FAŁSZ

Czy Putin zagrał Mazurka Dąbrowskiego?

Putin: Ukraińcy i Rosjanie to bratnie narodykremlin.ru

Z okazji tak podniosłego jubileuszu, jakim było 100-lecie odzyskania niepodległości, życzenia dla Polski i Polaków płynęły z wielu państw, nie tylko europejskich. 11 listopada dużą popularność w sieci zdobył filmik, który rzekomo przedstawia Władimira Putina grającego na fortepianie Mazurka Dąbrowskiego. Ku niepocieszeniu wielu osób, okazał się on jednak spreparowany.

Pokazujemy, co jest prawdą, a co fałszem
Weryfikujemy fake newsy, sprawdzamy dane, analizujemy informacje z sieci

Były osobiste życzenia nagrywane na wideo (np. z Litwy) lub publikowane w mediach społecznościowych (np. USA i Ukraina), tworzenie list "rzeczy, za które kochamy Polskę" (Wielka Brytania) i podświetlanie reprezentacyjnych budynków na biało-czerwono (m.in. w Egipcie i Korei Południowej) – niektóre zagraniczne pomysły na uczczenie rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości cechowały się dużą oryginalnością. Odnalezienie się we wszystkich wyrazach wspólnego świętowania było na tyle kłopotliwe, że znaleźli się i tacy, którzy uwierzyli w żart związany z naszym narodowym świętem, prosto z Los Angeles.

Takim żartem od początku wydawał się też popularny w sieci filmik, na którym rosyjski prezydent Władimir Putin gra na fortepianie, a wykonywany przez niego utwór brzmi jak Mazurek Dąbrowskiego. Jako że wideo zostało opublikowane na Facebooku 11 listopada, znaleźli się internauci, którzy dali się ponieść świątecznej atmosferze i uwierzyli w jego autentyczność.

Jak sprawdzić, czy i co rzeczywiście grał rosyjski prezydent?

Pomocne narzędzie

W przypadku takiego wideo, jak to z Putinem, co do którego mamy wątpliwości, kiedy zostało stworzone oraz czy jest to oryginał, warto sięgnąć po darmowe internetowe narzędzie InVID. Działające jako wtyczka do przeglądarek internetowych Google Chrome i Mozillla Firefox umożliwia wprowadzenie linku do materiału z serwisów YouTube i Facebook i wyświetla informacja pomocne przy dalszej weryfikacji.

Po pierwsze w sekcji "Verification comments" (z ang. komentarze nt. weryfikacji) strona sprawdza za nas, czy i ile razy w komentarzach do materiału pojawiały się sugestie, że analizowane wideo jest fałszywe. W przypadku filmu z grającym Putinem w 26 na 169 komentarzy pojawia się słowo "fake". To może być pierwszy sygnał, że należy poszukać oryginału.

Jednym ze sposobów dotarcia do źródła może być sprawdzenie także, czy konkretne klatki z filmu nie pojawiały się w sieci już wcześniej - w innych materiałach. Aplikacja InVID znacznie ułatwia to zadanie, automatycznie dzieląc dany materiał na osobne ujęcia i jednocześnie umożliwiając przeprowadzenie tzw. odwróconego wyszukiwania Google z użyciem wyodrębnionych klatek. Jako że wideo z Putinem ma kontekst rosyjski, zamiast Google można użyć także wyszukiwania obrazem w ramach jego rosyjskojęzycznego odpowiednika – Yandex. W takiej sytuacji jednak wyniki zazwyczaj są podawane w cyrylicy.

Putin Plays The Piano

W większości przypadków wyszukiwarka Google dobrze spełnia swoje zadanie i nie inaczej jest z filmikiem o Putinie. Pierwszym wynikiem, jaki otrzymamy po sprawdzeniu pojedynczej klatki, na której widać prezydenta i kawałek fortepianu, jest materiał w serwisie YouTube zatytułowany "Putin Plays The Piano" (z ang. "Putin gra na fortepianie"). Opis pod nagraniem informuje, że zostało ono zarejestrowane podczas oczekiwania na spotkanie z prezydentemChin Xi Jinpingiem. "Rosyjski prezydent bierze udział w Forum Pasa i Szlaku" - można przeczytać opis. Nagranie udostępniają także inne agencje. Rosyjski prezydent nie gra jednak na nim Mazurka Dąbrowskiego.

Konferencja "Belt and Road forum" była dużym międzynarodowym wydarzeniem, podczas którego do Pekinu przyjechali przywódcy państw i przedstawiciele rządów z ponad 130 krajów i 70 organizacji międzynarodowych. Poza prezydentem Chin, sekretarzem generalnym ONZ i prezydentem Banku Światowego, w stolicy Państwa Środka pojawili się także między innymi polska premier Beata Szydło i wspomniany prezydent Rosji Władimir Putin. Forum miało miejsce w dniach 14-15 maja 2017 roku. Materiału Sputnik New został opublikowany w serwisie YouTube właśnie 14 maja 2017.

Wskazówki, że film został nakręcony w Chinach, można znaleźć także w samym wideo, a konkretnie między 54 a 57 sekundą, kiedy kamera pokazuje szerszy plan. Po prawej stronie można wtedy dojrzeć ścianę usianą znakami chińskiego alfabetu, a także stojącą przed nią kobietę o azjatyckiej urodzie.

Hymn ZSRR i raperzy

Weryfikację autentyczności materiału z Putinem można wykonać także bez użycia wspomnianych narzędzi. Jednym z najprostszych sposobów może być zwrócenie uwagi na niedopasowanie ruchu dłoni do słyszanych dźwięków. Nawet niewykształcona muzycznie osoba jest w stanie zobaczyć, że np. w okolicy 29/30 sekundy materiału zamieszczonego na Facebooku rosyjski prezydent nie gra w ogóle, podczas gdy w polskim hymnie wyraźnie słychać w tym momencie zagrane trzy lub cztery nuty. Do podobnych wniosków można dojść także traktując wideo całościowo. Tempo Mazurka Dąbrowskiego jest zdecydowanie szybsze niż wciskanie klawiszy przez Putina, który zdaje się grać wolniejszy utwór.

Także sama informacja o tym, że w filmie widzimy rosyjskiego prezydenta i fortepian może zostać wprowadzona w wyszukiwarce. Pomoże ona uzyskać dwie informacje. Pierwsza to duża liczba innych materiałów wideo, które już w tytułach sugerują, że do wspomnianego nagrania z Putinem podkładano już najróżniejsze utwory - od "Still D.R.E." duetu amerykańskich raperów Dr.Dre/Snoop Dogg do hymnu państwowego Związku Radzieckiego.

Drugą są artykuły, m.in. z portalu tvn24.pl, w których pojawiają się informacje agencji prasowej Reuters. Potwierdzają one informacje podane w opisie materiału Sputnik News mówiące, że przywódca Federacji Rosyjskiej użył fortepianu Xi Jinpinga czekając na jego pojawienie się na pekińskiej konferencji. W tekście zawarto także informacje, że wykonane przez Putina utwory to "Moskiewskie okna" i "Miasto wolne na Newą", które w czasach radzieckich nieoficjalnie uznawane były za hymny Moskwy i Leningardu (obecnie Sankt Petersburg).

Połączenie wszystkich podanych elementów i narzędzi wraz z własną potrzebą weryfikacji znalezionych w sieci materiałów, może uchronić przed stosowaniem uproszczeń i rozpowszechnianiem zupełnie fałszywych, sprzyjających dezinformacji treści. Opublikowany w Święto Niepodległości na Facebooku filmik z Putinem podpisany "Wyobraźcie sobie PAD (pana Andrzeja Dudę) grającego hymn Rosji" obejrzało ponad 220 tysięcy użytkowników, z których ponad 3,5 tysiąca udostępniło go, poszerzając tylko w znacznym stopniu zasięg i dotarcie materiału.

Autor: Michał Istel / Źródło: Konkret24; StopFake; zdjęcie: kremlin.ru

Źródło zdjęcia głównego: kremlin.ru

Pozostałe wiadomości

Temat bykowego, czyli podatku dla osób bezdzietnych, wrócił w publicznej debacie za sprawą petycji, która trafiła do Sejmu. Ten pomysł forsuje również kandydujący na prezydenta Marek Jakubiak. Jako wzór wskazuje Niemcy. Porównanie jest niewłaściwe, a ekspert tłumaczy, dlaczego bykowe kłóci się z kontytucją.

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Bykowe: Jakubiak nawołuje, petycja w Sejmie. Czy to w ogóle możliwe?

Źródło:
TVN24+

"Niesamowite, Polska się budzi!" - ogłosił europoseł PiS Waldemar Buda, publikując zdjęcie dwóch plakatów na jakimś ogrodzeniu. Wynika z niego, że na jednym banerze ktoś "przeprasza za baner" obok z wizerunkiem Rafała Trzaskowskiego. Śmieszne? Przede wszystkim nieprawdziwe. Bazowe dla tej przeróbki zdjęcie istnieje i już wcześniej intrygowało internautów.

"Przepraszam za baner". Wyborcza wojna na plakaty i... fejki

"Przepraszam za baner". Wyborcza wojna na plakaty i... fejki

Źródło:
Konkret24

Sławomir Mentzen twierdzi, że Ukraińcy przebywający w Polsce w świadczeniach socjalnych dostają więcej, niż wpłacają do budżetu państwa w podatkach. Dostępne opracowania pokazują jednak coś odwrotnego.

Mentzen o tym, ile wydajemy na Ukraińców, a ile zyskujemy. Nie ma racji

Mentzen o tym, ile wydajemy na Ukraińców, a ile zyskujemy. Nie ma racji

Źródło:
Konkret24

W debacie "Super Expressu" kandydaci na prezydenta przepytywali siebie nawzajem. Odpierając zarzuty rywali, nieraz minęli się jednak z prawdą albo przeinaczali fakty. Oto wypowiedzi, które wprowadziły w błąd opinię publiczną.

Debata prezydencka. Fałsze i manipulacje kandydatów

Debata prezydencka. Fałsze i manipulacje kandydatów

Źródło:
Konkret24

W sieci rozchodzi się informacja, jakoby Polska była "rekordzistą" pod względem złożonych wniosków azylowych w tym roku. Przekaz ten podają dalej między innymi działacze Konfederacji i PiS. Jednak autor posta, który stał się źródłem tych doniesień, manipulacyjnie dobrał dane. I o czymś nie wspomniał.

Rekord wniosków o azyl w Polsce? Podwójna manipulacja

Rekord wniosków o azyl w Polsce? Podwójna manipulacja

Źródło:
Konkret24

Prezydent Andrzej Duda wykorzystał zaproszenie na konwencję Karola Nawrockiego w Łodzi, żeby chwalić osiągnięcia rządów Zjednoczonej Prawicy i skrytykować działania gabinetu Donalda Tuska. W niektórych kwestiach mijał się jednak z prawdą, wprowadzając opinię publiczną w błąd.

Duda na konwencji Nawrockiego. Cztery nieprawdy

Duda na konwencji Nawrockiego. Cztery nieprawdy

Źródło:
Konkret24

Poseł Konfederacji Michał Wawer straszy "polskimi emeryturami dla Hindusów", czyli że ZUS będzie hojnie dopłacał do "skromnych indyjskich emerytur". Mechanizm tej manipulacji jest podobny, jak w fałszywej narracji o uprawnieniach emerytalnych dla Ukraińców. Chodzi o umowy o zabezpieczeniu społecznym, które Polska standardowo zawiera z wieloma krajami.

"Polskie emerytury dla Hindusów"? Co zakłada ta umowa

"Polskie emerytury dla Hindusów"? Co zakłada ta umowa

Źródło:
Konkret24

Wojna prezydenta Donalda Trumpa z Uniwersytetem Harvarda trwa. Według rozsyłanego w sieci przekazu w odwecie za zabranie uczelni funduszy jej władze odrzuciły aplikację najmłodszego syna Trumpa - Barrona. Jednak żadnych dowodów na tę teorię nie ma.

Harvard nie przyjął na studia syna Trumpa? Skąd taka plotka

Harvard nie przyjął na studia syna Trumpa? Skąd taka plotka

Źródło:
Konkret24

"Jakaś masakra", "ekologia to fikcja" - komentują internauci film, który notuje miliony wyświetleń w sieci. Ma przedstawiać cmentarz elektrycznych skuterów. Co o nim wiemy?

"Cmentarz elektrycznych skuterów"? Niezupełnie

"Cmentarz elektrycznych skuterów"? Niezupełnie

Źródło:
Konkret24

Posłowie i senatorowie PiS mieli wpłacać na partię minimum tysiąc złotych miesięcznie, europosłowie PiS - minimum pięć tysięcy. Tak zarządził Jarosław Kaczyński, gdy PiS nie dostał części subwencji. Konkret24 pozyskał rejestr wszystkich wpłat dla tej partii za 2024 rok. Oto kto wpłacił najwięcej, a kto w ogóle.

Mieli "wspierać partię finansowo". Kto ile wpłacił? Mamy rejestry PiS

Mieli "wspierać partię finansowo". Kto ile wpłacił? Mamy rejestry PiS

Źródło:
TVN24+

Po śmierci papieża Franciszka i ogłoszeniu żałoby narodowej internauci przekonują, jakoby po 1945 roku tylko raz "po śmierci obcokrajowca" władze naszego państwa tak zdecydowały. Ale to nie jest prawda.

Żałoby narodowe w Polsce. Nie tylko dla uczczenia Polaków

Żałoby narodowe w Polsce. Nie tylko dla uczczenia Polaków

Źródło:
Konkret24

Czy Grzegorz Braun ma szansę na poparcie zapewniające mu wejście do drugiej tury wyborów prezydenckich? Taki scenariusz sugeruje sondaż, który miał zostać wykonany przez znany ośrodek badania opinii publicznej. Lecz ta sondażownia nigdy czegoś takiego nie opublikowała.

Braun notuje "olbrzymi wzrost poparcia"? To nie ten CBOS

Braun notuje "olbrzymi wzrost poparcia"? To nie ten CBOS

Źródło:
Konkret24

Miliony wyświetleń notuje w sieci nagranie przedstawiające grupę osób idących nocą z walizkami przez miasto. Zostało opublikowane, by zwrócić uwagę na pewien problem mieszkańców - tymczasem internauci wykorzystują je do hejtu na cudzoziemców i migrantów. Przestrzegamy przed jego rozpowszechnianiem.

"Nocą, żeby ludzie nie widzieli"? Ten film miał inny cel

"Nocą, żeby ludzie nie widzieli"? Ten film miał inny cel

Źródło:
Konkret24

Do szpitala w Oleśnicy europoseł i poseł przybyli z "interwencją poselską" w celu "obywatelskiego zatrzymania" lekarki. Tak przynajmniej tłumaczyli się Grzegorz Braun i Roman Fritz. Jednak politycy powołali się na przepisy, które ich zachowania nie dotyczą. Wyjaśniamy, dlaczego przekroczyli uprawnienia.

Braun w szpitalu w Oleśnicy. Co jest interwencją poselską, a co nie

Braun w szpitalu w Oleśnicy. Co jest interwencją poselską, a co nie

Źródło:
Konkret24

Według popularnego w sieci przekazu dopiero po zmianie prezydenta USA - czyli po powrocie na to stanowisko Donalda Trumpa - w Nowym Jorku mogła się odbyć procesja wielkanocna. Dowodem ma być opublikowane wideo. Tylko że nie ma ono nic wspólnego z Wielkanocą.

Procesja w Nowym Jorku możliwa dopiero za Trumpa? Co to za nagranie

Procesja w Nowym Jorku możliwa dopiero za Trumpa? Co to za nagranie

Źródło:
Konkret24

Czy marszałek Sejmu Szymon Hołownia spowodował wypadek samochodowy i wjechał w ogrodzenie? Na podstawie pewnego nagrania twierdzi tak wielu internautów, według części z nich - polityk musiał być pod wpływem alkoholu. Ale Hołownia w żadnym takim zdarzeniu nie brał udziału. Jego sztab wyborczy zaprzecza, a my wyjaśniamy ten przekaz.

Hołownia wjechał autem w płot? Jest odpowiedź sztabu

Hołownia wjechał autem w płot? Jest odpowiedź sztabu

Źródło:
Konkret24

Teksty z trzynastu polskich serwisów informacyjnych wykorzystano w kolejnej fazie operacji wpływu prowadzonej przez rosyjski ośrodek dezinformacji. W specjalnie tworzonych postach linkowano do artykułów, które zawierały treści przydatne Kremlowi. A potem w ruch szły boty.

Operacja Doppelganger. Cel: polskie wybory

Operacja Doppelganger. Cel: polskie wybory

Źródło:
Konkret24

Internauci zachwycają się postawą pilota, który rzekomo złamał procedury, by ratować ludzkie życie. Chodzi o o popularne nagranie z momentu lądowania samolotu, które krąży w sieci - także polskiej. Historia jest fascynująca, lecz nieprawdziwa.

"Przewożę serce dawcy". "Łamiesz zasady, zmień kurs!". Co to za film

"Przewożę serce dawcy". "Łamiesz zasady, zmień kurs!". Co to za film

Źródło:
Konkret24

Donald Trump nie wysłał własnego samolotu po 200 żołnierzy, którzy utknęli na Florydzie. A publikowane nagrania z wypadku księżnej Diany nie zawsze pokazują to zdarzenie. Wytworzenie zbiorowej fałszywej pamięci - zwanej efektem Mandeli - to jeden z celów ośrodków dezinformacji. Fake newsy wspomagają ten mechanizm.

Efekt Mandeli - co to jest? Możesz być ofiarą

Efekt Mandeli - co to jest? Możesz być ofiarą

Źródło:
Konkret24

W obwodzie Kurskim w Rosji miały zostać odkryte tysiące ciał zagranicznych najemników walczących dla Ukrainy, w tym Polaków - wykres z taką informacją krąży ostatnio w sieci. Wystarczy spojrzeć, które strony i profile rozpowszechniają ten przekaz, by stwierdzić: to kolejna odsłona prokremlowskiej propagandy.

Ciała "polskich najemników" w Rosji? Uwaga na ten wykres

Ciała "polskich najemników" w Rosji? Uwaga na ten wykres

Źródło:
Konkret24

Politycy Prawa i Sprawiedliwości po raz kolejny forsują przekaz wymierzony w cudzoziemców przebywających w Polsce. Teraz wykorzystują do niego zdjęcie z Nadarzyna, publikując je z fałszywym komentarzem.

"Nadarzyn 2025"? Nie. To "wielkopostne chrześcijaństwo" posła Warchoła

"Nadarzyn 2025"? Nie. To "wielkopostne chrześcijaństwo" posła Warchoła

Źródło:
Konkret24

Komentując słowa Donalda Tuska o repolonizacji, poseł PiS Michał Wójcik stwierdził, że jej przykładem była fuzja Orlenu i Lotosu z czasów rządów Zjednoczonej Prawicy. Eksperci są jednak innego zdania.

Poseł Wójcik: fuzja Orlenu i Lotosu to repolonizacja. Wręcz przeciwnie

Poseł Wójcik: fuzja Orlenu i Lotosu to repolonizacja. Wręcz przeciwnie

Źródło:
Konkret24

Krytykując obecny rząd, opozycja opowiada o "narodowym programie rozbrajania" Polski, twierdząc, że nie są realizowane wcześniej zawarte kontrakty na uzbrojenie. Jarosław Kaczyński jako dowód wskazuje zakup wyrzutni Himars i Chunmoo. Nie ma racji.

Kaczyński o Himarsach i koreańskich wyrzutniach: "to zostało zatrzymane". Nie zostało

Kaczyński o Himarsach i koreańskich wyrzutniach: "to zostało zatrzymane". Nie zostało

Źródło:
Konkret24

Straszenie Ukraińcami i nastawianie Polaków negatywnie do uchodźców zza wschodniej granicy - to cel rozpowszechnianego przez działaczy Konfederacji i Ruchu Narodowego przekazu. Jest on fałszywy, a powstał na podstawie tekstu jednego z ukraińskich serwisów.

Ukraińcy "masowo sięgną po polskie obywatelstwo"? Skąd ta teza

Ukraińcy "masowo sięgną po polskie obywatelstwo"? Skąd ta teza

Źródło:
Konkret24

Wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak, powołując się na dane niemieckiej policji, opowiada o "ludziach przywożonych z wewnątrz niemieckiego kraju" do Polski. Tylko że owe statystyki nie dotyczą takich przypadków. Polityk Konfederacji manipuluje.

Bosak o "wpychaniu migrantów" z Niemiec. Czego nie rozumie

Bosak o "wpychaniu migrantów" z Niemiec. Czego nie rozumie

Źródło:
Konkret24

Obchody 1000-lecia Królestwa Polskiego i 500-lecia hołdu pruskiego wywołały dyskusję na temat faktycznej daty koronacji pierwszego króla Polski i udziału w niej niemieckiego cesarza. Wyjaśniamy, skąd rozbieżność dat.

Koronowany przez niemieckiego cesarza? Jak to z Chrobrym było

Koronowany przez niemieckiego cesarza? Jak to z Chrobrym było

Źródło:
Konkret24

Konfederacja opowiada, że na podstawie wydawanych pozwoleń na pracę dla cudzoziemców można stwierdzić, że Donald Tusk "sprowadza rocznie do Polski 100 tysięcy islamskich imigrantów". To jednak manipulacja: pozwolenie na pracę nie znaczy "sprowadzenia" do Polski.

Tusk "sprowadza 100 tysięcy islamskich imigrantów"? Manipulacja

Tusk "sprowadza 100 tysięcy islamskich imigrantów"? Manipulacja

Źródło:
Konkret24

Niemcy "podrzucili", "przerzucili" do Polski "dziewięć tysięcy nielegalnych migrantów" - powtarzają od dłuższego czasu politycy Konfederacji i PiS. Choć ta liczba pochodzi z niemieckich statystyk, taki przekaz jest manipulacją i grą na emocjach mającą wzbudzać niepokój w społeczeństwie. Bo wcale nie chodzi głównie o przybyszy z Afryki czy Azji. Wyjaśniamy.

"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

"Tysiące migrantów podrzuconych z Niemiec". Co się kryje za tą liczbą

Źródło:
Konkret24