Chiny i Indie walczą o granice "na pałki, kije i kamienie"? Co to za historia

Film, który od połowy maja krąży w anglojęzycznych mediach społecznościowych, wygląda na prawdziwy i m.in. dlatego budzi ciekawość internautów. Trwa niecałe dwie minuty; składa się z ponad dwudziestu różnych ujęć: widać na nich m.in. walki dwóch grup żołnierzy. Wątpliwości co do rzeczywistości tych scen budzi fakt, że obie strony okładają się nawzajem pałkami, obrzucają kamieniami, niektórzy mają tarcze. Na niektórych ujęciach oglądamy bitwę na wzgórzu - obrońcy, którzy są na szczycie, cofają się pod naporem przeciwnika. Kilku atakujących ma broń palną - widać karabiny na plecach. Na jednym z ujęć jest jakiś zbiornik wodny u podnóża wzniesienia, na nim amfibia dobijająca do brzegu, gdzie stoi kilka samochodów wojskowych.

Sceny starć przeplatane są innymi - widzimy m.in. ujęcia z jeńcami, w jednym jeńcy są podtrzymywanych przez prawdopodobnie chińskich żołnierzy. Jest też ujęcie pokazujące ciała kilku mężczyzn: leżą na ziemi, to zapewne ofiary starć. Widzimy też żołnierzy stojących na szczycie wzgórza z rozłożoną flagą Chin. Kolejny kadr to wiwatujący żołnierze z flagą Chin; wznoszą w górę trzymane w dłoniach pałki. W tle słychać podniosłą muzykę. W lewym dolnym rogu kadru jest znak wodny z Douyin - chińskiego odpowiednika aplikacji TikTok.

Wideo pojawiło się w internecie 15 maja 2024 roku w serwisie X. "Chiny ujawniły nowe nagrania z wcześniejszych potyczek granicznych z Indiami nad jeziorem Pangong Tso z użyciem kijów i kamieni. W 2020 i 2021 r. doszło do intensywnych starć między wojskami chińskimi i indyjskimi wzdłuż LAC (ang. line of actual control, linia faktycznej kontroli) w Pangong Tso, w wyniku których zginęły dziesiątki osób" - czytamy anglojęzycznym poście z nagraniem (tłum. red.).

W kolejnych dniach materiał udostępniali również polscy internauci (tu nagranie jest krótsze o kilkadziesiąt sekund - red.). Dwa takie polskie posty z nagraniem miały ponad 188 tys. i 197 tys. wyświetleń. W jednym autor stwierdza, że Chiny i Indie "na mocy umów" walczą "jedynie na pałki, kije i kamienie".

Internauci dyskutują o filmie. "To jest ta 4 wojna swiatowa o ktorej pisal Einstein?"; "4 wojna światowa. Na kije i kamienie"; "Już ćwiczą na 4tą wojnę światową"; '"Nie wiem jaka broń będzie użyta w trzeciej wojnie światowej, ale czwarta będzie na kije i kamienie.' - Albert Einstein" - komentują (pisownia wszystkich postów oryginalna). Warto tu zaznaczyć, że w 2018 roku redakcja fact-checkingowa Snopes, oceniła, że nie da się ustalić, czy Einstein faktycznie powiedział takie lub podobne słowa.

"Cyrk"; "Potęgi nuklearne a tłuką się na kije i kamienie, wstyd na cały świat"; "Jest to jednak w pewien sposób zabawne: 2 mocarstwa atomowe i kosmiczne toczą ze sobą walki w górach na kije i kamienie a w odwecie nakładają sankcje na aplikacje mobilne" - stwierdzają kolejni internauci. "Rozumiem, że Chiny w tej potyczek zwyciężyły, gdyż ten filmik wypuściły. Inaczej głęboko by go ukryli"; Trochę jednak chińska propaganda. Chińczycy nieraz tam wp*erdol dostali.." - piszą inni. "To ta nowa Diuna?"; "Poczekaj, wojsko rzuca w siebie kamieniami ?? Co jest"; "III Światowa? Coś przespałam?" - dopytują zaintrygowani nagraniem.

Nie wszyscy wierzą, że to prawdziwe wydarzenia. "Jakies potwierdzone info?"; "to są filmy, które krążą po sieci już od kilku lat, czemu powielasz fejkowe informacje??" - zwracają uwagę.

Jednak to rzeczywiście autentyczne wydarzenie. Wyjaśniamy, jaka historia się kryje za tym nagraniem. Bo przedstawia starcia żołnierzy w granicznym sporze, który jest o wiele bardziej skomplikowany, niż piszą internauci.

Nagranie przedstawia prawdziwy konflikt toczący się na pograniczu atomowych mocarstw: Chin i Indii. O filmie tym w maju pisał m.in. polski portal Defence24. "Film został opublikowany przez Chińską Armię Ludowo-Wyzwoleńczą teraz, ale prawdopodobnie dotyczy walk stoczonych w latach 2020-2022" - informował dziennikarz portalu Maciej Szopa, zauważając, że oglądamy sceny, gdy Chińczycy wyparli Hindusów z zajmowanych pozycji na jednym ze wzgórz i chwalą się zdobytym terenem.

Chiny i Indie toczą spór terytorialny od dziesięcioleci. W 1962 roku skutkował wojną między tymi państwami. Granica między krajami nie jest dokładnie wytyczona. Sporne tereny graniczne według Indii liczą 3,5 tys. kilometrów kwadratowych i rozciągają się od regionu Ladakh do indyjskiego stanu Arunaczal Pradeś.

W połowie 2020 roku konflikt przybrał na sile. W czerwcu 2020 roku doszło do potyczki w dolinie rzeki Galwan, w czasie której wprawdzie nie było wymiany ognia, ale w walce na pięści, kamienie i metalowe pręty zginęło 20 indyjskich żołnierzy. Pekin dopiero w lutym 2021 roku poinformował, że w starciach zginęło także czterech żołnierzy Chińskiej Republiki Ludowej. Był to pierwszy raz, gdy ta strona konfliktu przyznała się do strat w ludziach.

Jak przebiegały te starcia? Tak opisywał je ekspert Instytutu Sobieskiego Rafał Libera w czerwcu 2020 roku: "W maju Państwo Środka zaczęło przerzucać do Aksai Chin (chiński teren przygraniczny - red.) tysiące żołnierzy oraz ciężki sprzęt. Następnie chińskie oddziały zaczęły sprawdzać, jak daleko mogą się posunąć. Zorganizowano patrole, które przekraczały linie rzeczywistej kontroli. Następnie doszło do rozłożenia wojskowego namiotu przez chińskich żołnierzy w dolinie rzeki Galwan (po stronie indyjskiej). Chiny odmówiły jego usunięcia, w związku z czym wojsko indyjskie podpaliło tę konstrukcję. Po czym strony zaczęły obrzucać się kamieniami. Następnego dnia doszło do brutalnego ataku sił chińskich na stacjonującą w Ladakhu jednostkę armii indyjskiej. Po tej ofensywie Chińczycy się wycofali i podjęli rokowania z przedstawicielami armii indyjskiej".

Genezę konfliktu i to, co kryje się za uproszczonymi przekazami na jego temat wyjaśnia w rozmowie z Konkret24 dr Michał Bogusz, politolog i analityk w Zespole Chińskim Ośrodka Studiów Wschodnich (OSW).

"Ten spór o granicę trwa jeszcze od czasów kolonialnych. Rozpoczęły go władze brytyjskich Indii, czasami lokalne, które próbowały narzucić granicę imperialnym Chinom w tym regionie. Robiły to zazwyczaj jednostronnie, władza w Pekinie była zbyt słaba, by odpowiedzieć, czy też nie miała w ogóle dostępu do granicy. I tak naprawdę niepodległe Indie i Chińska Republika Ludowa odziedziczyły ten nierozstrzygnięty spór. Obydwie strony do dziś nie potrafią dojść do porozumienia, ponieważ rozstrzygałoby ono dostęp do strategicznych obszarów" - opowiada. Wspomina, że na tym obszarze "przeplatają się interesy nie tylko indyjskie i chińskie, ale też państw trzecich: Butanu, Pakistanu czy Nepalu".

"Granica między Indiami a Chińską Republiką Ludową przebiega w trzech odcinkach. Pierwszy biegnie od granicy Chin z częścią Kaszmiru kontrolowaną przez Pakistan do Nepalu. Kolejny pomiędzy Nepalem a Butanem, a trzeci od Butanu do granicy Mjanmą. Żadna z tych granic nie jest formalnie ustalona. I tak na wysokogórskim odcinku między Nepalem a Butanem granica jest w miarę stabilna – to znaczy ograniczony dostęp do tych górzystych terenów sprawia, że ani Chińczycy, ani Hindusi nie wypuszczają się na drugą stronę tej umownej granicy, by ją przesunąć. Podobnie jest na wschód od Butanu do granicy z Myanmar, choć tutaj dochodzi już częściej do incydentów. Inaczej jest za to na odcinku w Ladakh, który przebiega na płaskowyżu. Tam najczęściej dochodzi do utarczek sił Chin i Indii. Mimo dużej wysokości, braku roślinności, co widać na filmie i trudnego terenu" - opisuje ekspert.   "Po wojnie z 1962 roku między Indiami i Chinami w ramach zawieszenia broni uzgodniono, że na odcinku w Ladakh, obie strony się wycofają na dwa kilometry od linii wstrzymania ognia. Ta linia nazywana jest linią faktycznej kontroli (wspomniana wyżej ang. line of actual control, LAC). To właśnie to rozstrzygnięcie jest problematyczne. Strony wycofały się z ciężkim sprzętem, ale nie to oznacza, że zrezygnowały z patrolowania terenu LAC, do którego obie zgłaszają pretensje. Oddziały obydwu stron spotykają się fizycznie, patrolując ten sam teren, który Chiny i Indie uważają za swój. Stąd dochodzi do konfrontacji" - tłumaczy.   Dlaczego nie używa się broni palnej? "Wynika to z tego, że 1996 roku Chiny i Indie podpisały porozumienie mające na celu unikanie eskalacji. Uznały w nim, że żadna strona nie powinna używać broni palnej, dokonywać biodegradacji terenu, używać niebezpiecznych chemikaliów, przeprowadzać operacji wysadzania czegokolwiek w odległości dwóch kilometrów od LAC. I tak od 1996 roku faktycznie na tym odcinku nie dochodziło do wymiany ognia. Z tego co wiemy, szeregowi żołnierze ciągle mają przy sobie broń, ale bez wpiętych magazynków. Tylko oficerowie mają magazynki wpięte w broń. Tak więc żołnierze mają przy sobie broń, ale z niej nie korzystają" - odpowiada Bogusz.   I wyjaśnia: "Skutkiem ubocznym tego porozumienia, niezamierzonym przez strony, jest właśnie wrażenie, które tak podchwycili internauci, że Chiny i Indie umówiły się na konflikt na pałki i kamienie. Nie, oni się nie umówili na pałki i kamienie (wytłuszczenie od redakcji). W sposób naturalny żołnierze obydwu stron zaczęli się uzbrajać w różnego rodzaju pałki, później obwiązywać je drutem kolczastym albo obciążnikami - stosować broń, która jest prawie rodem z epoki kamienia łupanego. W ten sposób po prostu nie łamią zapisów porozumienia z 1996 roku".

Bogusz zaznacza, że to są prawdziwe armie, frontowe. "Mają hełmy, kamizelki kuloodporne, z naramiennikami, więc te potyczki nie powodują poważnych obrażeń jak broń palna. Po 1996 roku większość ofiar śmiertelnych nie jest efektem ran odniesionych w bezpośredniej walce, lecz to wynik na przykład upadku z wysokich klifów". Uważa, że najwięcej ofiar to ofiary hipotermii, a nie starć bezpośrednich. "Walki toczą się często na liniach lodowatych strumieni i rzek płynących wprost z lodowca, które są naturalnymi przeszkodami w tym terenie. Nawet latem temperatury powietrza są niskie, rzadko kiedy przekraczają 10 stopni Celsjusza. I gdy żołnierz wpadnie do takiej wody, zwłaszcza ze sprzętem, w trudnych warunkach górskich, to ciężko go szybko na czas ewakuować, czy też odpowiednio się nim zająć" - wyjaśnia.   Według niego "nie wiemy co się dokładnie dzieje, bo Chińczycy nie podają nic, lub prawie nic". "Hindusi, mimo że mają wolne media, to tak naprawdę większość informacji jest u nich klasyfikowanych" - zaznacza. I kontynuuje: "Wynika to prawdopodobnie z obaw rządu premiera Indii Modi'ego, który gra często nacjonalistyczną karta i hinduska opinia publiczna byłaby bardzo niezadowolona z faktu, że ich siły są de facto w defensywie. Ze strzępków niepotwierdzonych informacji z trzeciej, czwartej ręki wiemy, że w kilku spornych sektorach w ostatnich latach Chińczycy wyparli Hindusów, a ci byli w stanie wyprzeć Chińczyków tylko z jednego. I dziś najprawdopodobniej to Chińczycy kontrolują więcej spornych sektorów niż Hindusi".

Zdaniem eksperta potwierdzają to wydarzenia pokazane na filmie: "Chińczycy przygotowali się do wypchnięcia Hindusów z zajmowanej pozycji, a Hindusi zostali zaskoczeni i było ich zbyt mało. Chińczycy po prostu masą żołnierzy byli w stanie ich przepchnąć".