieci wlewały się w milionach ton". Takie sformułowanie widniało w tweetach sekretarza generalnego PiS Krzysztofa Sobolewskiego i Sylwestra Tułajewa. Obaj komentowali grafikę, na której podano liczby rzekomo pokazujące, że za czasów rządów PO-PSL sprowadzono ponad dwukrotnie więcej "śmieci" niż odpadów za rządów PiS. O tym, że jest to trzypoziomowa manipulacja, pisaliśmy w Konkret24. Z kolei rzecznik PiS Rafał Bochenek użył frazy o "niemieckich śmieciach wlewających się w milionach ton" do Polski w komentarzu do danych Ministerstwa Klimatu i Środowiska na temat importu odpadów w wybranych krajach europejskich.
Temat niemieckich śmieci pojawił się 28 lipca w Sejmie. Poseł Koalicji Obywatelskiej Jan Grabiec, mówiąc o niebezpiecznych odpadach z zakładów Nitro-Chem, zwrócił się do polityków opcji rządzącej: "Wasze śmieci od pięciu lat trafiają do Częstochowy, Rogowca, Chabielic w Łódzkiem, Mysłowic, Wołomina, Bierunia, a ostatnio Prażmowa, jak odkryli dziennikarze. To wasze śmieci z państwowej spółki pod nadzorem ABW tam trafiają. Wy nie walczycie z mafią śmieciową". Na to odezwał się ze swojego miejsca poseł Marek Suski z PiS, powtarzając kilka razy do posła Grabca: "wasze, niemieckie śmieci".
Mało tego: 26 lipca , jak poinformowała minister klimatu i środowiska Anna Moskwa, Polska złożyła do Komisji Europejskiej skargę na Niemcy za nielegalnie przywiezione z tego kraju odpady. Według niej Polska wielokrotnie interweniowała u zachodniego sąsiada na poziomie władz landów i federalnym, "nawołując do zabrania tych niemieckich śmieci, które nielegalnie zalegają na polskiej ziemi". "Zostaliśmy pozostawieni bez wyboru" - stwierdziła minister. Z danych ministerstwa z połowy maja wynika, że w Gliwicach zalega 1300 ton odpadów z Niemiec, w Babinie - 450 ton, w Sarbii - 8700 ton, w Sobolewie - 3360 ton, w Starym Jaworze - 1156 ton, a w Tuplicach - 20 000 ton.
Ta skarga dotyczy jednak odpadów wwiezionych do Polski nielegalnie - ilości takiego importu nie są jednak znane. Wiemy natomiast, ile odpadów importowano do Polski za zezwoleniem Generalnego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ), bo te dane podaje Główny Urząd Statystyczny (GUS). Są wśród nich także odpady z Niemiec - i jak się okazuje, za rządów Zjednoczonej Prawicy przywożono ich do naszego kraju coraz więcej. Dużo więcej niż w ostatnich latach rządów PO-PSL.
Udział odpadów importowanych z Niemiec za zezwoleniem: od 2017 rok dynamiczny wzrost
30 listopada każdego roku GUS publikuje opracowanie pt. "Ochrona środowiska", prezentując w nim dane za rok poprzedni. Tam znaleźliśmy statystyki dotyczące importu odpadów z Niemiec.
Przy czym dla właściwego i jedynego możliwego porównania (chodzi o ten sam rodzaj importowanego surowca) wzięliśmy pod uwagę okres od 2013 roku. A to dlatego, że od 1 stycznia 2013 roku zmieniły się przepisy dotyczące przywozu odpadów: te z tzw. zielonej listy (inne niż niebezpieczne, np. złom metali, makulatura, odpady tworzyw sztucznych, stłuczka szklana, itp.) nie wymagają już pisemnego zezwolenia właściwych organów; import do Polski odbywa się już na takich samych zasadach, jak w całej Unii Europejskiej. Dane GIOŚ od roku 2013 nie obejmują już więc tych odpadów, co nie znaczy, że nie są już do Polski przywożone - po prostu ich przywóz nie podlega już nadzorowi GIOŚ. Trudno więc porównać, czy i jak zmienił się wwóz tego typu surowca do naszego kraju z Niemiec w ostatnich latach.
Natomiast GIOŚ wciąż wydaje zezwolenia i kontroluje import odpadów z tzw. listy bursztynowej. Obejmuje ona materiały niebezpieczne lub potencjalnie niebezpieczne, np. zawierające azbest, przepracowane oleje, szkło aktywowane (ekrany telewizorów i monitory komputerowe), akumulatory itp. Dynamikę tego importu z terenu Niemiec możemy porównać.
I tak: jak podaje GUS (dysponując danymi GIOŚ), w 2013 roku wnioskowany import odpadów z Niemiec w ogólnej ilości wnioskowanego importu odpadów do Polski wyniósł 40 proc., w 2014 roku było to również 40 proc., zaś w 2015 roku (ostatnim roku rządów PO-PSL) udział zmalał do 25 proc.
Natomiast w 2016 roku wnioskowany import odpadów z Niemiec w ogólnej ilości wnioskowanego importu do Polski wyniósł 37 proc. W 2017 roku wzrósł do 43 proc. Tyle samo wyniósł w 2018 roku, ale jak podał GUS w następnym rocznym opracowaniu (opublikowanym w 2020 roku), z Niemiec przywieziono 57 proc. wszystkich importowanych w 2018 roku odpadów. W 2019 nastąpił kolejny wzrost udziału wnioskowanego importu - do 69 proc. , a w publikacji z 2021 roku podano, że z Niemiec do Polski w 2019 roku przywieziono 68 proc. wszystkich odpadów.
W 2020 roku wnioskowany import odpadów z Niemiec wyniósł 68 proc., natomiast w kolejnym opracowaniu, opublikowanym w 2022 roku, GUS napisał: "przywożone odpady pochodziły głównie z Niemiec – ponad 296 tys. ton (74 proc. odpadów przywiezionych do Polski w 2020 r.)". W 2021 roku z Niemiec pochodziło 68 proc. wnioskowanego importu. Jak więc widać z tych danych, od 2017 roku udział wnioskowanego importu odpadów z Niemiec za zgodą GIOŚ rósł i był nieraz niemal dwukrotnie wyższy niż w możliwych do porównania, ostatnich latach rządów PO-PSL.
Masa odpadów importowanych z Niemiec za zezwoleniem: od 2016 wzrost ponad dwukrotny
GUS przesłał Konkret24 wygenerowane z bazy Eurostatu dane o masie odpadów importowanych z Niemiec. W tych danych jeszcze wyraźniej widać dynamiczny przyrost.
W latach 2013-2015 (ostatnie trzy lata rządów PO-PSL) do Polski z Niemiec trafiło w sumie 103,3 tys. ton odpadów. W pierwszych trzech latach rządów Zjednoczonej Prawicy (2016-2018) – już 472,4 tys. ton, a w kolejnych trzech (2019-2021) – 808 tys. ton. Poniższy wykres pokazuje, jak rok po roku przybywało odpadów z Niemiec wwożonych do Polski za zezwoleniem.
W świetle tych danych trudno przyznać rację politykom PiS ogłaszającym, że to za przyzwoleniem PO "niemieckie śmieci wlewały się w milionach ton" do naszego kraju, albowiem od 2016 do 2021 roku przyrost masy takich odpadów (i to tylko tych, które wymagają zezwolenia) był ponad dwukrotny.
Źródło: Konkret24
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock